Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1945/1
Karar No: 1945/6
Karar Tarihi: 04.04.1945

(765 S. K. m. 230, 279)

Dava: 3460 sayılı kanuna tabi İktisadi Devlet Teşekkülleri memur ve müstahdemlerinin vazifeyi ihmal suçlarının adı geçen kanunun 43. maddesi şümulüne dahil olup olmadığı ve binnetice bu memur ve müstahdemlerin Memurn Muhakemat Kanununa tabi bulunup bulunmadıkları hususunda Yargıtay Birinci Ceza Dairesi'nin 18.1.1945 tarih ve 510/456 sayılı ilamiyla Dördüncü Ceza Dairesi'nin 9.2.1944 tarih ve 10768/1235 sayılı ilamı arasında hasıl olan aykırılığın halli Adalet Bakanlığı'nın 25.11.1944 gün ve 1705/1121 sayılı yazılarıyla istenilmiş olduğundan Tevhidi İçtihat Genel Kurulu'nca incelenerek sonuçta

Devlet İktisadi Teşekkülleri özel hukuk prensiplerine tabi olmak üzere kurulmuş müesseselerdir. Bu müesseselerin hukuk hayatında görülen sair teşekküllerden farkı, sermayelerinin Devlet'e ait olması ve bazı yönetim organlarının tayin usullerinde mevcut hususiyetten ibarettir, denebilir. Kanunlar, bu teşekküllerin özel hukuk teşebbüsleri yanında ayrıcalıklar malik olmalarını arzu etmemiştir. Gerekçeler iktisadi devlet kurumlarının fertler aleyhine faaliyetlerde bulunacak birer uzviyet haline gelmeyeceklerini açıkça göstermektedir.

Gerçi bu teşekküllerin görecekleri vazifelerden bir kısmı devlet ekonomik politikasıyla ilgili işlerdir. Ancak, bu keyfiyet İktisadi Devlet Teşekkülleri'ne kamu hukuku müessesesi vasfını vermeyip sadece kurucunun Devlet oluşundan ve kuruluşunun bir kanuna dayanmakta bulunmasından ileri gelmektedir. Bu itibarla da Devlet hak, mal ve menfaatlarına tanınan ayrı statü, sermayenin devlete ait oluşu bakımından İktisadi Devlet Teşekkülleri'nden dahi görülür. Bu hak, mal ve menfaatlere el koymuş bulunan çalışma elemanları eylem ve hareketlerinde Devlete ait değerler üzerinde işlemlerde bulunan kişiler durumundadırlar. Bu yönden Devlet malı ile temas halinde bulunan birer faaliyet unsurudurlar. Şayet bu faaliyetleri sırasında müesese sermayesine zarar verebilecek bir eylemde bulunacak olursa kanuna göre, Devlet memurlarının görecekleri cezayı görürler.

Bu kimselerin memurların görevlerine dokunur hallerden ötürü kovuşturmaları şekline ve usulüne dair ayrı esaslar koymuş bulunan "Memurin Muhakemetı Kanunu'na göre muamele görep görmeyecekleri meselesine gelince,

"Memurin Muhakematı Kanunu" kişi itibariye sadece Devlet memurlarına uygulanan hükümler taşıyan bir kanundur. Binaenaleyh, Devlet İktisadi Teşekkülleri mensupları (memur) statüsüne gören kimseler iseler kovuşturma bakımından bu kanuna tabi tutulabilirler. İmdi,

1 - Memurin Kanunu memuru tarif ederken bilhassa bunl