İÇİNDEKİLER

I. GİRİŞ. 1

II. İŞ SÖZLEŞMELERİNDE BAĞIMLILIK KAVRAMI ve BAĞIMLILIĞIN GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 2

    A. GENEL OLARAK.. 2

    B. EKONOMİK BAĞIMLILIK.. 3

    C. TEKNİK BAĞIMLILIK.. 6

    D. KİŞİSEL ve HUKUKİ BAĞIMLILIK.. 9

III. KİŞİSEL ve HUKUKİ BAĞIMLILIĞI BELİRLEYEN ÖLÇÜTLER.. 12

    A. GENEL OLARAK.. 12

1. Tarihsel Süreç. 13

    B. İŞVERENİN İŞ ORGANİZASYONUNDA İŞ GÖRME.. 15

        1. İş Organizasyonu. 15

        2. İş Organizasyonunda İş Görme. 17

    C. BAĞIMLILIĞIN TESPİTİNDE YARDIMCI ÖLÇÜTLER.. 21

        1. İşin Yönetimi ve Gerçek Denetimi 22

        2. İşletme Riskini Üstlenme. 24

        3. İşi Kaybetme Riski Olmaksızın Verilen Görevi Reddetme Hakkı 27

        4. Münhasıran Aynı İş Sahibi İçin Çalışma. 29

        5. İşin Görülmesinde Ücret Ödenerek İstihdam Edilen Yardımcı Eleman Kullanma. 30

        6. Ücret ve Ücretin Ödenme Biçimi 30

        7. Sosyolojik Yorum.. 32

IV. İŞ SÖZLEŞMESİ İLE BENZER SÖZLEŞMELERİN BAĞIMLILIK UNSURU YÖNÜNDEN AYRILMASI 32

    A. GENEL OLARAK.. 32

    B. ESER SÖZLEŞMESİ 33

    C. VEKALET SÖZLEŞMESİ 36

    D. ADİ ORTAKLIK SÖZLEŞMESİ 37

V. SONUÇ.. 38

KAYNAKÇA.. 40

I. GİRİŞ

              İş sözleşmeleri, İş Kanunumuzun 8. maddesindeki tanımdan da hareketle, iş görme, ücret ve bağımlılık unsurlarından oluşmaktadır. Söz konusu unsurlar arasında, günümüzde var olan istihdam modellerinin değişimi ile de birlikte tespiti en zor ve en önemli unsur olarak bağımlılık unsuru göze çarpmaktadır.

            Zira bağımlılık unsuru, tarihsel süreç içerisinde klasik işçi tipinin değişimi ile birlikte eski görünümünü kaybetmiş ve zayıflamıştır. Ayrıca bağımlılık unsurunun tespiti, iş akdinin diğer iş görme akitlerinden ayırma noktasında önem arz etmektedir.

            Bağımlılık unsuru, klasik anlamda işçinin işverenin emir ve talimatları altında edimini ifa etmesini ifade ederken, zamanla bu talimat ihtiyacının zayıflaması ve farklı çalışma biçimlerinin ortaya çıkması ile yerini işverenin iş organizasyonunda iş görme ölçütüne bırakmış ve bu ölçüt ile de net ve sorunsuz çözümlemeler alınamayınca bazı ek ölçütlere ihtiyaç duyulmuştur.

            Aşağıda tek tek inceleyeceğimiz ek ölçütlere Yargıtay kararlarında da yer verilmekle birlikte, karşılaştırmalı hukukta da söz konusu ek ölçütlerin kullanıldığı ve iş sözleşmesinin varlığı bu ölçütlerin birlikte kullanımı ile tespit edilmeye çalışılmaktadır. Zira bu ölçütler tek başına geçerli bir sonuç vermemektedir.

            Biz de çalışmamızda, bağımlılık unsurunun ne olduğunu açıkladıktan sonra, iş sözleşmesindeki görünümünün tarihsel sürecine değinip, bu süreçte gelişen ek ölçütleri yargı kararları çerçevesinde inceleyeceğiz. Son olarak, bu bağımlılık unsurunun iş sözleşmeleri ile diğer benzer sözleşme tipleri arasında nasıl fark yarattığına değinerek çalışmamızı sonlandıracağız.

KAYNAKÇA

AKCAN, Recep: Vekilin Başkasını Tevkil Etme Yetkisi, Selçuk Üniversitesi HFD, S:9, 7-27.

ALPAGUT, Gülsevil: İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtay’ın 2010 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi, Yargıtay’ın 2010 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri, 5-83.

