Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2018-2-018 (Soruşturma)
Karar Sayısı : 20-12/153-83
Karar Tarihi : 27.02.2020
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Birol KÜLE
Üyeler : Arslan NARİN, Şükran KODALAK, Ahmet ALGAN,
Hasan Hüseyin ÜNLÜ, Ayşe ERGEZEN
B. RAPORTÖRLER : Selvi KOCABAY, Gözde MAVİ, Beyza ERBAYAT,
Selin DURSUN, Mehmet Mustafa ŞEREF
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Alfa İletişim Hizmetleri Paz. Tic. A.Ş.
Temsilcisi: Av. Şahin YAVUZ
Levent Mahallesi, Cömert Sokak, No:1 Yapı Kredi Plaza, C
Blok D:40 Beşiktaş İSTANBUL
D. HAKKINDA SORUŞTURMA
YAPILAN :- Türk Telekomünikasyon A.Ş.
Turgut Özal Bulvarı 06103 Aydınlıkevler ANKARA
(1) E. DOSYA KONUSU: Türk Telekomünikasyon A.Ş.’nin, kamu kurumlarınca data
hizmeti alımına yönelik düzenlenen ihaleler neticesinde ihaleyi kazanan
işletmecilere sunduğu toptan seviyede kiralık devre tesisi işlemleri ile ilgili olarak
uzun süreler, yüksek ücretler, zorlayıcı uygulamalar veya makul olmayan
sözleşme hükümleri ileri sürmek yoluyla sözleşme yapmayı dolaylı olarak
reddettiği ve böylelikle hâkim durumunu kötüye kullandığı iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Rekabet Kurumu (Kurum) kayıtlarına 07.03.2018 tarih, 1941
sayı ve 20.03.2018 tarih, 2301 sayı ile giren ve Alfa İletişim Hizmetleri Paz. Tic. A.Ş.
(ALFA) tarafından yapılan başvuruda;
 ALFA’nın, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından altyapı
işletmeciliği, internet servis sağlayıcılığı, sabit telefon hizmeti ve sanal mobil
şebeke hizmeti alanlarında yetkilendirilmiş bağımsız bir işletmeci olduğu, şirketin
faaliyet alanını ağırlıklı olarak kamu ihalelerine yoğunlaştırdığı ve 2017 yılının
ikinci yarısından itibaren data hizmeti alımı ihalelerine iştirak etmeye başladığı,
öte yandan ilgili piyasada altyapı işletmecisi ve hâkim piyasa gücüne sahip Türk
Telekomünikasyon A.Ş.’nin (TÜRK TELEKOM) dışlayıcı uygulamalarıyla karşı
karşıya kaldığı ve piyasadaki faaliyetlerinin zorlaştığı,
 TÜRK TELEKOM’un, kamu kurumlarınca data hizmeti alımına yönelik
düzenlenen ihaleler neticesinde ihaleyi kazanan işletmecilere sunduğu toptan
seviyede kiralık devre tesisi işlemleri ile ilgili olarak uzun süreler, yüksek ücretler,
zorlayıcı uygulamalar veya makul olmayan sözleşme hükümleri ileri sürmek
yoluyla sözleşme yapmayı dolaylı reddetmek suretiyle hâkim durumunu kötüye
kullandığı,
 Bu kapsamda, ALFA uhdesinde kalan Muğla Büyükşehir Belediyesi MPLS VPN
ihalesi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi MPLS VPN ihalesi sonrasında, TÜRK
TELEKOM’un suni şekilde arttırılmış bağlantı ücretleri ile ALFA’nın maliyetlerini
arttırdığı, ihale kapsamındaki hizmetlerin teslim sürelerini geciktirerek ALFA’nın
20-12/153-83
2/61
zarara uğramasına yol açtığı ve ihale yasaklısı olma tehlikesi ile karşı karşıya
kalmasına sebep olduğu,
 TÜRK TELEKOM’un “Ana Hizmet veya Yedekleme Hizmetinde Teçhizat
Montajına ve/veya Lokal Erişim Kablosunun Tesis Edilmesine Yönelik Protokol”
altında matbu halde yer almayan ağır koşullar dayatmakta olduğu,
 Söz konusu Protokol’ün 4.1.1. maddesinde işin başlaması için 30 günlük süre
öngörülmesine rağmen işin hangi süre içerisinde tamamlanacağı hususunun
boş bırakıldığı, TÜRK TELEKOM’un ALFA’ya itiraz hakkı tanımadan istisnasız
tüm hallerde işin tamamlanması için gerekli süreyi 120 gün belirlediği, bu şekilde
oluşturulan sözleşme hükümlerinin zorlayıcı olduğu ve makul olmadığı,
 Kiralık devre hizmetlerine ilişkin başvuru, tahsis ve tesis süreçlerini düzenleyen
Referans Kiralık Devre Teklifi’ne (RKDT) göre bağlantı taleplerinin tahsis ve
tesis işlemlerinin belirtilen süreler içerisinde gerçekleştirilmesi gerektiği, RKDT
madde 2.1.6.’da ilave yatırımın gerekmediği durumlarda Metro Ethernet (ME)
hizmetine ilişkin il içi ve iller arası bağlantı süresinin 14 iş günü, il içi-kırsal
bağlantı süresinin 16 iş günü olduğu, madde 2.1.8.’de ise ilave yatırımı
gerektiren durumlar için taleplerin karşılanma süresi, karşılanma prosedürü,
tahsis, tesis, iptal vb. hususların taraflar arasında yapılacak protokolle
belirleneceğinin düzenlendiği, ilave yatırım gerektiren durumların ise kazı
çalışması, fiber optik kablo için direk dikilmesi, kablo çekimi, teçhizat kurulumu,
kart ilavesi vb. teçhizat ve/veya erişim şebekesi yönünden hazır olmayan
durumlar olarak tanımlandığı,
 Bahse konu düzenlemelere rağmen TÜRK TELEKOM tarafından istisnasız tüm
tesis başvurularında, tesis işlemi yapılacak hizmet noktasında TÜRK TELEKOM
bağlantısının mevcut olup olmadığına bakılmaksızın ilave yatırım gerektiren bir
durum olduğuna karar verildiği, tek taraflı olarak hazırlanmış sözleşme ile
bağlantı süresinin 120 gün olarak belirlendiği, RKDT’de belirtilen 14-16 iş günlük
bağlantı sürelerinin uygulanmadığı,
 ALFA tarafından 01.10.2017-31.12.2017 tarihleri arasında TÜRK TELEKOM’a
76 tanesi il içi noktadan noktaya Metro Ethernet (NN ME), 8 adedi Metro
Ethernet internet olmak üzere toplam 84 adet kiralık devre başvurusu yapıldığı,
şikâyet tarihi itibariyle söz konusu başvurulardan sadece 55 tanesinin tesliminin
yapıldığı, teslimi yapılanların sadece 8’inin RKDT’nin ekinde yer alan hizmet
seviyesi taahhüdüne uygun sürede (ortalama 10 iş günü içerisinde)
gerçekleştirildiği, süresi içerisinde tamamlanmayan 47 kiralık devrenin tesliminin
hizmet seviyesi taahhüdünün ötesinde ortalama 38 iş günü içerisinde
gerçekleştiği, 84 devre içinde teslimi gerçekleşmeyen 29 devrenin bulunduğu
iddia edilmiştir.
(3) Başvuruda Muğla Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen ihale özelinde;
 Söz konusu ihaleye sadece TÜRK TELEKOM ve ALFA’nın katıldığı, TÜRK
TELEKOM’un teklif zarfı mühürlü olmadığından ihalede sadece ALFA’nın
teklifinin geçerli sayıldığı, ihalenin kazanılması sonrasında ise TÜRK TELEKOM
tarafından gerçek olmayan yüksek bedeller ve ihale konusu hizmetlerin tesis
işlemlerinin geciktirilmesi yoluyla ALFA’nın zarar ettirilmeye çalışıldığı,
 Lokal erişimdeki fiber optik kablo bağlantısında ücretlendirmeye esas mesafe
2017 Haziran ayı öncesinde en yakın switch, yoksa saha dolabı, yoksa nod
20-12/153-83
3/61
noktası ve en nihayetinde bunların hiç birinin bulunmadığı durumlarda santral
noktası olarak uygulanmakta iken, sonrasında bu hesaplamanın TÜRK
TELEKOM’un aldığı bir kararla değiştirildiği ve hesaplamanın sadece santral
mesafeleri baz alınarak yapılmakta olduğu,
 Ücretlendirmeye esas mesafenin RKDT EK-7 madde 5.4.4’te açık bir şekilde
tesis adresi ile bağlantının sağlanabildiği güzergâh üzerinde olan ve transmisyon
imkânları bulunan en yakın TÜRK TELEKOM sistemi (hizmetin verilmesine
olanak sağlayan ve bağlantının sonlanacağı teçhizat veya network cihazı)
arasındaki mesafe olarak belirlendiği, bu bağlamda TÜRK TELEKOM tarafından
ücretlendirmeye esas mesafenin nasıl hesaplanacağının gerekçesiz ve keyfi bir
biçimde tek yanlı alınan bir karar ile değiştirilemeyeceği,
 Tesis talep edilen lokasyon ile bağlantının yapılacağı TÜRK TELEKOM sistemi
ile buna bağlı erişim mesafelerinin hangi bağlantı noktasına göre hesapladığı
bilgisinin talep edilmesine rağmen paylaşılmadığı, dolayısıyla bildirilen mesafe
ve ücret bilgisinin doğruluğunun kontrol edilemediği,
 İhale kapsamında 02.08.2017 tarihinde Belediye ile sözleşme imzalanmış
olmasına rağmen, hizmetin 29.12.2017 tarihinde kısmi olarak teslim edilebildiği,
26 ay süre için kazanılan ihalenin hizmet süresinin TÜRK TELEKOM’un
eylemleri sebebiyle 21 aya indirildiği, TÜRK TELEKOM’a tesis başvurusu
yapılan toplam 69 adet ME kiralık devreden ancak 62 adedinin (dördü 120 günün
üzerinde olmak üzere) ortalama 79 günde teslim edildiği, 7 tanesinin hiçbir
sebep gösterilmeksizin 210 gün geçmesine rağmen teslim edilmediği
ileri sürülmüştür.
(4) İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan ihaleye ilişkin olarak ise;
 İhale öncesinde ilgili hizmetlerin TÜRK TELEKOM tarafından İzmir Büyükşehir
Belediyesi’ne verildiği, ALFA tarafından yapılan kiralık devre başvuruları ile ilgili
olarak TÜRK TELEKOM tarafından bilinçli bir şekilde uzun mesafeler
belirlendiği, suni olarak yükseltilmiş bağlantı ücretleri talep edildiği, dolayısıyla
ihale maliyetlerinin yukarı çekildiği, normalde 14-16 iş günü olması gereken
hizmet teslim sürelerinin 120 gün olarak uygulandığı, söz konusu hizmetlerin
TÜRK TELEKOM’dan ALFA’ya geçişinin bilinçli olarak geciktirildiği,
 Başvurunun yapıldığı tarih itibarıyla ihale konusu NN ME hizmetlerden 32
adedinin TÜRK TELEKOM tarafından İzmir Büyükşehir Belediyesine verilirken
aradan geçen 3 ay boyunca ALFA’ya teslim edilmediği, yaşanan gecikmeler
sebebiyle Ocak ve Şubat 2018 dönemi için İzmir Büyükşehir Belediyesinin ihale
konusu hizmetler için TÜRK TELEKOM’a ödemek durumunda kaldığı ihale
bedeli üzerindeki bedelin ALFA tarafından tazmin edilme durumunun söz
konusu olduğu,
 ALFA tarafından 73 adet NN ME kiralık devre tesisine ilişkin TÜRK TELEKOM’a
başvuru yapıldığı, bağlantı taleplerinin üzerinden iki aydan fazla bir süre geçmiş
olmasına rağmen sadece birinin gerçekleştirildiği, TÜRK TELEKOM tarafından
hizmetin alıcısı İzmir Büyükşehir Belediyesi yetkililerine tüm hatların başka bir
operatöre geçişinin bir hafta gibi kısa bir süre içerisinde yapılabileceğinin ifade
edildiği,
 TÜRK TELEKOM’un gerekli bağlantıları zamanında tesis etmediği, dolayısıyla
ALFA aleyhine ek maliyetlere ve kazanç kaybına sebep olunduğu, ayrıca
20-12/153-83
4/61
ALFA’nın ihale şartnamesine aykırı olarak yükümlülüklerini yerine getirememe
ve ihale yasaklısı durumuna düşme riski ile karşı karşıya kaldığı, haksız şekilde
talep edilen fazla bağlantı ücretlerinin piyasadaki rekabetin gelişmesine engel
olduğu, talep edilen yüksek bağlantı ücretlerinin ihalelerde verilen teklifleri
doğrudan etkilediği dolayısıyla bu maliyetlere göre ihalelere verilen tekliflerde
TÜRK TELEKOM’a karşı rekabet etme gücünü zayıflattığı
öne sürülmüştür.
(5) G. DOSYA EVRELERİ: Başvuruda yer verilen bilgi ve belgelerin incelenmesi
sonucunda düzenlenen 04.06.2018 tarihli ve 2018-2-18/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu,
Rekabet Kurulunun (Kurul) 12.06.2018 tarihli toplantısında görüşülmüş ve 18-19/343-
M sayı ile TÜRK TELEKOM hakkında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında
Kanun’un (4054 sayılı Kanun) 40. maddesinin birinci fıkrası uyarınca önaraştırma
yapılmasına karar verilmiştir.
(6) Önaraştırma sonucunda hazırlanan 06.09.2018 tarihli ve 2018-2-18/ÖA sayılı
Önaraştırma Raporu, Kurulun 19.09.2018 tarihli toplantısında görüşülmüş ve 18-
33/545-269 sayı ile TÜRK TELEKOM’UN data hizmeti alımına ilişkin bazı ihalelere fiyat
sıkıştırması yaptığı yönündeki iddialar bakımından teşebbüs hakkında soruşturma
açılmasına gerek olmadığına karar verilmiştir. Diğer taraftan, aynı toplantıda 18-
33/545-M sayı ile TÜRK TELEKOM’un toptan seviyede kiralık devre hizmetlerinin
sunumunda bağlantı sürelerine ve bağlantı ücretlerine ilişkin uygulamalarının sözleşme
yapmanın dolaylı reddi niteliğinde olduğu ve 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinin ihlal
edildiği iddialarına ilişkin olarak teşebbüs hakkında aynı Kanun’un 41. maddesi
uyarınca soruşturma açılmasına hükmedilmiştir.
(7) Soruşturma açılmasına ve mezkûr Kanun’un 43/2. maddesi uyarınca ilk yazılı
savunmanın 30 gün içinde gönderilmesi gerektiğine ilişkin 01.10.2018 tarih ve 12054
sayı ile yapılan bildirime mukabil gönderilen TÜRK TELEKOM’un ilk yazılı savunması
02.11.2018 tarih ve 7937 sayı ile yasal süresi içinde Kurum kayıtlarına intikal etmiştir.
(8) Kurulun 21.02.2019 tarihli toplantısında 19-08/95-M sayı ile, soruşturmanın 4054 sayılı
Kanun’un 43. maddesinin birinci fıkrası çerçevesinde ilk altı aylık süresinin bitiminden
itibaren altı ay uzatılması yönünde karar tesis edilmiştir.
(9) Soruşturma sürecinde TÜRK TELEKOM’dan 24.07.2019 tarih ve 8600 sayı,
02.08.2019 tarih ve 8999 sayı, Vodafone Net İletişim Hizmetleri A.Ş.’den (VODAFONE
NET) 24.07.2019 tarih ve 8606 sayı, Superonline İletişim Hizmetleri A.Ş.’den
(SUPERONLINE) 24.07.2019 tarih ve 8604 sayı, ALFA’dan 24.07.2019 tarih ve 8607
sayı, Turknet İletişim Hizmetleri A.Ş.’den (TURKNET) 24.07.2019 tarih ve 8601 sayı,
Millenicom Telekomünikasyon Hizmetleri A.Ş. (MİLLENİCOM) 25.07.2019 tarih ve
8611 sayı, İş Net Elektronik Bilgi Üretim Dağıtım Ticaret ve İletişim Hizmetleri A.Ş.’den
(İŞ NET) 25.07.2019 tarih ve 8643 sayı, Grid Telekomünikasyon Hizmetleri A.Ş.’den
(GRİD TELEKOM) 25.07.2019 tarih ve 8642 sayı, Türksat Uydu Haberleşme Kablo TV
ve İşletme A.Ş.’den (TÜRKSAT) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı ve 02.08.2019 tarih ve
8958 sayı, TT International Telekomünikasyon Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.’den (TT
INTERNATIONAL) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, T Systems Telekomünikasyon Ltd.
Şti.’den (T SYSTEMS) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, Equant İstanbul Telekom
A.Ş.’den (EQUANT) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, Doruk İletişim ve Otomasyon
Sanayi ve Ticaret A.Ş.’den (DORUK İLETİŞİM) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, Teknotel
Telekomünikasyon Sanayi ve Ticaret A.Ş.’den (TEKNOTEL) 26.07.2019 tarih ve 8752
sayı, Demirören TV Digital Platform İşletmeciliği A.Ş.’den (DEMİRÖREN TV)
26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, TI Sparkle Turkey Telekomunikasyon A.Ş.’den (TI
20-12/153-83
5/61
SPARKLE) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, AT&T Global İletişim Servisleri Ltd. Şti.’den
(AT&T GLOBAL) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, BT Bilişim Hizmetleri A.Ş.’den (BT
BİLİŞİM) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, Eser Telekomünikasyon Sanayi ve Ticaret
A.Ş.’den (ESER TELEKOM) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, Telnet Telekom Hizmetleri
A.Ş.’den (TELNET) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, 3C1B Telekomünikasyon ve İnternet
Hizmetleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.’den (3C1B TELEKOM) 26.07.2019 tarih ve 8752
sayı, Teknet Veri Merkezi Hizmetleri Ticaret A.Ş.’den (TEKNET) 26.07.2019 tarih ve
8752 sayı, Mega Uluslararası Telekomünikasyon Hizmetleri A.Ş.’den (MEGA
TELEKOM) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, BN Telekom Haberleşme Ticaret A.Ş.’den
(BN TELEKOM) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, TTM Telekomünikasyon ve İletişim
Hizmetleri A.Ş.’den (TTM TELEKOM) 26.07.2019 tarih ve 8752 sayı, Eskişehir Bilişim
İletişim Sanayi ve Ticaret A.Ş.’den (ESKİŞEHİR BİLİŞİM) 26.07.2019 tarih ve 8752
sayı, Globalstar Avrasya Uydu Ses ve Data İletişim A.Ş.’den (GLOBALSTAR)
26.07.2019 tarih ve 8752 sayı ile bilgi ve belge talep edilmiştir.
(10) ESKİŞEHİR BİLİŞİM’den 02.08.2019 tarih ve 5085 sayı, MİLLENİCOM’dan 06.08.2019
tarih ve 5148 sayı, TÜRK TELEKOM’dan 07.08.2019 tarih ve 5154 sayı, 3C1B
TELEKOM’dan 09.08.2019 tarih ve 5157 sayı, MEGA TELEKOM’dan 07.08.2019 tarih
ve 5161 sayı, ESER TELEKOM’dan 07.08.2019 tarih ve 5171 sayı, GRİD
TELEKOM’dan 08.08.2019 tarih ve 5178 sayı, MİLLENİCOM’dan 08.08.2019 tarih ve
5181 sayı, BN TELEKOM’dan 08.08.2019 tarih ve 5191 sayı, SUPERONLINE’dan
08.08.2019 tarih ve 5199 sayı, DEMİRÖREN TV’den 09.08.2019 tarih ve 5217 sayı,
AT&T GLOBAL’den 09.08.2019 tarih ve 5225 sayı, T-SYSTEMS’den 09.08.2019 tarih
ve 5232 sayı, VODAFONE NET’den 09.08.2019 tarih ve 5234 sayı, TURKNET’ten
09.08.2019 tarih ve 5240 sayı ve 09.08.2019 tarih 5242 sayı, EQUANT’dan 09.08.2019
tarih ve 5244 sayı, BT BİLİŞİM’den 15.08.2019 tarih ve 5281 sayı, TTM TELEKOM’dan
15.08.2019 tarih ve 5294 sayı, TI SPARKLE’dan 16.08.2019 tarih ve 5316 sayı,
ALFA’dan 16.08.2019 tarih ve 5320 sayı, TEKNOTEL’den 16.08.2019 tarih ve 5324
sayı, BT TELEKOM’dan 19.08.2019 tarih ve 5355 sayı ile Kurum kayıtlarına girmiştir.
(11) T-SYSTEMS, EQUANT, DORUK İLETİŞİM, TEKNOTEL, TÜRKSAT, TI-SPARKLE,
AT&T GLOBAL, BT BİLİŞİM, ESER TELEKOM, TELNET, 3C1B TELEKOM, TEKNET,
MEGA TELEKOM, BN TELEKOM, TTM TELEKOM, ESKİŞEHİR BİLİŞİM,
GLOBALSTAR’dan 19.08.2019 tarih ve 9556 sayı, İŞ NET’ten 19.08.2019 tarih ve 9558
sayı, GRİD TELEKOM’dan 19.08.2019 tarih ve 9560 sayı, MİLLENİCOM’dan
19.08.2019 tarih ve 9561 sayı ile, VODAFONE NET’ten 20.08.2019 tarih ve 9585 sayı,
SUPERONLINE’dan 20.08.2019 tarih ve 9586 sayı, TÜRK TELEKOM’dan 21.08.2019
tarih ve 9664 sayı ile ilave bilgi ve belge talep edilmiştir.
(12) Talep edilen bilgi ve belgeler ESKİŞEHİR BİLİŞİM’den 23.08.2019 tarih ve 5505 sayı,
İŞ NET’ten 23.08.2019 tarih ve 5517 sayı, 18.09.2019 tarih ve 6249 sayı,
MİLLENİCOM’dan 26.08.2019 tarih ve 5551 sayı, MEGA TELEKOM’dan 26.08.2019
tarih ve 5568 sayı, TÜRK TELEKOM’dan 02.09.2019 tarih ve 5735 sayı, 3C1B
TELEKOM’dan 27.08.2019 tarih ve 5610 sayı, T-SYSTEMS’den 27.08.2019 tarih ve
5612 sayı, TI-SPARKLE’dan 27.08.2019 tarih ve 5621 sayı, EQUANT’tan 27.08.2019
tarih ve 5622 sayı, GLOBALSTAR’dan 27.08.2019 tarih ve 5629 sayı, DORUK
İLETİŞİM’den 27.08.2019 tarih ve 5631 sayı, BN TELEKOM’dan 28.08.2019 tarih ve
5647 sayı, ESER TELEKOM’dan 28.08.2019 tarih ve 5661 sayı, TEKNET’ten
27.08.2019 tarih ve 5597 sayı, BT BİLİŞİM’den 29.08.2019 tarih 5688 sayı, TT
INTERNATİONAL’dan 29.08.2019 tarih ve 5715 sayı, VODAFONE NET’ten
02.09.2019 tarih ve 5748 sayı, TEKNOTEL’den 02.09.2019 tarih ve 5756 sayı, TTM
TELEKOM’dan 02.09.2019 tarih ve 5760 sayı, SUPERONLINE’dan 02.09.2019 tarih
20-12/153-83
6/61
ve 5777 sayı TÜRK TELEKOM’dan 07.08.2019 tarih ve 5154 sayı, DORUK
İLETİŞİM’den 29.08.2019 tarih 5700 sayı, AT&T GLOBAL’den 04.09.2019 tarih ve
5825 sayı, TEKNOTEL’den 04.09.2019 tarih ve 5860 sayı, TÜRKSAT’tan 05.09.2019
tarih ve 5882 sayı, GRİD TELEKOM’dan 05.09.2019 tarih ve 5887 sayı, TELNET’Ten
05.09.2019 tarih ve 5892 sayı, ESKİŞEHİR BİLİŞİM’den 03.09.2019 tarih 5794 sayı ile
Kurum kayıtlarına girmiştir.
(13) SUPERONLINE’dan 05.09.2019 tarih ve 10223 sayı, TURKNET’ten 05.09.2019 tarih
ve 10220 sayı, VODAFONE NET’ten 05.09.2019 tarih ve 10221 sayı, TÜRK
TELEKOM’dan 05.09.2019 tarih ve 10225 sayı ile bilgi ve belge talep edilmiştir.
(14) TÜRK TELEKOM’dan 12.09.2019 tarih ve 6066 sayı, 19.08.2019 tarih ve 5365 sayı,
16.09.2019 tarih ve 6154 sayı, 16.09.2019 tarih ve 6175 sayı, 18.09.2019 tarih ve 6256
sayı, TURKNET’ten 12.09.2019 tarih ve 6068, 12.09.2019 tarih ve 6100 sayı,
16.09.2019 tarih ve 6144 sayı, VODAFONE NET’ten 12.09.2019 tarih ve 6074 sayı,
16.09.2019 tarih ve 6145 sayı, 17.09.2019 tarih ve 6189 sayı, SUPERONLINE’dan
12.09.2019 tarih ve 6092 sayı, 16.09.2019 tarih ve 6146 sayı,18.09.2019 tarih ve 6265
sayı ile istenen bilgi ve belgeler Kurum kayıtlarına girmiştir.
(15) Soruşturma sürecinde 01.08.2019 tarihinde TÜRK TELEKOM ile, 28.08.2019 tarihinde
ise BTK ile görüşme yapılmıştır. Ayrıca BTK’dan 05.09.2019 tarih ve 10198 sayı ile bilgi
talep edilmiş, BTK tarafından gönderilen cevabi yazı ise 18.09.2019 tarih ve 6237 sayı
ile Kurum kayıtlarına girmiştir.
(16) Yürütülen soruşturma kapsamında hazırlanan 19.09.2019 tarihli ve 2018-2-18/SR
sayılı Soruşturma Raporu ve ekleri Kurul üyelerine ve TÜRK TELEKOM'a tebliğ edilmiş
ve teşebbüsün ikinci yazılı savunması ilgili yazıyla birlikte talep edilmiştir. Bunu
müteakip TÜRK TELEKOM tarafından ikinci yazılı savunmanın sunumu için 30 gün
ilave süre talebinde bulunulmuş ve mezkûr talep, 09.10.2019 tarihli ve 19-35/534-M
sayılı Kurul kararı ile kabul edilmiştir. Akabinde, teşebbüs tarafından gönderilen ikinci
yazılı savunma, 25.11.2019 tarih ve 8190 sayı ile Kurum kayıtlarına intikal etmiştir.
(17) Teşebbüsün ikinci yazılı savunması çerçevesinde hazırlanan 06.12.2019 tarihli ve
2018-2-18/EG sayılı Ek Görüş, Kurul üyeleri ve TÜRK TELEKOM’a tebliğ edilmiştir.
TÜRK TELEKOM tarafından 20.12.2019 tarihli yazı ile Ek Görüşe ilişkin savunma
hakkının kullanılabilmesi amacıyla 30 günlük cevap verme süresinin bitiminden itibaren
30 günlük ek süre verilmesi talep edilmiş; anılan talebin Kurul tarafından uygun
bulunduğu TÜRK TELEKOM’a 03.01.2020 tarihli yazı ile bildirilmiştir. Bu kapsamda
teşebbüsün üçüncü yazılı savunması 07.02.2020 tarih ve 1357 sayı ile süresi içinde
Kuruma iletilmiştir. Üçüncü yazılı savunma çerçevesinde ayrıca daha önce iletilen sözlü
savunma toplantısı yapılmasına ilişkin talebin geri çekildiği bildirilmiştir.
