Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2017-1-15 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 17-19/282-122
Karar Tarihi : 08.06.2017
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Adem BİRCAN,
Şükran KODALAK, Mehmet AYAN
B. RAPORTÖRLER: Hakan EREK, Abdullah ATEŞ
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Gizlilik talebi bulunmaktadır.
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILAN : - Ege Asansör ve Yürüyen Merdiven Sanayicileri Derneği
Kahramanlar Mahallesi 1420. Sokak No:38/1, 35230 Konak,
İzmir
(1) E. DOSYA KONUSU: Ege Asansör ve Yürüyen Merdiven Sanayicileri Derneği’nin
fiyatları sabitlemek amacıyla üyelere taahhütname imzalatarak 4054 sayılı Kanunu
ihlal ettiği iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda özetle; Ege Asansör ve Yürüyen Merdiven
Sanayicileri Derneği’nin (EAYSAD) fiyatları sabitlemek amacıyla üyelere taahhütname
imzalatarak ve söz konusu taahhütnamenin imzalanmaması durumunda dernekten
ihracın söz konusu olacağını üyelere bildirerek rekabetin kısıtlanmasına yönelik birtakım
faaliyetlerde bulunduğu ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’u (4054
sayılı Kanun) ihlâl ettiği iddia edilerek, ilgililer hakkında gerekli işlemlerin yapılması talep
edilmiştir.
(3) Önaraştırma kapsamında raportörler tarafından başvuru sahibi ile 06.04.2017 tarihinde
gerçekleştirilen telefon görüşmesinde özetle;
- Hem asansör montajı hem de asansör bakımı alanında çalıştıkları,
- EAYSAD’ın göndermiş olduğu taahhütnamenin daha çok bakım hizmetlerine
yönelik olduğu,
- EAYSAD’a üye olma gibi bir zorunluluk bulunmadığı, ancak iş açısından önemli
müşteriler olan apartman yöneticilerinin apartman asansörlerinin bakımı için
EAYSAD’a üye olup olunmamasına önem verdiği, bu sebeple EAYSAD’dan ihraç
olunmasının bir şirketin işlerini ciddi anlamda etkileyebileceği,
- Taahhütnamede, bakım işleri için 150 TL’nin altına inilmemesine yönelik uyarının
bulunduğu, piyasadaki fiyatların ise 70-80 TL civarında oluştuğu,
- Başvuruda yer alan taahhütnamenin yaklaşık 1 ay önce gönderildiği
hususları ifade edilmiştir.
17-19/282-122
2/12
(4) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 03.04.2017 tarih ve 2267 sayı ile giren
başvuru konusu iddialara yönelik olarak hazırlanan 06.04.2017 tarih ve 2017-1-15/İİ
sayılı İlk İnceleme Raporu, Kurul’un 20.04.2017 tarihli toplantısında görüşülerek, 17-
13/179-M sayı ile dosya konusu iddialar hakkında 4054 sayılı Kanun 40. maddesinin
birinci fıkrası uyarınca önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir.
(5) İlgili karar uyarınca düzenlenen 30.05.2017 tarih ve 2017-1-15/ÖA sayılı Önaraştırma
Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(6) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi uyarınca
soruşturma açılmasına gerek olmadığı, bununla birlikte EAYSAD Üyelik
Taahhütnamesinin 11. maddesinde yer alan uygulamalardan kaçınılması gerektiği aksi
takdirde 4054 sayılı Kanun çerçevesinde işlem başlatılacağı hususunda aynı Kanun’un
9. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca EAYSAD’a görüş gönderilmesi gerektiği
belirtilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. Hakkında İnceleme Yapılan: EAYSAD
(7) EAYSAD, 20.06.1989 tarihinde İzmir’de kurulmuş olup, imal edilen ve hizmete sunulan
asansörlerle ilgili imalatçı ve bakımcı firmalar arasındaki mesleki dayanışmayı
sağlamayı ve tüketici konumundaki asansör yaptırıcısı ve kullanıcılarının hak ve
menfaatlerini korumayı amaç edinmiş bir dernektir. 25.01.2017 tarihi itibarıyla derneğin
77 üyesi bulunmaktadır1. EAYSAD 4054 sayılı Kanun’un 3. maddesi çerçevesinde bir
teşebbüs birliğidir.
I.2. İlgili Pazar
I.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(8) Dosya konusu şikâyetler, işletmelerin montaj hizmetlerinden bağımsız olarak asansör
bakım hizmetine ilişkindir. Can güvenliğinin önemli olduğu sektörde, asansör hizmetinin
satın alınmasıyla birlikte tüketiciler belirli periyodlarla bakım hizmeti de satın almak
zorundadır. Bu nedenle, asansör imal, montaj ve bakım işleri tamamlayıcı niteliktedir.
Ancak tüketiciler bakım hizmetini montajı yapan işletmeden almak zorunda olmayıp,
başka bir işletmeden de bakım hizmeti satın alabilmektedir. Bu çerçevede, dosya
kapsamında ilgili ürün pazarı “asansör bakım-onarım hizmetleri pazarı” olarak ele
alınabilecektir. Ancak İlgili Pazarın Tanımlanmasına İlişkin Kılavuz’un 20. paragrafı
dikkate alınarak, kesin bir ilgili ürün pazarı tanımı yapılmasına gerek olmadığı
değerlendirilmiştir.
I.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(9) Asansör bakım-onarım hizmetleri, Türkiye çapında sunulabilen bir hizmet olmakla
beraber, başvuruya ilişkin iddialar EAYSAD’a, dolayısıyla İzmir ile Manisa illerinde
bulunan firmalara yönelik olduğundan, ilgili coğrafi pazar “İzmir ve Manisa illeri” olarak
belirlenebilecektir. Öte yandan, İlgili Pazarın Tanımlanmasına İlişkin Kılavuz’un 20.
paragrafı dikkate alınmak suretiyle, dosya konusu iddialar bakımından kesin bir coğrafi
pazar tanımı yapılmasına gerek olmadığı değerlendirilmiştir.
I.3. İlgili Mevzuat
(10) Dosya konusu şikâyet, EAYSAD’ın asansör bakım fiyatlarını belirlediğine ilişkindir. Bu
çerçevede piyasadaki teşebbüslerin asansör imal, montaj ve bakım faaliyetlerini
yürütürken dikkate almaları gereken ilgili mevzuat aşağıda incelenmektedir.
1
17-19/282-122
3/12
(11) Asansör imal, montaj ve bakım faaliyeti yürüten teşebbüsler, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin
Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun (4703 sayılı Kanun),
29.06.2014 tarihli ve 29757 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Asansör Yönetmeliği
(Asansör Yönetmeliği) ve 24.06.2015 tarih ve 29396 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Asansör İşletme, Bakım ve Periyodik Kontrol Yönetmeliği (Bakım
Yönetmeliği) çerçevesinde faaliyet göstermektedir.
(12) Bakım Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ve
“Periyodik Kontrol” başlıklı 17. maddesinin birinci fıkrası uyarınca, asansörlerin sağlık ve
güvenlik kurallarına uygunluğuna ilişkin periyodik kontrollerinin TS EN ISO IEC 17020
standardınca akredite olmuş A tipi muayene kuruluşlarınca yapılmasının zorunluluk
olduğu anlaşılmaktadır.
(13) Bakım Yönetmeliği’nin 19. maddesinde de periyodik kontrol esaslarına ilişkin şu
hükümler yer almaktadır:
“MADDE 19 – (1) İlgili idare kendi sorumluluk alanı içerisinde bulunan asansörlerin
periyodik kontrolü için Bakanlık (Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı) tarafından
yetkilendirilen herhangi bir A tipi muayene kuruluşu ile protokol imzalar.