AYDINLI, İbrahim: Sosyo-Ekonomik Dönüşüm Süreci (Post-Fordizm) ve Sanayi Ötesi Yaklaşımlar, Kamu-İş Dergisi, C:7, S:4, 79-98. (Post-Fordizm)

BAŞTERZİ, Süleyman: Çalışmanın Kesintiye Uğramasının Sosyal Sigorta İlişkisine Etkisi, Ankara 2007.

BAŞTERZİ, Süleyman: Avukatla Bağıtlanan Sözleşmenin Hukuki Niteliği, İş Sözleşmesinin Vekalet ve Diğer İş Görme Sözleşmelerinden Ayrılması, Sicil İHD, S:17, 175-198. (Avukat)

BAŞTERZİ, Süleyman: İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtay’ın 2009 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi, Yargıtay’ın 2009 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri, 4-90. (Yargıtay Kararları 2009)

BAŞTERZİ, Süleyman: İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtay’ın 2018 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi, Yargıtay’ın 2018 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri. (Yargıtay Kararları 2018)

ÇELİK, Nuri/ CANİKLİOĞLU, Nurşen/ CANBOLAT, Talat: İş Hukuku Dersleri, İstanbul 2013.

DAVIDOV, Guy: Who is A Worker?, Industrial Law Journal, Vol: 34, 57-71.

DELFAUD, Pierre, Keynes ve Keynesçilik, (Çev: İsmail Yerguz), Ankara 2010.

DOĞAN, Sevil: İş Sözleşmesinde Bağımlılık Unsuru: Atipik İş İlişkileri Açısından Değerlendirilmesi, Ankara 2016.

DOĞAN YENİSEY, Kübra: İş Hukukunda İşyeri ve İşletme Kavramı, İstanbul 2007.

EYRENCİ, Öner: İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtay’ın 2012 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi, Yargıtay’ın 2012 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri, 1-150.

EYRENCİ, Öner: Tele-Çalışma ve İş Hukuku, İHD, C:1, S:2, 199-209. (Tele-Çalışma)

GÜZEL, Ali: Fabrikadan İnternet’e İşçi Kavramı ve Özellikle Hizmet Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru Üzerine Bir Deneme, İHSGH Türk Milli Komitesi Prof. Dr. Kemal Oğuzman’a Armağan, 15-46. (İşçi Kavramı)

GÜZEL, Ali: Ekonomik ve Teknolojik Değişim Sürecinde İşçi Kavramı ve Yeni Bir Ölçüt Arayışı, İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda İşçi ve İşveren Kavramları ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Sempozyumu, 15-46. (Ölçüt Arayışı)

HARDT, Michael: Affective Labor, Duke University Press Boundary 2, Vol: 26, 89-100.

JESSEP, Bob: Post-Fordism and the State, Comparative Welfare Systems, Londra 1996, 165-183.

MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi/ ASTARLI, Muhittin/ BAYSAL, Ulaş: İş Hukuku, Ankara 2014.

NARMANLIOĞLU, Ünal: İş Hukuku I, Ferdi İş İlişkileri, İstanbul 2014.

REİSOĞLU, Sezai: Hizmet Akdi- Mahiyeti- Unsurları, Ankara 1968.

SAKLI, Ali Rıza: Fordizm’den Esnek Üretim Rejimine Dönüşümün Kamu Yönetimi Üzerindeki Etkileri, Elektronik SBD, C:12, S:44, 107-131.

SOYER, Polat: İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtay’ın 2008 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi, Yargıtay’ın 2008 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri, 11-85.

STONE, Katherine V.W: Legal Protections for Atypical Employees: Employment Law for Workers Without Workplaces and Employees Without Employers, Berkeley J.Emp & Labor Law, L:27.

SÜMER, Haluk Hadi: İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru, Sicil İHD, S:19, 63-73.

SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, 18. Baskı, İstanbul 2019.

ŞENER, Oruç Hami: Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku, Ankara 2017.

TUNÇOMAĞ, Kenan/ CENTEL, Tankut: İş Hukukunun Esasları, İstanbul 2013.

UÇUM, Mehmet: İş Sözleşmesi Niteliğini Belirleyen Unsurlar ve İş Mahkemelerinin Görev Alanı: Karar İncelemesi, Çalışma ve Toplum Dergisi, S: 2005/4, 97-105.

WANK, Rolf: Diversifying Employment Patterns- The Scope of Labor Law and the Nation of Employees, 2004 JILPT Comperative Labor Law Seminar, No:1, 59-72.