Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1957/5
Karar No: 1957/5
Karar Tarihi: 17.04.1957

(431 S. K. m. 7)

Sakıt Osmanlı Hanedanına mensup ve 5958 sayılı kanundan istifade ile Türkiye'ye dönmüş ve vatandaşlığa alınmış olan kadın aza'nın henüz 431 sayılı kanun uyarınca tasfiye edilmemiş gayrimenkullerine tasarruf edip edemeyecekleri hususunda Temyiz Mahkemesi Birinci Hukuk Dairesi ve ikinci Hukuk Dairesi ilamları arasında tahaddüs eden içtihat ihtilafının tevhidi içtihat yoluyla halli ve bir karara bağlanması Naciye Killigil vekili tarafından 2.7.1956 tarihli arzuhal ile istenmiş ve Birinci Riyasetçe daire reisliğinin mütalaasını havi yazılar ve daire ilamları Temyiz Mahkemesi Tevhidi içtihat Hukuk Kısmı Umumi Heyetine tevdi edilmiş olmakla gereği görüşülüp konuşuldu:

İhtilaf mevzuu olan hususi: 431 sayılı kanun hükümleri dairesinde Türkiye Cumhuriyeti memaliki dahilinde ikamet etmek hakkından ebediyyen menedilen ve Türkiye haricine çıkarılan münderis Osmanlı Saltanatı Hanedanına mensup olanlardan 5958 sayılı kanundan istifade ederek Türkiye'ye gelmiş ve Türk vatandaşlığına kabul edilmiş bulunan kadın aza'nın 431 sayılı kanunun, 7 inci maddesi uyarınca henüz tasfiye edilmemiş gayrimenkullerine halen tasarruf edip edemeyecekleri ve bu gayrimenkuller hakkında şahıslar aleyhine dava açmak salahiyetleri bulunup bulunmadığı noktasına taalluk etmektedir. Temyiz Mahkemesi İkinci Hukuk Dairesi 15.3.1955 tarih, 827 esas 1429 karar sayılı ilamında: Davacının 431 numaralı kanun gereğince mallarından mahrum olmayıp tasfiye hakkına malik ve 5958 numaralı kanun gereğince de tasarruf ve temellüküne bir manii kanuni gayrimevcut bulunması hasebiyle miras hak ve hissesini talep ve dava edebileceği içtihat olunmuştur.

Temyiz Mahkemesi Birinci Hukuk Dairesi'nin 2.4.1956 tarih 2444 esas 2047 karar sayılı ilamı 5958 sayılı kanundan istifade eden kadın azanın üçüncü şahıs aleyhine açtığı kayıt tashihi ve men'i müdahale davasına taalluk etmektedir. Mahalli mahkemesince dava 2510 sayılı kanunun 23 üncü maddesine dayanılarak bir senelik müddetin mürurundan bahis ile reddedilmiştir.

Dairece davalıya vaki idari tahsis ve temlikin 2510 sayılı kanuna istinat etmediği göz önünde, tutulmuş (Taraftarların dayandıkları kayıtların tedahül eden kısımlarında kadim ve sahih esasa müstenit bulunan kayıt sahibinin hakkının tercihi suretiyle ihtilafın halli icap edeceği mütalaasiyle hüküm davacı lehine bozulmuş ve 431 ve 5958 sayılı kanunların münakaşasına girişilmemiştir.

Aynı daire aynı şahıs tarafından ikame olunan dava zımnında sadır olan asliye mahkemesi hükmünü 5.4.1956 tarih 2486 esas 2092 karar sayılı ilam ile (davacının gayrimenkul üzerinde mülkiyet hakkı mevcut olmamasına binaen) neticesi itibariyle doğru görerek tasdik etmiştir.

Aynı daire aynı şahıs tarafından ikame olunan diğer bir davanın reddine mütedair asliye mahkemesi kararını 25.5.1956 tarih, 2487 esas 3121 karar sayılı ilam ile: Davacının sakıt hanedana mensup olduğu anlaşılmaktadır. 431 saydı kanun bu kabil kimselerin haiz olduğu mülkiyet hakkının zeval bulduğunu kabul etmiştir. Zeval bulan mülkiyet hakkının ihyasını mucip olan bilahara bir kanunda kabul edilmemiştir. 20.4.1955 tarih ve 23/562 sayılı İstanbul Vilayeti Defterdarlığı' ndan mahkemeye yazılan, yazıdaki kanun hükümlerinin izahına mütedairdir. 3 üçüncü fıkrası mahkemeyi ilzam edemez. Münazaalı yer üzerindeki davasının mülkiyet hakkı zeval bulduktan sonra Hazinece eşhasa bu yer temlik olunmuştur. Bakırköy Sicil Muhafızlığı'nın 29.4.1955 tarihli yazısından da davacının memlekete avdetten sonra ihtilaflı yeri iktisap etmediği memleket haricine çıkarılmasından evvel gayrimenkulun namına tescil olunduğu anlaşılmaktadır. 431 sayılı kanun mucibince mülkiyet hakkı zeval bulmuş olan davacının eski kayda dayanmaya salahiyeti bulunmadığından) mucip sebebiyle neticesi itibariyle doğru görerek tasdik etmiştir.

İkinci Hukuk Dairesi'nin bahsi geçen ilamı ile Birinci Hukuk Dairesi'nin 5.4.1956 ve 24.5.1956 tarihli ilamları arasında içtihat ihtilafı mevcuttur. Her üç ilamda da davacı münderis Osmanlı Hanedanına mensup 5958 sayılı kanundan istifade etmiş olan kadın azadır. Dava mevzuu 431 sayılı kanunun 7 inci maddesinde derpiş edilen ve tasfiye edilmesi lazım gelen ve fakat henüz tasfiye edilmemiş olan bir gayrimenkuldur. Dava şahıslar aleyhine açılmıştır. Aynı gayrimenkul hakkında istihsal edilen muahhar tapunun iptali ve müdahalenin men'ine dair bulunmaktadır, ikinci Hukuk Dairesi bu nevi gayrimenkuller üzerindeki mülkiyet hakkının zeval bulmadığı