(18) Kurulun 20.02.2020 tarihli toplantısında 4054 sayılı Kanun’un 46. maddesi uyarınca
sözlü savunma toplantısı yapılması hususu da görüşülmüş ve 20-11/130-M sayılı karar
kapsamında sözlü savunma toplantısı yapılmasına gerek olmadığına hükmedilmiştir.
(19) Kurul; yürütülen soruşturma ile ilgili olarak düzenlenen Rapor, Ek Görüş, toplanan
deliller, yazılı savunmalar ve incelenen dosya muhteviyatına göre 27.02.2020 tarih ve
20-12/153-83 sayı ile işbu nihai kararı tesis etmiştir.
(20) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili Raporda;
1. Hakkında soruşturma yürütülen TÜRK TELEKOM’un toptan seviyede devre
kiralama hizmetleri pazarı, perakende seviyede kiralık devre hizmetleri pazarı ve
VPN hizmetleri pazarında hâkim durumda olduğu,
20-12/153-83
7/61
2. TÜRK TELEKOM’un toptan seviyede devre kiralama hizmetlerine ilişkin olarak
başvuru konusu davranışlarının sözleşme yapmanın dolaylı reddi niteliğinde
olduğu ve ALFA aleyhine rekabeti kısıtladığı iddialarının gerçeği yansıtmadığı,
3. Bu nedenle hakkında soruşturma yürütülen TÜRK TELEKOM’un 4054 sayılı
Kanun’un 6. maddesini ihlal etmediği,
4. Bununla birlikte soruşturma kapsamında yapılan tespitlerle ilgili olarak BTK’ya
görüş gönderilmesi gerektiği
belirtilmiştir.
I. İNCELEME, GEREKÇE VE HUKUKİ DAYANAK
I.1. Hakkında Soruşturma Yürütülen Teşebbüs: Türk Telekomünikasyon A.Ş.
(TÜRK TELEKOM)
(21) 1995 yılında kurulan ve 2015 yılı itibarıyla iştirakleri TÜRK TELEKOM Mobil İletişim
Hizmetleri A.Ş. (TT MOBİL) ve TTNET A.Ş.’nin (TTNET) tüzel kişiliklerini muhafaza
ederek entegre bir yapıya geçen TÜRK TELEKOM, Türkiye’de sabit telefon, mobil
telefon, veri ve internet hizmetleri ile katma değerli hizmetler alanlarında faaliyet
göstermektedir. Ocak 2016 itibarıyla söz konusu ürün ve hizmetlerin tamamı TÜRK
TELEKOM tarafından, TÜRK TELEKOM tek markası altında bir araya getirilmiştir.
(22) TÜRK TELEKOM; mobil operatör TT MOBİL, genişbant operatörü TTNET, yakınsama
teknolojileri şirketi Argela Yazılım ve Bilişim Teknolojileri AŞ, bilgi teknolojileri çözüm
sağlayıcısı Innova Bilişim Çözümleri AŞ, çevrimiçi eğitim yazılımları şirketi Sebit Eğitim
ve Bilgi Teknolojileri AŞ, çağrı merkezi şirketi Assis TT Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri
AŞ ve toptan veri ve kapasite servis sağlayıcısı TT INTERNATİONAL ve iştiraklerinin
%100'üne sahiptir.
(23) TÜRK TELEKOM, 406 sayılı Kanun’a ve özel hukuk hükümlerine tabi bir anonim şirket
statüsünde olup, %25 oranındaki hissesi TC Hazine ve Maliye Bakanlığına, %5
oranındaki hissesi Türkiye Varlık Fonuna, %55 oranındaki hissesi Levent Yapılandırma
Yönetimi AŞ’ye (LYY) ait olup LYY’deki hisselere; Akbank T.AŞ %35,6, Türkiye Garanti
Bankası AŞ %22,1, Türkiye İş Bankası AŞ %11,6, LYY (UK) International Holdco
Limited %11,7 oranında sahip olup kalan %19’luk hisseye çok sayıda paydaş sahiptir.
TÜRK TELEKOM’un kalan %15 oranındaki hissesi 2008 yılı Mayıs ayından itibaren
halka arz edilmiştir.
(24) Mevcut durum itibarıyla TÜRK TELEKOM’un hissedarlık yapısı aşağıdaki gibidir:
Tablo 1: TÜRK TELEKOM’un Hissedarlık Yapısı
Hissedar Hisse Oranı (%)
Levent Yapılandırma Yönetimi AŞ 55
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı 25
Diğer (Halka Açık Kısım) 15
Türkiye Varlık Fonu 5
Toplam 100
Kaynak:
telekoma-yatirim/sayfalar/ortaklik-yapisi.aspx (Erişim Tarihi: 07.08.2019)
(25) TÜRK TELEKOM’un yönetim kurulu aşağıdaki tabloda sunulmaktadır:



20-12/153-83
8/61
Tablo 2: TÜRK TELEKOM’un Yönetim Kurulu
Ad-Soyad Görevi
Ömer Fatih SAYAN Yönetim Kurulu Başkanı
Eyüp ENGİN Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı
Hakan ARAN Yönetim Kurulu Üyesi
Muammer Cüneyt SEZGİN Yönetim Kurulu Üyesi
Aclan ACAR Yönetim Kurulu Üyesi
Ertuğrul ALTIN Yönetim Kurulu Üyesi
Selim DURSUN Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi
Nureddin NEBATİ Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi
Yiğit BULUT Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi
Kaynak:
yonetim/sayfalar/yonetim-kurulu.aspx (Erişim Tarihi: 07.08.2019)
I.2. BTK Görüşü
(26) Söz konusu görüşte özetle;
 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu (5809 sayılı Kanun) kapsamında
yürütülen pazar analizleri neticesinde hem ilgili pazarların tanımlandığı hem de
ilgili pazarlarda etkin piyasa gücüne (EPG) sahip işletmelerin belirlendiği,
 Bu doğrultuda toptan ve perakende seviyede sunulan kiralık devre hizmetlerine
ilişkin gerçekleştirilen pazar analizi neticesinde, 06.04.2017 tarihli ve 2017/DK-
SRD/117 sayılı BTK kararı ile “Toptan ve Perakende Kiralık Devreler Pazar
Analizi Nihai Dokümanı”nda toptan ve perakende seviyede ülke genelinde
sunulan kiralık devre sonlandırma ve taşıma pazarlarında TÜRK TELEKOM’un
EPG’ye sahip işletmeci olarak belirlendiği,
 Başvurulara konu hizmetler olan NN ME, noktadan noktaya G.SHDSL ve ME
İnternet hizmetinin BTK’nın düzenlemelerine tabi tutulduğu,
 Başvurularda yer verilen ihaleler kapsamındaki NN ME, noktadan noktaya
G.SHDSL hizmetlerine ilişkin toptan tarifelere BTK internet sayfasında
yayımlanan RKDT üzerinden erişim sağlanabildiği,
 RKDT kapsamında sunulan hizmetlere ilişkin bağlantı ücretinin ne şekilde
uygulanacağına RKDT'nin Ek-7 5. maddesinde yer verildiği, söz konusu madde
uyarınca TÜRK TELEKOM şebekesi ile hizmetin talep edildiği ilgili
işletmeci/işletmeci abonesinin tesisi arasında mevcut bir bağlantının
bulunmasına rağmen RKDT Ek-7’nin 5.2.1., 5.2.2. ve 5.2.3. maddeleri dışında
kalan bağlantı talepleri, mevcutta bağlantının olmadığı şeklinde
değerlendirilerek söz konusu bağlantı talepleri hakkında RDKT Ek-7’nin 5.1.
maddesine göre işlem yapıldığı; bu nedenle ALFA’nın kazandığı ihalelerdeki
bağlantılarının RKDT Ek-7’nin 5. maddesine göre hangi kapsamda
değerlendirildiğinin TÜRK TELEKOM'un ALFA’ya yansıttığı bağlantı ücretinin
hesaplanmasındaki temel unsur olduğu,
 Bu itibarla, devrenin sonlanacağı lokasyon ile TÜRK TELEKOM sistemleri
arasında mevcutta bağlantı olup olmadığı, bağlantı varsa RKDT Ek-7’nin 5.
maddesine göre hangi kapsamda olduğu, ilave yatırım gerektirip gerektirmediği
vb. bilgilerin ALFA’nın ödemesi gereken bağlantı ücretinin hesaplanması
bakımından gerekli bilgiler olduğu, bahse konu bilgilerin BTK’da bulunmaması
nedeniyle ALFA’nın TÜRK TELEKOM’un kendisine haksız ve yüksek bağlantı
20-12/153-83
9/61
ücreti yansıttığı şeklindeki iddiasına yönelik olarak BTK tarafından bir
değerlendirmenin yapılamadığı,
 Devre tesis taleplerinin tamamlanma sürelerinin değerlendirilmesi için devrenin
sonlanacağı lokasyon ile TÜRK TELEKOM sistemleri arasında mevcutta
bağlantı olup olmadığı, bağlantı varsa RKDT Ek-7’nin 5. maddesine göre hangi
kapsamda olduğu, ilave yatırım gerektirip gerektirmediği, özel bir uygulamanın
talep edilip edilmediği bilgilerinin gerekli olduğu, RKDT Ek-5’in 2.1.8. maddesi
uyarınca devrenin tesis edilebilmesi için ilave yatırım gerekmesi veya özel bir
uygulama talep edilmesi halinde RKDT’te yer verilen tesis sürelerinden ziyade
taraflar arasında imzalanan protokoldeki tesis sürelerinin dikkate alınması
gerektiği, taraflar arasında imzalanan protokoller BTK tarafından
düzenlenmediğinden TÜRK TELEKOM tarafından protokolde yer alan devre
tesis sürelerine uygun bir işlemin yapılıp yapılmadığı hususunda bir
değerlendirme yapılamadığı,
 Bağlantı ücretine esas mesafenin, tesis adresi ile bağlantının sağlanabildiği
güzergâh üzerinde olan ve transmisyon imkânları bulunan en yakın TÜRK
TELEKOM sistemi (hizmetin verilmesine olanak sağlayan ve bağlantının
sonlanacağı teçhizat veya network cihazı) arasındaki mesafe olduğu hususunun
RKDT Ek-7’nin 5.4.4. maddesinde düzenlendiği, talep edilen hizmetin toptan
veya perakende düzeyde sunulmasından bağımsız olarak, bağlantı ücretine
esas mesafenin ne şekilde hesaplandığı (TÜRK TELEKOM node/switch/santral
mesafesi ve neden söz konusu mesafenin esas alındığı) hususunda TÜRK
TELEKOM'dan açıklama talep edilebileceği,
 Bununla birlikte, her yeni bağlantı talebinde, bağlantı ücretine esas mesafe
olarak en yakın TÜRK TELEKOM node/switch cihazı alınamayacağı gibi en
yakın TÜRK TELEKOM santralinin de alınamayacağı, her bir yeni bağlantı
bazında söz konusu mesafenin değişiklik arz edebileceğinin değerlendirildiği,
hizmetin talep edildiği lokasyona en yakın TÜRK TELEKOM node/switch'inin
talep edilen hizmetin sunumu için elverişli olmaması (kapasitesinin dolu olması
vb.) nedeniyle devrenin en yakın TÜRK TELEKOM santraline bağlantısının
yapılmasının gerekebildiği,
 Ayrıca, ALFA’nın kazandığı ihalelerde, bazı noktalarda müşterinin mevcutta
TÜRK TELEKOM'dan hizmet aldığı belirtilmiş olup söz konusu müşteri için
işletmeci/hizmet değişikliği başvurusu yapılması yerine yeni devre tesis
edilmesinin talep edilmesi nedeniyle, mevcutta müşteri lokasyonu ile en yakın
TÜRK TELEKOM node/switch/santral teçhizatı/tesisi arasında talep edilen
hizmetin sunulabileceği transmisyon imkânının olmayabileceği ve bu nedenle
ALFA’nın başvurusu değerlendirilirken lokal erişim kablo montajı/cihaz kurulumu
gibi işlemlerin yapılması gerekebileceği hususunun göz önünde bulundurulması
gerektiği, bu kapsamda devre tesis işlemi taleplerine ilişkin devre bazında hangi
işlemlerin (lokal erişim kablo montajı, teçhizat kurulumu vb.) yapıldığına yönelik
TÜRK TELEKOM’dan açıklama talep edilebileceği
ifade edilmektedir.
20-12/153-83
10/61
I.3. İlgili Pazar1
(27) Devre, bir elektronik haberleşme şebekesinin kenar anahtarları/uç cihazları üzerindeki
portlar arasında kurulan bağlantıdır. Devre kiralama yöntemi ile temel itibarıyla verinin
üretildiği yer ile talep edildiği yer arasında bir iletişim imkânı sağlanmakta ve kullanıcıya
tahsisli bir hat sunulabilmektedir. Aşağıdaki şekilde geleneksel kiralık devre topolojisine
yer verilmektedir. Şekle göre, tahsis edilen hat üzerinde abonenin trafiği, yerleşik
işletmeci tarafından bakır kablo ile erişim şebekesi üzerinden santrale bağlanmakta,
oradan bakır veya fiber optik kablo ile taşıma şebekesi üzerinden karşı ucun bağlı
olduğu santrale taşınmaktadır.
Şekil 1: Geleneksel Kiralık Devre Topolojisi
(28) Devre kiralama, işletmeciler tarafından kendi altyapılarının kurulumu ve elektronik
haberleşme hizmetlerinin üçüncü kişilere sunumu (toptan) için talep edilebildiği gibi,
bireysel ya da kurumsal kullanıcılar tarafından kendi ihtiyaçlarının karşılanması
amacıyla (perakende) da talep edilebilmektedir. Toptan seviyede söz konusu hizmet
altyapı sahibi işletmeciden, perakende seviyede ise ya altyapı sahibi işletmeciden ya
da altyapı sahibi işletmecilerden toptan seviyede hizmet alan alternatif işletmecilerden
alınmaktadır. Bu kapsamda toptan seviyedeki rekabetin altyapı sahibi işletmeciler
arasında, alternatif işletmecilere (kendi ihtiyaçlarını karşılamak ya da üçüncü kişilere
hizmet sunmak üzere) sağlanan devre kiralama hizmetleri üzerinden gerçekleştiği,
perakende seviyedeki rekabetin ise perakende kullanıcılara (bireysel ya da kurumsal)
hizmet sunmak üzere altyapı sahibi işletmeciler ve altyapı sahibi işletmecilerden toptan
seviyede hizmet alan alternatif işletmeciler arasında gerçekleştiği söylenebilecektir.
(29) Bu kapsamda ülkemizde hâlihazırda, toptan seviyede devre kiralama hizmetleri TÜRK
TELEKOM dışında kendi altyapısı bulunan SUPERONLINE, VODAFONE NET ve
TURKNET tarafından sunulmaktadır. Perakende seviyede ise, TÜRK TELEKOM
Grubu içinde TÜRK TELEKOM’dan toptan seviyede hizmet alan TT INTERNATIONAL
sınırlı düzeyde perakende seviyede kullanıcılara kiralık devre hizmeti sunarken, TTNET
ve TT MOBİL’in devre kiralama hizmetini sadece kendi kullanımları için aldıkları ve
perakende seviyede kullanıcılara hizmet sunmadıkları bilinmektedir. Bununla birlikte
TÜRK TELEKOM doğrudan son kullanıcılara perakende düzeyde hizmet sunmaktadır.
(30) Aşağıda devre kiralamaya konu hizmet türlerinden bahsedilecek, ardından ise ilgili ürün
ve coğrafi pazar tanımına yer verilecektir.
Geleneksel Kiralık Devre
(31) Geleneksel kiralık devre hizmetinin sunumunda kullanılan erişim teknolojisi, talep
edilen bant genişliğine ve erişim ortamına (bakır/fiber kablo, radyo link vb.) göre
değişiklik göstermekte olup, söz konusu hizmet TDM, SDH ve WDM teknolojileri

1 Bu bölüm için bkz. 06.04.2017 tarihli ve 2017/DK-SRD/117 sayılı BTK kararı ile onaylanan Toptan ve
Perakende Kiralık Devre Pazar Analizi Nihai Dokümanı.
20-12/153-83
11/61
kullanılarak sunulabilmektedir. Geleneksel kiralık devre hizmeti sunumunda kullanılan
devrelerin her iki ucu da kullanıcı yerleşkesinde (noktadan noktaya) sonlanmaktadır.
Kısmi Kiralık Devre
(32) Kısmi kiralık devre hizmeti, kiralık devre hizmetlerinin sunumunda kullanılan bütün
erişim teknolojileri üzerinden sunulabilmektedir. Kısmi kiralık devre hizmetinde
devrenin bir ucu kullanıcı yerleşkesinde diğer ucu ise yükümlü (erişim sağlayan)
işletmeci trafik teslim noktasında/santralinde olabilmektedir. Kısmi kiralık devre
hizmetleri genellikle yerleşik işletmeci altyapısının bulunduğu son kullanıcılara erişimde
kullanılan bağlantıların, alternatif işletmeciler tarafından etkin olarak kullanılmasına
olanak sağlamaktadır.
Omurga Kiralık Devre
(33) Omurga kiralık devre hizmeti, yerleşik işletmecinin santrallerinde/yerleşkelerinde farklı
hizmetler için (arabağlantı, VAE, YAPA, transmisyon vs.) ortak yerleşim yapan alternatif
işletmecinin trafiğinin santraller arasında taşınmasını konu edinmektedir. Omurga
kiralık devre hizmeti kapsamında alternatif işletmecinin trafiği, yeterli bant genişliği
sağlayabilecek bakır veya fiber kablo bağlantısı kullanılarak iki santral arasında
taşınmaktadır. Bu çerçevede, söz konusu hizmet ile alternatif işletmecilerin, üzerinden
hizmet sundukları yükümlü işletmeci santralleri arasında etkin bir şebeke yapısı
kurması için kiralık devre ihtiyacı karşılanmaktadır.
Noktadan Noktaya ATM
(34) ATM bir hücre anahtarlama ve çoklama teknolojisi olup devre anahtarlama ve paket
anahtarlamanın avantajlı yönlerini birleştiren bir yapıya sahiptir. Ses, veri ve görüntü
gibi farklı yapısal özelliklere sahip trafikler, aynı platform üzerinden taşınmaktadır. ATM
sistemi bağlantı temelli bir iletim tekniğidir.
Noktadan Noktaya Frame Relay
(35) Frame Relay (FR), ses iletimi gibi analog sinyalleşmeleri gerçekleştirmek amacıyla
geliştirilen X.25 paket anahtarlama teknolojisi temel alınarak geliştirilmiştir. Bu
teknolojide her paket, gidilen lokasyonun anlaşılabilmesi için bir adres taşımaktadır. Bu
paketler, gidilecek yere varana kadar FR şebekesindeki birçok anahtardan (switch)
geçebilmektedir. FR’de iletim, sanal devre (virtual circuit) olarak adlandırılan yollar
üzerinden yapılmakta ve sadece düşük iletim hızları desteklenmektedir.
Noktadan Noktaya Metro Ethernet ve TTünel Hizmetleri
(36) ME, Ethernet protokolleri ile fiber optik kablo bağlantıları üzerinden noktadan noktaya
veri iletimi hizmetlerinin sunulmasında kullanılan şebeke olarak tanımlanabilmektedir.
ME hizmeti sunumunda, kullanıcı binası ile işletmeci santrali arasındaki bağlantı fiber
optik kablo kullanılarak sağlanmaktadır. Kullanıcı teçhizatı ME şebekesi arayüzü ile
irtibatlandırılmakta, kullanıcının trafiği kullanıcı yerleşkesindeki teçhizat kullanılarak
fiber optik kablo bağlantısı üzerinden santrale aktarılmaktadır. Söz konusu kullanıcı
trafiği, santralde ATM şebekesine uğramadan doğrudan MPLS/IP-MPLS şebekesi ile
irtibatlandırılmaktadır. Kullanıcı trafiği MPLS/IP-MPLS şebekesi kullanılarak diğer ucun
bağlı olduğu santrale kadar taşınmaktadır. Karşı ucun bağlı olduğu santral ile kullanıcı
arasındaki bağlantı fiber optik kablo bağlantısı ile yapılmaktadır. TTünel ise TÜRK
TELEKOM tarafından sunulmakta olan devre bazlı bir ME hizmetidir.
Kısmi Metro Ethernet Devre
(37) Kısmi ME devre hizmetinde devrenin bir ucu kullanıcı yerleşkesinde diğer ucu ise
20-12/153-83
12/61
yükümlü işletmeci trafik teslim noktasında/santralinde bulunabilmekte olup, kısmi ME
devre hizmetinde de kullanıcı binası ile yükümlü işletmeci santrali arasındaki bağlantı
fiber optik kablo kullanılarak sağlanmaktadır. Kısmi ME devre hizmeti, alternatif
işletmeciler tarafından genellikle yükümlü işletmecinin fiber altyapısının ulaştığı
kullanıcılar ile ilgili santral arasındaki yerel alanda tesis edilmiş fiber bağlantılar
üzerinden belirli bir noktada toplanan farklı trafik türlerini ve birden fazla kullanıcı
trafiğinin bir arada kendi şebekelerine taşınabilmesine veya veri/arabağlantı trafiği
teslimine olanak sağlamaktadır.
Omurga Metro Ethernet Devresi
(38) Omurga ME devre hizmeti, yükümlü işletmecinin santrallerinde/yerleşkelerinde farklı
hizmetler için (arabağlantı, VAE, YAPA, transmisyon vs.) ortak yerleşim yapan alternatif
işletmecinin trafiğinin Ethernet teknolojisi ile santraller arasında taşınmasını konu
edinmektedir. Her iki ucu da söz konusu santral listesinde yer alan herhangi iki
santralde (tesiste) konumlandırılmış alternatif işletmeci sistemleri arasında devre bazlı
taşıma hizmetine imkân sağlamaktadır. Bu hizmet kapsamında alternatif işletmecinin
trafiği, yüksek bant genişliği sunabilen fiber optik kablo bağlantısı (MPLS/IP-MPLS
şebekesi üzerinden) kullanılarak iki santral arasında taşınmaktadır. Bu çerçevede, söz
konusu hizmet ile alternatif işletmecilerin, yükümlü işletmeciye ait ve üzerinden hizmet
sundukları santraller arasında etkin bir şebeke yapısı kurması için kiralık devre ihtiyacı
karşılanmaktadır.
Noktadan Noktaya G.SHDSL
(39) G.SHDSL veri iletim hizmetinde bir çift bakır kablo kullanılmakta ve hizmetin
sunumunda mevcut telefon hattı bağlantısının yerine kullanıcı ile işletmeci santrali
arasında ayrı bir bakır kablo bağlantısı yapılmaktadır. G.SHDSL hizmeti için uçlar
arasında sanal devreler kullanıldığından güvenli iletişime olanak sağlamaktadır.
G.SHDSL hizmetinde alma ve gönderme hızları birbirine eşittir, bu nedenle simetrik
bant genişliğine sahiptir.
Fiberlink Hizmeti
(40) Fiberlink hizmeti, Aktif Ethernet veya GPON yapısında elektronik haberleşme
altyapısına sahip bölgelerde fiber optik kablo altyapısı üzerinden sunulan noktadan
noktaya erişim hizmetidir. Fiberlink hizmetinde alma ve gönderme hızları birbirine
eşittir, bu nedenle simetrik bant genişliğine sahiptir.
Noktadan Noktaya ADSL Hizmeti
(41) Kiralık devreler ile benzer özelliğe sahip bir diğer hizmet ADSL üzerinden sunulan veri
iletimi hizmetidir. Sabit telefonlar için kullanılan bakır teller üzerinden yüksek hızlı veri
ve görüntü iletimini aynı anda sağlayabilen bir DSL teknolojisidir. Noktadan noktaya
ADSL hizmetinde indirme/yükleme (download/upload) hızları eşit olmamakta ve
asimetrik bir kapasite sağlamaktadır. Bu teknolojide indirme hızı, yükleme hızından
daha yüksektir.
VPN Hizmeti
(42) Virtual Private Network (VPN), kullanıcının IP şebekesi dâhil kamuya açık şebekeler
üzerinden özel şebekesine güvenli olarak bağlanmasına olanak sağlayan bir hizmet
olarak tanımlanabilmektedir. VPN’de kullanıcı trafiği, diğer kullanıcı trafiklerinin de
taşındığı ortak fiziksel devreler ile sanal bir bağlantı üzerinden iletilmektedir. Bununla
birlikte, VPN kapsamında yönlendirme ve şifreleme yapılarak kullanıcı trafiği internet
trafiğinden ayrıştırılmakta ve güvenli bir şekilde taşınmaktadır. Kullanıcı trafiği, diğer
20-12/153-83
13/61
trafiklerden VPN tünel mekanizması kullanılarak mantıksal olarak ayrı şekilde
yönlendirilmektedir.
(43) VPN hizmeti sunumunda, şebeke üzerinde her kullanıcı için ayrı VPN alanları
oluşturulmakta ve bu alanlarda kullanıcılara ait uç bağlantılar tanımlanmaktadır. Bu
kapsamda, veri iletimi için kullanıcılara sanal, güvenli ve birbirinden bağımsız
bağlantılar oluşturulmaktadır. VPN hizmetinde son kullanıcının talebine göre verilerin
iletileceği farklı varış noktaları seçilebilmektedir. VPN hizmetinin ilk sunumu
aşamasında kullanıcıların noktadan noktaya bağlantı tanımlaması yapması
gerekmemekte, hizmet kullanılırken ihtiyaca göre kolay ve esnek bir şekilde ayarlama
yapılabilmektedir. VPN hizmeti noktadan çok noktaya, çok noktadan çok noktaya
güvenli bağlantılarda kullanılmaktadır.
I.3.1. İlgili Ürün Pazarı
(44) İlgili ürün pazarının tespitinde, tüketicinin gözünde fiyatı, kullanım amaçları ve nitelikleri
bakımından aynı sayılan mal veya hizmetlerden oluşan pazar dikkate alınmaktadır.
“İlgili Ürün Pazarının Tanımlanmasına İlişkin Kılavuz”da ifade olunduğu üzere, pazarın
tanımlamasına ilgili teşebbüslerin ürünlerinden ve bunları sattıkları bölgelerden
başlanacak, diğer bazı ürünler ve bölgeler ise, bu teşebbüslerin kısa dönemdeki
fiyatlandırma kararlarını etkileme ve sınırlama durumlarına bakılarak pazar tanımına
dâhil edilecektir.
(45) Dosya kapsamında TÜRK TELEKOM’un sözleşme yapmanın dolaylı reddi niteliğinde
olduğu iddia edilen uygulamaları devre kiralama hizmetlerine ilişkindir. Elektronik
haberleşme hizmeti vermek üzere BTK tarafından yetkilendirilmiş işletmeciler; ses,
görüntü, veri iletimi gibi elektronik haberleşme hizmetlerini son kullanıcılara çeşitli
elektronik haberleşme şebekeleri vasıtasıyla sunmaktadır. İşletmecilerin son
kullanıcılarla bağlantı kurmak için kullandıkları söz konusu sabit ve mobil şebekeler
bakır şebeke, fiber optik şebeke, kablo TV şebekesi, mobil haberleşme şebekesi, uydu
şebekesi, genişbant telsiz erişim şebekesi, kiralık devreler ve Wi-Fi olarak
sıralanmaktadır. Bunlardan dosya konusu şikayeti oluşturan kiralık devreler,
işletmeciler tarafından genellikle kurumsal müşterilere perakende düzeyde sunulan
data, ses ve görüntü gibi verinin özellikle coğrafi olarak uzak olan noktalar arasında
iletimi hizmetine karşılık gelmektedir. Bu hizmetlerin sunumu için gerekli fiziksel
altyapıya sahip olmayan işletmeciler, bu hizmeti yerleşik işletmecilerden toptan
seviyede temin edebilmektedir.
