Dairesi: 9.Hukuk Dairesi
Esas No: 2010/14473
Karar No: 2010/17684
Karar Tarihi: 10.06.2010

(193 S. K. m. 61) (5510 S. K. m. 80) (506 S. K. m. 77) (488 S. K. I SAYILI TABLO) (4447 S. K. m. 48)

Dava: Davacı, eksik ödenen hizmet yılı ödülü alacağının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içerisinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi M. Göçer tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Davacı; davalı işyerinde işçi olarak çalıştığını, iş yerinde uygulanan TİS'in 56/a maddesinde hizmet yılı ödülünün düzenlendiğini, bu maddede şeker sanayiinde 10-15-20-25 ve 30 yıl hizmeti bulunan daimi personel ile 10-15-20-25-30 kampanyada çalışmış olan geçici personele 10 yıl için 10, 15 yıl için 30, 20 yıl için 45, 25 yıl için 50, 30 yıl için 60 günlük brüt yevmiye tutarında ödül verilir hükmünün bulunduğunu, davacının maddede belirtilen hizmet yılını doldurması sebebiyle hizmet ödülü aldığını, ancak davacıya kesintiler yapılarak ödülünün ödendiğini, TİS'e göre hizmet yılı ödülünün hiç bir kesinti yapılmaksızın brüt yevmiye tutarı üzerinden ödenmesi gerektiğini belirterek, eksik ödenen hizmet yılı ödülü alacağının davalıdan tahsilini talep etmiştir.

Davalı; dava konusu alacağın zamanaşımına uğradığını 193 s. Gelir Vergisi K. nun 61. maddesine göre hizmet yılı ödülünden kesinti yapılmayacağına dair bir düzenleme olmadığını, 488 s. Damga Vergisi Kanununa göre ücret ikramiye v.s. gelirlerin damga vergisine tabi olduğunu, 5510 s. kanunun 80. maddesinde prime esas kazançların belirtildiğini, 506 s. SSK nu, 4447 s. İşsizlik Sigortası Yasası gereği personele ödenmekte olan ücretlerden Gelir Vergisi kesintisi Sigorta primi kesintisi, İşsizlik sigortası kesintisinin yapılmasının zorunluluğu olduğunu 1978, 1980 yılları arasında imzalanan 8. dönem TİS.den bu yana uygulamanın bu biçimde devam ettiğini, taraflar arasında hiç bir ihtilaf çıkmadığını savunmuştur.

Mahkemece; TİS'nde hizmet yılı ödülü başlığını taşıyan 56/a maddesinde şeker sanayiinde 10-15-20-25 ve 30 yıl hizmeti bulunan daimi personel ile 10-15-20-25-30 kampanyada çalışmış olan geçici personele 10 yıl için 10, 15 yıl için 30, 20 yıl için 45, 25 yıl için 50, 30 yıl için 60 günlük brüt yevmiye tutarında ödül verilir hükmünün bulunduğu, TİS gereği hizmet yılı ödülünün brüt tutar üzerinden ödenmesi gerektiği, TİS'nde ödenecek ödül veya sair sosyal yardımların hangisinin net hangisinin brüt ücret üzerinden ödeneceğinin açık, kesin ve somut olarak taraflarca kararlaştırıldığı, örneğin TİS'in 53. maddesinde düzenlenen doğum yardımının ve 64. maddesinde düzenlenen defin yardımının net olarak ödeneceğinin belirtildiği, 67. maddedeki görev ve sorumluluk ödeneği ile 63. maddedeki ölüm yardımının çıplak yevmiye üzerinden ödeneceğinin belirtildiği hizmet yılı ödülünden kesinti yapılacağına dair vergi yasasında bir düzenleme olmadığı, vergide kanunilik ilkesi geçerli olduğundan yorum yolu ile kanunun genişletilemeyeceği, TİS'ndeki bu maddenin amacının belli bir süre hizmet eden kişilerin ödüllendirmeye çalışılması olduğu aynı maddede hizmet yılı ödülü olarak Cumhuriyet altını verileceğinin de kararlaştırıldığı, bu ödülün ayni olarak işçilere ödendiği, brüt kelimesinin sözlükteki karşılığının kesinti yapılmamış para olduğu uygulamada brüt deyiminin henüz kanuni kesintiler yapılmamış ücret anlamına geldiği Şeker İş ile Türkiye Şeker Sanayi İşverenleri Sendikası arasında yapılan 23. TİS'nin 35. maddesinde ücret ve ücret dışındaki her türlü ödemelerden yasal kesintiler yapılır düzenlemesinin yer aldığı bu düzenlemenin davaya konu önceki dönem TIS lerinde bulunmadığı buna göre davacıya hizmet yılı ödülünün brüt yevmiye üzerinden ödenmesi gerektiği durumda kesinti yapılarak net ödeme yapıldığı gerekçesi ile isteğin kabulüne karar verilmiştir.

