Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1931/29
Karar No: 1931/41
Karar Tarihi: 13.07.1931

(1412 S. K. m. 287, 253)

Dava: Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun 253. maddesinin 2. fıkrasında gösterilen sebepler haricinde mahkemece firari suçlular hakkında duruşmanın muvakaten tatiline karar verilip verilemeyeceği hususunda yazılı emir üzerine verilen Temyiz Mahkemesi 2. Ceza Dairesinin 25.11.1930 tarih ve 7429/6905, 3. Ceza Dairesinin 09.02.1931 tarih ve 218/764 nolu ilamları arasındaki mübayenetin halli Adliye Vekaleti celilesinin 01.05.1931 tarih ve 671/92 nolu tahriratiyle talep olunmakla ihtilafı mutazammın ilam suretleri celp ve telhis ve nüshaları teksir olunduktan sonra 10.06.1931 tarihinde içtima eden Heyeti Umumiyeye Başmüddeiumumi Nihat Beyefendi de dahil olduğu halde 43 zatın iştirak ettiği anlaşılmakla mübayin ilam suretleri okunmak suretiyle müzakereye iptidar olundu.

Karar: 2. Ceza Dairesinin noktai nazarını müdafaa etmek üzere söz alan dairei müşarünileyh reisi Mecdi Beyefendi; Muhakeme Usulümüzde kaidei esasiye olmak üzere mahkemede ispatı vücut etmeyen maznunlar hakkında duruşma açılmayarak ihzaren celp veya tevkif müzekerresi ısdar olunacağı kabul edilmiştir.

Maznunun meskeni meçhul olur veya memlekette sakin olup ta salahiyettar mahkemeye celbi mümkün olmaz veyahut celp teşebbüsünün neticesiz kalacağı kaviyyen anlaşılır ise gaip addolunur. Gaipler hakkında ne yapılır? Bunda da kaidei külliye olarak duruşma açılmaz, yalnız ileride hazır bulunur ise delillerin haliyle muhafazasını temin için bazı işler yapılır (Madde: 282).

O da tahkikata mevzu teşki eden suç para cezasını veya müsadereyi veyahut her ikisini istilzam eder ise duruşma açılabilir, duruşma açılmayan ahvale gelince eğer son tahkikat açıldıktan sanrı manzunun gaip olduğu anlaşılır ise başkaca toplanması icap eden deliller bir naip veya istinabe olunan hakim vasıtasıyla yapılır. Maznun tevkif müzekkeresinin kesilmesini icap ettirecek kuvvetli şüpheler altında ise Türkiye dahilindeki malları haczolunabilir. Haciz kararının sureti ilanı ve maznununun memnu olduğu tasarruflar ve idare makamı ve haczin konmasını icap eden sebepler kalmzsa haczin kaldırılacağını müteakip maddeler gösteriyor, deliller toplandıktan ve yapılması lazım gelen işler yapıldıkton sonra mahkeme gaibin gelmesine veya salahiyettar mahkeme tarafından tutulmasına intizar eyler.

Aleyhine hukuku amme davası açılmış olan mazununun ilk tahkikat sırasında gaip olduğu anlaşılır ise müdafi kabul olunabilir. Maznunun kanuni hısımlarından olan kimseler dahi son bir müdafi intihap etmek hakkını haizdirler. Şahitler ve ehlihibre yemin ile dinlenir, gaip tevkif müzekkeresinin kesilmesini icap ettirecek kuvvetli şüpheler altında ise Türkiye dahilindeki malları karar hakimi tarafından haczolunabilir. Bu haciz kararı usulü dairesinde ilan olunur. Leh ve aleyhindeki deliller toplanır. Binnetice gaip maznunlar hakkında da 191. maddeye göre karar hakimi kararını verir. Bu karar aynı zamanda konulan haczin bırakılmasını veya kaldırılmasını da ihtiva eder.

(278. madde ise karar hakiminin gaip maznunlar hakkında tahkikatı ikmal ettikten sonra gaip olmayan maznunlara müteallik işlerde olduğu gibi karar vereceğini gösterir.

191 ve 253. maddeye gelelim: 191. madde karar hakiminin ne gibi kararlar vereceğini gösteriyor. Son tahkikatın açılması maznunun muhakemesinin men'i veyahut son tahkikatın muvakaten tatilidir.

253. maddenin 1. fıkrası duruşma neticesinde mahkemelerin vereceği hükümlerden bahsediyor (duruşma hükmün tefhimiyle biter. Hüküm, maznunun beraetine veya mahkumiyetine veya duruşmanın tatiline veyahut davanın düşmesine mütedair olur.)

(2. fıkrada tatil ve davanın düşmesi tarif olunmuyor "takibi şikayete bağlı suçlarda şikayet olunmamış veya olunup da vaktiyle geri alınmı veyahut hukuku amme davasının açılması mezuniyet veya karar alınmasına bağlı olan suçlarda mezuniyet veya karar alınmamış ise mahkeme duruşmanın tatiline veya davanın düşmesine" karar verir.)

Bu iki maddedeki tatiller kanuni tatildir. Karar hakimi takibi şikayete bağlı... ilah olur ise tahkikatın muvakkaten tatiline karar verir.

Karar hakimi gaip maznunlar hakkında da 191. maddeye göre karar verir, kaidesinin de bir istisnası vardır. O da 198. maddedir.
Mezkur madde mucibince maznunun gaip olması veya suçu işledikten sonra bik akıl hastalığına uğraması sebebiyle son tahkikat yapılmamasının imkansızlığı taayyün ederse karar hükimi tahkikatın muvakkaten tatiline karar verir.

Sebebi son tahkikatın açılmasına karar verebilmek için bazı merasimin ifası zaruretidir.

Son tahkikatın açılmasını istihdaf eden cumhuriyet müddeiumumisinin iddianamesinin bir suretini karar hakimi maznuna tebliğ ile beraber ilk tahkikatın yapılmasını veyahut duruşmadan evvel bazı delillerin toplanmasını veyahut son tahkikatın açılmasına muhalefet edip etmediğini üç gün içinde bilridmeye davet eder. Bu baptaki talep ve muhalefetler hakkında karar vermek salahiyeti karar hakiminindir. Bu karar aleyhine itiraz olunur.

Bunların yapılması imkanı olmazsa muvakkaten tatil kararı verilir (usule ait tatildir).

Bu istisna hukuku amme davasının açılması üzerine tahkikat esnasında ve son tahkikatın açılmasının imkansızlığı tebeyyün ettiği takdirde yapılacak muameleye münhasırdır. Esasen duruşma açılamayan ve delillerin haliyle muhafazasını temin için naip veya istima olunan hakim vasıtasıyla bazı işler yapılan muhakemedeki suçlara taalluku yoktur.

Muhalif reyde bulunanlar esbabı mucibe olarak 287. maddenin 191. maddeye matuf olduğu ve biaenlayh karar hakiminin haiz olduğu salahiyeti mahkemelerin de istimal edeceğini söylüyorlar.

Mahkemenin ayni salahiyeti haiz olduğu kabul edildiği takdirde mahkemenin fıkdanı delail halinde mevcut olan son tahkikatın açılması kararına karşı meni muhakeme kararı vermesi icap eder.

Son