(46) BTK tarafından yayımlanan 2017 tarihli “Toptan ve Perakende Kiralık Devreler” isimli
pazar analizi dokümanında devre kiralamaya konu hizmet türlerinden, devre
anahtarlamalı şebekeler üzerinden sunulan geleneksel kiralık devre hizmeti, kısmi
kiralık devre hizmeti, omurga kiralık devre hizmeti ile NN ATM, NN FR, NN ADSL
hizmetleri hariç olmak üzere paket anahtarlamalı şebekeler üzerinden sunulan
noktadan noktaya veri iletim hizmetlerinin (NN ME ve TTünel, kısmi ME devresi,
omurga ME devresi, NN G.SHDSL ve ekotünel, fiberlink) kiralık devre pazarına dâhil
olduğu tespitinde bulunmuştur. Başka bir deyişle NN ATM, NN FR, NN ADSL dışındaki
kiralık devre hizmet türlerinin birbirine ikame olduğu ve aynı pazarda yer aldığı
belirtilmiştir.
(47) Bunun yanı sıra, hizmeti alan kullanıcının niteliğine göre toptan ve perakende pazar
ayrımına gidilmiş; kullanıcı BTK tarafından yetkilendirilmiş alternatif işletmeci ise
hizmetin toptan kiralık devre pazarında olduğu, bireysel veya kurumsal son kullanıcı ise
hizmetin perakende kiralık devre pazarında yer aldığı ifade edilmiştir.
20-12/153-83
14/61
(48) İşbu dosya özelinde TÜRK TELEKOM’un şikâyet konusu uygulamalarının alternatif
işletmecilere toptan seviyede sunulan devre kiralama hizmetine ilişkin olduğu
görülmektedir. Ayrıca, sunulan kiralık devre hizmet türleri özelinde bir şikâyet
bulunmayıp tüm hizmet türlerine yönelik olarak TÜRK TELEKOM’un belirlediği süre,
mesafe ve ücretin rekabete aykırı olduğu iddia edilmektedir. Bu nedenle dosya
kapsamında toptan seviyede kiralık devre hizmeti çeşitlerinin birbiri ile ikame olup
olmadığına ilişkin bir değerlendirmede bulunulmasına gerek bulunmadığı, toptan
seviyede pazarın BTK Pazar Analizi’ndeki yaklaşım ile benzer şekilde tanımlanmasının
uygun olacağı sonucuna ulaşılmıştır. Bu çerçevede toptan seviyede ilgili ürün pazarı
“toptan seviyede devre kiralama hizmetleri pazarı” şeklinde belirlenmiştir2.
(49) Başvuruda TÜRK TELEKOM’un toptan pazardaki uygulamaları konu ediliyor olsa da,
şikâyet konusu davranışlarının etkileri perakende pazarda ortaya çıkabileceğinden
perakende düzeyde de pazar tanımı yapılması gerekmektedir. Toptan pazardaki
tanıma benzer şekilde perakende seviyede de hizmet türü özelinde bir ayrıma
gidilmeksizin genel bir pazar tanımı yapılması uygun olacaktır. Zira dosya konusu
davranışlardan etkilenme ihtimali bulunan perakende pazar, kiralanan devre üzerinden
perakende seviyede sunulan veri iletim hizmetlerinin tamamıdır. Bu çerçevede
perakende seviyede ilgili ürün pazarı; geleneksel kiralık devre, kısmi kiralık devre,
omurga kiralık devre, NN ME ve TTünel, kısmi ME devresi, omurga ME devresi, NN
G.SHDSL ve ekotünel, fiberlink, NN ATM, NN FR ve NN ADSL hizmetlerini kapsayacak
şekilde “perakende seviyede kiralık devre hizmetleri pazarı” olarak belirlenmiştir.
(50) Bununla birlikte VPN hizmeti, Rekabet Kurulunun 05.12.2013 tarihli ve 13-69/938-398
sayılı kararında da dile getirildiği üzere, geleneksel kiralık devre ve ATM, ME, FR, ADSL
gibi bağlantı ürünleriyle oluşturulan perakende nitelikte bir üründür. Yine Kurulun
19.09.2018 tarihli ve 18-33/545-269 sayılı kararında VPN hizmetinin niteliğinin kiralık
devrelerden farklılaştığı, perakende seviyede sunulan bir hizmet olduğu ve toptan
seviyede sunumunun olmadığı şeklindeki değerlendirmeler kapsamında “VPN
hizmetleri pazarı” olarak ayrı bir ilgili ürün pazarının tanımlandığı görülmektedir. Ayrıca
mevcut dosya kapsamında bilgi talep edilen sektör oyuncuları da Kurul içtihadıyla
örtüşür bir şekilde VPN hizmetinin bir devre kiralama hizmeti değil katma değerli servis
olarak kabul edildiği yönünde açıklamalarda bulunmuştur. Bu bilgiler doğrultusunda
Kurulun söz konusu kararlarındaki yaklaşım benimsenerek işbu dosya kapsamında
perakende seviyedeki bir diğer ilgili ürün pazarı “VPN hizmetleri pazarı” olarak
tanımlanmıştır.
I.3.2. İlgili Coğrafi Pazar
(51) Coğrafi pazar teşebbüslerin mal ve hizmetlerinin arz ve talebi konusunda faaliyet
gösterdikleri, rekabet koşullarının yeterli derecede homojen ve özellikle rekabet
koşulları komşu bölgelerden hissedilir derecede farklı olduğu için bu bölgelerden
kolayca ayrılabilen bölgeler olarak tanımlanmaktadır. İlgili Pazarın Tanımlanmasına
İlişkin Kılavuz’da da coğrafi pazarın tanımlanmasına ilişkin;
“öncelikle tarafların ve rakiplerin pazar paylarının dağılımına ilişkin
göstergelerden ve fiyat farklılıklarından hareketle bir ön görüş oluşturulur.
Ardından, değişik bölgelerdeki teşebbüslerin müşteriler için gerçekten birer
alternatif arz kaynağı oluşturup oluşturmadığı incelenir. Bu incelemede, talebin
yapısı göz önüne alınır. İncelenen teşebbüslerin müşterilerinin siparişlerini kısa

2 Her ne kadar BTK Pazar Analizinde NN ATM, NN FR, NN ADSL hizmetleri kiralık devre pazarından
ayrı tutulmuş olsa da bu dosya özeline böyle bir ayrıma gidilmesine gerek bulunmamaktadır.
20-12/153-83
15/61
dönemde ve ihmal edilebilir maliyetlerle başka yerlerdeki teşebbüslere kaydırıp
kaydıramayacakları temel noktayı oluşturacaktır.”
ifadelerine yer verilmiştir.
(52) Dosya kapsamında TÜRK TELEKOM’un sözleşme yapmanın reddi niteliğinde olduğu
iddia edilen uygulamaları toptan seviyede kiralık devre hizmetlerine ilişkindir. Bir başka
deyişle iddiaların esas itibarıyla toptan seviyede altyapı erişimine ilişkin olduğu
görülmektedir. Toptan seviyede kiralık devre hizmetleri, TÜRK TELEKOM ve diğer
altyapı sahibi işletmecilerin ilgili mevzuat uyarınca herhangi bir coğrafi kısıt olmadan
ülke genelinde sahip oldukları altyapı üzerinden sunulmaktadır. Toptan seviyede erişim
bakımından ülke genelinde erişim sağlanacak altyapının bulunması önem arz
etmektedir. Zira perakende düzeyde sunulan kiralık devre hizmetleri müşterinin
talebine göre kimi zaman belli bir bölgede yer alan devrelerin kiralanmasını
gerektirirken kimi zaman özellikle kurumsal müşteriler için merkez ve şubeler
arasındaki veri iletimin sağlanması açısından ülke çapında birçok bölgede/ilde yer alan
devreleri içerebilmektedir. Dolayısıyla dosya kapsamında ilgili coğrafi pazar Türkiye
olarak tayin edilmiştir.
(53) Nitekim ilgili BTK mevzuatı ve Rekabet Kurulu kararları da bu hususu destekler
niteliktedir. BTK’nın 2010 tarihli “Veri Akış Erişimini İçeren Toptan Genişbant Erişim
Pazarı” isimli pazar analizi dokümanında ilgili coğrafi pazara ilişkin açıklamalar
“Ülkemizdeki genişbant erişim hizmetleri tanımı kapsamında yer alan hizmetler ülke
genelinde sunulabilmektedir. Söz konusu hizmetleri sunan Türk Telekom’un faaliyette
bulunduğu alan ülke geneli olup, genişbant erişim hizmetlerinin toptan tarifeleri ve
kullanım şartları, objektif olarak gerekçelendirilen istisnai haller dışında, ülke çapında
standarttır… Bu çerçevede, toptan genişbant erişim hizmetleri ile ilgili coğrafi pazarın
ülke geneli olarak belirlenmesi gerektiği düşünülmektedir.” şeklindedir.
(54) BTK’nın Nisan 2017 tarihli “Toptan ve Perakende Kiralık Devreler” isimli pazar analizi
dokümanında ise “Kiralık devre hizmetlerine ilişkin coğrafi piyasanın bu hizmetleri
sunan işletmecilerin hizmet verebilecekleri fiziksel alan dikkate alınarak ülke geneli
(Türkiye) olarak belirlenmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.” ifadeleri yer
almaktadır. Görüldüğü üzere BTK, coğrafi pazarın ülke geneli olarak belirlenmesi
yaklaşımını benimsemektedir.
(55) Konuya ilişkin Rekabet Kurulu uygulaması da aynı yöndedir. Kurulun 19.12.2013 tarihli
ve 13-71/992-423 sayılı kararında;
“Genişbant internet erişim hizmetleri, Türkiye’de sadece yetkilendirilmiş
teşebbüsler tarafından sunulabilmektedir. Söz konusu hizmet bakımından ülke
çapında rekabet şartlarının homojen olması nedeniyle Türk Telekom tarafından
öne sürülen ilgili coğrafi pazarın yerel veya bölgesel düzeyde tanımlanabileceği
iddiasının geçerli olmadığı (…)”
tespitlerinden yola çıkılarak ilgili coğrafi pazar Türkiye olarak belirlenmiştir3.
(56) Kurulun TÜRK TELEKOM’un TTVPN hizmetine ilişkin uygulamaları yoluyla kiralık
devre ve benzeri hizmetler pazarında rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırdığı iddiasını
incelediği 05.12.2013 tarihli ve 13-69/938-398 sayılı kararında;
“TÜRK TELEKOM, alternatif işletmecilerin altyapısının olmadığı veya yetersiz
olduğu noktalarda VPN hizmetinin sunumunda girdi olarak nitelendirilebilecek

3 Benzer yöndeki Kurul kararları için bkz. 05.02.2015 tarihli ve 15-06/74-31 sayılı, 09.02.2017 tarihli ve
17-06/52-19 sayılı, 09.02.2017 tarihli ve 17-06/53-20 sayılı kararlar.
20-12/153-83
16/61
kiralık devre ve diğer bağlantı ürünlerinin toptan sağlayıcısı konumundadır.
Alternatif işletmecilerin altyapı kurulum çalışmaları devam ediyor olmasına
rağmen mevcut altyapısı Türk Telekom’un altyapısı ile rekabet edebilir seviyede
değildir. Ayrıca, VPN hizmetinin verilebildiği yerlerde, rakip teşebbüslerin Türk
Telekom’un altyapısına erişimleri zorunlu olmaktadır. Bu çerçevede VPN
hizmetinin sunumunda coğrafi anlamda pazar farklılaştırması gerektirecek
faktörlerin bulunmaması (…)”
nedeniyle ilgili coğrafi pazar Türkiye olarak belirlenmiştir.
(57) Kurulun TÜRK TELEKOM’un kendisine yapılan tesis paylaşımı başvurularını
geciktirmek, zorlaştırmak ve/veya engellemek suretiyle 4054 sayılı Kanun’u ihlal ettiği
iddiasını incelediği 09.06.2016 tarihli ve 16-20/326-146 sayılı kararda da “ilgili
ürün/hizmet pazarı olarak tanımlanan “boru, kanal, göz, menhol, direk ve kule gibi
fiziksel altyapı unsurları ve aydınlatılmamış fiber”in ülke genelinde kurulabilecek
olması, ayrıca söz konusu unsurların tesis paylaşımı mevzuatı çerçevesinde herhangi
bir coğrafi kısıt olmadan ülke geneli için paylaşıma açılabilecek olması” nedeniyle ilgili
pazar Türkiye olarak tespit edilmiştir. Görüldüğü üzere yerleşik uygulama gerek
toptan/perakende sabit genişbant internet hizmetlerinin sunumu gerek elektronik
haberleşme altyapı unsurları bakımından ilgili coğrafi pazarın Türkiye olarak
belirlenmesi yönündedir.
(58) Bütün bu açıklamalar ışığında işbu dosya kapsamında başvuru konusu hizmetler
bakımından ülke çapında rekabet şartlarının homojen olması nedeniyle ilgili coğrafi
pazar “Türkiye” olarak belirlenmiştir.
