Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1941/9
Karar No: 1941/16
Karar Tarihi: 14.05.1941

(765 S. K. m. 230)

Dava: Temyiz Mahkemesi Ticaret Dairesi'nce; Denizbank yerine kaim olan Devlet Limanları İşletme Umum Müdürlüğü ile (S) Tesisatı Elektrikiye Türk Anonim Şirketi arasında cereyan eden aktin butlanı davasından dolayı vrilen hükmün, (S) binasının maksadı iştirasına ve Ticaret Kanunu'nun yirmi beşinci maddesine ve 3633 numaralı kanun hükümlerine nazaran vazife ve husumete müteallik temyiz itirazları varit değilse de Denizank Kanunu'nun birinci maddesinde bankanın yapacağı muamelelerin bu kanun ile hususi ve ticari hukuk hükümlerine tabi olup bunlar hakkında Muhasebei Umumiye, Artırma ve Eksiltme ve İhale kanunlarıyla Divanı Muhasebat vize ve murakabesi usulleri tatbik edilmez denilmekle, banka muamelelerinin süratle cereyanına engel teşkil eden bazı kanun hükümlerine tabi olmaktan bankanın istisna edilmek istenildiği anlaşılmış ve mezkûr kanunun yirmi birinci maddesiyle vaaz olunan hüküm, Denizbank'ın ifa ettiği hizmetlere lüzumlu bulunan gayrimenkullerin elde edilmesi için icabında sahiplerinin rızalarına bakılmayarak istimlak hakkındaki kanun hükümlerinden müstefit olabilmesini temin maksadıyla vaz olunmuş bir hüküm olup bu mütalaanın aksini kabul etmek kanunun birinci maddesiyle istihdaf edilen gayeyi baltalamak demek olduğu hade, mahkemece yirmi birinci maddeye başka türlü mana verilerek Denizbank'ın gayrimenkul iştirasınad behemehal istimlak hakkındaki kanun hükümleri dairesinde hareket etmesi lazım geleceği neticesine varılarak ilamda yazılı olduğu üzere karar verilmesi ve bununla beraber bir an için gayrimenkul bey'i muteber sayılmasa dahi banka idare meclisinin hatası yüzünden ihtiyar edilen masraf ve harçların müddeaaleyhe yükletilerek anın vaziyetinin ağırlaştırılmasını, hata eden tarafın kendi hatasından istifade etmesi esasının kabulü demek olacağının teemmül olunmaması yolsuz ve bu cihetlere müteallik temyiz itirazları varit görüldüğünden hükmün mezkûr sebeplerden dolayı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 428. maddesine tevfikan bozulmasına dair ittihaz olunan 25.11.1940 tarih ve 40-253/2734 numaralı kararı ile Birinci Ceza Dairesi aliyesince veriip Başmüddeiumumilik makamınca vaki itiraz üzerine Ceza Umum Heyetince, sekseninci maddenin tatbik edilmesinin yolsuzluğuna dair olan bozma sebebi dosya münderecatına ve fiilin mahiyetine göre varit olduğundan itiraznamede bu cihete ait olan itiraz ittifakla yerinde görülmemiştir, ancak, vazifelerinde terahi suçundan mahkemeye sevk edilen ve mahalli mahkemesince hareketleri sabit görülmüş ve fakat kastı cürmileri bulunmadığından bahsile beraatlerine karar verilmiş olan meclisi idare azaları (Z.T) ve (C.Ş) ve (S.U)'nun hareketlerinin, hadisenin cereyan tarzına göre cezayı müstelzim olduğu nazara alınarak satılan binanın kıymeti hakkında ferağ muamelesinin icrasından evvel ve sonra verilen raporlar arasındki külli mübayenet göz önünde bulundurularak mahkemece usulü dairesinde tayin edilen vukuf ehline binanın satıldığı tarihte hakiki kıymeti kati bir surette tespit ettirildikten sonra devletçe bir zarar husule gelip gelmediğine göre bu suçlular hakkında 230. maddenin hangi fıkrasıyla ceza verilmesi lazım geldiği teemmül olunmamasının ve vazifei memuriyeti suisstimal suçundan dolayı mahkûm olup mahalli müddeiumumiliğinden dahi hadisede sahtekârlığın mevcudiyetinden ve saireden bahsile aleyhe olarak haklarındaki hüküm temyiz edilmiş olan umum müdür (Y.Z.Ö) ve müdür muavini (T.K.) ve yapı şefi (N.K)nin satılan binanın bidayetinden başlayıp nihayetine kadar devam eden ve (N.K) tarafından ferağ muamelesinden evvel verilmiş olan rapuron ferağ muamelesinden sonra ortadan kaldırılarak yırtılması ve satılan bina hakkında satış bedelinden fazla kıymeti gösteren ve başka esaslara dayanan diğer bir raporun üzerine eski tarihler konulduktan sonra kaldırılan ilk raporun yerine konulması suretiyle neticelenmiş olan fiil ve hareketlerinde, devlete zarar verebilecek bir mahiyet bulunup bulunmadığına göre fiillerinin sahtekârlık suçunu teşkil edip etmediğinin araştırılmamasının teşkil ettiği kanuni mugayeretten dolayı mahalli mahkemesi hükmünün bozulması lazım gelirken bu cihetler nazara alınmaksızın ve haklarındaki hükme karşı mahalli müddeiumumiliğinden temyizi dava edilmediği cihetle aleyhlerine tetkikat icrasına imkân olmayan maznunlardan hukuk müşaviri (İ.İ.C.) ve uumi kâtip (S.G.S.)nin sabit görülen fiilleri mahiyeti itibarıyla cezayı müstelzim bulunduğu ve mahalli mahkemesince vazifei memuriyeti suiistimal olarak tavsif ve hükmolunduğu göz önünde bulundurulmaksızın ortada suç unsuru bulunmadığından ve mucibi muaheze bir fiil ve hareket mevcut olmadığından bahsile hükmün bozulmasında ve maznunlardan (Z.T) ve (C.Ş) ve (S.U.) haklarındaki beraat hükmünün de tasdik olunmasında isabet görülmemiş ve itirazname mündericatı bu itibarla varit bulunmuş olduğundan mezkûr bozma sebepleriyle tasdik hükmünün kaldırılmasına ve yukarda gösterilen sebeplerin de hadisede ayrıca sekseninci maddenin tatbikinin yolsuzluğuna matuf Hususi Dairenin bozma sebebine ilavesine mütedair verilen 25.11.940 ve 206/205 numaralı kararı arasında ihtilaf hasıl olduğu Ticaret airesi'nin yukarda tarih ve numaralı kararının tashihan tetkikinde taraflarca iddia edilmiş olması münasebetiyle bu iddia müşarünileyh Ticaret Dairesi'nce yerinde görülerek tevhidi içtihat suretiyle bir karar verilmesi talebini mutazammın 15.2.941 tarih ve 41/275 numaralı müzekkeresiyle bu işe ait dosya daireye verilmekle hadise telhisen Heyeti Umumiyeyi terkip eden zevata bildirildikten sonra 7.5.941 tarihinde toplanan Heyeti Umumiyeye kırk beş zatın iştirak ettiği görüldükten ve müzakere nisabı tahakkuk ettikten sonra evvelemirde hukuk daireleri ile ceza daireleri arasında ihtilaf mevzuubahis olup olamayacağı noktasından cereyan eden müzakerede; bu hadisenin Tevhidi İçtihat Heyeti Umumiyesince müzakeresi lazım geleceği on sekiz reyi muhalife karşı yirmi dokuz reyle karargir olduktan sonra söz alan;

