Yargıtay
Dairesi: Büyük Genel Kurulu
Esas No: 1944/ 4
Karar No: 1944 / 12
Karar Tarihi: 05.04.1944

(3222 S. K. m. 1, 2, 38, 39)

Ruhsatsız Radyo kullanmaktan maznun Şuayib hakkında istanbul Sulh Ceza Mahkemesince yapılan muhakeme neticesinde, suç sabit görüldüğünden 3222 numaralı kanunun otuz sekizinci maddesi mucibince yirmi beş lira ağır para cezasiyle birlikte on iki liradan ibaret harcının da suçludan tahsiline dair ısraren verilen karar üzerine Temyiz Ceza Umumî Heyetinin 24/3/941 tarih ve 14/3 esas ve 15 karar numaralı kararının, (Radyo ruhsat harcı kanunen alınması muktazi rüsum mahiyetinde olmakla tahsili mahkeme hükmüne mütevakkıf olmadığı) mucip sebebiyle nakzedilmiş olduğu halde istanbul Sultanahmet Sulh Hukuk Mahkemesinin ayni sebepten neşet eden bir alacak davası sebebiyle ve ceza mahkemelerinin yukarıdaki içtihadına imtisalen (3222 numaralı kanuna tevfikan radyo kullananlardan alınması lazım gelen senelik ücretin resim mahiyetinde olup ruhsat harcı alacağından dolayı açılan davaya bakmak hususunda mahkemenin vazifesi bulunmadığını) kabul etmiş iken Temyiz Mahkemesi Üçüncü Hukuk Dairesinin karariyle (Mahiyetine ve bahsolunan kanuna göre davanın rüyet ve tetkiki mahkemenin vazifesi dahilinde) olduğu mucip sebebiyle mahkeme kararı nakzedilmiş ve Sulh Mahkemesinin ısrarı mutazammın kararı Temyiz Hukuk Umumî Heyetince tetkik olunarak 11/11/942 tarih ve 163 esas ve 166/3 karar numaralı karariyle bozma kararı varit görülerek nakzolunmuş ve bu suretle Temyiz Ceza ve Hukuk Umumî Heyetleri kararları arasında ayni hadiseden dolayı içtihat ihtilafı tekevvün etmiş olmakla keyfiyetin tevhidi içtihat yoliyle halli Maliye Vekaletinin 19/1/944 tarihli yazısı üzerine Adliye Vekaletinin 22/1/944 tarih ve 87 sayılı müzekkeresiyle istenmiş olmasına mebni ihtilafın mevzuunu teşkil eden ilamlar teksir edilerek Umumî Heyet azasına tevzi olunmuştu.

Müzakere için tayin olunan 5.4.944 tarihine rastlayan çarşamba günü saat 9.30 da toplanan Umumî Heyet Birinci Reis Halil Özyörük'ün başkanlığı altında müzakereye başlıyarak ihtilafın esasını teşkil eden noktalar hulasaten Birinci Reis tarafından izah edildikten sonra söz alan:

Üçüncü Ceza Reisi İ. Ertem: Bu kanunun kırk yedinci maddesinde suveri tatbikiyesi hakkında nizamnamenin yapılacağı yazılı iken böyle bir talimatname yapılmamış, yalnız Resmî Ceride ile ilan edilmiş bir talimatnamemsi bir şey var (kırk sekizinci maddesini okudular) ve bizim dairemiz ötedenberi cezadan maada olan kısımları bozmuştur. Çünkü ceza mahkemeleri yalnız cezaya hükmedebilir. Otuz sekizinci maddeye göre ister asliye mahkemelerinden ve gerek sulh ceza mahkemelerinden gelen işler bize yalnız ceza bakımından gelir. Otuz yedinci madde alınır dediğine göre hükmile, bizim elimizle alınmaz. Hukukçular belki hükmen alınır derler. Bizi bu cihet dahi alakadar etmez. 27 Eylül 1937 tarihli resmî gazetede neşrolunan tebliğe göre Ceza ve Hukuk Heyeti Umumiyelerinin noktai nazarlarının ihtilaf halinde olup olmadığı ciheti üzerinde durulması kanatındayım.

F. Hulusi Demirelli: Heyeti Umumiye kararları arasındaki ihtilaf bir tabirden ileri geliyor. Resim denmiş olmasındadır. Bu sarihtir. Ücret midir? Telli telefonda buna resim denmediğine göre telsizde de böyle değil midir? Tahsili Emval Kanununa gidilemez. Bir sarahat yoktur. O halde mahkemeye gidilecektir. Tabiî bu mahkeme de hukuk mahkemesidir. Hukuk Heyeti Umumiyesi de telgraf, telefon ve sair ücretlere nazaran bunu da ücret saymıştır. Binaenaleyh Ceza Heyeti Umumiye kararındaki resim bertaraf edilirse ihtilaf yoktur.

Vehbi Yekebaş: Ayrıca alınan ruhsat harcıdır. Binaenaleyh Ceza Heyeti Umumiyesi kararındaki tabirler kanunun maksadına uygundur. Haddisatında burada alınan seneliğe ücret diyebiliriz, amma bu iptidaen alınan ruhsat harcı rüsum mahiyetindedir, yani ruhsat harcı resimdir. Ve bunu mübeyyin olan Ceza Umumî Heyeti kararı yolundadır.

Cevat Gücün: Kelime ücret olarak da kullanılsa hakikatta ücrettir. Ferdin intifa etmesine mukabil bir ücret alırsa o ücrettir. Burada makineyi istimal edemez. Bir ruhsat alacak ve bu da resim olmak lazımdır. Kantariye verilir, bu resimdir. Ücret başkadır. Bir hakkı hükümranî itibariyle alınması lazım gelen şeyler kanunda, nizamda ücret dahi olsa bunlar resimdir. Bunlar tekaliftir. Çünkü bu ne posta ücretine ve ne de şimendifer ücretine ücret, resim denilmez, amma radyo ruhsat harcı rüsumdur, tekaliftir. Kaldı ki, maliyun diğer işleri de resim saymaktadır. Maahaza tevhidi içtihadı mucip ihtilaf yoktur.

Zahir Şencer: Ceza Heyeti Umumiyesindeki resim tabiri fazla olmakla beraber her iki Heyeti Umumiye kararı da neticede doğrudur. İhtilaf yoktur.

Şemsettin Temizer: Bunun ücret olduğuna şüphe yoktur. Tahsili Emval Kanununa tevfikan tahsil edilemez. Fakat mahkemelerde hükmedilir. Ceza mahkemeleri de bunu hüküm altına alabilir. Çünkü, hakkı şahsîdir. Usulü veçhile talep edilm