I.4. Kiralık Devre Hizmetlerine İlişkin BTK Mevzuatı
(59) 13.07.2017 tarihli ve 2017/DK-ETD/212 sayılı BTK kararı ile güncellenen “Toptan ve
Perakende Kiralık Devreler Pazar Analizi Nihai Dokümanı”na göre TÜRK TELEKOM
toptan ve perakende seviyede ülke genelinde sunulan “Kiralık Devre Sonlandırma ve
Taşıma Pazarlarında” EPG’ye sahip işletmeci olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda,
hizmet seviyesi taahhütleri ve cezai şart ve yaptırımları içerecek şekilde TÜRK
TELEKOM’a toptan seviyede ülke genelinde kiralık devre sonlandırma ve kiralık devre
taşıma pazarında hizmet seviyesi taahhütleri ve cezai şart ve yaptırımları içerecek
şekilde referans erişim teklifi hazırlama ve yayımlama yükümlülüğü getirilmiştir. Bu
çerçevede TÜRK TELEKOM tarafından hazırlanan Referans Kiralık Devre Teklifi
(RKDT), BTK’nın 26.12.2017 tarihli ve 2017/DK-ETD/383 sayılı kararı ile onaylanmıştır.
(60) RKDT’nin 1.2.1. maddesinde amaç ve kapsamının, TÜRK TELEKOM’un işletmeciye
YKD/ME/TTUNEL/G.SHDSL/EKOTUNEL/FİBERLİNK/KISMİ YKD/KISMİ TTUNEL
hizmetlerinin sunabilmesi için gerekli olan usul, esas ve ücretlerin belirlenmesi olduğu
ifade edilmiştir. RKDT’nin “Sözleşmenin Yürütülmesi” başlıklı bölümünün 5.3.3.
maddesinde “İşletmeci Kiralık Devre sözleşmesini imzaladıktan sonra taleplerini
(Kampanya ve Toplu Geçiş Süreçleri hariç) Otomasyon Sistemi üzerinden yapacaktır.
Türk Telekom İşletmecinin yaptığı ilgili talebe Otomasyon Sistemi üzerinden cevap
verecektir. Bu fonksiyonların kullanımına ilişkin web servisleri Türk Telekom tarafından
hazırlanacaktır. Aynı zamanda Otomasyon Sistemi üzerinden yapılan tüm işlemler aylık
olarak yine Otomasyon Sistemi üzerinden raporlanabilecektir. Bu sözleşme
kapsamında tüm Hizmet Seviyesi Taahhütleri, bu taahhütlere ilişkin gecikme süreleri
ve oluşan ceza bedelleri yine Otomasyon Sistemi üzerinden (Kampanya ve Toplu
Geçiş Süreçleri hariç) şeffaf bir şekilde raporlanabilecektir.” şeklinde ifadelere yer
verilmektedir. Dolayısıyla, işletmecilere sunulan kiralık devre hizmetlerinin sunumuna
20-12/153-83
17/61
ilişkin sürecin (başvuru, talep oluşturma, raporlama vb.) TÜRK TELEKOM’un
otomasyon sistemi üzerinden yürütüldüğü anlaşılmaktadır.
(61) RKDT’de yer alan “EK-5: Hizmet Seviyesi Taahhüdü” (EK-5) başlıklı bölüm; TÜRK
TELEKOM tarafından sunulan kiralık devre hizmetlerine dair başvuru, tahsis, tesis, iptal
ile arıza takip ve ıslah süreçlerine ilişkin usul, esas ve standartları kapsamaktadır. EK-
5’in 1.2. maddesinde “İşbu taahhütname ile sınırlı olan hükümler Türk Telekom
tarafından İşletmecilere sunulan asgari hizmet seviyesini belirlemektedir. Türk
Telekom, İşletmeciye usul, esas ve ücret açısından farklı düzeylerdeki bedel ve
koşulları ayrıca belirlenen Hizmet Seviyesi Anlaşması teklif edebilir… Türk Telekom,
İşletmeciye teklif edeceği söz konusu anlaşmayı, ayrım gözetmeksizin ve asgari olarak
kendi perakende müşterilerine uyguladığı koşullarla sunacaktır.” şeklindeki düzenleme
yer almaktadır.
(62) Bağlantı sürelerine ilişkin olarak EK-5’in 2.1.1. maddesinde, kiralık devre hizmetlerine
ilişkin bağlantı taleplerinin, ilgili tablolarda belirtilen süreler içerisinde
sonuçlandırılacağı, tahsis ve tesis işlemlerinin bağlantı süresi içerisinde
gerçekleştirileceği düzenlenmiştir. Aşağıdaki tabloda hizmet türü bazında RKDT’de
belirlenen bağlantı süreleri verilmektedir.
Tablo 3: RKDT’de Yer Alan Bağlantı Süreleri
Hizmet
Türü
Bağlantı Süreleri (İş Günü)
İl içi İller arası İl içi-Kırsal
YKD
16 Mbit/sn ve altı 8 16 Mbit/sn ve altı 15 16 Mbit/sn ve altı 15
34 -155 Mbit/sn 10 34 - 155 Mbit/sn 20 34 - 155 Mbit/sn 20
622 Mbit/sn 18 622 Mbit/sn 22 622 Mbit/sn 22
2,5 - 10 Gbit/sn 30 2,5 - 10 Gbit/sn 35 2,5 - 10 Gbit/sn 35
ME 14 14 16
TTUNEL 16 16 24
G.SHDSL 9 11 13
EKOTUNEL 10 12 15
FIBERLINK 9 11 13
KISMİ YKD
2 Mbit/sn ve altı 8 2 Mbit/sn ve altı 15 2 Mbit/sn ve altı 15
34 -155 Mbit/sn 10 34 -155 Mbit/sn 20 34 -155 Mbit/sn 20
622 Mbit/sn 18 622 Mbit/sn 22 622 Mbit/sn 22
2,5 - 10 Gbit/sn 30 2,5 - 10 Gbit/sn 35 2,5 - 10 Gbit/sn 35
KISMİ
TTUNEL
16 16 24
Kaynak: RKDT, EK-5/2.1.6. madde Tablo-1A, Tablo-1B, Tablo1C, Tablo-1D, Tablo-1E, Tablo-1F,
Tablo-1G ve Tablo 1H.
(63) Ek-5’in 2.1.2. maddesinde “İşletmecinin, Otomasyon Sistemi üzerinden başvuru
yapmasını müteakip 5 (beş) iş günlük Tahsis süreci başlayacaktır. Türk Telekom tahsis
sürecinde yapacağı keşif çalışmasında, İşletmeci/İşletmeci Abonesi tesisi ile Türk
Telekom şebekesi arasında;
a. Mevcut bir bağlantının olması durumunda söz konusu bağlantı üzerinden talep
edilen hizmetin ilave yatırım yapılmaksızın/bağlantı ücreti gerekmeksizin (Lokal
Erişim Kablosu ve/veya Teçhizat ücreti) sunulup sunulamayacağını,
b. Mevcut bir bağlantının olması ancak talep edilen hizmet için ilave yatırım/
bağlantı ücreti gerekmesi durumunda Lokal Erişim Kablosu ve/veya Teçhizat
ücretini içeren Bağlantı Ücretini,
20-12/153-83
18/61
c. Mevcut bir bağlantının olmaması ve talep edilen hizmetin ilave yatırım ile
karşılanabilir olması durumunda kurulacak bağlantıya ilişkin Lokal Erişim
Kablosu ve/veya Teçhizat ücretini içeren Bağlantı Ücretini belirler”
şeklindeki hüküm yer almaktadır. Madde 2.1.5’te ise mevcut bir bağlantının olduğu
ve/veya ilave yatırımın gerekmediği durumlarda işletmecinin olumlu cevabını TÜRK
TELEKOM’a bildirmesini müteakip tesis sürecinin başlayacağı4, ilave yatırım
gerekmesi durumunda ise işletmecinin, TÜRK TELEKOM’a olumlu cevabını
bildirmesini müteakip beş iş günü içerisinde işletmeci ile TÜRK TELEKOM arasında
bağlantı ile ilgili işlemleri düzenleyen ve referans teklif hükümlerine aykırı olmayacak
şekilde hazırlanan bir protokol imzalanacağı düzenlenmiştir. Başka bir ifadeyle, talep
edilen lokasyonda mevcut bir bağlantı var ise ve/veya ilave yatırım gerekmiyor ise,
bağlantının yukarıda yer verilen tabloda belirtilen sürelerde tamamlanması, ilave
yatırım gerekmesi durumunda ise taraflar arasında 2.1.8. madde kapsamında
hazırlanan bir protokolün imzalanması öngörülmüştür.
(64) Protokolün detayları madde 2.1.8.’de düzenlenmektedir. Buna göre madde 2.1.8.’de
“Madde 2.1.2. kapsamında ilave yatırım gerektiren durumlarda (kazı çalışması, fiber
optik kablo için direk dikilmesi, kablo çekimi, teçhizat kurulumu, kart ilavesi vb. teçhizat
ve/veya erişim şebekesi yönünden hazır olmayan) ve İşletmeci veya İşletmeci Abonesi
tesisi ile Türk Telekom şebekesi arasında özel bir uygulamaya (İşletmecinin uzun süreli
test talebi, İşletmecinin talebi üzerine özel bir malzeme, kart, sistem, konfigürasyon
veya yöntemin kurulumu veya kullanılması) tarafların mutabakatıyla karar verilmesi
durumunda, bu taleplerin karşılanma süresi, karşılanma prosedürü, Tahsis, Tesis, İptal
vb. hususlar taraflar arasında yapılacak protokolle belirlenir. Türk Telekom söz konusu
protokol kapsamındaki hizmeti ayrım gözetmeksizin ve asgari olarak kendi perakende
müşterilerine uyguladığı koşullarla sunacaktır.” denilmektedir.
(65) Ek-5 madde 2.1.6’da TÜRK TELEKOM’dan kaynaklanan nedenlerle yukarıdaki tabloda
belirtilen bağlantı/nakil referans kiralık devre teklifi süresinin ve Ek-5 madde 2.8.1
kapsamında yapılan protokolde belirtilen sürenin aşılması durumunda, devre başına5
gecikilen her iş günü için aylık kullanım ücretinin 1/15’i oranına denk gelen ücretlerden
oluşan toplam tutarın TÜRK TELEKOM tarafından İşletmeciye yılda dört kez toplu
olarak bildirileceği, işletmecinin, söz konusu bildirimlerin akabinde yılda dört kez bir
önceki çeyrek dönemin toplam tutarına ilişkin olarak düzenleyeceği faturayı TÜRK
TELEKOM’a teslim edeceği düzenlenmiştir. TÜRK TELEKOM, işletmecinin düzenlediği
faturadaki bedeli, takip eden fatura döneminde, RKDT kapsamındaki alacaklarına
mahsuben ödeyecektir. Bağlantı sürelerine ilişkin hizmet seviyesi taahhüdü geri
ödemesine esas tutar ise aylık kullanım ücretinin üç katını geçemeyecektir.
(66) Bir diğer başvuru konusunu oluşturan RKDT kapsamında sunulan hizmetlere ilişkin
bağlantı ücretinin ne şekilde uygulanacağına ilişkin düzenlemelere ise RKDT’nin “EK-
7: Ücretler ve Faturalama” başlıklı bölümünün 5. maddesi ve devamında yer
verilmektedir.
(67) TÜRK TELEKOM şebekesi ile hizmetin talep edildiği ilgili işletmeci/işletmeci abonesi
tesisi arasında mevcutta bir bağlantının olmaması durumundaki bağlantı ve devre
hazırlama ücretlerine ilişkin düzenlemeler sırasıyla Ek-7’nin 5.1., 5.1.1., 5.1.2. ve 5.1.3.

4 RKDT Ek-5’in 2.1.4. maddesinde “İşletmeci, Türk Telekom’un Talep Değerlendirme Bildirimini müteakip
5 (beş) iş günü içerisinde Otomasyon Sistemi aracılığı ile Türk Telekom’a olumlu cevabını bildirecektir.
Söz konusu sürenin aşılması durumunda talep iptal edilmiş sayılacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.
5 ME/G.SHDSL/FİBERLİNK için devrenin geç bağlantı yapılan uç noktası başına, YKD/TTUNEL/
EKOTUNEL/KISMİ YKD/KISMİ TTUNEL için geç bağlantı yapılan devre başına.
20-12/153-83
19/61
maddelerinde yer almaktadır. 5.1.1. maddeye göre TÜRK TELEKOM şebekesi ile
hizmetin talep edildiği ilgili işletmeci/işletmeci abonesi tesisi arasında mevcutta bir
bağlantının (lokal erişim/teçhizat) olmaması durumunda;
“Hizmetin verilebilmesi için İşletmeci/İşletmeci Abonesi tesisi ile Türk Telekom
şebekesi arasında sağlanacak her bir Bağlantı için, işbu ekin Madde 1.9.1.’indeki
Lokal Erişim ücretleri ile Madde 1.9.2.’sindeki Teçhizat Ücretleri tablolarından
seçilen Lokal Erişim Kablosu ve Teçhizata ilişkin iki ücret kaleminin toplamından
oluşan ya da işbu ekin Madde 1.9.2.’sindeki R/L sistemi bedelinden oluşan
Bağlantı Ücreti ile birlikte Madde 1.9.3.’ündeki ilgili Devre Hazırlama Ücreti alınır.
Bağlantı Ücretine karşılık gelen Lokal Erişim ve Teçhizat kapasitesini
aşmayacak şekilde hizmet verilir.”
(68) Bu doğrultuda bağlantı olmaması durumunda TÜRK TELEKOM tarafından
işletmeciden metre başına belirlenen lokal erişim ücreti6 ve yine RKDT’de belirlenen
teçhizat ücretinden7 oluşan bağlantı ücreti alınmaktadır.
(69) Ek-7’nin 5.2. maddesinde mevcutta bağlantının bulunması durumunda TÜRK
TELEKOM’un işletmeciden bağlantı ücreti almayacağı belirtilmekte ve bağlantının
bulunduğu durumlar sayılmaktadır. Buna göre, TÜRK TELEKOM şebekesi ile hizmetin
talep edildiği ilgili işletmeci/işletmeci abonesi tesisi arasında mevcutta bir bağlantının
olması durumundaki ücretlere ilişkin düzenlemelerin yer aldığı maddelere sırasıyla
aşağıda yer verilmektedir.
