Sık Sorulan Sorular
Yargıtay hakkında sık sorulan sorular
Yargıtay, Türkiye’deki adli yargının en üst derecesidir. Yani temyiz mahkemesidir. Anayasamızın 154’üncü maddesiyle düzenlendiği üzere, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son olarak incelendiği yer Yargıtaydır. Yargıtayın kuruluşu ve işleyişi 2797 sayılı Yargıtay Kanunu ile düzenlenmiştir.
Yargıtay; hukuk ve ceza davalarının yeniden incelendiği ve karara bağlandığı Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsız Yüksek Mahkemesidir. Adli yargı Mahkemeleri tarafından verilen kararları inceleyen son mercidir. Temyiz Mahkemesi olarak yeniden inceleme hususundaki yetki ve görevlerinde Bölge Adliye Mahkemesi’nden daha üst yetkili Yüksek Mahkemedir. Yargıtay’ın Ceza ve Hukuk alanlarındaki Daireleri; iş bölümü esasına göre belirlenen görevli oldukları hukuk alanlarında uzmanlaşmıştır.
Yargıtayın kökenleri, Osmanlı döneminde 1837 yılında II. Mahmut tarafından kurulan Meclisi Vâlây-ı Ahkâmı Adliye adlı kuruma dayanır. Bu kurum bugünkü Danıştay ve Yargıtayın temelini atmıştır. 1868 yılında Sultan Abdülaziz döneminde bu yüksek mahkeme Meclisi Vâlây-ı Ahkâmı Adliye adıyla Danıştaydan ayrılmıştır. 1924 yılında Temyiz Mahkemesi adı ile bugünkü anlamda modern Yargıtay, Eskişehir’e taşınmıştır. 1945 yılında ise Eskişehir’deki bu mahkeme Yargıtay adını almıştır.
Bölge Adliye Mahkemeleri tarafından verilen kesin olmayan yargı kararları, temyiz incelemesi yolu açık olarak verilmektedir. Taraflardan en az biri tarafından temyiz başvurusu yapılması sonucunda, Bölge Adliye Mahkemeleri tarafından görülen dava Yargıtay tarafından tekrar görülür ve karara bağlanır. İstinafın kesin olmayan kararlarına karşı temyiz yolu açıktır ve temyiz incelemesi ise Yargıtay Mahkemesi tarafından yapılır. Arama Motorumuzda; Yargıtay’ın tüm emsal kararlarına ulaşabilirsiniz.
Mahkeme Başsavcılık, Hukuk ve Ceza Daireleri ile Kurul birimlerinden oluşmaktadır. Arama Motorumuzda; Yargıtay’da bulunan Tüm Daire ve Kurulların emsal içtihatları bulunmaktadır. Bunlar:
15 adet Hukuk Dairesi
16 adet Ceza Dairesi
Büyük Genel Kurulu
Ceza Daireleri Başkanlar Kurulu
Ceza Genel Kurulu
Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulu
Hukuk Genel Kurulu
İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu
İçtihatları Birleştirme Hukuk Genel Kurulu’dur.
Yargıtay, gerekli gördüğü durumlar hariç, kural olarak temyiz incelemelerini dosya üzerinden yapar. Hukuk mahkemelerinin temyiz edilen kararları dosyasıyla birlikte Yargıtaya gönderilir ve görevli hukuk dairesince incelenir. Bu inceleme sonucunda onama kararı verirse Bölge Adliye Mahkemesinin kararı kesinleşmiş olur. Eğer bozma kararı verirse de yeniden yargılama yapmak üzere dosyayı bölge adliye mahkemesine gönderir. Ceza mahkemelerinde ise hükmün hukuki yönüne ilişkin iddialar temyiz edilebilir. Temyiz edilen kararı inceleyen görevli ceza dairesi eğer kararın hukuka uygun olduğuna kanaat getirirse temyiz isteminin esastan reddine hükmeder ve bölge adliye mahkemesinin kararı kesinleşmiş olur. Eğer ceza dairesi, kararın hukuka aykırı olduğuna kanaat getirirse bu kararı bozar ve kararı veren bölge adliye mahkemesine gönderir.
Yargıtay Birinci Başkanı seçilebilmek için en az altı yıl, Birinci Başkanvekili seçilebilmek için en az beş yıl, daire başkanı seçilebilmek için ise en az üç yıl boyunca Yargıtay üyeliği yapmış olma şartı aranır. Birinci Başkanı, Birinci başkanvekilleri ve daire başkanlarını, Yargıtay Büyük Genel Kurulu kendi üyeleri arasından seçer. Gizli oylama yapılır ve üye tamsayısının salt çoğunluğuyla seçilir. Eğer ilk üç turda kimse seçilemezse üçüncü turda en çok oy alan iki aday arasında seçim yapılır. Başkan, başkanvekilleri ve daire başkanları dört yıl için seçilirler. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.
Yargıtayda, on beş hukuk ve on altı ceza dairesi olmak üzere toplamda otuz bir adet daire vardır. Her dairenin bir başkanı ve yeteri kadar üyesi bulunur. Son yıllarda birçok değişiklik yapılan Yargıtay daire sayısının 2020 yılına kadar on iki hukuk ve on iki ceza dairesine indirilmesi planlanmaktadır.
e-Devlet Şifresi, Elektronik İmza, Mobil İmza veya İnternet Bankacılığı ile e-Devlet Kapısı sistemine giriş yaparak; https://www.turkiye.gov.tr/yargitay-dava-sureci-sorgulama adresinden sorgulama yapılabilir.
Üst düzey memur olan; Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, Kamu Başdenetçisi, Kamu Denetçileri, müsteşar ve valilerin görevleri sebebiyle işledikleri suçların soruşturması Yargıtay Başsavcılığı tarafından yapılır.
Yargıtay hukuk daireleri, temyiz edilen kararları dosya üzerinden, gerektiği durumlarda ise tarafları çağırıp dinleyerek, inceler. Yargıtay hukuk dairesi inceleme sonucunda eğer bölge adliye mahkemesi kararının uygun olduğuna kanaat getirirse bu kararın onanmasına hükmeder. Bu onama kararıyla birlikte bölge adliye mahkemesinin kararı kesinleşmiş olur. Eğer Yargıtay hukuk dairesi, bölge adliye mahkemesinin kararının hukuka aykırı olduğuna, taraflar arasındaki sözleşme hükümlerinin doğru uygulanmadığına, dava şartlarında eksiklik bulunduğuna, kanuni sebep olmaksızın taraflardan birinin delillerinin reddedildiğine kanaat getirirse bozma kararı verir. Hakkında bozma kararı verilen karar ilgili bölge adliye mahkemesine gönderilir.
Yargıtay ceza daireleri, temyiz edilen kararları dosya üzerinden, gerektiği durumlarda ise tarafları çağırıp dinleyerek inceler. Ceza davalarında temyiz sebebi maddi vakıalara ilişkin değil, hükmün hukuka aykırı olması olması gerekçesine dayanır. Yani bölge adliye mahkemesinin ceza dairelerinde verilen kararlardaki her hata bir temyiz nedeni değildir. Temyiz edilen bölge adliye mahkemesi kararı Yargıtayın ilgili ceza dairesine gelir ve incelenir. Yargıtay ceza dairesi inceleme sonucunda eğer bölge adliye mahkemesi kararının hukuka uygun olduğuna kanaat getirirse temyiz isteminin esastan reddine hükmeder. Bu durumda bölge adliye mahkemesinin kararı kesinleşmiş olur. Eğer Yargıtay ceza dairesi, bölge adliye mahkemesinin kararının hukuka aykırı olduğuna kanaat getirirse bu karar için bozma kararı verir. Hakkında bozma kararı verilen karar ilgili bölge adliye mahkemesine gönderilir.
Yargıtay hukuk ya da ceza dairelerinde, hakkında bozma kararı verilip ilgili bölge adliye mahkemesine gönderilen karar için alt mahkemenin iki seçeneği vardır. Bozma kararına uyabilir ya da direnebilir. Uyma kararı verip de yeniden yargılama yapıp bozma kararına uygun bir hüküm kurabilir. Bu karar da temyiz edilebilir. Ancak bölge adliye mahkemesi direnme kararı verir ve bu direnme kararı da temyiz edilirse, ki uygulamada direnme kararlarının neredeyse tamamı temyiz edilir, Yargıtay ceza dairelerinden birine ya da Yargıtay hukuk dairelerinden birine değil, Yargıtay Ceza Genel Kurulunda ya da Yargıtay Hukuk Genel Kurulunda incelenir. Bu genel kurulların kararları kesindir ve bölge adliye mahkemesi bunlara karşı direnemez.
-Cumhuriyet Başsavcısı; Cumhuriyet Başsavcı Vekili, Cumhuriyet Başsavcı Başyardımcısı ile Cumhuriyet Başsavcı yardımcıları ile birlikte Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığını oluşturur.
-Cumhuriyet Başsavcılığını temsil etmek, Anayasa Mahkemesinde Cumhuriyet Savcılığı görevini yapmak, Ceza Genel Kurulunda görülen davaların duruşmalarına katılmak, Bizzat veya Cumhuriyet Başsavcı Başyardımcısı, Cumhuriyet Başsavcı yardımcıları marifetiyle siyasi partilerin tüzük ve programlarını ve kurucularının hukuki durumlarının Anayasa ve kanun hükümlerine uygunluğunu, kuruluşlarını takiben ve öncelikle denetlemek, faaliyetlerini takip etmek, gerektiğinde siyasi parti, siyasi parti üyesi veya kuruluşu hakkında mahallinde denetleme, inceleme ve soruşturma yapmak, yaptırmak, siyasi partilerin kapatılması hakkında dava açmak Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının başlıca görevleri arasındadır.
Yargı sistemimizde, ilk derece mahkemeleri Adli Yargı ve İdari Yargı olmak üzere iki gruba ayrılır. Adlî yargı kendi içinde, hukuk ve ceza mahkemeleri olarak ikiye ayrılır. Hukuk Mahkemeleri; Sulh Hukuk ve Asliye Hukuk Mahkemeleri, Aile, İş, Ticaret, Fikri ve Sınaî, Tüketici, Kadastro ve İcra mahkemeleri olarak ayrılır. Görüldüğü üzere iş mahkemeleri de hukuk mahkemeleri örgütü içinde yer almaktadır. Bu nedenle de iş mahkemelerinin üst derece mahkemesi de Yargıtaydır. İş davalarına ilişkin temyiz edilen ve Yargıtay tarafından verilen emsal kararlara; https://www.fullegal.com/arama-motorlari bağlantısından ulaşılabilir.
Yargıtay üyeleri, Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve Cumhuriyet savcıları arasından seçilir.
Yargıtay üyeleri, Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından birinci sınıfa ayrıldıktan sonra en az üç yıl boyunca başarı ile görev yapmış adli yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından on iki yıllığına seçilir. Süresi dolan bir kimse yeniden seçilemez.
Yargıtay üyeleri, Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve Cumhuriyet savcıları arasından seçilerek atanır.
Yargıtay üyeleri, Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından birinci sınıfa ayrıldıktan sonra en az üç yıl boyunca başarı ile görev yapmış adli yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından on iki yıllığına seçilir. Süresi dolan bir kimse yeniden seçilemez.