(2) İlgili idare ile protokol imzalayacak olan A tipi muayene kuruluşu, TÜRKAK (Türk
Akreditasyon Kurumu) tarafından akredite edilir. Akreditasyon belgesinin kapsamını
tanımlayan muayene alanı, muayene türü ve standart veya şartname bölümlerinde,
ulusal mevzuata ve ulusal mevzuatın gerekliliklerine uygun atıf yapılması zorunludur.”
(14) Bakım Yönetmeliği’nin Garanti Belgesi başlıklı 12. maddesine göre bina yönetimleri,
garanti süresi boyunca bina sorumlusunun başka bir asansör monte eden2 veya onun
yetkili servisi ile sözleşme imzalayacağını beyan etmemesi durumunda, asansörü
monte eden işletmeye; garanti süresinin bitiminden sonra ise asansörü monte eden
veya başka bir işletmeye asansör bakımı yaptırmak yükümlülüğü altında bulunmaktadır.
Asansör bakımı aylık periyodlarla yapılmaktadır. Apartman yönetimleri, aylık bakımın
dışında asansörlerin yıllık muayenesinin yaptırılmasından da sorumlu bulunmaktadır.
(15) Diğer yandan, Türk Standartları Enstitüsü (TSE), sektöre ilişkin standartları belirlemekte
ve bu standartların gözetimini yapmaktadır. Bu çerçevede, asansörlere, bakım ve
onarım hizmeti veren asansör bakım yetkili servislerinin; yapısal özellik, işletmecilik,
teknik donanım, çalışanlar ve belgelendirilme ile ilgili kurallarını kapsayan ve TSE
Teknik Kurulunun 24.04.2017 tarihli toplantısında kabul edilen TS 12255:2017 standardı
yürürlüğe girmiştir.
(16) Sektörde faaliyet gösteren işletmeler imal ve montaj hizmetleriyle birlikte asansörlerin
bakımını da gerçekleştirebilmektedirler. TS 12255 sayılı TSE Hizmet Yeterlilik
Belgesi’ne sahip her firma piyasada asansör imal, montaj ve bakım işlerine ilişkin
faaliyet gösterebilmektedir. İşletmelerin asansör konusunda bakım hizmeti verebilmeleri
için bu belgenin alınması ve devamlılığının sağlanması, ilgili mevzuat gereği zorunlu
tutulmaktadır.
2 “Asansör monte eden”, asansörün tasarımından, imalatından, montajından ve piyasaya arzından
sorumlu olan gerçek veya tüzel kişiyi ifade etmektedir.
17-19/282-122
4/12
(17) TSE tarafından getirilmiş olan standartlara göre, asansör bakım ve onarım hizmeti
veren teşebbüslerin asansör monte eden ve asansör marka sayısına göre asgari bir
servis alanı3 büyüklüğüne sahip olması gerekmektedir. Söz konusu asgari büyüklüklere
aşağıdaki tabloda yer verilmektedir.
Tablo 1: Asansör Monte Eden ve Asansör Marka Sayısına Göre Asgari Servis Alanı Büyüklüğü
Asansör Monte Eden ve
Asansör Marka Sayısı Servis İş Alanı (m
2) İdari Hizmet Alanı (m2) Toplam Servis Alanı (m2)
1 25 25 50
2 28 26 54
3 31 27 58
4 34 28 62
5 37 29 66
Kaynak: TSE
(18) TSE tarafından getirilmiş olan bir başka standart ise ilgili bakım-onarım hizmeti veren
şirketin sözleşme yaptığı durak sayısına4 göre çalıştırması gereken asgari personel
sayısına ilişkindir. Çalıştırılması gereken asgari personel sayıları aşağıdaki tabloda
gösterilmektedir.
