Dolandırıcılık suçundan sanık Aydın K.'nın 5237 sayılı TCK'nun  157/1, 62 ve 53. maddeleri uyarınca 1 yıl 1 ay 15 gün  hapis ve 500 Lira para cezasıyla cezalandırılmasına ve hak yoksunluğuna ilişkin, Malkara Asliye Ceza Mahkemesince verilen 13.01.2009 gün ve 99-6  sayılı hükmün sanık tarafından temyiz edilmesi üzerine dosyayı inceleyen Yargıtay 15. Ceza Dairesince 21.06.2012 gün ve 15079-39707 sayı ile;

                “Dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için; failin bir kimseyi, kandırabilecek nitelikte hileli davranışlarla hataya düşürüp, onun veya başkasının zararına, kendisine veya başkasına yarar sağlaması gerekmektedir.

                Hile nitelikli bir yalandır. Fail tarafından yapılan hileli davranış belli oranda ağır, yoğun ve ustaca olmalı, sergileniş açısından mağdurun inceleme olanağını ortadan kaldıracak nitelikte bir takım hareketler olmalıdır. Kullanılan hileli davranışlarla mağdur yanılgıya düşürülmeli ve bu yanıltma sonucu  yalanlara inanan mağdur tarafından sanık veya bir başkasına haksız çıkar sağlanmalıdır.

                Hilenin kandırıcı nitelikte olup olmadığı olaysal olarak değerlendirilmeli, olayın özelliği,fiille olan ilişkisi, mağdurun durumu,kullanılmışsa gizlenen veya değiştirilen belgenin nitelikleri ayrı ayrı nazara alınmalıdır.

                Somut olayda; katılanın, 16.05.2007 günü sat 20.30 sıralarında, kendisine ait olan 59 LL 815 plakalı motorsikleti ile ilçede bulunan markete alışveriş yapmak üzere gittiği, alışveriş yaptıktan sonra dışarı çıktığında, kapının önünde daha önce hiç görmediği ve tanımadığı sanığın, marketin önünde duran motorun kendisine ait olup olmadığını sorması üzerine, katılanın, motorun kendisine ait olduğunu belirttiği, bu şekilde moturu satın alma niyetinde olduğu izlenimini karşı tarafta uyandıran sanığın, katılana, bir kahvede bu maksat ile oturup konuşmayı teklif ettiği, katılanın, sanığın bu teklifini kabul ederek bir kahvede oturdukları, sanığın, burada katılana, kendisinden ve hobilerinden bahsederek güven oluşturmaya çalıştığı, 1000 TL bedele motoru satın alma konusunda anlaşmaları üzerine, sanığın deneme bahanesi ile motoru alarak olay yerinden gitmesi şeklinde gerçekleştirdiği eyleminin, mahkemece dolandırıcılık olarak kabulünde ve nitelendirmesinde bir isabetsizlik görülmediğinden tebliğnamedeki düşünceye iştirak edilmemiştir" açıklamasıyla onanmasına karar verilmiştir.

                Yargıtay C.Başsavcılığı ise 31.07.2012 gün ve 181732 sayı ile;

                “...Dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için; failin bir kimseyi kandırabilecek nitelikte hileli davranışlarla hataya düşürüp, onun veya başkasının zararına, kendisine veya başkasına yarar sağlaması gerekmektedir, kısaca failin hileli hareketleri sonucu sakatlanmış irade neticesinde kişiye ait malvarlığının mülkiyetinin devri, buna karşılık hırsızlık suçunun ise menkul bir malın sahibinin rızası dışında alınması, mal üzerinde mağdurun zilyedliğine son verilmesi, mağdurun suç konusu eşya üzerindeki zilyedlikten doğan tasarruf haklarının kullanımının olanaksız hale gelmesi, malın failin egemenlik alanına geçmesinde fesada uğratılmış da olsa mağdurun rıza ve bilgisinin olmaması gerekir.  

                Somut olayımızda sanığın hileli hareketlerle suça konu motosikleti deneme bahanesiyle alarak olay yerinden kaçıp gitmesi şeklinde gerçekleştirdiği eylemde, mağdurun fesada uğratılmış olsa dahi zilyedliğin devri iradesi bulunmadığı, kısa bir süre için motosikleti denemesi amacıyla tevdi ettiği bu nedenle eylemin hırsızlık suçunu oluşturduğu" görüşüyle itiraz kanun yoluna başvurarak, Özel Daire onama kararının kaldırılmasına ve yerel mahkeme hükmünün bozulmasına karar verilmesi talebinde bulunmuştur.

                CMK'nun 308. maddesi uyarınca inceleme yapan Yargıtay 15. Ceza Dairesince 24.09.2012 gün ve 12148-41889 sayı ile, itirazın yerinde görülmediğinden bahisle Yargıtay Birinci Başkanlığına gönderilen dosya, Ceza Genel Kurulunca değerlendirilmiş ve açıklanan gerekçelerle karara bağlanmıştır.

TÜRK MİLLETİ ADINA

CEZA GENEL KURULU KARARI

Sanığın dolandırıcılık suçundan cezalandırılmasına karar verilen olayda, Özel Daire ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı arasında oluşan ve Ceza Genel Kurulunca çözümlenmesi gereken uyuşmazlık; sanığın eyleminin  hırsızlık suçunu mu  yoksa  dolandırıcılık suçunu mu oluşturduğunun belirlenmesine ilişkindir.

