Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1969/1
Karar No: 1969/3
Karar Tarihi: 07.04.1969

(6570 S. K. m. 2, 3) (334 S. K. m. 151, 152) (YİBK. 18.11.1964 T. 1964/2 E. 1964/4 K.)

Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 20/Mayıs/1964 günlü ve 4/212-375 sayılı, 29/Mart/1966 günlü ve 4/918-157 sayılı ve 22/11/ 1967 günlü ve 4/1326-560 sayılı ilamları arasında, gayrimenkul kiraları hakkındaki 6570 sayılı Kanunun 2 ve 3 üncü maddelerinin Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş olması karşısında; bu iptal kararının yürürlüğe girmesinden önceki zamanlara ait kira paralarının dondurulmuş eski kiraya göre belli edilmesi gerekip gerekmeyeceği yönünden içtihat uyuşmazlığı bulunduğundan için içtihadı birleştirme Büyük Genel Kurulunda görüşülmesi Yargıtay Birinci Başkanlığınca istenilmesi üzerine toplanan Yargıtay içtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunca; Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun sözü geçen ilamları arasında içtihat uyuşmazlığı olduğuna oybirliği ile karar verildikten sonra işin esası incelenerek gereği düşünüldü:

Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanunun hükümlerini Anayasaya aykırı görürse veya taraflardan birinin ile karar verildikten sonra işin esası incelenerek gereği düşünüldü:

Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanunun hükümlerini anayasaya aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır. Anayasa Mahkemesi, işin kendisine gelişinden başlamak üzere üç ay içinde kararını verir. Bu süre içinde karar verilmezse, mahkeme Anayasaya aykırılık iddiasını kendi kanısına göre çözümleyerek davayı yürütür. Ancak Anayasa Mahkemesinin kararı, esas hakkındaki karar kesinleşinceye kadar gelirse, mahkemeler buna uymak zorundadır. (Anayasa madde 151).

Anayasa Mahkemesince, Anayasa aykırı olduğundan iptaline karar verilen kanun veya iç tüzük veya bunların iptal edilen hükümleri, karar tarihinde yürürlükten kalkar. Gereken hallerde, Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca kararlaştırabilir.

İptal kararı geriye yürümez.

Anayasa Mahkemesi diğer mahkemelerden gelen Anayasa aykırılık iddiaları üzerine verdiği hükümlerin olayla sınırlı ve yalnız tarafları bağlayıcı olacağına da karar verebilir (Anayasa Madde 152).

6570 sayılı Kanunun 2 ve 3 üncü maddeleri, Anayasa Mahkemesinin 26/Mart/1963 gün ve 3/67 sayılı kararlarıyla iptal edilmiş ve bu karar 26/Eylül/1963 gününde yürürlüğe girmiştir. Bu günden itibaren sözü geçen kanunun 2 ve 3 üncü maddeleri yürürlükten kalktığından yokluk ifade eder ve artık uygulanmaz.

İptal düşüncesiyle geriye yürüyemeyeceği hükmünün, sosyal huzurun sağlanması düşüncesiyle konulduğu 152 inci maddenin gerekçesinde açıklanmıştır. Kazanılmış hakların saklı tutulması, sosyal huzuru sağlayan hukuk kurallarındandır. İptal kararının geriye yürüyemeyeceği kuralı konurken kazanılmış hakların saklı tutulduğu, Anayasa Mahkemesinin, 3 ay içinde kararını vermemesi halinde, mahkemenin Anayasaya aykırılık iddiasını kendi kanısına göre çözümleyerek davayı yürütmesi ve Anayasa Mahkemesinin kararı esas hakkındaki karar kesinleşinceye kadar gelirse mahkemenin buna uymak zorunda olduğuna ilişkin hükmün muhalif mefhumundan da anlaşılmaktadır. Bu sebeplerle, kazanılmış haklar saklı kalmak üzere, Anayasa Mahkemesinin 26/Mart/1963 gün ve 3/67 sayılı iptal kararının yürürlüğe girdiği tarihten önceki zamanlara ait kira paralarının tespitinde 6570 sayılı Kanunun iptal edilen hükümleri uygulanamaz:

Sonuç: Anayasa Mahkemesinin 26/Mart/1963 gün ve 3/67 sayılı İptal kararının yürürlüğe girdiği 26/Eylül/1963 gününden önceki zamanlara ait kira paralarının, kazanılmış haklar saklı kalmak üzere, 6570 sayılı Kanuna iptal edilen hükümlerine göre değil; 18/11/1964 gün ve 2/4 sayılı içtihadı birleştirme kararında açıklanan esaslara göre tespit edileceğine, 10/Mart/1969 tarihinde ve birinci oturumda üçte ikiyi açan çoğunlukla karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy