Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1988/5
Karar No: 1990/1
Karar Tarihi: 29.01.1990

(765 S. K. m. 491, 492) (YİBK 1939/42E 1939/61K 6.12.1939)

Dava: Yargıtay 6. Ceza Dairesi Başkanlığının 26.9.1988 günlü yazısında; Türk Ceza Kanunu'nun 491/4. maddesinin "Gündüzün bina içinde ya da duvarla çevrilen eklentisinde" 492/1. maddesinin "Geceleyin bina içinde ya da oturmaya özgülenmiş bir yer ya da eklentisinde" 492/9. maddesinin ise "oturulan bir evin doğrudan doğruya ekletisinde" hırsızlık cürmünün işlenmesini ayrı ayrı ağırlaştırıcı neden olarak benimsediği; bu maddelerde geçen "bina" kavramının, öğreti ve yasa koyucunun amacına göre, "başkalarının girmesine izin verilmediğini gösterecek biçimde dış dünyadan ayrılmış yerel" olarak tanımladığı ve bu tanımının öbür maddelerin uygulanmasında tutarlılık sağlanması için bina kavramının bu tanımı çerçevesinde yorumlanması zorunlu olduğu halde, 6.12.1939 gün ve 42/61 sayılı içtihadı birleştirme kararının, hırsızlığın salt ve mekanik anlamda bina içinde işlenmesini yeterli bulduğu ve rıza kavramını tanımdan çıkardığı ileri sürülerek yasanın özüne, amacına ve öbür maddelerle tutarlı biçimde uygulanması için 6.12.1939 gün ve 42/61 sayılı Yargıtay içtihadı birleştirme kararının değiştirilmesi istenilmiştir.

Yargıtay 1. Başkanlığının, 17.11.1988 gün ve 3417-7308 sayılı yazısı ile gündeme alınan konu Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu'nda 26.5.1989 ve 22.12.1989 günlü ilk iki oylamada yeterli çoğunluk sağlanamadığından, 26.1.1990 günlü üçüncü toplantıda aşağıdaki sonuca varılmıştır.

Önce usul sorunları üzerinde durulmuştur:

İçtihadı birleştirme müsessesi, Temyiz Mahkemesi Teşkilatına Dair Kanunun değişik 8. maddesinde şu şekilde yer almıştır: "Temyizin iki dairesi veya bir dairenin iki kararı arasında aynı meselede tezat ve mübeyenet görüldüğü veya takarrür etmiş bir içtihadın tebdiline ihtiyaç hasıl olduğu takdirde birinci reis, tezat ve mübeyenet şeklinde mütebayın ilamları ve içtihadın tebdili lüzumu halinde içtihadın tebdiline saik olan sebepleri mutazammın evrakı alakadar daire veya dairelerden celp ve telhis ve nüshalarını taksir ile içtimadan en aşağı üç gün evvel temyiz mahkemesi heyeti umumiyesine tevzi ve içtima gününü tayin eder. "Bu hükümlerde yer alan"... Takarrür etmiş bir içtihadın tebdiline ihtiyaç hasıl olduğu takdirde" sözlerinin, yerleşmiş bir içtihadın veya çıkarılmış bulunan bir içtihadı birleştirme kararının gerektiğinde değiştirilebileceğini amaç edindiği kuşkusuzdur.

İçtihadı birleştirme müessesesi, 1730 sayılı Yargıtay Kanunu'nda benimsendiği gibi 2797 sayılı Yargıtay Kanunu'nda da yer almıştır. 2797 sayılı Yargıtay Kanunu'nun 45. maddesi 1 ve 2. fıkralarında içtihadı birleştirme müessesesini açıkladıktan sonra 3.fıkrada "içtihadı birleştirme kararlarının değiştirilmesi veya kaldırılmasının istenmesi de yukarıdaki usule bağlıdır" denilmiş ve açıkça içtihadı birleştirme kararlarının değiştirilebileceği veya kaldırılabileceği esası benimsenmiş ancak, hangi hallerde değişiklik yapılabileceği konusunda bir hüküm getirilmemiştir. Bununla beraber genel olarak denilebilir ki, mevcut bir içtihadı birleştirme kararının değiştirilmesi veya kaldırılması için ortada haklı nedenler bulunmalıdır. Şu husus da belirtilmelidir ki içtihadı birleştirme kararlarının değiştirilmesi veya kaldırılması görüşmelerinde o kararların çıkarılması sırasında ortaya konulan düşüncelerin, gerekçelerin yeniden gündeme getirilerek tekrar bir değerlendirmenin yapılması ve sonuca gidilmesi sözkonusu değildir. Zira İçtihadı Birleştirme Kurullarının toplanma usulleri dikkate alındığında, kurulların yeni oluşumu değerlendirme farklılıklarına