Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1965/1
Karar No: 1965/1
Karar Tarihi: 14.05.1965

(492 S. K. m. 9)

492 sayılı Harçlar Yasasının yürürlüğe girmesinden sonra; temyiz yoluna başvurmada peşin harç ve başvurma harcı; karar düzeltme isteklerinde başvurma harcı; davanın reddine ilişkin kararlarla değeri belli olmayan davalar sebebiyle davanın kabulüne ilişkin hükümlerin onanması halinde ilam harcı alınıp alınmayacağı konularında Yargıtay İkinci Hukuk Dairesinin 26/2/1965 tarihli, 674/976 sayılı, aynı tarihli, 497/961 sayılı, 18/2/1965 tarihli, 492/736 sayılı ve Yargıtay Dördüncü Hukuk Dairesinin 28/12/1964 tarihli, 689/6231 sayılı, 3/12/1964 tarihli, 15346/5701 sayılı ve Yargıtay Sekizinci Hukuk Dairesinin 25/2/1965 tarihli, 730/770 sayılı ve Yargıtay Dokuzuncu Hukuk Dairesinin 12/1/1965 tarihli, 10221/ 294 sayılı ve Yargıtay Ticaret Dairesinin 9/3/1965 tarihli, 3674/843 sayılı, 18/3/1965 tarihli ve 3710/999 sayılı ilamları arasında içtihat aykırılığı bulunduğu bildirilmiş ve içtihadın birleştirilmesi yolu ile bu aykırılığın giderilmesi istenilmiş olmakla, Yargıtay içtihadı Birleştirme Hukuk Bölümü Genel Kurulunca ilamlar arasında birbirlerini tutmazlık bulunduğuna oybirliği ile karar verildikten sonra, durum incelendi, gereği konuşulup düşünüldü :

I) Yargıtay İkinci Hukuk Dairesi; - hükümlerin ve kararların temyiz yolu ile incelenmesi ve Yargıtay kararının düzeltilmesinin istenmesi halinde başvurma harcı alınması gerektiğini karar altına almış iken, Yargıtay Sekizinci Hukuk Dairesi; temyiz yoluna gidilmesi halinde başvurma harcı alınmayacağına ve Yargıtay Dokuzuncu Hukuk Dairesi ise karar düzeltme isteğinde bulunulması halinde başvurma harcı alınmasına karar vermişlerdir.

Başvurma harcı, 492 sayılı Harçlar Yasasıyla yeni getirilmiş bir harç türüdür. Bu harç, hukuk ve ticaret davaları ile idari davalarda ve ihtilafsız yargı konularında ve icra dairesine başvurmalarda alınmaktadır.

Yürürlükten kaldırılan 5887 sayılı Harçlar Yasasında yer alan (kaydiye, tebliğ, tezkere, zabıt harçları gibi) çeşitli işlemlerden alınmaları sebebiyle harç yükümlülerini sıkan ve yorgunluklar yaratan harçlar yerine diğer deyimle bu harçların kaldırılmasından doğan gelir azlığını karşılamak düşüncesiyle, yeni Harçlar Yasası ile başvurma harcı konulmuştur.

Yargıtaya dava açılması veya açılmış davaya müdahale edilmesi halinde, otuz lira başvurma harcı alınacağı, (l) sayılı Yargı Harçlarına Ait Tarifenin Mahkeme Harçlarına ilişkin bölümünde gösterilmiştir. Bu (1) sayılı tarifenin mahkeme harçlarına ilişkin A bölümünün I inci maddesindeki hükümlerin incelenmesinden anlaşıldığına göre, başvurma harcı, başlı başına açılan davaları veya bu davalara katılma (müdahale) istemlerini, başka deyimle bir mahkemeye ilk mahkeme olanak açılan davaları veya böyle davalara katılma istemlerini hedef tutmaktadır; demek ki, mahkemelere karşı herhangi bir başvurmadan (örneğin, ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz istemi ile başvurmadan) başvurma harcı alınacak değildir, ancak ve ancak dava açma veya davaya katılma (müdahale) amacıyla başvurma durumlarındandır ki mahkemelerce başvurma harcı alınması gerekecektir. Anayasanın 139 uncu maddesi uyarınca; kanunla gösterilen belli davalar Yargıtaya açılır ve Yargıtay bu davalara ilk ve son yargı yeri olarak bakar. Söz konusu davalarda Yargıtayca bir kez başvurma harcı alınır. Anayasanın aynı maddesi uyarınca Yargıtay, ayrıca adliye mahkemelerince verilen karar ve hükümlerin son inceleme yeridir ve Yargıtayın esas kuruluş nedeni de budur. Herhangi bir mahkemenin kararına karşı Yargıtaya başvurulması halinde, Yargıtaya açılmış başlı başına bir dava da yoktur. Mahkemeye açılmış, dava sebebiyle taraflar mahkemece verilen hükmün Yargıtayca incelenmesini istemekle temyiz yoluna ilişkin haklarını kullanmış olurlar. Temyiz incelemesinin istenmesi, o davanın içinde bir işlemdir ve ayrıca bir dava değildir. Başvurma harcının bir kez alınacağı, yasanın Hükümetçe hazırlanan tasarısının gerekçesinde açıklandığı gibi, bu harcın tarifedeki yerinde (mahkemenin yetkisizlik veya görevsizlik kararı vermesi sebebiyle, yetkili veya görevli mahkemeye yeniden başvurulması halinde bu harcın) alınmayacağının açıklanmasından da anlaşılmaktadır. Bundan, temyiz yoluna başvurma halinde ayrıca başvurma harcı alınmayacağı sonucu dahi çıkmaktadır.

Yargıtay kararının düzeltilmesinin istenmesi, temyize başvurmaya ilişkin yasa yolunun tamamlayıcısı olan bir yasa yoludur; bu istekler için de, yukarıdaki gerekçeler, olduğu gibi, tekrarlanabilir. Bundan dolayı, karar düzeltme isteklerinde dahi başvurma harcı alınması yoluna gidilemez.

Her ne kadar Hukuk Usulü Yasasının 444 üncü maddesindeki (Temyiz davasının suiniyetle vukuu halinde Mahkemei Temyiz, 422 inci madde hükmünü tatbik eder) hükmüne dayanılarak, Yargıtaya başvurmanın dahi bir dava olduğu ve bundan dolayı başvurma harcının bir kararın temyiz edilmesi durumunda da alınması gerekeceği ileri sürülebilir; ancak, az yukarıda açıklandığı gibi, başvurma harcı bir mahkemeye, ilk mahkeme olarak, bir davanın açılması veya bir mahkemenin ilk mahkeme olarak bakmakta olduğu bir davaya bir kimsenin katılma (müdahale) isteminde bulunması durumları için öngörülmüştür; o halde, bir kararın temyiz edilmesinin usul yönünden bir dava sayılacağı farz edilse dahi, bu dava, başvurma harcına konu olamaz.

II) Yargıtay İkinci Hukuk Dairesi değeri belli olmayan davalar sebebiyle davanın kabulüne ilişkin hükümlerin onanması veya davanın reddine ilişkin hükümlerin onanması halinde 30 lira maktu harç alınmasına karar verdiği halde; Yargıtay Ticaret Dairesince bu gibi hallerde 15 lira maktu harç alınması yoluna gidilmiş ve Yargıtay Dördüncü Hukuk Dairesi ise hiç