Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1983/4
Karar No: 1983/5
Karar Tarihi: 08.11.1983

(1086 S. K. m. 432/4)

Dava: Adapazarı Hukuk Hakimliği'nin 31.1.1983 günlü yazısı ile HUMK.nun 2494 sayılı Kanunla değişik 432. maddesi hükmünün Sulh Hukuk Mahkemelerinden verilen kararların temyizi halinde de uygulanıp uygulanmayacağı konusunda Yargıtay 3. ve 6. Hukuk Daireleri kararları arasında aykırılık bulunduğu ileri sürülmesi ve ayrıca Hukuk Genel kurulu ile 14. Hukuk Dairesi kararları arasında da aykırılık bulunduğunun Yargıtay 1. Başkanlık Kurulu'nun 24.6.1983 gün ve 63 sayılı kararıyla benimsenerek söz konusu aykırılığın içtihadı birleştirme yoluyla giderilmesi istenilmekle; Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu'nda Raportör üyenin açıklamaları dinlendikten ve kararlar arasında aykırılğın varlığı saptandıktan sonra işin esası görüşülmüştür.

I - İçtihat Aykırılığının Giderilmesi İsteminde Dayanılan Kararlarda Beliren Görüşlerin Özeti

1) Hukuk Genel Kurulu'nun 23.2.1983 gün, 3-114/154 sayılı; 15.9.1982 gün, 6-785/774 sayılı; 16.6.1982 gün, 2-684/394 sayılı ve 3. Hukuk Dairesi'nin 6.11.1982 gün, 4577/4670 sayılı kararlarında, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 2494 sayılı Kanunla değişik 432/4. maddesi hükmünün Sulh Hukuk Mahkemelerinden verilen hükümlerin temyizinde uygulanacağı görüşü benimsenmiş ve anılan madde uyarınca işlem yapılması için dosyanın mahalline geri çevrilmesi hükme bağlanmıştır.

2) 14. Hukuk Dairesi'nin 4.10.1982 gün, 3274/5357 sayılı ve 3.2.1983 gün ve 6512/910 saılı kararlarında ise, HUMK.nun 2494 sayılı Kanunla değişik 432/4. maddesi hükmü gözönünde tutulmadan yasal temyiz süresinin geçirilmiş bulunmasından dolayı doğrudan temyiz dilekçesinin reddine karar verilmiştir.

3) Altıncı Hukuk Dairesi'nin 28.10.1982 gün, 9259/9512 sayılı; 28.12.1982 gün, 12793/12863 sayılı ve nihayet 13.9.1982 gün, 7497/7764 sayılı kararlarında da, HUMK.nun 2494 sayılı Kanunla değişik 432/4. maddesi hükmünün sulh hukuk mahkemelerinden verilen kararların temyizinde uygulanmayacağı görüşü benimsenmiş ve doğrudan temyiz dilekçesinin reddi hükme bağlanmıştır.

Şu duruma göre, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ile Özel Daire kararları arasında uyuşmazlık bulunmaktadır ve Yargıtay Kanununun 16 ve 45. maddeleri uyarınca uyuşmazlığın (içtihat aykırılığının) giderilmesi gerekmektedir.

II - İçtihadı Birleştirme Konusu

Asliye Mahkemelerinden verilen hükümlerin temyizine ilişkin bulunduğu hususu gerek doktrinde ve gerekse uygulamada tartışmasız olan HUMK.nun 432. maddesinin 2494 sayılı Kanunla değişik 4. fıkrası aynen:

"Temyiz, kanuni süre geçtikten sonra yapılır veya temyizi kabil olmayan bir karar ilişkin olursa, kararı veren mahkeme temyiz isteminin reddine karar verir ve Yargıtay'a gönderme için yatırılan parayı kullanarak red kararını kendiliğinden ilgiliye tebliğ eder" denilmektedir.

Sözü geçen kanunun Sulh Mahkemelerinden verilen kararların temyizine ilişkin 2494 sayılı Kanunla değişik 437. maddesinde ise aynen:

"Sulh Mahkemesi kararlarına karşı temyiz süresi sekiz gündür. Bu süre ilamın usulen taraflardan herbirisine tebliği ile işlemeye başlar.

433. madde, Sulh Mahkemesi kararlarının temyizi halinde de uygulanır" denilmektedir.

İşte, Sulh Hukuk mahkemelerinden verilen kararların yasal süre geçtikten sonra temyiz edilmesi veya temyiz kabiliyeti bulunmaması halinde mahkemece ne gibi bir işlem yapılacağı, başka bir anlatım ile Asliye Hukuk Mahkemeleri için yapılacak işlemin mahiyetini açıklayan HUMK.nun 432/4. maddesi hükmünün Sulh Hukuk Mahkemeleri tarafından da uygulanıp uygulanmayacağı İçtihadı Birleştirmenin konusunu oluşturmaktadır.

III - İçtihadı Birleştirmenin Gerekçesi

Görülmektedir ki, içtihadı birleştirmenen yukarıda özetlenen konusu yönünden uyuşmazlığın çözümü hükümlerin temyizinde kanun koyucunun Asliye ve Sulh Mahkemeleri yönünden ayrımı benimseyip benimsemediği ve dolayısıyla farklı hüküm tesis edip etmediği hususlarının açıklıkla belirlenmesine