Yargıtay
Dairesi: Büyük Genel Kurulu
Esas No: 1945/ 39
Karar No: 1946 / 7
Karar Tarihi: 03.04.1946

(743 S. K. m. 627, 628)

Ankara İmar Kanunu ile şuyulandırılmış olan arsalarda şufa hakkı cereyan edeceği hakkında ittihaz olunan ve Hukuk Genel Kurulunca tasvip olunan bozma kararı hilafına mümasıl bir hadisede şufa cereyan etmiyeceği hakkında yeni bir ekseriyet tahassül ettiğinden keyfiyetin tevhidi içtihat yoluyla halli Birinci Hukuk Dairesinin 05.12.1944 tarih ve 44/226 sayılı yazısiyle talep olunmakla bu hususta karar ve müzekkere suretleri teksir olunarak Heyeti Umumiyeye tevzi olunmuştu.

Müzakere edilmek üzere tayin olunan 03.04.1946 Çarşamba günü Genel Kurula Birinci Başkan Halil Özyörük'ün Başkanlığı altında (elliyedi) zatın iştirak ettiği görüldükten ve müzakere nisabı tahakkuk ettikten sonra olaylar bir kerre de Baş Başkan tarafından telhisen anlatıldıktan sonra söz alan :

Beşinci Hukuk Dairesi Başkanı Mehmet Gönenli : Şayi bir hisse satılırsa şufa cereyan eder. Fakat ihtilaf mevzuunu teşkil eden işlerde satılan şayi hisse değildir. Belki müstakil bir gayrimenkuldür. Almak isteyen de müstakil bir gayrimenkul sahibidir. İmar dolayısiyle şuyu var amma tapu kaydında şuyu yoktur. Tapu kaydında bir arsa diğerinin de müstakil bir arsası var satışta tapu kaydına göre oluyor. Şu halde Kanuni Medeni hükümlerine göre tapuda şayi hisse yoktur. Ekseriyetin noktai nazarına göre tapuda müstakil gayrimenkul satılmış olduğundan şufa cereyan etmez. Buna muhalif taraf fiili vaziyeti nazara alarak şufa cereyan eder diyor.

F. Hulusi Demirelli : Tapu kaydı İmar Kanunu ve karariyle değişmiş sayılmak icap eder. Hadisede altı aydan fazla zaman geçmiş imar alakadar olmamış. Hissedar olan kimse İmar Kanununa göre tapunun şuyuu bilmesi lazım gelirdi. Hissedarı şufa hakkından mahrum etmeye neden gidelim. İmar Kanununda sarahat olmayınca Kanunu Medenide şufa asli veya tali diye kayıt yoktur. Şuyuun idamesi kabil değildir. Kanuni şuyu vardır. İmar Kanunu istiklali kaldırmıştır. Şuyu hasıl olmuştur. Şufa hakkı olamayacağına dair bir sarahat yok iken bazı mülahazalarla bu hakkı iptal edemeyiz. Tapuya bakılarak hareket olunursa hiç bir zaman şufa cereyan etmez. Mahkeme tapuya değil İmar Kanununun meydana getirdiği şuyua bakarak işi halledecektir.

Beşinci Hukuk Dairesi Başkanı Mehmet Gönenli : Asıldan, taliden bahsetmedim kararda böyle bir kayıt yoktur. Satış hisse üzerinde olmuyor müstakil kayıtlar üzerinde yapılıyor ve satışta kaydın taalluk ettiği yere münhasırdır. Bu itibarla şufa hakkı olmamak lazımdır.

Birinci Hukuk Dairesi Başkanı Şemsettin Temizer: Kanun sarih gibi geliyor. (İmar Kanununun birinci maddesini okudu) hissedarlık takarrür edince şufa hakkı olmak lazımdır. İmar şuyulandırınca tapuya da aksediyor. Tapudaki müstakil kaydın faydai ameliyesi yoktur.

Aziz Yeğer : Şuyu kanunun aslından doğuyor. Tescilden evvel satılsa bile hükmen satış şayi hissenin satışıdır. Evvelce de tevhidi içtihatla bu mesele mahluldür (kararı okudu). Hadise tamamen aynıdır. Tapuya geçmişse de kanun hükmünce şuyulanmıştır. Şuyuun tapuya geçirilmemiş olmasından dolayı müstakildir diye satılmış olsa da o müstakil değildir. Şuyulanmış hissedir. Bu halde şufa hükmü yürür.

Şefkati Özkutlu: Meseleyi mücerret mütalaa etmemeli ben daha ziyade Mehmet Gönenli'nin fikirlerinin kabulüne taraftarım. Çok ileri gitmeyelim. İşi kanunun çerçevesi dahilinde mütalaa etmeliyiz. Kanundan tapuda muamele yaptırmaksızın şufa cereyan edeceği manası çıkarılamaz.

Dördüncü Hukuk Dairesi Başkanı Fevzi Bozer : İmar Kanununun birinci maddesinin zahiri ibaresine göre hissedarlık olur mu hissedarlık farazi ve itibari midir evvel emirde bunu tayin etmek lazımdır. Medeni Kanun hükümlerine göre müşterek mülkiyette şeriklerden her biri tasarruf hakkını haizdir. Satar, terhin eder bu hadisede hissedarlardan her biri kendi hissesinde tasarruf edebilir mi edemez. Tapuya tescil edilmedikçe satamaz. Şuyudan evvel malik olduğu hissedir. Hissedarlık veçhile mutasarrıf olduğu hisse değildir. Kanunen şuyulandıktan sonra şamil hissedarlık satılamaz, rehin edilemez. Bunlar yapılamayınca kanuni hissedarlık itibari hissedarlıktır. Yapılan bir tedbirden ibarettir. Şuyu muvakkattır. Hissedarlar kendi muvafakatlarıyla iştiraki izale edebilirler kanuna göre altı ay sonra hissedarlığın hükmü kalmıyor Medeni Kanun kıyas olunamaz şufa cereyan etmiyeceği kanaatındayım.

Hulusi Demirelli : Tapu kayıtları İmar Kanunu ile tadil edilmiştir. Müstakil mülkiyet kalmamıştır. Bazı ahvalde imar % 15 kendisi de alır. İmarın tasarrufatıyla tamamen tadil edilmiş ve miktar değişmiştir. Hissei şayıa olmuştur. Kanun tapuyu tadil eden bir kanundur. İmarın tasarrufuna imarın haritasına bakmak lazımdır. Müşteri aksi halde hüsnü niyet de iddia edemez. Çünkü imar vaziyeti ilan edilir. Vaziyet meydanda iken müstakil mülk aldım diye olan iddiayı dinleyemeyiz. Hakikaten hissedarlık şeklen tapu kalmıştır. Kanun müstakil mülkiyeti nezetmiştir. Satış hisseye mahmul olmak lazımıdır. Şuyuun izalesini kabul edince şufayı da kabul etmek zaruridir. Tedbir dersek şuyuun izalesi de olamaz kanun açık olarak hisseli kalmıştır. Şekle