Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1942/2
Karar No: 1942/22
Karar Tarihi: 25.11.1942

(2004 S. K. m. 134)

Dava: Tahsili Emval Kanunu hükümleri dairesinde satılmış olan bir gayrimenkul hakkında ihale ve ferağın kanuni sebeplerden dolayı feshi hakkında Ceyhan Asliye Mahkemesi'ne ikame edilmiş olan bir davanın, satışın komisyonu mahsusunca vukuundan bahsile vazife noktasından reddine karar verilmiş ve bu karar 27 kanunsani 938 tarihli ve 2053/172 numaralı ilam ile tasdik kılınmış ise de bu kerre buna benzer bir hadisenin tetkiki sırasında mübayin bir ihtiyaç tebellür eylemiş olduğundan bahsile husule gelen mübayenetin tevhidi içtihat yoliyle halli Temyiz 1. Hukuk Dairesi Reisliği nin 10.1.1942 tarih ve 1318/16 numaralı yazısı ile istenilmesine mebni birinci toplanmada vaktin darlığına binaen intaç olunamadığından 18.11.1942 tarihinde tekrar toplanan Heyeti Umumiye'ye 45 zatın iştirak ettiği görüldükten ve müzakere nisabı tahakkuk ettikten ve mezkür yazı ile ilişiği okunduktan ve hadise bir kerre de 1. Reis İhsan Ezgü tarafından izah edildikten sonra söz alan :

1. Hukuk Dairesi Reisi : Satışta yolsuzluk olduğu zaman ne yapılacağı hakkında Tahsili Emval Kanunu'nda sarahat bulunmadığına göre mehakimi umumiyenin bakamıyacağı hakkındaki eski içtihadın müstenidatını bulamadık.

Cevat : Eskidenberi de 1. Hukuk Dairesi'nin içtihadı mehakimi umumiyenin bakacağı merkezinde idi.

Sait : Bu gibi satışlar malmüdürünün müracaatı üzerine bir komisyon tarafından verilen kararlara istinat eder. Bu karar itiraz edilebilir.

Kazım : Tahsili Emval Kanunu 'nun tatbikatındaki yolsuzluk hakkındaki itirazlar idari mercie aittir. Gayrimenkul tapuda tescil edilmiş ise de ve belki elden ele geçmiş ise o zaman mahkemeler salahiyetlidir. Fakat hadisemizde bu mevzuubahis değildir.

Cevat : Dava bu ihale ilzam etmez demek hususi haklardanmıdır, yoksa amme haklarındanmıdır? Borçlar Kanunu'na temas eden hususi hukuktandır. İhale komisyonundan çıkmıştır diye şuf'a davasını da Şürayı Devlet'emi gördüreceğiz?

Kazım : Mesele vergi ise buna müteferri işlerde adliyenin vazifesi dışında olmak lazımdır. İdari muameleyi istilzam ettiren meseleyi tetkik edeceğiz, demeleriyle vaktin darlığına binaen gelecek toplantıda müzakereye devam olunmak üzera talik kılındı.

- İkinci celse : 18.11.1942 -

Söz alan Bay Abdullah : Tahsili Emval Kanunu'nun 13. maddesiyle Devlet Şürası Kanunu'nun 19 ve 20 maddelerinin okunması lazımdır. 13. maddeye göre tahsil komisyonu haciz kararını yapar, idare meclisleri de ihale kararını verir. bu karar karşı ne yapılır? Buna dair bir şey yoktur. Tahsil komisyonunun haczi ihtiyati kararına karşı itiraz mercii vardır. Devlet Şürası Kanunu'nun 20. maddesiyle bu iş kabili haldir. İdare meclisleri ihalei kat'iye kararını verir, alakalı taraf itiraz eder. Bu işler Şürayı Devlet'çe temyizen tetkik edilmek lazımdır. Bu hadise bir meselei adliye değil, bir meselei idareyedir.

Fuat Hulusi : Haciz hakkındaki kanun yolunun kıyas tariki ile ihale işlerine tatbike imkan yoktur. İhale meselesi hukuku tasarrufiyeye intikal eder bir safhadır. Bu bakımdan da mehakimi umumiyeye gider. Sarih bir madde olmadıkça Devlet Şürası bu hadise hakkında merci sayılamaz.

Cevaz : Vergiye neş'et etse bile bir gayrimenkul kaydının tashihine taalluk eden bu hadise mehakimi umumiyede niçin bakılmasın? Bu vaziyette menkul ile gayrimenkul arasında da bir fark yoktur. 19. madde mucibince her idari kararın Şürayı devlete gitmesine kani isek gerek 1. Hukuk Dairesi'ne ve gerek diğer dairelere ihaleler hakkındaki ihtilaflar gelmektedir ve bu daireler bu işleri bakıyorlar. Cebri olması da mercii değiştiremez.