İncelenen dosya içeriğinden; müştekinin 16.05.2007 günü saat 20.30 sıralarında Malkara ilçesinde alışveriş yapmak üzere gittiği bakkalın önüne 59 LL 815 plakalı motosikletini park ettiği, bakkaldan çıktığı sırada sanığın kendisine; "motosikletin satılık mı?" diye sorduğu,  müştekinin motosikletini satabileceğini söylemesi üzerine sanığın; "gel oturalım çay içelim, anlaşırız" dediği, bakkalın hemen yakınındaki kahvehaneye birlikte oturdukları, sanığın kendi geçmişinden ve hayatından bahsettiği, Malkara'da eski sanayi sitesinin civarında evinin olduğunu ve balığa çıktığını söyleyerek gittiği kahvehaneleri anlattığı, sanığın daha önce de  tavukçu dükkanının önünde satılık bir motosiklet görerek fiyatını sorduğunu ve 1.500 Lira olduğunu öğrendiğini anlatınca müştekinin bu motosikletin kayınbiraderine ait olduğunu anladığı, sanığın gittiğini söylediği kahvehanelere kendisinin de gitmesi ve balık tutma merakının bulunması nedeniyle konuşma sırasında müştekide sanığa karşı güven duygusunun oluştuğu, sanığın motosikletin fiyatını sorduğunda müştekinin "1.000 Liraya veririm" dediği, sanığın motosikleti denemek istediği, müştekinin "bak kardeşim arka freni tutmuyor kopuk, balatalarını yeni aldım takacağım" dediği, sanığın "bana birşey olmaz, hemen şuraya gideceğim" diyerek denemek isteğini ısrarla devam ettirince, müştekinin motosikletin anahtarını vererek denemesi için müsaade ettiği ve çabuk gelmesini tembihlediği, motosikleti alarak giden sanığın geriye dönmediği, sanığın bir süre kirada oturduğu evin kömürlüğünde bu motosikletin plakasının ele geçtiği, motosikletin ise bulunmadığı, kovuşturma aşamasında yakalanan sanığın motosikleti açık kimliğini bilmediği bir kişiye 250 Liraya sattığını beyan ettiği anlaşılmaktadır.

Uyuşmazlığın sağlıklı bir şekilde çözüme kavuşturulabilmesi açısından dolandırıcılık, hırsızlık ve güveni kötüye kullanma suçları üzerinde ayrıntısıyla durulmalıdır.

I- Dolandırıcılık Suçu:

5237 sayılı TCK’nun  “Dolandırıcılık” başlıklı 157. maddesinde; “Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir” şeklinde dolandırıcılık suçunun temel şekli düzenlenmiş olup, 158. maddesinde ise suçun nitelikli halleri on bent halinde sayılmıştır.

Dolandırıcılık suçunun maddi unsurunun hareket kısmı, 765 sayılı TCK’nun 503. maddesinde bir kimseyi kandırabilecek nitelikte hile ve desiseler yapma olmasına karşın, 5237 sayılı TCK’nun 157. maddesinde hileli davranışlarla bir kimseyi aldatma şeklinde ifade edilmiş olup, 765 sayılı Kanunda yer alan desise kavramına 5237 sayılı Kanunda yer verilmemiş ve hileye desiseyi de kapsayacak şekilde geniş bir anlam yüklenmiştir.

Malvarlığının yanında irade özgürlüğünün de korunduğu dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için;

1) Failin bir takım hileli davranışlarda bulunması,

2) Hileli davranışların mağduru aldatabilecek nitelikte olması,

3) Failin hileli davranışlar sonucunda mağdurun veya başkasının aleyhine, kendisi veya başkası lehine haksız bir yarar sağlaması,

Şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.

Fail kendisi veya başkasına yarar sağlamak amacıyla bilerek ve isteyerek hileli davranışlar yapmalı, bu davranışlarla bir başkasına zarar vermeli, verilen zarar ile eylem arasında uygun nedensellik bağı bulunmalı ve zarar da, nesnel ölçüler göz önünde bulundurularak belirlenecek ekonomik bir zarar olmalıdır.

Görüldüğü gibi, dolandırıcılık suçunu diğer malvarlığına karşı işlenen suç tiplerinden farklı kılan husus, aldatma temeline dayanan bir suç olmasıdır. Birden çok hukuki konusu olan bu suç işlenirken, sadece malvarlığı zarar görmemekte, mağdurun veya suçtan zarar görenin iradesi de hileli davranışlarla yanıltılmaktadır. Madde gerekçesinde de, aldatıcı nitelik taşıyan hareketlerle, kişiler arasındaki ilişkilerde var olması gereken iyiniyet ve güvenin bozulduğu, bu suretle kişinin irade serbestisinin etkilendiği ve irade özgürlüğünün ihlâl edildiği vurgulanmıştır.

                5237 sayılı TCK’nun 157. maddesinde yalnızca hileli davranıştan söz edilmiş olmasına göre, her türlü hileli davranışın dolandırıcılık suçunu oluşturup oluşturmayacağının belirlenmesi gerekmektedir.

Kanun koyucu anılan maddede hilenin tanımını