Tablo 2: Sözleşme Yapılan Asansör Durak Sayısına Göre Çalıştırılması Gereken Asgari Personel Sayısı
Asansör Durak Sayısı Servis Teknik Sorumlusu
Teknik Bakım
Personeli İdari Personel
Toplam
Personel Sayısı
1 ile 1000 Arası 1 2 1 4
1001 ile 2000 Arası 1 4 1 6
2001 ile 3000 Arası 1 6 2 10
3001 ile 4000 Arası 1 8 2 11
Kaynak: TSE
(19) Bu çerçevede asansör bakım ve onarım hizmetinin, insan sağlığı ile yakından ilişkili
olması sebebiyle sıkı düzenlemeye ve standartlara tabi olduğu anlaşılmaktadır.
I.4. Yapılan İnceleme ve Tespitler
I.4.1. EAYSAD’da Gerçekleştirilen Yerinde İncelemede Elde Edilen Belgeler
(20) 02.05.2017 tarihinde EAYSAD ofisinde gerçekleştirilen yerinde incelemede alınan
belgeler içinde önemli olanlara aşağıda yer verilmektedir.
(21) Yapılan yerinde incelemede, dernek üyelerince imzalanmak üzere EAYSAD tarafından
üyelere sunulmuş olan “EAYSAD Üyelik Taahhütnamesi”nin üyeler tarafından imzalanıp
kaşelenmiş olduğu anlaşılan örnekleri elde edilmiştir. Söz konusu taahhütname metnine
aşağıda yer verilmektedir:
“Derneğimizde gerçek veya tüzel mevcut kıdemli üyelerimiz ile yeni aday
üyelerimiz, bu Taahhütnameye uymak ve diğer üyelerin uyumsuz durumlarını
derneğimize bildirmekle yükümlüdürler.
1. Eaysad’in tüzel kişiliğinin resmi makamlar, özel kuruluşlar, tüketiciler ve uluslar
arası benzer kuruluşlar nezdinde ki saygınlığını korumak,
2. Faaliyetlerimiz esnasında mevcut Standartlara, Yönetmeliklere ve Kanunlara
uygun üretim, montaj veya bakım yapmak, bu doğrultuda Eaysad’in alacağı
karar ve tavsiyelere uymak,
3 Servis alanı kavramı temelde asansör bakım-onarım hizmeti ile uğraşan teşebbüsün sahip olması
gereken asgari fiziksel alanı ifade etmektedir. Servis alanı; bakım-onarım işlemlerinin yapıldığı kapalı
alanı ifade eden servis iş alanı ve idari büro, müşteri kabul yeri, personel bölümü, yedek parça ve
malzeme bölümlerini ifade eden idari hizmet alanı olmak üzere iki alt bölüme ayrılmaktadır.
4 Durak sayısı, bakımı veya onarımı yapılan asansörün bulunduğu binadaki kat sayısını ifade etmektedir.
17-19/282-122
5/12
3. Koşulsuz müşteri memnuniyeti politikalarının genel çerçevesi içinde
davranarak, müşteri veya üye firmamızla çıkan anlaşmazlıklarda Eaysad
Yönetim veya Disiplin Kurulunun belirleyeceği hükümleri, kararları uygulamak,
4. Eaysad Tüzüğünde belirtilen genel ve etik hükümlere uymak ve Genel Kurul
kararları ile Yönetim Kurulunca belirlenen tarifeleri ve kararları uygulamak,
5. Eaysad Tüzüğümüzde yer alan (Derneğin amacı 3. Madde-Üyenin Hak ve
Ödevleri 5. Madde- Üyelikten Çıkma 6. Madde-Üyelikten Çıkarma 7. Madde)
bağlayıcı maddelere riayet etmek,
6. Sektörümüz ile ilgili istatistiki bilgilerin toplanması esnasında tüm üyelerden
istenilecek bilgileri eksiksiz ve doğru olarak vermek,
7. Üye aidatını eksiksiz ve düzenli olarak derneğin banka hesabına yatırmak,
ödenmediği takdirde aleyh de verilecek tüm kararları ve uygulamaları kabul
etmek,
8. Derneğin düzenleyeceği seminer, oturum, toplantı veya eğitim faaliyetlerine
katılmak,
9. Başvuru formunda belirtilen faaliyet alanı, yetkili kişi, adres, te
