Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2012-4-230 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 12-53/1497-524
Karar Tarihi : 01.11.2012
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILAN : - İstanbul Deniz Otobüsleri A.Ş.
Kennedy Cad. Yenikapı Hızlı Feribot İskelesi Fatih/İstanbul
- Turyol S.S.Turizm ve Yolcu Deniz Taşıyıcılar Kooperatifi
Necatibey Cad. Akçe Sok. Ali Yazıcı İşhanı No:1/3 Karaköy/İstanbul
(1) E. DOSYA KONUSU: - İstanbul Deniz Otobüsleri A.Ş.’nin tekel konumunu kullanarak
aşırı fiyat uyguladığı ve müşteriler arasında ayrımcılık yaptığı iddiası,
- İstanbul Deniz Otobüsleri A.Ş. ile Turyol S.S. Turizm ve Yolcu Deniz Taşıyıcılar
Kooperatifinin aralarında pazar paylaşımı anlaşması yaptıkları iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvurularda, İstanbul Deniz Otobüsleri A.Ş. (İDO)’nin tekel
konumunu kullanarak aşırı fiyat uyguladığı ve öncelikli geçiş hakkı, koltuk seçimi için ilave
ücret talep etme gibi uygulamalar ile müşteriler arasında ayrımcılık yaptığı, böylelikle, tekel
konumunda olan İDO’nun hakim durumunu kötüye kullandığı belirtilmiştir. Ayrıca gişe, internet
gibi farklı satış kanallarına göre bilet fiyatlarının farklılaştığı ifade edilmiştir.
(3) Belirtilen hususa ek olarak, Kuruma yapılan bazı başvurularda İDO’nun geçen yıllarda kar
etmekte olan Kabataş-Çınarcık hattını kapattığı, bunun sebebinin ise İDO ile Turyol
S.S.Turizm ve Yolcu Deniz Taşıyıcılar Kooperatifi (Turyol) arasında yapılmış olan pazar
paylaşımı anlaşması olduğu ileri sürülmüştür.
(4) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 04.06.2012 ve 09.07.2012 tarihleri arasında giren
başvurular üzerine hazırlanan 09.07.2012 tarih ve 2011-4-230/İİ sayılı, 11.07.2012 tarih ve
2012-4-237/İİ sayılı ilk inceleme raporları 18.07.2012 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş
olup, önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. Söz konusu karar uyarınca düzenlenen
09.10.2012 tarih ve 2012-4-230/ÖA sayılı Önaraştırma Raporu görüşülerek karara
bağlanmıştır.
(5) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda, başvuru konusu iddiaya ilişkin soruşturma
açılmasına gerek bulunmadığı ifade edilmiştir.
12-53/1497-524
3/7
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. İlgili Pazar
(6) Mevcut dosya kapsamında şikayet konusu incelenirken, hakim durum tespitine ihtiyaç
duyulmaksızın kötüye kullanmanın varlığı araştırılarak sonuca ulaşılmıştır. Bu nedenle, “İlgili
Pazarın Tanımlanmasına İlişkin Kılavuz”un 20. maddesi doğrultusunda pazar tanımı
yapılmamıştır.
I.2. Yapılan Tespitler ve Değerlendirme
I.2.1. Bölge Paylaşımı İddialarına İlişkin Değerlendirme
(7) Dosya kapsamında incelenen iddialardan ilki, Kabataş-Çınarcık hattında yapılmakta olan İDO
deniz otobüsü seferlerinin kaldırıldığı, Çınarcık’a gitmek isteyen yolcuların Yenikapı veya
Bostancı kalkışlı hatları kullanmak yahut Kabataş iskelesinden kalkan konforsuz ve güvenlik
sorunu bulunan Turyol araçlarına binmek zorunda bırakıldıkları, söz konusu uygulamanın İDO
ve Turyol arasındaki bir anlaşmadan kaynaklandığı hususlarına ilişkindir.
(8) Önaraştırma kapsamında İDO ve Turyol’da raportörlerce yapılan yerinde incelemelerde adı
geçen teşebbüsler arasında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı
Kanun)’un 4. maddesi ile yasaklanmış pazar paylaşımı anlaşması yapıldığına dair herhangi
bir tespit yapılmamıştır. Ayrıca, İDO’da yapılan yerinde incelemede tespit edilen iç
yazışmalarda;
- Yeni başlayan İDOBUS (deniz otobüsü ve otobüsü içeren kombine taşımacılık yöntemi)
projesi sebebiyle taşıtların bir bölümünün söz konusu projeye aktarıldığı ve bu sebeple diğer
hatlarda filo yetersizliğinin ortaya çıktığı,
-Kabataş-Çınarcık hattında doluluk oranlarının düşük, hattan elde edilen gelirin ise maliyetin
altında olduğu,
- Bahsi geçen hattaki seferlerin tarifeden çıkarılması sonrasında gerek tüketicilerden gerekse
belediye başkanlığından şikayetler alındığı, söz konusu başvurular ve talepler üzerine İDO
yönetiminin konuya ilişkin yeniden değerlendirme yaptığı,
- Ancak hattın zarar etmesi ve filo yetersizliği sebebiyle seferlerin yeniden başlatılamadığı
hususlarına ilişkin ifadelerin yer aldığı tespit edilmiştir.