 5.2.1. madde: “Belirli bir güzergâhta Fiber Optik kablo üzerinden Tesis edilmiş
ve daha sonra iptal edilmiş bir bağlantının aynı güzergâhta aynı ya da farklı
İşletmeci tarafından, iptal olduğu tarihten itibaren 1 (bir) yıl içerisinde kurulu
kapasiteyi aşmamak kaydıyla, işbu Referans Teklif kapsamında verilen bir
hizmet için talep edilmesi durumunda Devre Hazırlama ücreti dışında herhangi
bir Bağlantı ücreti (kablo ve/veya teçhizata ilişkin) alınmayacaktır”.
 5.2.2. madde: “Abone Yatırımı kapsamında İşletmeci/abone tarafından kurulan
altyapı üzerinden aynı veya farklı İşletmeciden (altyapıyı ilk kuran
İşletmeciden/aboneden izin almak şartıyla) talep gelmesi (yeni hizmet, hız
değişikliği, hizmet değişikliği) halinde mevcut kurulu kapasiteyi aşmamak ve
Abone Yatırımını yapan İşletmecinin/abonenin, kapasite dolduğunda kapasite
artırımının ücretli olacağını kabul etmesi şartıyla kullandırılan kapasite için yeni
İşletmeciden Devre Hazırlama ücreti dışında herhangi bir Bağlantı Ücreti
alınmayacaktır.”
 5.2.3. madde: “Abone Yatırımı kapsamı dışındaki durumlarda, aynı altyapı
üzerinden aynı veya farklı İşletmeciden talep gelmesi (yeni hizmet, hız
değişikliği, hizmet değişikliği) halinde (ilk İşletmeciden/aboneden izin alınmak
şartıyla) ilk İşletmecinin/abonenin, kapasite dolduğunda kapasite artırımının
ücretli olacağını kabul etmesi şartıyla kullandırılan kapasite için Devre Hazırlama
ücreti dışında herhangi bir Bağlantı Ücreti alınmayacaktır”.
(70) Aynı maddenin devamında ilk işletmecinin devresini iptal ettirmesi durumunda, şartların
uygun olması ve abone potansiyelinin bulunması koşuluyla teçhizatın hâlihazırda
kurulu olduğu lokasyonun ya da yer değişikliği sonucunda kurulacağı yeni lokasyonun
idari yönetimiyle yer protokolü imzalanarak diğer işletmeci/abonelere hizmet verilmeye

6 RKDT Ek-7’nin 1.9.1. maddesine göre bir çift fiber optik kablo için metre başına 2,90 TL alınmaktadır.
7 RKDT Ek-7’nin 1.9.2. maddesine göre tek bir işletmeci/işletmeci abonesi tarafından talep edilen 1
Gbit/sn kapasiteli switch için 1,027 TL alınmaktadır.
20-12/153-83
20/61
devam edileceği ve bu durumda aynı altyapı üzerinden hizmet alan
işletmeci/abonelerden bağlantı ücreti alınmayacağı düzenlenmiştir.
(71) Ek-7’nin 5.2.4. maddesinde ise bağlantının var olmaması durumuna ilişkin “Türk
Telekom şebekesi ile hizmetin talep edildiği ilgili İşletmeci/İşletmeci Abonesi tesisi
arasında mevcut bir bağlantının (Lokal Erişim/Teçhizat) bulunduğu, ancak işbu ekin
Madde 5.2.1., 5.2.2. ve 5.2.3.’ü dışında kalan Bağlantı talepleri, Bağlantının var
olmaması durumu olarak değerlendirilerek işbu ekin Madde 5.1.’ine göre işlem
yapılacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır. Dolayısıyla talep edilen devre bakımından
bir bağlantı mevcut olmakla birlikte 5.2.1., 5.2.2., 5.2.3. maddelerin kapsamına
girmiyorsa bağlantının olmadığı kabul edilerek bağlantı ücreti alınmaktadır.
(72) Bağlantı ücretinin bir unsurunu oluşturan lokal erişim ücreti işletmecinin talep ettiği
devrenin uzunluğuna göre hesaplandığından bağlantı ücretinin hesaplanmasında
bağlantı ücretine esas mesafe önem arz etmektedir. Ek-7’nin 5.4.4. maddesinde lokal
erişimdeki fiber optik kablo bağlantısında ücretlendirmeye esas mesafe aşağıdaki
şekilde düzenlenmiştir.
“Lokal Erişimdeki Fiber Optik Kablo Bağlantısında ücretlendirmeye esas
mesafe, Tesis adresi ile Bağlantının sağlanabildiği güzergâh üzerinde olan ve
transmisyon imkânları bulunan en yakın Türk Telekom sistemi (hizmetin
verilmesine olanak sağlayan ve bağlantının sonlanacağı teçhizat veya network
cihazı) arasındaki mesafedir. Bu sistemden başlamak üzere, Türk Telekom
şebekesi yönünde kullanılacak transmisyon altyapısı (Fiber Optik Kablo ve
Teçhizat dâhil) ve gerektiğinde bu altyapının kapasitesinin artırılması için
yapılacak yatırım İşletmeciye yansıtılmayacaktır.”
I.5. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Bilgi ve Belgeler
(73) Önaraştırma sürecinde TÜRK TELEKOM’da yapılan yerinde incelemede elde edilen ve
dosya konusu ile ilgili olduğu tespit edilen belge ve bilgilere aşağıda yer verilmiştir.
(74) Belge 1: ALFA ile TÜRK TELEKOM arasında ALFA’nın İzmir Büyükşehir Belediyesine
sunacağı hizmet kapsamında 13-20.12.2017 tarihlerinde aşağıdaki yazışmalar
yapılmıştır:
ALFA: “İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı lokasyonlarına tahsis edilecek
NN.Metro devrelerimizin 50 lokasyonun damga vergisi ve 13 lokasyonun F/O kablo
altyapıdan doğan fark bedelleri de yatırılmış dekontlar ektedir…
Bu lokasyonlarda F/O altyapı bulunmakta olup, bu taleplerimizin buradaki F/O
altyapıdaki boş kıldan tahsis edilmesi için yardımlarınızı rica ederim.”
TÜRK TELEKOM: “Proje kapsamında ücretleri yatan 50 lokasyon için sistem
girişleri yapılmış olup devre numaraları excele işlenmiştir.”
(75) Belgenin devamında aynı konuyla ilgili TÜRK TELEKOM yetkililerinin yaptığı
08.01.2018 tarihli iç yazışmada aşağıdaki ifadeler bulunmaktadır:
(…..): “bu başvurular için “özel proje protokolü” Alfa İletişim’e imzalatılmış mıydı?
Bu bilgi bizler için çok önemli ve kritik.”
(…..): “BÜB kampanya kapsamında ilerletilen devreler için ücretli protokol ve iş
listesi, teminat mektubu talep edilen lokasyonlar için taahhütlü protokol ve iş listesi
imzalatılmıştır. Ücretli protokolün imzalı hali tarafımızda bulunmakta olup, taahhütlü
protokolün kaşeli imzalı halini müşteri bugün kargoya vereceğini bildirmiştir.
Ücretli 50 lokasyon için protokol tarihi: 26.12.2017
20-12/153-83
21/61
Taahhütlü protokol için tarih olarak 29.12.2017 yazılacağı bildirilmiştir.
(76) Belge 2: 27.12.2017-09.01.2018 tarihlerini kapsayan ALFA’nın İzmir Büyükşehir
Belediyesi ihalesi kapsamında TÜRK TELEKOM’dan alacağı hizmetin tamamlanma
süresinin (…..) gün olarak kendilerine bildirildiği ve bu devreler hakkında bilgi talep
edilmesi akabinde TÜRK TELEKOM yetkilileri arasında yapılan yazışmada aşağıdaki
ifadeler geçmektedir:
(…..)8.
(77) Belge 3: ALFA’ya (…..) gün olarak bildirilen süreyle ilgili 28.12.2017 tarihli bir diğer iç
yazışmada bulunan “(…..) verilmiş (…..).” ifadelerinden TÜRK TELEKOM yetkililerince
de (…..) günlük sürenin (…..) anlaşılmaktadır. Ayrıca yazışmanın devamında “(…..).”
belirtilmek suretiyle (…..) görülmektedir.
(78) Belge 4: 08.01.2018 tarihinde ALFA tarafından TÜRK TELEKOM’a aşağıdaki e-posta
gönderilmiştir:
“12 Aralık tarihinde başvurusu yapılan ((…..) adet NN Raiolink devre hariç) toplam
(…..) devre ile ilgili olarak, Referans Kiralık Devre Teklifi (RKDT) SLA sürelerine
göre, teslim edilen (…..) bakır devre de dahil olmak üzere hiçbir devre ile ilgili SAL
süreleri içerisinde bırak mevcut devrelerin teslim edilmesini bilgi dahi alamadık ve
yine geçen 4 haftalık sürenin ardından başvurusu yapılan (…..) adet NN ME devre
ile ilgili olarak da (…..) adet NN ME devre için, yaklaşık 2 hafta evvel resmi kanallar
üzerinden talep etmemize rağmen halen net bir bilgi alamama durumumuz devam
diyor. (…..) adet NN ME devre ile ilgili de bizim ile bilgi paylaşımı 25 Aralık ve 2
Ocak tarihlerinde olmuş.” Buna karşılık TÜRK TELEKOM tarafından 11.01.2018
tarihli e-posta ile genel ifadelerle sürecin devam ettiği bildirilmiştir.
(79) Belge 5: Yukarıdaki yazışmaların ardından ALFA tarafından TÜRK TELEKOM’a
gönderilen 11.01.2018 tarihli e-posta aşağıdaki gibidir:
“ Tüm NN Me başvuruları ((…..) adet) 12 Aralık tarihinde yapılmış. Bugün yani 11
Ocak 2018 tarihi itibariyle bize teslim edilen NN ME sayısı sadece (…..) adet…
(…..) adet altyapı yol bilgisi dışında diğer lıokasyonların durumu ile ilgili bizimle
halen bir bilgi paylaşılmış değil. … İhtarnameye cevabınızda SLA 120 gün diye
yazmışsınız. O SLA altyapı olmayan lokasyonlar için. Olanlar için SLA kaç gün?
Peki olan ve olmayan lokasyonlar hangileri? Olmayan lokasyonlar için nasıl bir yol
izlenecek veya izleniyor? … Projenin geneli ile ilgili İzmir BB’ne ile nasıl bir bilgi
paylaşalım?”
(80) Belge 6: ALFA ile TÜRK TELEKOM arasında ALFA’nın İzmir Büyükşehir Belediyesine
sunacağı hizmete ilişkin yazışmaların yapıldığı 12.01.2018 tarihli bir diğer aşağıdaki
gibidir:
TÜRK TELEKOM: “Proje ile ilgili tüm gelişmeler sizler ve arkadaşlarınız ile devamlı
paylaşılıyor. … Bölgeden aldığımız bilgi de bu yönde; İzmir’de ekiniz ilgili kişiler ile
sürekli olarak iletişim halinde.”
ALFA: “ileriye dönük plan program, altyapı bilgisi, çalışma takvimi vb gibi konularda
bilgi verilmiyor ki zaten bizleri zor duruma sokan budur. 31 Ocak 2018 işin tamamını
teslim etmemiz için idarenin bize verdiği son süredir ve mevzuat kapsamındaki mali
ve idari yaptırımlar ile karşı karşıya kalacağımız tarafımıza idare tarafından
bildirilmiştir.”

8 Service Legal Agreement (Hizmet Seviyesi Anlaşması)
20-12/153-83
22/61
TÜRK TELEKOM: “ME başvurularını mevcut fiber durumuna göre belli tarihlerde
sizlerin kabul etmiş olduğunuz ve imzaladığınız protokoller doğrultusunda özel
proje kapsamında alınmıştır. (bu başvurular ile tarafınıza bilgilendirme
yapılmadığını belirtmişsiniz ama bu bilgilendirmeler doğrultusunda taahhüt ve
protokoller tarafınızca imzalanmıştır.) Özel proje kapsamında karşılanması için
ekipler gerekli çalışmaları yapmaktadır.”
ALFA: “standart (default) olarak kurumunuz tarafından imzalatılan sözleşme
hükümleri geçerli ise “özel proje” statüsü nedir bunu konuşmamız gerekiyor. Zaten
bu söz konusu protokolde, en baştan tüm başvurular, sıfırdan altyapı yapılıyormuş
varsayımı ile 120 gün olarak yapılıyor. Ama sizlerin de gayet iyi bildiği üzere İzmir
Bölgede altyapısı mevcut bir çok nokta var.”
(81) Belge 7: 15.01.2018 tarihli belgede bir TÜRK TELEKOM yetkilisi tarafından bir başka
TÜRK TELEKOM yetkilisine ALFA’nın İzmir Büyükşehir Belediyesi projesi kapsamında
TÜRK TELEKOM’a yaptığı taleplerin güncel durumu aşağıdaki aktarılmaktadır:
“İzmir Büyükşehir Belediyesi projesi için;
Noktadan noktaya metro ethernet ve NN radyolink ((…..) adet) ile
G.SHDSL ((…..) adet) başvuruların güncel durum bilgisi aşağıdaki özettedir.
(…..).
NN ME devre başvuruları:
(…..).
NN G.SHDSL devre başvuruları için ((…..) adet devre için);
(…..).”
(82) Belge 8: 19.01.2018-31.05.2018 tarihleri arasını kapsayan belgede yer alan TÜRK
TELEKOM yetkilileri arasındaki iç yazışmada ALFA’nın Muğla Büyükşehir Belediyesi
ihalesi kapsamında TÜRK TELEKOM’dan aldığı hizmet kapsamında bir lokasyonda
(…..) m. olarak bildirilen ve ücretlendirilen mesafenin gerçekte daha kısa olduğu
ALFA’nın itirazı üzerine tespit edilmekte ve teşebbüse ücret iadesi yapılmaktadır.