Uyuşmazlık toplu iş sözleşmesinde brüt ücret üzerinden ödeneceği belirlenen hizmet ödülünden Gelir Vergisi, Damga Vergisi, Sigorta Şahıs Payı olarak Sigorta Primi ve İşsizlik Sigortası primi kesintisi yapılıp yapılmayacağı noktasında toplanmaktadır.

Davaya konu toplu iş sözleşmelerinin Hizmet Yılı Ödülü başlığını taşıyan 56/a maddesinde; Şeker Sanayinde (Türk Şekere bağlı ve Türk Şekerce tedvir edilen dönemde ) 10-15-20-25 ve 30 yıl hizmeti bulunan kadrolu daimi işçiler ile sair işçilere ve 10-15-20-25 ve 30 kampanyada çalışmış olan kampanya mevsimlik işçilere 10 yıl için 10, 15 yıl için 30, 20 yıl için 45, 25 yıl için 50, 30 yıl için brüt 60 günlük yevmiye tutarında ödül verilir. düzenlemesi bulunmaktadır.

193 s. Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesinde; Ücret, işverene tabi belli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belirli bir yüzdesi biçiminde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.

Bu yasanın uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret sayılır.

1. 23 üncü maddenin 11 numaralı bendine göre istisna dışında kalan emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylıkları;

2. Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan sair menfaatler;

3. Türkiye Büyük Millet Meclisi, İl genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlarına veya idari kararlara göre kurulan daimi veya geçici tüm komisyonların üyelerine ve yukarda sayılanlara benzeyen sair kimselere bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;

4. Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;

5. Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;

6. Sporculara transfer ücreti veya diğer adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler biçiminde düzenleme mevcuttur.

Aynı kanunun 94. maddesinde ise Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, diğer kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tesbit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar. hükmü bulunmaktadır.

506 s. kanunun 77. maddesinde ise; Sigortalılarla işverenlerin bir ay için ödeyecekleri primlerin hesabında:

a) Sigortalıların o ay için hak ettikleri ücretlerin,

b) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan sigortalılara o ay içerisinde ödenenlerin,

c) İdare veya kaza mercilerince verilen karar gereğince (a) ve (b) fıkralarında yazılı kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içerisinde yapılan ödemelerin, Brüt toplamı esas alınır.

Şu kadar ki, ölüm, doğum ve evlenme yardımları, yolluklar, kıdem, ihbar ve kasa tazminatları, ayni yardımlar ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca miktarları yıllar itibariyle belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, sigorta primlerinin hesabına esas tutulacak kazançların aylık tutarının tespitinde nazara alınmaz. Bunların dışında her ne ad altında ödeme yapılırsa yapılsın bütün ödemeler prime tabi tutulur düzenlemesi bulunmaktadır.

488 s. Damga Vergisi Yasasının ekinde yer alan 1 s. tablonun 4. bölümüne ilişkin 1. sıranın b bendinde Maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu taktirde nakli ve tediyeyi temin eden kağıtların ...oranında damga vergisine tabi olacağı... düzenlenmiştir.

4447 s. İşsizlik Sigortası Yasanın 48. maddesinde ise İşsizlik sigortası zorunludur. Bu Yasa kapsamına giren ve halen çalışmakta olanlar bu Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte, yeni girenlerde işe başladıkları tarihten itibaren sigortalı olurlar. Biçiminde hüküm bulunmaktadır.

Anılan kanuni düzenlemeler ve somut uyuşmazlık birlikte değerlendirildiğinde TİS. ile hizmet yılı Ödülü adı altında davacıya yapılan ödemeler Gelir Vergisi Yasası, Damga Vergisi Yasası, Sosyal Sigortalar Kanunu ve İşsizlik Sigortası Kanunu anlamında geniş anlamda vergiye ve prime esas kazanç olarak kabul edilmelidir. İşverence yapılan kesintiler kanuni olup aksi durumda işverenin hukuki sorumluluğu söz konusu olacaktır. Buna göre dava konusu isteğin reddine karar vermek gerekirken yazılı gerekçelerle kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

Sonuç: Temyiz edilen kararın yukarda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istem halinde ilgiliye iadesine, 10.06.2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy