Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1986/2
Karar No: 1986/2
Karar Tarihi: 24.11.1986

(818 S. K. m. 355) (2886 S. K. m. 7, 8) (2709 S. K. m. 8)

Dava: İdare ile yapılan eser sözleşmeleriyle taahhüt olunan işlerden doğan uyuşmazlıklar nedeniyle yükleniciler tarafından idare aleyhine Bakanlar Kurulu'nca çıkaralın 8/505, 8/2574 sayılı ve benzeri kararnamelere dayanılarak açılan davalarda bu kararnamelerin geçerli hukuki sonuçlar doğurabilip doğuramayacağı konusunda 15. Hukuk dairesi'nin kendi kararları ve ayrıca anılan Daire ile Hukuk Genel Kurulu kararları arasında aykırılık bulunduğu belirlenerek, bu aykırılığın içtihadı birleştirme yoluyla giderilmesine Hukuk Genel Kurulu'nca 22.1.1986 gününde karar verilmesi ve konunun gündeme alınması için 1. Başkanvekilinin 18.2.1986 gün ve 693 sayılı başvurusu üzerine, Yargıtay 1. Başkanlığı'nın 10.4.1984 gün ve 693 sayıı yazısıyla içtihat aykırılığının 2797 sayılı Yargıtay Kanunun 16/5 ve 45/1. maddeleri uyarınca içtihadı birleştirme yolu ile giderilmesi hususu Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu'na intikal etmiştir.

Konu, 5.5.1986 tarihinde Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu'nda ele alınmış, kararlar arasında aykırılık bulunduğu belirlendikten sonra konunun, çıkarılmış olan kararnameler ayrı ayrı ele alınmaksızın ve bu kararnamelerin getirdikleri düzenlemelerin ayrıntılarına girilmeksizin genel olarak yukarda özetlendiği gbi iilke yönünden çözümlemesi ile yetinilerek görüşmelerin bu suretle sınırlandırılması benimsenmiş Raportör Üye esas hakkında gerekli açıklamaları yapmış, oylama sonucu üçte iki oy çoğunluğu sağlanamadığından, ikinci toplantı 20.6.1986 gününe ertelenmiş, görüşmelerin tamamlanamaması ve vaktin gecikmesi nedeniyle görüşmeler 23.6.1986 gününe bırakılmış, bugün tamamlanan ikinci toplantı da genel bütçeye dahil daireler yönünden söz konusu kararnamelerin hukuki sonuç doğurabilecekleri sonucuna (23)'e karşı (63) oyla, üçte ikiyi aşan çoğunlukla varılmış; ancak katma bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri ve mahalli idareler açısından yeterli çoğunluk sağlanamadığından üçüncü toplantı 24.11.1986 gününe ertelenmiştir. Bu üçüncü toplantı da, 23.6.1986 günlü ikinci toplantı da genel bütçeye dahil daireler bakımından oylamada üçte iki çoğunluğun sağlanıp sağlanmadığı hususi ileri sürüldüğünden bu yön ön sorun olarak ele alınmış ve sonuçta belirtilen konuda üçte iki çoğunluğun sağlanmış bulunduğu (4) oya karşı (84) oyla tespit edildikten sonra görüşmeler devam olunarak aşağıdaki sonuca varılmıştır:

Konunun gereği gibi değerlendirilebilmesi için öncelikle ilgili kararnanmelerin çıkarılış nedenlerinin ve amaçlarının saptaması zorunludur. Devlet, gerek bizzat genel bütçeye dahil daireler, gerekse diğer kamu kuruluşları aracılığı ile yükleniciler yaptırmakta olduğu ve Devlet yatırımlarını oluşturan inşaat işlerinin yükselen enflasyon nedeniyle durma aşamasına geldiğini saptaması üzerine fiyat eskalasyonu yoluyla kamu sektörüne ait inşaatları olumsuz fiyat artışı etkilerinden koruyarak bunların bir an önce bitirilmesini sağlamak, ayrıca çeşitli nedenlerle tamamlanması artık olanaksız hale gelmiş işlerin en kısa yoldan tasfiyesini mümkün kılarak bunların başka yükleniciler eliyle daha fazla geciktirilmeden bitirilmesini temin amacıyla Bakanlar Kurulu'nca daha önceki yıllarda çıkarılmış olanlara ilaveten 7/7993, 7/13220, 7/15990, 7/13221, 8/505 ve 8/2574 sayılı Kararnameleri 1974 ile 1981 yılları arasında çıkarmış bulunmaktadır.

Hukuk Genel Kurulu ile 15. Hukuk Dairesi4nin bazı kararlarında, bu karrnamelerin, söz konusu davalarda geçerli hiç bir hukuki sonuç doğurmayacakları esası benimsendiği halde, Özel Daire'nin diğer bazı kararlarında aksi görüş yani geçerli hukuki sonuçlar doğurabilecekleri kabul edilmiştir. Bu suretle beliren görüşlere göre içtihat aykırılığının giderilmesi bu kararnamelerin Anayasal ve yasal dayanaklarının bulunup bulunmadığı, bu tür kararnamelerle özel hukuk sözleşmelerine müdahale edilebilip edilemeyeceği sorunlarının çözümüne bağlı bulunmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayası'nın 8. maddesiyle Devletin yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu'na verilmiş bulunmaktadır. Bakanlar Kurulu, Anayasa'dan aldığı bu yetki ve görevin doğal sonucu olarak ve Devletin ekonomisinin sağlıklı bir biçimde yürütülmesini sağlamak bakımından ve bu arada özellikle kamu yatırımlarının bir an önce gerçekleşmesini temin amacıyla kanunlara aykırı olmamak koşuluyla bu alanda düzenlemede bulunabilir.

2490 sayılı Artırma, Eksiltme ve İhale Kanununun 1. maddesinde: "Umumi, mülhak ve hususi bütçelerle idare edilen daireler adına alma, satma, yaptırma, keşfettirme, kiraya verme, kiralama ve bunlara benzer diğer işler bu kanunda yazılı hükümlere göre yapılır" hükmüne yer verildikten sonra 6. maddesinde, şartnamelere genel olarak hangi hususların konulacağı sıralanmış ve son fıkrada şartnamelerin genel ve benzer esaslarını tayin eden formüller hazırlamaya ve bunları Devlet daire ve müesseselerinde uygulamaya Bakanlar Kurulu'nun yetkili olduğu belirtilmiştir.

Daha sonra, 2490 sayılı Yasa yerine çıkarılan 8.9.1983 günlü, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 7. maddesinin (k) bendinde, şartnamelerde, "sözleşme konusu işlerin malzeme veya birim fiyatlarındaki değişiklikler nedeniyle eğer ödenecekse fiyat farkının ne şekilde ödeneceğinin"de gösterilmesi gerektiği beirtilmiş ve aynı Kanunun 8. maddesinde de Bakanlar Kurulu'na şartnameye konulmak üzere 7. maddede sayılan hususlarla ilgili veya bunlar dışındaki konularda genel esasları tespit etmek yetkisi tanınmıştır.

2886 sayılı Yasanın, içtihadı birleştirme konusu kararnamelerd