(…..)9.
(83) Belge 9: 19-25.01.2018 tarihli belgede ALFA’nın İzmir Büyükşehir Belediyesine
sunduğu hizmet kapsamında TÜRK TELEKOM tarafından teşebbüse öncelikle (…..) m
olarak bildirilen mesafenin akabinde ALFA’nın ilettiği “kmz” bilgilerine istinaden (…..) m
olarak güncellendiği anlaşılmaktadır. Ayrıca ALFA tarafından aynı hizmet kapsamında
TÜRK TELEKOM’un talep ettiği bağlantı ücretinin gerekçesini sorgulamaktadır. Buna
ilişkin TÜRK TELEKOM yetkililerinin iç yazışmasında aşağıdaki ifadeler geçmektedir:
(…..).
(84) Belge 10: 05.02.2018-02.04.2018 tarihleri arasında yapılan iç yazışmanın yer aldığı
belgeden ALFA’nın Moda Khalkedon lokasyonuna ilişkin başvurusunda teşebbüse
öncelikle (…..) m, akabinde (…..) m ve son olarak (…..) m bağlantı mesafesinin
bildirildiği görülmektedir. ALFA tarafından bu farklılığın gerekçesinin ve hangi
mesafenin uygulanması gerektiğinin sorulması üzerine TÜRK TELEKOM yetkililerince
yapılan iç yazışmada aşağıdaki ifadeler yer almaktadır:
“(…..)..”

9 (…..).
20-12/153-83
23/61
(85) Belge 11: 06.02.2018 tarihli belgede mesafelerinin belirlenmesine ilişkin teşebbüste
yapılan iç toplantı sonrası aşağıdaki ifadeler yer almaktadır:
“(…..).
(86) Belge 12: 12.02.2018 tarihli belgede yer alan TÜRK TELEKOM çalışanlarının iç
yazışmasında aşağıdaki hususlar ifade edilmektedir:
“(…..).”
(87) Belge 13: 13.02.2018 tarihli belgede SLA (Service Legal Agreement-Hizmet Seviyesi
Anlaşması) süresi olarak 120 gün belirlenmesinin sebebi TÜRK TELEKOM yetkilisi
tarafından aşağıdaki hususlar aktarılmaktadır:
“TÜRK TELEKOM fiber projeleri için müşterilerine 2 per üzerinden anlaşmakta.
Bazen gereksinim durumunda lokasyonlara fazladan per tahsis edebilmekte fakat
lokasyondaki bu perler ile en yakın aktif cihaz arasında kalan kısım başka
projeler/müşteriler için kullanılabilmekte dolayısıyla bu lokasyon için perlerin
müsaitliği sahada yapılan çalışmalar neticesinde belli olmaktadır. Lokasyonda
daha önceden gereksinim duyulup bırakılmış perler için kazı ihtiyacı vs daha
önceden yapılmış sayılmaktadır.”
(88) Belge 14: Akabinde başka bir TÜRK TELEKOM yetkilisi tarafından 20.02.2018 tarihli
e-posta ile “(…..).” sorusu sorulmakta, ancak cevabı belgede yer almamaktadır. Ayrıca
yazışmaların devamında ALFA’nın lokasyon ismi, devre numaraları ve devrenin hangi
santral/switchten mesafe verildiği bilgisinin talebi üzerine teşebbüs yetkilileri bu
bilgilerin işletmeciye verilmesini gerektiren bir yükümlülüğün bulunmadığını
belirtmektedir.
(89) Belge 15: İzmir Büyükşehir Belediyesi projesine ilişkin TÜRK TELEKOM yetkililerince
yapılan 07.03.2018 tarihli iç yazışmada aşağıdaki ifadeler bulunmaktadır:
(…..) yazışmaların devamından İzmir Büyükşehir Belediyesinden boşa çıkan
perlerin ALFA’nın kullanımına sunulup sunulmadığı ya da ek per çalışması yapılıp
yapılmadığı anlaşılmamaktadır.
(90) Belge 16: Mesafe tespitine ilişkin yapılan 26.03.2018 tarihli bir yazışmada mesafenin
hesaplanma yöntemine ilişkin aşağıdaki ifadeler yer almaktadır:
“(…..).”
(91) Belge 17: Aynı lokasyon için yapılan 29.03.2018 tarihli bir başka yazışmada, “(…..).”
ifadeleri yer almaktadır.
(92) Belge 18: Santral mesafelerine ilişkin yapılan 03.04.2018 tarihli bir başka yazışmada
aşağıdaki ifadeler yer almaktadır:
“(…..).”
(93) Belge 19: 06.04.2018-11.04.2018 tarihleri arasını kapsayan belgede yer alan
yazışmalarda Isparta Emniyet Müdürlüğü ve İzmir Büyükşehir Belediyesine sunulan
hizmet kapsamınsa bağlantı ücretiyle ilgili aşağıdaki ifadeler yer almaktadır:
(…..).
(94) Belge 20: Konuya ilişkin TÜRK TELEKOM yetkilileri arasında 11.04.2018 tarihinde
yapılan iç yazışmada aşağıdaki ifadeler yer almaktadır:
(…..).
20-12/153-83
24/61
(95) Belge 21: 24.04.2018 tarihinde bir TÜRK TELEKOM yetkilisi tarafından başka bir
yetkiliye gönderilen sunumda aşağıdaki ifadeler yer almaktadır:
“(…..)”
(96) Belge 22: 05-18.06.2018 tarihli yazışmaların yer aldığı belgede ALFA (…..) ifade
edilmektedir.
I.6. Değerlendirme
(97) ALFA tarafından yapılan başvuruda, TÜRK TELEKOM’un toptan seviyede devre
kiralama hizmetlerine ilişkin davranışlarının 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal
ettiği iddia edilmektedir. 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında yapılacak
değerlendirmede öncelikle ilgili teşebbüsün hâkim durumda olup olmadığının
incelenmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda aşağıda ilk olarak hâkim durum
değerlendirmesine, akabinde ise TÜRK TELEKOM’un iddia konusu davranışlarının
4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında değerlendirmesine yer verilecektir.
I.6.1. Hâkim Durum Değerlendirmesi
(98) 4054 sayılı Kanun’un 3. maddesinde hâkim durum, “Belirli bir piyasadaki bir veya birden
fazla teşebbüsün, rakipleri ve müşterilerinden bağımsız hareket ederek fiyat, arz,
üretim ve dağıtım miktarı gibi ekonomik parametreleri belirleyebilme gücü” olarak
tanımlanmıştır. Tanımdan anlaşılacağı üzere, incelenen teşebbüsün hâkim durumda
kabul edilebilmesi için asıl olarak rekabetçi baskılardan ne ölçüde bağımsız
davranabildiği önem taşımaktadır. Bu doğrultuda hâkim durum değerlendirmesinde,
teşebbüsün ve rakiplerinin ilgili pazardaki konumu (hâkim durumdaki teşebbüsün ve
rakiplerin pazar payı, pazar paylarının yıllar içerisindeki seyri, rakiplerin sayısı vb.),
pazara giriş ve pazarda büyüme engelleri (yasal düzenlemeler, fikri ve sınai mülkiyet
hakları, üstün teknoloji ve etkinlik, dikey bütünleşme, ana hammaddelere erişim,
reklam, marka bilinirliği, ürün farklılaştırması, portföy gücü, finansal ve ekonomik güç
vb.), alıcıların pazarlık gücü (teşebbüsün müşterilerinin büyüklüğü, alternatif temin
kaynakları, kendi arzını yaratma imkanı vb.) unsurları dikkate alınmaktadır.
(99) Alternatif işletmecilerin perakende seviyede kiralık devre hizmetlerini sunabilmesi için
ülke geneline yayılmış fiziki elektronik haberleşme altyapısına sahip olması veya böyle
bir altyapıya erişebiliyor olması gerekmektedir. Alternatif işletmeciler toptan seviyede
TÜRK TELEKOM’dan veya diğer altyapı sahibi işletmecilerden aldıkları devre kiralama
hizmetlerini perakende seviyede (kurumsal ve/veya bireysel) kullanıcılara sunmaktadır.
Devre kiralama hizmetine konu erişim teknolojilerinden bazıları fiber optik altyapı
üzerinden sunulduğundan fiber optik altyapı sahipliği pazar gücünü belirlemede önem
taşımaktadır. Bu doğrultuda aşağıdaki tabloda alternatif işletmecilerin ve TÜRK
TELEKOM’un sahip oldukları fiber altyapı uzunluklarına ve buna göre pazar paylarına
yer verilmektedir:
Tablo 4: TÜRK TELEKOM ve Alternatif İşletmecilerin Fiber Altyapı Uzunlukları ve Pazar Payları
TÜRK TELEKOM Alternatif İşletmeciler
Toplam Fiber
Uzunluğu (km)
Pazar Payı (%)
Toplam Fiber
Uzunluğu (km)
Pazar Payı (%)
2014-4 192.671 78,69 52.176 21,31
2015-4 211.528 78,89 56.592 21,11
2016-4 228.407 78,50 62.567 21,50
2017-4 256.474 79,00 68.193 21,00
2018-4 282.022 79,44 73.006 20,56
2019-1 285.164 79,20 74.882 20,80
Kaynak: BTK Pazar Verileri Raporu 2019 1. Çeyrek
20-12/153-83
25/61
(100) Yukarıdaki tablodan fiber altyapı uzunluğu bakımından TÜRK TELEKOM’un pazar
payının 2014-2019 yılları arasında yaklaşık %79 düzeyinde olduğu görülmektedir.
(101) Buna ek olarak dosya kapsamında fiber altyapısı olan SUPERONLINE, VODAFONE
NET, TÜRKSAT ve TURKNET’ten de bilgi talep edilmiştir. Bu bilgiler ışığında
hazırlanan Tablo 5’te ilgili teşebbüslerin fiber altyapı uzunlukları ve buna göre sahip
oldukları pazar payları yer almaktadır. Tablodan anlaşıldığı üzere TÜRK TELEKOM en
yakın rakibinin yaklaşık (…..) katından fazla fiber altyapı uzunluğuna sahiptir.
Tablo 5: TÜRK TELEKOM ve Alternatif İşletmecilerin Fiber Altyapı Uzunlukları ve Pazar Payları
Teşebbüs Adı
Fiber Altyapı Uzunluğu (km) Pazar Payı (%)
2016 2017 2018 2019 2016 2017 2018 2019
TÜRK TELEKOM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
SUPERONLINE (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
VODAFONE NET (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
TÜRKSAT (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
TURKNET (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam (…..) (…..) (…..) (…..) ~100,00 ~100,00 ~100,00 ~100,00
Kaynak: Teşebbüslerden gelen bilgiler kullanılarak hesaplanmıştır.
(102) BTK’nın 2019 yılının 1. çeyreğine ilişkin pazar verileri raporunda yer verilen aşağıdaki
grafiğin de yukarıdaki değerlendirmeleri destekleyici nitelikte olduğu görülmektedir:
Grafik 1: İşletmecilerin Fiber Uzunluklarının Bir Önceki Çeyrek Döneme Göre Artışı (km)

Kaynak: BTK Pazar Verileri Raporu 2019 1. Çeyrek
(103) Aşağıdaki tabloda ise TÜRK TELEKOM ve alternatif işletmecilerin fiber altyapılarının
eriştiği hane sayısı (homepass) ve buna göre pazar payı bilgisi yer almaktadır.
Görüldüğü üzere TÜRK TELEKOM fiber altyapı uzunluğu bakımından sahip olduğu
yüksek pazar payına paralel olarak homepass bazında da en yakın rakibinin yaklaşık
(…..) katı fazla paya sahiptir ve yıllar itibarıyla TÜRK TELEKOM’un ve rakiplerinin pazar
paylarında önemli bir değişiklik olmamıştır.

4.5904.8373.846
5.584
2.867
4.4073.925
5.6805.7696.4135.231
10.665
5.453
6.2525.532
8.310
3.142
77
2.477
663
1.198
1.564
801
2.3601.251 877 497
1453
2798
504
1192 1675
1443
1876
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
14.000
16.000
Türk Telekom Alternatif İşletmeciler
20-12/153-83
26/61
Tablo 6: TÜRK TELEKOM ve Alternatif İşletmecilerin Homepass Sayısı ve Pazar Payları
(104) Ülke genelindeki bakır altyapının tamamının TÜRK TELEKOM’a ait olması ve bakır
altyapının fibere dönüşüm (bakır altyapının fibere dönüştürülmesi) süreci dikkate
alındığında, fiziksel altyapı pazarındaki bu durum, rakipleri karşısında TÜRK
TELEKOM’a önemli bir avantaj sağlamaktadır.
(105) Ayrıca, genel olarak erişim şebekelerine yapılacak yatırımların yüksek ve batık maliyet
niteliğinde olduğu ve bu şebekelerde genellikle yüksek seviyeli ölçek ve kapsam
ekonomilerinin var olduğu dikkate alındığında, TÜRK TELEKOM’un toptan seviyedeki
gücünün kısa vadede değişmesi mümkün görünmemektedir. Yeni bir şebeke
oluştururken katlanılması gereken yatırım maliyetlerinin yanı sıra Ulaştırma ve Altyapı
Bakanlığı tarafından verilecek olan “geçiş hakkı kullanım onayı”nı müteakip altyapının
tesis edileceği taşınmazların tasarruf sahiplerinden de (geçiş hakkı sağlayıcıları) izin
alınması gerekmektedir. Bunun yanında, geçiş hakkına konu güzergâhtaki taşınmazlar,
aynı zamanda mera, kültür ve tabiat alanı (SİT) vb. olarak koruma altına alınmış bir
taşınmaz olduğunda bu konuda ilgili kurumlardan