Yargıtay
Dairesi: Büyük Genel Kurulu
Esas No: 1948/ 28
Karar No: 1949 / 5
Karar Tarihi: 13.04.1949

(818 S. K. m. 118)

Usulsüz kat'iyyat ve tahribattan doğan alacaklar ile teşcir ve temizleme taahhüdünün ademi ifasından doğan masraf alacağı arasında fark olup birincisinin esaslı, asli ve kabili takas ve diğerinin feri, tali ve gayri kabili takas evsafta birer alacak olduklarının kabulü suretiyle Yargıtay İcra ve İflas Dairesinin 31/01/1947 tarih ve 289/358, 293/362 ve 294/363 ve 13/05/1948 tarih ve 4524/2158, 4526/2159 ve 4529/2160 sayılı kararlarını havi ilamları arasında meydana gelen uyuşmazlığın çözülmesi Tarım Bakanlığı adına Hazine avukatlarından Niyazi Tündoğan tarafından Yargıtay Birinci Başkanlık makamına sunulan 17/06/1948 tarihli dilekçe ile istenilmesine mebni uyuşmazlık konusunu teşkil ettiği bildirilen ilam örnekleri çoğaltılarak 13/04/1949 tarihine rastlayan Çarşamba günü saat 9.30 da müzakerenin başlıyacağı genel kurul üyelerine bildirilmişti.

Bugün toplanan kurula (ellidört) zatın iştirak ettiği görülerek müzakere nisabının tahakkuk ettiği anlaşılmakla Birinci Başkan Halil Özyörük'ün Başkanlığında müzakereye başlanarak uyuşmazlık konusu kağıtlar Birinci Başkan tarafından okunduktan ve olayın özeti anlatıldıktan sonra söz alan;

İcra ve İflas Dairesi Başkanı O. Talat İltekin; Uyuşmazlık mevcut olduğundan bahsolunan 13.05.1948 tarihli önceki kararların ittihazında borçlu Tarım Bakanlığı tarafından alacaklı aleyhine, Devlet Şurasına haksız fiil esasına müsteniden bir dava açıldığı cihetle bu dava sabit olduğu takdirde muaccel bir alacak mahiyetini arzeder. Binaenaleyh takas mümkün olur denmiş, bilahare işin mahiyeti anlaşılmış ve feri alacağın takas ve mahsubu lazım gelmez denilmiştir. Esbabı mucibede birlik olmadığına göre tevhidi içtihada mahal ve icap görülmemektedir dedi.

İkinci Hukuk Dairesi Başkanı; A. Himmet Berki; İhtilaf mevzuu esas alacak ile borçlunun alacağı takas edilebilip edilemiyeceğinden ibarettir. Borçlar Kanunun altmışbirinci maddesinde takas hükümleri açıkça gösterilmiştir. Daire kararının birincisinde borçlunun alacağı haksız fiilden neşet etmiş olduğundan takas kabul edilmiş ikinci kararda sebep değiştirilerek takas caiz değildir, demiştir. Sebebi ne olursa olsun mevzu aynı olduğu için içtihat ihtilafını kabul etmek muvafık olur. Her iki alacak da asli bir alacaktır. Esasen takas hükümlerinde asli ve tali diye bir tasnif de yoktur. İhtilaf yoktur demek bu düşünüş tarzı devam ederse mahzurlu olur.

Birinci Başkan; Mevzu vakıa müttehittir. Fakat İcra ve İflas Dairesi ilk kararı ittihaz ettiği zaman alacağın mahiyeti belli değildir. Usulsüz kat'iyyattan mütevellit bir alacak zannı ile merci kararını bozmuştur. Bize gelen ihtilaf, alacağın feri veya asli olduğu noktasına matuf değildir. Vaki istilam üzerine Danıştaya açılan davanın mahiyeti tebarüz etmiş olduğundan daire muahhar kararında takas olamaz diyor. Hakikaten ilk kararda alacağın mahiyeti tebarüz ettirilmemiştir. Danıştay'dan gelen cevapla hadiseye muttali olunca ikinci karar verilmiştir. Bize arzolunan husus İcra ve İflas Dairesinin iki kararı arasında ihtilaf olduğu keyfiyetidir. Binaenaleyh şüceyrat ve enkaz temizliğine müteallik olan alacağın asli ve refi diye ayrılmasına vakıa sebep yoksa da bu cihet bize gelmiyor. Bu sebeple tevhidi içtihadı gerektiren bir ihtilaf bahis konusu değildir.

Üçüncü Hukuk Dairesi Başkanı Sabir Erbil; Takas ve mahsup iddiaları birdir. Ayrı, ayrı sebep zi