Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1939/12
Karar No: 1940/65
Karar Tarihi: 11.04.1940

(818 S. K. m. 125, 126, 132) (2762 S. K. m. 27, 28, 29, 30, 45)

Mukataa ve icareteynli vakıf gayrimenkullerin muakataa ve icarei müeccelesinde müruruzaman cereyan edip etmeyeceği, müruruzaman cari olursa bu müruruzamanın kaç seneden ibaret olduğu hususunda Temyiz Mahkemesi dördüncü Hkuk Dairesinin 14 Temmuz 936 tarih ve 4120/1807 ve 24 mayıs 934 tarih ve 36/782 numaralı ve Üçüncü Hukuk Dairesinin 28 mayıs 1933 tarih ve 6408/4935 numaralı ilamları arasında muhalefet husule gelmiş olduğundan vaki ihtilafın tevhidi içtihat yoliyle halli lüzumu Temyiz Dördüncü Hukuk dairesi Reisliğinden 25.2.1939 tarih ve 96/46 numaralı müzekkere ile talep edilmesine mebni 3.4.1940 tarihinde toplanan Heyeti umumiyeye kırk dokuz zatın iştirak ettiği görüldükten ve müzakere nisabı tahakkuk ettikten ve ihtilafın mevzuunu teşkil eden ilamlar okunduktan ve hadise bir kerre de Birinci Reis İhsan Ezgü tarafından izah edildikten sonra söz alan;

Dördüncü Hukuk reisi Fevzi; Yüksek heyetinizce tetkik ve halledilecek meselenin birincisi mukataa ve icareteynli vakıf gayrimenkullerin mukataa ve icarei müeccelesinde müruruzaman cereyan edip etmeyeceği, ikincisi müruruzaman cari olursa müruruzamanın kaç seneden ibaret olduğu hususlarından ibarettir.

Yüksek Temyiz Üçüncü Hukuk Dairesi bu gibi alacaklarda müruruzaman cereyan etmeyeceğne karar vermiştir. Dairemiz ise esas itibariyle müruruzaman cereyan edeceğini kabul etmiş ve fakat mukataanın on senelik ve icarei müeccelenin ise beş senilik müruruzamana tabi olacağı içtihadında bulunmuştur.

Mülga Mecellenin 1600 ncı maddesinde akaratı mevkufede muakataa veya icaretyn ile tasarruf ve meşruta tevliye ve galle davaları gibi asıl vakfa ait olmayan davalar on beş sene terkolunduktan sonra istima olunmaz diye yazılı olmasına ve mukataa ve icarei müeccele galle nevinden olmalarına göre mukataa ve icarei müeccele davalarında müruruzaman cereyan edeceği tabiidir. Gerçi Medeni Kanunun meriyetinden itibaren müruruzamanın bilcümle hükümleri yeni kanun ahkamına tabi bulunmuş ise de yeni kanunda da bu gibi alacaklar hakkında müruruzaman cereyan etmeyeceğine dair bir hüküm mevcut bulunmamıştır. Kanunu Medeninin meriyete vaz'ından mukaddem vücuda getirilen evkaf hakkında ayrıca bir tatbikat kanunu neşir olunacağından bahis olan Tatbikat Kanununun sekizinci maddesi asıl vakıf hakkında olup vakfın gallesine şamil değildir. Binaenaleyh bu gibi alacaklar hakkında da müruruzaman cereyan eder.

Her ne kadar dairemizce mukataanın on senelik ve icarei müccelenin beş senelik müruruzamana tabi olduğuna karar verilmiş ise de her ikisi de ayni mahiyette ve kiradan madut olmasına mebni müruruzaman hususunda da ayni ahkama tabi olması yani Borçlar Kanununun 126 ncı maddesi mucibince beş senelik müruruzamana tabi bulunması icap eder.

Birinci Reis ; Biri akarın icarıdır, dieri de arsanın zemin icarıdır.

Sait; Sultanahmet Üçüncü Sulh Hukuk Mahkemesince müddei Arif ile müddealeyh Vakıflar İdaresi arasında 185 lira 52 kuruş icarei müecceleden dolayı müdahalenin meni hakkında tekevvün eden dava üzerine cari muhakeme neticesinde icarei müeccele talep edilen gayrimenkulde müddei Arif'in intifaı devam ettikçe icarei müeccelenin müterafikan husul bulmasına ve henüz müddeaaleyhin zilyetliği ve intifaı devam etmekte olup tasarrufu münkati olmadığına göre hadisede müruruzaman mevzuubahis olmayacağından şeraiti sıhhattan ari olan işbu davanın reddine 20.4.1933 tarihinde karar verilmiş ve işbu karar dairemizin 8.5.1933 tarihli kararı ile tasdik edilmiştir.

Kanunu Medeninin Meriyet ve Şekli Tatbiki Hakkındaki Kanunun sekizinci maddesinde (Kanunu Medeninin mevkii meriyete konulduğundan mukaddem vücuda getirilmiş evkaf hakkında ayrıca bir tatbik kanunu neşredilecektir. Kanunu Medeninin meriyete vaz'ından sonra vücuda gerilicek tesisler Kanunu Medeni ahkamına tabidir) diye yazılı bulunmaktadır. Şu hale, hadise ve karar tarihine göre evkafa ait icarei müecceleden doğan alacaklarda ahkamı sabıkanın nazarı dikkate alınması zaruridir. İcarei müeccele ahkamı sabıkaya göre vaz ve tesis edilmiş vakfın bir alacağıdır. Buna ne ecri müsemma ve ne de ecrimisil denebilir. Vadesi olmayan müeccel bir vakıf alacağıdır. Buna vakfın gallesi demek caiz olursa Mecellenin 1660 ncı maddesi mucibince 15 senelik nukudu mevkuteden addedilirse 1661 nci maddesi hükmünce 36 senelik müruruzamana tabi olması lazım gelir. İster 15 senelik, ister 36 senelik müruruzamana tabi olsun ihtilaf müruruzamanın başlamasında ve cereyanındadır. Mahalli mahkemesinin gösterdiği esbaba ve dairemizin tetkikat ve kanaatına göre icareteynle tasarruf edilen bir akarda mutasarrıf olan kimsenin vermesini taahhüt ettiği icarei müecceleden mutasarrıfın tasarrufu o akar üzerinde devam ettikçe, yani ittsal ve irtibatı hukukisi baki oldukça müruruzaman cereyanı başlamaz. Ancak tasarrufun inkıtaından sonra mevzuubahis olabilir. Ve ondan sonra müruruzamanın müddetini nazarı dikkate almak icap eder. İcarei müeccelenin teessüsten beri teraküm eten matlubatı ancak ferağ sırasında tapu idaresince alınır. Ve canibi vakfa verilir. Bundan evvel mevzuubahis bile edilemez. Bu ihtilaf muahharan neşredilen icarei müeccelenin Tahsili Emval Kanunua tevfikan tahsiline salahiyet veren kanunun tatbikinden doğmuştur. Huzurunuzda arz ve izahtan müstagni olduğu üzere İstanbul'da büyük yangınlardan sonra icarei V. li akarların vakıf idarelerin ve vakıflardan tarafından yeniden inşaası mümkün olamamış ve şehrin imarı ve vakıfların ipkası noktasından hasıl olan zaruret netiesinde icarei muaccele ve müeccele mukabilinde vakıfların icareteynle inşası teemmül edilmiş ve olsuretle muacceler peşin alınmış ve müecceler de senede bağlanmıştır. bu müeccelerin tarihi itası ve tesviyesi hakkında bir sarahat bulunmamış, vakıf i