(2709 S. K. m. 73) (6100 S. K. m. 370, 371, 436, 438, 450, Geç. m. 3) (492 S. K. m. 1, 2, 9) (1086 S. K. m. 438) (YHGK 20.12.2002 T. 2002/12-1035 E. 2002/1081 K.) (YHGK 28.12.2005 T. 2005/4-721 E. 2005/775 K.) (YHGK 24.03.2010 T. 2010/4-192 E. 2010/163 K.) (YHGK 24.12.2014 T. 2014/21-872 E. 2014/ 1086 K.) (1. HD. 13.10.2015 T. 2015/10621 E. 2015/11801 K.) (4. HD. 16.02.2016 T. 2015/15577 E. 2016/1805 K.) (5. HD. 29.12.2015 T. 2015/14432 E., 2015/25657 K.) (14. HD. 26.01.2007 T. 2007/101 E. 2007/568 K.)

I-GİRİŞ

A-İçtihatların Birleştirilmesi Konusundaki Başvuru

Yargıtay Birinci Başkanı, Hukuk Genel Kurulu Başkanı ve 7, 9, 10, 21, 22. Hukuk Daireleri Başkanları ile birlikte yapılan toplantıda kararlaştırıldığı üzere 1, 3 ve 4 Şubat 2016 tarihlerinde Yargıtay 7, 9 ve 22. Hukuk Daireleri Başkan ve Üyeleri ile yapılan toplantı sonucunda içtihat aykırılığı olup uzlaşma sağlanamayan “Düzelterek onamalarda temyiz edenden harç alınıp alınmayacağı’' hususunda içtihatların birleştirilmesi yoluna gidilmesi kararlaştırılmakla, Yargıtay Birinci Başkanlığınca talepte bulunulmuştur.

B-Görüş Aykırılığının Giderilmesi İstemine Konu Kararlarda Belirtilen Görüşlerin Özetleri ve Örnek Karar Numaraları

1- Hukuk Genel Kurulu ve Daire Görüşleri

İçtihadı birleştirmeye konu uyuşmazlık hakkında, Hukuk Genel Kurulu ve Daireler tarafından Yargıtay Birinci Başkanlığına bildirilen görüşlerin özetlerine, aşağıda üç başlık halinde yer verilmiştir.

a-Düzelterek Onama Kararlarında Harç Alınması Gerektiği Yönündeki Görüşler:

a.1- Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun görüşü, "...Düzelterek onamalarda taraflardan harç alınıp alınmayacağı ile ilgili olarak Hukuk Genel Kurulu uygulamasında kararı temyiz eden taraf ve/veya taraflar temyiz başvuru harcı ile karar ve ilam harcından sorumlu olup, içtihatlar arasındaki aykırılığın Hukuk Genel Kurulu kararları doğrultusunda giderilmesinin uygun olacağını",

Hukuk Genel Kurulunun örnek içtihatları;

20.12.2002 tarih ve 2002/12-1035 E., 2002/1081 K., 28.12.2005 tarih ve 2005/4-721 E., 2005/775 K 24.03.2010 tarih ve 2010/4-192 E., 2010/163 K., 09.10.2013 tarih ve 2013/12-1150 E., 2013/1453 K., 24.12.2014 tarih ve 2014/21-872 E., 2014/ 1086 K.

a.2- Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin görüşü; “ ...Dairelerinin, düzelterek onama kararının sonuç olarak onama kararı olması nedeni ile harç alınması gerektiği görüşünde olup, uygulamasının da bu yönde olduğunu, zira Kamın koyucu, 370. maddede onama ve 371. maddede ise bozma kararını düzenlediğini, Hukuk Muhakemeleri Kanununun temyize ilişkin hükümleri değerlendirildiğinde, Yargıtay’ın sadece onama veya bozma kararı verebileceğinin düşünüldüğünü ancak onama kararları başlığı altında 370. maddenin ikinci fıkrasında düzelterek onama kararının yer aldığını, düzelterek onama kararının ise onama karan altında düzenlendiğini, Kanun koyucu düzelterek onama kararına ilişkin ayrı bir madde ve ayrı bir başlık vermediğini, yeniden yargılama yapılmasını gerektirmeyen hatalar için istisnai olarak öngörüldüğünü, bu gibi hataların usul ekonomisi gereğince ilk derece mahkemesine gönderilmeksizin düzeltilmesinin amaçlandığını, düzelterek onama halinde kararın bozulması, bu bozma üzerine yeniden yargılamaya ihtiyaç duyulmadığı için yeni bir karar verilmesi ve bu kararın da mahkeme kararında yer almış gibi onaylanmasının söz konusu olduğunu”,

Dairenin örnek kararları;

11.03.2015 tarih ve 2015/2974 E., 2015/9989 K., 22.06.2009 tarih ve 2008/3022 E., 2009/17488 K., 19.10.2010 tarih ve 2010/31715 E., 2010/29558 K., 27.09.2011 tarih ve 2011/36216 E, 2011/33696 K., 26.06.2012 tarih ve 2012/23389 E., 2012/24629 K., 03.03.2014 tarih ve 2012/2684 E., 2014/6606 K., 28.03.2016 tarih ve 2016/6813 E., 2016/7432 K. 08.05.2018 tarih ve 2015/17538 E., 2018/10193 K.

b- Düzelterek Onama Kararlarında Harç Alınmaması Gerektiği Yönündeki Görüşler:

b.1-Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin görüşü; “...Düzelterek onamalar, aslında bozulması gereken kararlarla ilgili olduğundan ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince bozulması gereken husus yeniden yargılamayı gerektirmediğinden hükmün düzeltilerek onanmasına karar verildiğinden Dairemizin son kararlarında, düzelterek onamalarda davalardan harç alınmadığı ve Daire uygulamasının bu yönde olduğunu”,

Dairenin örnek kararları;

13.10.2015 tarih ve 2015/10621 E., 2015/11801 K., 17.03.2016 tarih ve 2016/2614 E. 2016/3208 K.

b.2-Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin görüşü; “...Dairemiz tarafından; Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi uyarınca düzelterek onama kararı verilmesi halinde harç alınmadığını ve peşin yatırılan temyiz harcının da temyiz edene iadesine karar verildiğini”,

Dairenin örnek kararları;

24.04.2006 tarih ve 2006/5052 E., 2006/6116 K., 27.06.2018 tarih ve 2016/20523 E., 2018/8319 K.

b.3-Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin görüşü; “...Yargıtay, temyiz edilen hükmün, "kanunun olaya uygulanmasında hata edilmiş olmasından dolayı bozulması gerektiği" (HUMK.m.438/VII) kanısına vardığına ve böylece, temyiz edenin temyiz talebini haklı bulduğuna göre, temyizde haklı çıkmış olan temyiz edeni karar ve ilam (onama) harcı ödemeye mahkum edilmemesinin gerektiğini, nitekim, Dairelerinin de 10.12.2015 tarih 2015/12256 E., 2015/20079 K., 25.01.2016 tarih, 2015/15693 E 2016/572 K. sayılı kararlarında olduğu gibi istikrarlı bir şekilde düzelterek onama kararlarında kararın "bozma" niteliği ağır bastığından peşin alınan temyiz harçlarının istek halinde iadelerine karar verildiğini, ancak Yargılayın başka Dairelerince bu düzelterek onama halinde "onama" harcı alınması kararı verildiğinden, Daireler arasında içtihat uyuşmazlığı olduğundan Dairelerin farklı uygulamaları bulunması nedeniyle içtihatların birleştirilmesi hususunun düşünülebileceğini”,

Dairenin örnek kararları;

10.12.2015 tarih ve 2015/12256 E., 2015/20079 K., 25.01.2016 tarih ve 2015/15693 E., 2016/572 K.