Adli yargı örgütü içinde üst derece mahkemesi olan Yargıtay, temyiz mahkemesi sıfatını haizdir. Yani adli mahkeme kararlarının incelenebildiği son merciidir. Fakat en önemli özelliği Yargıtay'ın verdiği emsal kararlarının ve içtihadı birleştirme kararlarının hukuk alanında yarattığı etkidir. Hatta bu öyle bir yetkidir ki; yargı organının bir üyesi olan bu kurum, içtihadı birleştirme kararları vererek adeta yasama faaliyeti yapmaktadır. Çünkü, üst mahkemelerin somut olaydaki anlaşmazlık için, benzer olaylar hakkında farklı kararlar vermesi ile ortaya çıkan adli alandaki çelişkileri gidermek amacıyla Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun ya da Yargıtay Ceza Genel Kurulunun verdiği içtihadı birleştirme kararları verirler. Bu kararlar yeni bir içtihadı birleştirme kararı verilinceye ya da mevcut kanun boşluğunu doldurmak üzere Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi veya yasama organı olan TBMM tarafından bir düzenleme yapılıncaya kadar kanun gibi bağlayıcıdır ve alt mahkemelerin karar verme süreçlerinde etkilidir. İşte bu nedenle Yargıtay kurum olarak devletin çok önemli yapıtaşlarından biridir.
Hukuk Genel Kurulu ve Ceza Genel Kurulu kararları dışında Yargıtay Daire kararlarına itiraz edilebilir. Yargıtayın onama kararı kesindir ve herhangi bir itiraz yolu bulunmamaktadır. Bozma kararına ise eğer alt mahkeme uyarsa ve yeniden bir karar verirse bu karar da temyiz edilebilir. Fakat alt mahkeme bozma kararına direnirse ve bu direnme kararı temyiz edilirse, Yargıtay Genel Kurulunun vereceği karar kesindir ve herhangi bir itiraz yolu bulunmamaktadır.
Karar düzeltme bir kanun yoludur. Karar düzeltme yolu 1086 sayılı HUMK ile düzenlenmiş olan bir kanun yoluydu. Fakat 6100 sayılı HMK’nda yer verilmemiştir. 6100 sayılı HMK'nun Geçici 3. maddesiyle eski kanunda yer alan bu kanun yolunun bölge adliye mahkemeleri göreve başlayana kadar yürürlükte kalacağı hükme bağlanmıştı. Günümüzde, bölge adliye mahkemeleri göreve başlamasıyla birlikte eski kanunda yer alan bu uygulama tümüyle son bulmuştur. Temyiz edilen istinaf kararları için verilen Yargıtay kararlarına karşı karar düzeltme yoluna başvurulamaz.
İstinaf ve temyiz, olağan kanun yollarıdır. Bunun yanı sıra, kesinleşmiş mahkeme kararlarına karşı olağanüstü bir kanun yolu olan yargılamanın yenilenmesi de mevcuttur. Fakat olağanüstü kanun yolu olan yargılamanın yenilenmesi kurumu ancak maddi hataların düzeltilmesi için yapılabilir. Hukuki anlamda bir hatanın düzeltilmesi mümkün değildir.
Yargıtay'ın verdiği emsal yargı kararları, adli yargı örgütündeki üst derece mahkemesi olduğundan dolayı somut olaylara uygulanacak hükümler ve verilecek karar açısından alt derece mahkemelerine ve avukatlara yol gösterici niteliktedir. İçtihadı Birleştirme Kararlarının aksine hukuki bağlayıcılıkları yoktur. Yargıtayın daha önce vermiş olduğu emsal kararlara; “Karar Arama” sayfamızdan ulaşılabilir.
01/06/2005 tarihinde 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (CMUK) yerine 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu yürürlüğe girmeden önce, Yargıtay Ceza Daireleri tarafından verilen kararlara karşı Karar Düzeltme Yoluna gidilebilmesi mümkündü. Verilen kararın yeniden incelenmesini Karar Düzeltme Dilekçesi ile müracaat ederek yeniden inceleme talep edilebilirdi. Bunun tek istisnası CMK’nın 308. maddesinde düzenlenen Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının itiraz yetkisidir. İstem üzerine ya da re’sen ilâmın kendisine verilmesinden itibaren otuz gün içinde Ceza Genel Kuruluna itirazda bulunabilir. Sanığın lehine süre aranmaz.
Yargıtay hakkında sık sorulan sorular