(9) Söz konusu iç yazışmalara paralel olarak, Kabataş-Çınarcık hattının kaldırıldığı tarih ve
kaldırılma gerekçesine ilişkin bilgi taleplerine cevaben İDO tarafından gönderilen yazıda da,
Kabataş-Bursa hattında başlatılan İDOBUS projesi için 5 adet deniz otobüsüne ihtiyaç
duyulduğu, söz konusu araçların iç hatlardan transfer edilemediği ve Kabataş-Çınarcık
hattında sefer yapan deniz otobüslerinin bu hatta kullanılmaya başlandığı, söz konusu ihtiyacı
karşılamak üzere İDO tarafından alternatif seferlerin (Bostancı-Yenikapı-Çınarcık-Esenköy)
de yapıldığı dikkate alınarak Kabataş-Çınarcık hattının tarifeden çıkarıldığı belirtilmiştir.
(10) Yukarıdaki bilgilere ek olarak, Kabataş-Çınarcık hattının faaliyette olduğu döneme ilişkin gelir-
gider dengesi bilgileri incelendiğinde, talebin maksimum seviyeye ulaştığı Temmuz ve
Ağustos ayları haricinde İDO’nun belirtilen hatta zarar ettiği ve iki ayda elde edilen kârın diğer
aylarda katlanılan zararı, teşebbüs yetkilileri tarafından verilen bilgilere paralel şekilde,
karşılamadığı görülmektedir.
(11) Dosya konusu şikayet başvurusunda, İDO tarafından Kabataş-Çınarcık hattının kaldırılması
sebebiyle yolcuların Çınarcık varışlı güzergah için Turyol’un Kabataş İskelesi’nden kalkan
hatlarını kullanmak zorunda bırakıldığının ileri sürülmesi sebebiyle, Turyol’dan da faaliyet
gösterdiği hatlara ilişkin bilgi talep edilmiştir. Bu kapsamda şirket yetkilileri ile yapılan
görüşmelerde, Turyol’un faaliyete başladığı tarihten itibaren Kabataş İskelesi kalkışlı yahut
varışlı herhangi bir sefer yapmadığı öğrenilmiştir. Benzer şekilde Turyol’un faaliyet gösterdiği
hatlara ilişkin teşebbüsten elde edilen tarifelerde de Turyol’un Çınarcık kalkışlı/varışlı
12-53/1497-524
4/7
seferlerinin Çınarcık-Kadıköy-Eminönü, Eminönü-Çınarcık ve Kadıköy-Çınarcık hatlarında
gerçekleştiği anlaşılmıştır.
(12) Yukarıda yer verilen bilgiler bir arada değerlendirildiğinde, İDO’nun Kabataş-Çınarcık
seferlerine son verme gerekçesinin teşebbüsün kendi maliyet yapısı ve stratejisinden
kaynaklanan ekonomik ve rasyonel gerekçelere dayandığı, ayrıca Çınarcık seferlerini
bütünüyle kaldırmadığı ve alternatif olarak Bostancı-Yenikapı-Çınarcık-Esenköy hattında
faaliyet göstermeye devam ettiği anlaşılmaktadır. Kabataş-Çınarcık hattında, başvurunun
yapıldığı tarih dahil olmak üzere herhangi bir dönemde Turyol’un faaliyetinin bulunmadığı
dikkate alındığında, söz konusu hattaki İDO seferlerinin hattın Turyol’a bırakılması amacıyla
sonlandırıldığı iddialarının da gerçeği yansıtmadığı anlaşılmaktadır. Son olarak bahsi geçen
teşebbüslerde yapılan yerinde incelemelerde Turyol ve İDO arasında bölge paylaşımı
anlaşması yapıldığına dair herhangi bir iletişim delili de tespit edilememiştir. Bu itibarla söz
konusu iddiaların yerinde olmadığı kanısına varılmıştır.
I.2.2. Ayrımcılık İddialarına İlişkin Değerlendirme
(13) Önaraştırma kapsamında incelenen ikinci iddia, İDO’nun dinamik fiyat sisteminin koltuk seçimi
ve öncelikli geçiş uygulamalarının 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında müşteriler
arasında ayrımcılığa yol açtığı id