b.4-Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin görüşü; “...Dairemiz HUMK'nın 438. maddesinin 7. fıkrası hükmüne göre; temyiz olunan hükmün, kanunun olaya uygulanmasında hataya düşülmüş olmasından dolayı bozulması gerektiği halde kanuna uymayan husus hakkında yeniden yargılama yapılması gerekmediği takdirde Yargıtay, kanuna uymayan hususu düzelterek mahkeme kararını onaylayabileceğini, bu yasa hükmünün uygulanması suretiyle yanlışlığın düzeltilmesinden sonra Yargıtay’ın verdiği karar "onama" niteliğinde olmakla beraber temyiz edenin haklı bulunduğunu, "düzelterek onamaya" ilişkin kararlarla "onama" kararları aynı statüde kabul edilerek onama harcı alınmasının mümkün olmadığını, Daire uygulamasının da bu yönde olduğunu”.

Dairenin örnek kararları;

16.02.2016 tarih ve 2015/15577 E., 2016/1805 K., 21.12.2015 tarih ve 2015/546 E., 2015/14983 K.

b.5-Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin görüşü; “...Düzeltilerek onama kararlarında; bozma kararlarındaki uygulama söz konusu olup, harç alınmadığını”,

Dairenin örnek kararları;

17/02/2016 tarih ve 2015/21946 E., 2016/2725 K., 29/12/2015 tarih ve 2015/14432 E., 2015/25657 K.

b.6-Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin (Kapatılan) görüşü; “...Düzelterek onama kararı, niteliği gereği onama kararı olması nedeni ile harç alınması gerektiği yönünde azınlık görüşü mevcut olup, Dairenin çoğunluk görüşü, verilen hükmün sonuç itibariyle bozma kararı olması göz önüne alındığında harç alınamayacağını”,

Dairenin örnek kararları;

21.10.2015 tarih ve 2015/31635 E., 2015/20058 K., 09.11.2015 tarih ve 2014/21576 E. 2015/21817 K.

b.7-Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin görüşü; “...Yerel mahkemelerce verilen kararların düzeltilerek onanması halinde, düzeltilen hususun bir bozma sebebi olduğu ve esasen kararın bozulması gerektiği; ancak, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438. maddesinin yedinci fıkrası uyarınca, kanuna uymayan husus hakkında yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı için, bozma yapılmayıp düzelterek onama yoluna gidildiği dikkate alınarak, düzelterek onamalarda onama harcının alınamayacağının düşünüldüğünü”,

Dairenin örnek kararları;

29.06.2015 tarih ve 2015/10799 E, 2015/14126 K., 05.11.2013 tarih ve 2013/12188 E., 2013/15891 K.

b.8-Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin görüşü; Dairelerinin içtihadı birleştirme talebinde bulunulduğu dönemdeki görüşü

“Düzeltilerek onama kararlarının, "onama" kararı olarak kabul edilmediği, karar alacak davasına ilişkin ise ayrıca düzeltilen miktar üzerinden karar ve ilam harcının yeniden hesaplandığı ve onama harcı alınarak kararın düzeltilerek onandığını, düzeltilerek onanan kararlar öncelikle bozulması gerekmekte ise de nihayetinde karar onanmış olmakla onama karan niteliğinde olduğunu, bu nedenle onama harcı alınmasının gerektiğini, Dairelerinin bu konudaki görüşünün istikrarlı bir şekilde uygulandığını, bu konulardaki içtihat birleştirmelerinin Dairelerinin uygulamaları gibi yapılması” şeklinde olmakla birlikte sonradan aşağıdaki örnek kararlarında görüleceği üzere bu uygulamadan vazgeçildiğini, düzelterek onamalarda onama harcı alınmadığını,

Dairenin örnek kararları;

a-İçtihadı Birleştirme Talebinden Önceki Kararlar

21.02.2006 tarih ve 2006/502 E., 2006/1519 K., 13.01.2014 tarih ve 2013/24675 E., 2014/3 K.

b-İçtihadı Birleştirme Talebinden Sonraki Kararlar

05.04.2018 tarih ve 2016/1248 E., 2018/3091 K., 21.11.2017 tarih ve 2017/4539 E., 2017/8190 K., 28.12.2017 tarih ve 2015/25013 E., 2017/9358 K.

b.9-Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin görüşü; “...Düzeltilerek onama kararı ilgili tarafın temyiz istemine uygun olduğu için Dairemizin kararlılık gösteren uygulamasında, düzeltilerek onama kararlarında onama harcı alınmadığını”,

Dairenin örnek kararları;

02.04.2013 tarih ve 2011/7901 E., 2013/6622 K., 28.09.2015 tarih ve 2015/890,9 E., 2015/9535 K.

b.10-Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin görüşü; “...Düzelterek onama kararlarında temyiz talebinde bulunan, temyiz isteminde kısmen de olsa haklı çıktığından harç alınmasına yer olmadığına karar verildiğini”,

Dairenin örnek kararları;

29.02.2016 tarih ve 2016/80 E., 2016/5538 K., 01.03.2016 tarih ve 2016/656 E., 2016/5758 K.

b.11-Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin görüşü; “Dairemizin uygulamasına göre HUMK 438/7. maddesi uyarınca düzeltilerek onanan ilamların temyiz harcının temyiz edene yüklenmediğini, temyiz harcı alınmışsa iadesine karar verildiğini, düzelterek onamanın esasen hükmün bozulması niteliğinde olduğunu”,

Dairenin örnek kararları;

07.04.2016 tarih ve 2016/7724 E., 2016/9825 K., 04.04.2016 tarih ve 2016/5500 E., 2016/9434 K.

b.12-Yargıtay 14. Hukuk Dairesinin görüşü; “Düzelterek onama kararları hem bozma hem de onama kararı niteliğinde olup, Dairelerine göre bozma niteliğinin ağır bastığını, zira temyiz eden taraf temyizinde kısmen veya tamamen haklı çıkmakta ancak bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden hükmün düzeltilerek onandığını, buna göre, temyizinde haklı çıkmış olan temyiz edenin onama harcını ödemeye mahkum edilemeyeceğini, Dairelerinin istikrarlı uygulamasının da düzelterek onama kararlarında onama harcı alınmaması, peşin alınan temyiz harcının da talep halinde yatırana iade edilmesi yönünde olduğunu”,

Dairenin örnek kararları;

26.1.2007 tarih ve 2007/101 E., 2007/568 K., 01.02.2016 tarih ve 2015/14123 E., 2016/1130 K.

b.13-Yargıtay 15. Hukuk Dairesinin görüşü; “....Düzeltilerek onama kararlarına ilişkin davalarda HMK'nın 370/2. maddesi dikkate alınarak temyiz olunan kararın esas yönünden kanuna uygun olup da kanunun olaya uygulanmasında hata edilmiş olmasından dolayı bozulması gerektiği ve kanuna uymayan husus hakkında yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde yerel mahkeme kararının düzeltilerek onanmasına, peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine karar verilmesi gerektiğini”,

Dairenin örnek kararları;

14.01.2008 tarih ve 2007/6223 E., 2008/44 K., 11.06.2014 tarih ve 2013/4787 E., 2014/4067 K.

b.14-Yargıtay 16. Hukuk Dairesinin görüşü; “...Yargıtayın onama kararlarından harç alınmakta olup temyizen inceleme sonucu verilen bozma kararlarından harç alınmayacağını, düzelterek onama kararı ise esasen bozma kararı olup, yeniden yargılama yapılmasına gerek bulunmayan hallerde Yargıtayın ilk derece mahkemesi yerine geçerek verdiği bir karar olduğunu, diğer bir deyişle, temyiz edenin itirazları kabul edilmekte ancak kararın bozulması yerine düzelterek onanması yoluna gidildiğini, bu nedenlerle bu tür kararlardan nispi veya maktu karar ve ilam harcının alınmaması gerektiğini”,

Dairenin örnek kararları;

14.12.2015 tarih ve 2015/854 E., 2015/15352 K., 01.02.2016 tarih ve 2015/1113 E., 2016/435 K.

b.15-Yargıtay 17. Hukuk Dairesinin görüşü; “Düzeltilerek onama kararı bir nevi bozma kararı olduğundan (mahiyetinde bozma bulunduğundan) diğer bir ifade ile temyiz eden haklı bulunduğundan temyiz edenden onama harcı alınmasının hak arama özgürlüğüne ve adil yargılanma hakkına aykırı olacağını, bu nedenle Daireleri tarafından verilen düzeltilerek onama kararlarında temyiz edenden onama harcı alınmadığını”,

Dairenin örnek kararları;

14.12.2015 tarih ve 2015/7307 E., 2015/14034 K., 28.2.2013 tarih ve 2012/12115 E., 2013/2462 K.

b.16-Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesinin görüşü; “Yerel mahkemelerce verilen kararların düzeltilerek onanması halinde, düzeltilen hususun bir bozma sebebi olduğu ve esasen kararın bozulması gerektiği; ancak, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438. maddesinin yedinci fıkrası uyarınca, kanuna uymayan husus hakkında yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı için, bozma yapılmayıp düzelterek onama yoluna gidildiği dikkate alınarak, düzelterek onamalarda onama harcının alınamayacağını”,

Dairenin örnek kararları;

15.02.2016 tarih ve 2016/443 E., 2016/2360 K., 15.02.2016 tarih ve 2015/6445 E., 2016/2339 K.

b.17-Yargıtay 19. Hukuk Dairesinin görüşü; “Düzelterek onama kararları özü itibariyle bozma kararı niteliğinde olduğundan onama harcı alınmayıp peşin harcın talep halinde iadesine karar verilmesi gerektiğini”,

Dairenin örnek kararları;

09.02.2016 tarih ve 2015/16345 E., 2016/1909 K., 09.02.2016 tarih ve 2015/8392 E., 2016/1939 K.

b.18-Yargıtay 20. Hukuk Dairesinin görüşü; “...Değiştirerek ve düzelterek onama kararı verilmesi halinde Yargıtay, temyiz edilen hükmün, "kanunun olaya uygulanmasında hata edilmiş olmasından dolayı bozulması gerektiği (HUMK.m.438/VII) kanısına vardığına ve böylece temyiz edenin temyiz talebini haklı bulduğuna göre, değiştirerek ve düzelterek onama kararı aslında hem bozma hem de onama kararı niteliğinde olduğundan ve kararın "bozma" niteliği ağır bastığından temyiz edenin karar ve ilam (onama) harcı ödememesi gerektiğini”,

Dairenin örnek kararları;

14.03.2016 tarih ve 2015/7543 E., 2016/3115 K., 14.01.2016 tarih ve 2015/4276 E., 2016/356 K.

b.19-Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin görüşü; “Yargıtayın değiştirerek veya düzeltilerek onama kararlarının özü bozma olmakla birlikte yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığından ilk derece mahkemesinin kararının onandığını dolayısıyla, karara yönelik temyizin yerinde olduğu ve temyiz eden tarafın temyiz harcı ile sorumlu tutulmasının doğru olmadığım”,

Dairenin örnek kararları;

10.04.2006 tarih ve 2006/1384 E., 2006/3698 K., 28.06.2018 tarih ve 2016/19838 E., 2018/5728 K.,

b.20-Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin görüşü; “...Düzelterek onama kararı, esasen bozma kararı niteliğinde ve bu durumda kararı temyiz edenin haklı olduğu kabul edildiğinden, Dairelerince, düzelterek onama kararlarında, temyiz edenden harç alınamayacağı ve alınmış harem iade edilmesi gerektiğini”,

Dairenin örnek kararları;

03.05.2016 tarih ve 2016/7637 E., 2016/13136 K., 10.05.2016 tarih ve 2016/7809 E., 2016/14264 K.