Başmüddeiumumi; Denizbank hakkında Temyiz Mahkemesi Ceza umum Heyetinden sadır olan kararla Temyiz Ticaret Dairesi'nce bu bapta ittihaz edilen karar arasında ihtilaf olduğundan bahsile dairei müşarünileyha riyaseti tarafından tevhidi içtihat suretiyle meselenin halli lazım geleceği bildirilmektedir.

1- Halbuki ticaret ve ceza meseleleri gerek nazariyat ve gerek kanun hükümleri itibarıyla aynı mesele olmadığı cihetle bence hasıl olduğu beyan edilen ihtilaf tevhidi içtihadı mucip değildir.

2- Temyiz Mahkemesi'nin Tevsii Teşkilatına Mütedair Kanunun sekizinci maddesinde, (Temyizin iki dairesi veya bir dairesinin iki kararı arasında aynı mesele hakkında tezat ve mübayenet görüldüğü veya takarrür eden bir içtihadın tebdiline lüzum hasıl olduğu takdirde) tevhidi içtihat yoluna gidilebileceği gösterilmekte olmasına nazaran böyle ceza ve ticaret gibi başka başka meseleler arasında tevhidi içtihadı vazııkanun kast etmemiştir.

3- Kanunda mevzu olan tevhidi içtihat meselesi muhterem Başreisimizle birlikte 341 senesinde in'ikat eden kongreye ilk defa biz teklifte bulunduğumuz sırada nazarı dikkate aldığımız hadiseler böyle ceza ve hukuk işleri arasındaki mübayenet değil, birinci ve ikinci İstida Daireleri arasında aynı meselelere dair daima tebarüz eden tezat ve mübayenetten ibarettir. Nitekim aynı sene zarfında yazılıp elimde bulunan ve Temyiz Mahkemesi Heyeti Umumiyesince kabul edilen esbabı mucibe mazbatasında dahi arzeylediğim tezat ve mübayenete matuf olarak (aynı mesele) kaydı ikame edilmişti. 926 senesinde Temyiz Mahkemesi'nin Tevsii Teşkilatına Mütedair Kanunun tadiline mütedair esbabı mucibe mazbatasında dahi (mümasil mesailde) hasıl olacak ihtilafın tevhidi içtihadı mucip olması lazım gel