Abdullah : Teamülat ile mensusat hükmü bertaraf edilemez. Meclisi idare kararlarının tetkik mercii mafevk Şürayı devletçe tetkik edileceği 20. maddesinde yazılıdır. Tarafların çağırılmasıda ihtiyaridir. Evrak üzerinde tetkikat yapılır.

3. şahıs çıkarsa bu istihkak davası olur, bittabi mehakimi umumiyede tetkik edilir.

Galip : Aşar lağvedilmezden evvel meclisi idarelerce yapılırdı. Aşardan dolayı hadis olan ihtilaflardan dolayı Devlet Şürası'na mı gidilirdi?

Fuat Hulusi : Mukarratı idariye haricinde kalan işlere mekahimi umumiyede bakılır. Hukuki mahiyet iktisap eden meclisi idare kararları muvacehesinde kanun mercii mehakimi umumiye olmak lazımdır.

Kazım : Artırma Eksiltme Kanunu'na göre yapılan ihale bey aktidir. Bu itibarla mehakimi umumiyiye gidilir. Bay Cevat'ın noktai nazarına bu itibarla iştirak edemiyorum. Kararın verilmesini istilzam eden meseleyi tetkik etmek mecburiyetindeyiz. Hadisemiz vergi işidir. Bunun zımnında yapılan kararlar da Devlet Şürası Kanunu'nun 19. maddesine göre devlet Şürasına aittir. Mahkemenin dediği gibi evvelen idari mercilerce yolsuzluk sabit olduktan sonra mahkemeye gidebilirler.

Cevat : Hakkı ayni yalnız gayrimenkullerde değil, menkullerde de olur. Mülkiyetin tevlidi hususunda kanunun Medeni ahkamına tabidir.

Fuat Hulusi : Bir şahsın malını alıp başkasına vermek idari bir karar değildir. Satıştan sonra bütün iddia edilen yolsuzlukların tetkiki mahkemelere aittir.

Fevzi : Hükümetle mükellef arasında olmak halleri idare muamele ve kararın kaldırılmasını istihdaf etmesi halleri müstesna diğer kısmı mehakimi umumiyeye aittir.

Fuat (Aza) : Bir dava zımnında hususi hukukun tatbiki icap ettiği takdirde Şürayı devlete ait değildir, demiştir. Mükellef ile hükümet mevzuubahis olan ahvalde Şürayı Devlet Tetkik ederdi, demeleriyle neticede :

Devlet Şürası Kanunu'nun 19. maddesi idare meclislerinin idari mahiyetteki kararları hakkındadır. Cebri icra usulleri amme hukukundan ise bunlar neticesinde hususi hukuk safhasına giren ayni bir hak doğar. Filhakika ihale üzerine bir ayın üzerindeki mülkiyet bir şahıstan diğer şahsa geçer. Mülkiyetin bu intikalı mevzu usul ve kanunlara uygun olmak lazımdır. Aksini iddia edip ihalenin feshini isteyenler ötedenberi umumi mahkemelere müracaat ederler ve davaları bu mahkemeler tarafından görülüp hükme bağlanırdı. Sonradan İcra ve İflas Kanunu bu gibi fesih taleplerinin ancak icra tetkik merciine şikayet yolu ile arzolunabileceğini tasrih etmiştir. Vergi borcundan dolayı yapılan ihalelerin feshi için Tahsili Emval Kanunu'nda ve bunun bazı maddelerinin tadil eden kanunlarda böyle bir merci tayin olunmamıştır. İhtiyati haciz kararlarına karşı vergi tetkiki itiraz komisyonlarının merci tayinine müteallik olan 2656 sayılı kanunun 2. maddesi hükmü mevridine maksurdur.

Devlet Şürası Kanunu'nun 20. maddesine gelince bu da sırf idari mahiyetteki muamele ve kararlara taalluk eder. İhale kararı ise hususi mülkiyetlerin elden ele geçmesi neticesini hasıl etmek itibariyle hususi hukuk sahasına girer. Hilafı bir kanunda tasrih edilmedikçe bu sahadaki her türlü davaların rüyetiyle umumi mahkemeler vazifelidir. Buna göre ihalenin feshine müteallik davalar mezkür 20. maddenin şümulü haricindedir.

Zikrolunan sebeplere mebni vergi borcundan dolayı ihale yapılmak suretiyle vaki olan mülkiyet intikallerinin usul ve kanun hükümlerine uygun olmadığı iddiasına dayanan ve ihalenin feshiyle bunun neticesi olarak mesela bir gayrimenkulün ihale üzerine müşteri namına yapılmış olan kayıt ve tescilinin iptal ve tashihi davaları halen ait olduğu adliye mahkemelerinin vazifesi dahilinde sayılmak lazım geleceğine oyların üçte ikiyi geçen çoğunluğu ile 18.11.1942 tarihinde karar verilmiştir.


Full & Egal Universal Law Academy