Dairesi: Büyük Genel Kurul
Esas No: 1977/2
Karar No: 1977/3
Karar Tarihi: 06.12.1977

(1412 S. K. m. 22, 262)

Dava: CMUK.nun 22 ve 262 nci maddeleri karşısında iddianame veya son soruşturma kararında belirtilen suçun niteliği yönünden görevsizlik kararı veren, ilk veya son soruşturma sırasında doğrudan doğruya veya talimatla sanığın sorgusunu yapan ya da tanıkları dinleyen yahut hazırlık soruşturmasında sanığın tutuklanmasına veya salıverilmesine karar veren hakimin, asıl davaya bakan mahkemeye iştirak edip edemeyeceği hususunda Yargıtay Ceza Genel kurulu, Birinci ve Dördüncü Ceza Daireleri ile 3,5,6 ncı Ceza Daireleri kararları arasında husule gelen aykırılğın içtihadı birleştirme yoluyla çözümlenmesi Birinci Başkanlık divanınca istenmiş olmakla 5.12.1977 günü toplanan Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel kurulunda sözü edilen ilamlar okundu, aralarında aykırılık bulunduğuna oybirliği ile karar verildikten sonra uyuşmazlık konusu görüşülüp tartışıldı.

Mahkemelerin görevlerini yasalar belli eder (CMUK. Madde 1). Ceza Davalarının, yasa ile belli edilen Mahkemelere açılması ve o mahkemede bakılıp sonuçlandırılması Usul Kanunumuzun kabul ettiği temel ilkedir. Bununla beraber davaya bakan Mahkeme, Yargılamanın her hal ve derecesinde davayı görmekle vazifeli olup olmadığına resen karar verebilir. (CUK. Madde : 7). Buna göre mahkeme, a - ya iddianame veya son soruşturmanın açılması kararında açıklanan suç niteliği bakımından,

b - Ya da suçun duruşmada anlaşılan vasıf ve mahiyeti yönünden görevli olmadığı kanısına varırsa bu takdirde görevsizlik kararı vererek davayı ait olduğu mahkemeye gönderir. Bunun tek istisnası CMUK.nun 262 nci maddesinde gösterilmiştir. Bu madde hükmüne göre mahkeme, suçun duruşmada anlaşılan vasıf ve mahiyetini ileri sürerek davanın görülmesine derecesi daha aşağı bir mahkemeye ait olduğundan bahisle görevsizlik kararı veremez. Bu durumda yargılamaya devam ederek davayı sonuçlandırır.

Duruşmada hasıl olan değişiklikle değilde; İddianame veya son soruşturmanın açılması kararında gösterilen sevk maddesi veya suçun niteliği yönünden davanın görülmesinin mahkemenin görevine dahil olmadığını anlarsa bu takdirde mahkemelerin derecesine bakılmaksızın görevsizlik kararı verilebilir.

Yakın ilgisi nedeniyle görevsizlik kararlarının yasal dayanaklarını böylece özetlendikten sonra içtihadın birleştirmesini gerektiren konuya gelince :

CMUK.nun 22 nci maddesi, karara iştirak edemeyecek hakimler başlığı altında (Aleyhinde kanun yollarından birine müracaat edilmiş olan biri hükme iştirak eyleyen hakim mafevk mahkemesince bu hükme dair verilecek karara iştirak edemez. Karar hakimi ile ilk tahkikatı yapmış olan mustantik o davanın muhakemesinde bulunamaz) hükmünü ihtiva etmektedir. Maddenin yazılışından da açıkça anlaşıldığı gibi ilk tahkikatı yapmış olan hakim, o davnanın Yargılamasında bulunamaz; ve ilk hükme katılan hakim üst mahkemesince bu hükme dair verilecek karara iştirak edemez. Duruşmada anlaşılan suç vasfı nedeniyle verilen görevsizlik karalarıda, son tahkikatın açılmasına dair olan bir kararın bütün neticelerini hasıl edeceği "CMUK.nun 263" cihetle bu şekilde görevsizlik kararı vermiş bulunan hakim de ilk tahkikatı yapmış s