Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1975/2
Karar No: 1975/3
Karar Tarihi: 03.03.1975

(506 S. K. m. 126) (4792 S.K. m. 24)

Dava: 17.7.1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun "Kurum tarafından yapılan bütün işlemlerle bu işlemler için ilgililere verilmesi veya bunların alınması gereken her türlü evrak ve belgeler ve bunların suretlerinden hiçbir resim, harç ve damga vergisi alınmaz." biçiminde getirilmiş bulunan 126. maddesi hükmünün kapsamına, yargı harçlarının girip girmediği, girmesi halinde kurum aleyhine açılmış davalarda dahi bu hükmün uygulanıp uygulanamayacağı konularında Yargıtay Hukuk Genel kurulu Kararları ve bu kararlarla 10. ve 9. Hukuk Daireleri Kararları arasında aykırılık bulunduğu belirtilerek bu aykırılığın içtihadı birleştirme yoluyla giderilmesi gerektiği 10. Hukuk Dairesi Başkanlığınca istenilmiş, Yargıtay Kanununun 20. maddesine göre konuyu inceleyen Yargıtay Başkanlık Divanınca, Hukuk Genel Kurulunun 25.12.1971 gün ve 670/778, 10. Hukuk Dairesinin 12.10.1973 gün 610-755, aynı dairenin 31.12.1974 gün ve 6750/7414 sayılı kararları ile Hukuk Genel Kurulunun 19.11.1969 gün ve 794/831, 13.9.1974 gün 1696/950 ve Dokuzuncu Hukuk Dairesinin 13.5.1971 gün ve 6934/11710 sayılı kararları arasında içtihat aykırılığı bulunduğuna ve bu aykırılığın içtihadı birleştirme yoluyla giderilmesine karar verilmiş olmakla Yargıtay Kanununun 18 ve 19/7. maddeleri uyarınca 3 Mart 1975 tarihinde Yargıtay Birinci Başkanının Başkanlığında toplanan Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunca Hukuk Genel Kurulu Kararları ve bu kararlar ile Dokuzuncu ve Onun Hukuk Daireleri kararları arasında içtihat aykırılığı bulunduğu oybirliği ile kararlaştırıldıktan sonra raportör üyenin, Hukuk Genel Kurulu, daire kararları, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 126. maddesi hükmü, böyle bir hükmün getiriliş nedenleri, vergi, resim ve harç bağışıklığına yer veren mevzuatımızdaki çeşitli hükümler ve nitelikleri, sosyal güvenlik kavramı ile bunu gerçekleştirmekle görevli sosyal sigorta kurumlarının görevleri ve özellikleri üzerindeki etraflı açıklamaları dinlendikten sonra konunun müzakeresine geçilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunun 25.12.1971 gün ve 670/778 sayılı kararında harç kavramının tanımı yapıldıktan sonra "Harçlar Kanununun 1. maddesinde sayılan harçların, belli kuruluşların harca tabi olan işlemlerini kapsadığı, harçtan bağışıklık söz konusu olunca işlemleri birbirinden ayrı tutmayı gerektiren bir sebep düşünülemeyeceği, hal böyle olunca da 506 sayılı Kanunun 126. maddesindeki kurum tarafından yapılan bütün işlemlerle ... den hiç bir harç alınmaz" hükmünün yargı harçlarını da kapsadığı, nitekim Sosyal Sigortalar Kurumu gibi bir sigorta kurumu durumunda bulunan 1479 sayılı Kanunla kurulmuş (Bağ-Kur) içinde anılan yasanın 20. maddesinin (Ç) bendi hükmü ile aynı bağışıklığın getirilmiş olduğu gerekçesiyle 506 sayılı Kanunun 126. maddesi hükmünün yargı harçlarından bağışıklığı da içerdiği" sonucuna varılmış; konu Yargıtay Dokuzuncu Hukuk Dairesinin 12.2.1973 tarih, 25899, E; 1928, K. sayılı kararı ile 26.5.1972 tarih, 31975 E. 18276 K. sayılı kararı ve Onuncu Hukuk Dairesinin 12.10.1973 gün ve 610/755 sayılı kararında da aynı doğrultuda halledilmiştir. Hukuk Genel Kurulunun başlangıçta gün ve sayıları belirtilmiş bulunan diğer kararları ile Dokuzuncu Hukuk Dairesinin 13.5.1971 gün ve 6934/11710 sayılı kararında ise 126. madde hükmünün yargı harçlarını kapsamadığı, hükümden başka türlü bir anlam çıkarılması olanağı bulunmadığı görüşleri benimsenmiştir.

Şu açıklamalara göre çözümlenmesi gereken uyuşmazlık, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 126. maddesiyle getirilmiş bulunan "Kurum tarafından yapılan bütün işlemlerle bu işlemler için ilgililere verilmesi veya bunlardan alınması gereken her türlü evrak ve belgeler ve bunların suretlerinden hiçbir resim, harç ve damga vergisi alınmaz" şeklindeki hükmün kurumu yargı harçlarından da bağışık tutup tutmadığı hususuna ilişkindir.

Devlet gelir sistemi içerisinde niteliği ve genişliği itibariyle oldukça önemli bir yer işgal eden ve bilimsel bakımdan vergi karakteri taşımamakla beraber vergi dışı bir kamu alacağı kategorisini oluşturan harç, kişilerin özel çıkarlarına ilişkin olarak kamu kuruluşları ve hizmetlerinden yararlanmaları karşılığında da yarar ölçüsünde kanunla konulan bir çeşit par