Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2005-3-104 (Soruşturma)
Karar Sayısı : 07-02/28-8
Karar Tarihi : 11.1.2007
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Mustafa PARLAK 10
Üyeler : Prof. Dr. Zühtü AYTAÇ, Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI,
M. Sıraç ASLAN, Süreyya ÇAKIN, Mehmet Akif ERSİN
B. RAPORTÖRLER: Burak BÜYÜKKUŞOĞLU, Onur Yelda YÜKSEL,
Zeynep MADAN, Çağlar Deniz ATA
C. ŞİKAYET EDEN : İhbar
D. HAKKINDA SORUŞTURMA YAPILANLAR
20
1. Kavmar Gıda Pazarlama A.Ş. (Kavmar)
Tunus Caddesi No:88/4 Kavaklıdere Ankara
Temsilcisi: Av. Demet USLU, Av. Önder KIRDÖK
Tunus cad. No:88/4 Kavaklıdere Ankara
2. Doluca Şarapçılık Pazarlama ve Ticaret A.Ş. (Doluca)
Barbaros Plaza Kat:9 Emirhan Cad. No:145/C İstanbul
Temsilcisi: Av. Tolga İŞMEN 30
Büyükdere Cad. Maya Akar Center No:100-102 Kat :19
34394 Esentepe İstanbul
E. DOSYA KONUSU: Kavaklıdere ve Doluca markalarıyla şarap üretimi
ve satışını gerçekleştiren teşebbüslerin satış noktalarını birbirleriyle
imzaladıkları tek satıcılık anlaşmaları ile kapattıkları iddiası.
F. İDDİALARIN ÖZETİ: Kavaklıdere Şarapları A.Ş. (Kavaklıdere) tarafından
üretilen şarapların satışı ve pazarlanması konusunda tek yetkili firma olan
Kavmar, Doluca ve bar, restoran işletmecisi Antik Turizm Sanayi ve Dış 40
Ticaret A.Ş. (Reina) unvanlı teşebbüsler arasında imzalanan üç taraflı bir
sözleşme ile iki rakip teşebbüsün yatay anlamda bir araya gelerek 4054 sayılı
Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’u ihlal ettikleri iddia edilmektedir.
G. DOSYA EVRELERİ:Rekabet Kurumu’na bir ihbar vasıtasıyla intikal eden,
tarafları Kavaklıdere tarafından üretilen şarapların satışı ve pazarlaması
konusunda tek yetkili firma olan Kavmar ile Doluca ve bar restoran işletmecisi
Reina unvanlı teşebbüsler olan sözleşme incelenmiş ve 7.10.2005 tarih ve
2005-3-104/İİ-05-AİÇ sayılı ilk inceleme raporu hazırlanmıştır.
50
07-02/28-8
2
Söz konusu İlk İnceleme Raporu’nun görüşülmesi sonucunda Kurul
20.10.2005 tarih ve 05-70/961-M sayılı kararı ile; Kavaklıdere, Kavmar ve
Doluca firmalarının iddia konusu eylemlerine yönelik olarak 4054 sayılı
Kanun’un 40. maddesinin birinci fıkrası gereğince önaraştırma yapılmasına
karar vermiştir.
Yapılan önaraştırma üzerine hazırlanan 2.1.2006 tarihli ve 2005-3/104/ÖA-06-
BB sayılı Önaraştırma Raporu, 2.1.2006 tarih ve REK.0.07.00.00-110/1 sayılı
Başkanlık önergesi ile Kurul’a sunulmuştur. Kurul söz konusu Önaraştırma
Raporunu görüşerek 26.1.2005 tarih ve 06-04 sayı ile Kavaklıdere ve Doluca 60
teşebbüslerinin şarap piyasasında rekabeti engellemeye yönelik davranışları
olduğuna dair belirtiler tespit edildiğinden 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi
uyarınca Kavmar ile Doluca firmaları hakkında soruşturma açılmasına karar
vermiştir.
10.2.2006 tarihinde, Kanun'un 43. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca ilgililere
soruşturma açıldığına dair bildirimde bulunularak kendilerinden 30 gün içinde
ilk yazılı savunmalarını göndermeleri istenmiştir. Hakkında soruşturma
yürütülen Kavmar ve Doluca teşebbüslerinin ilk savunmaları sırasıyla
13.3.2006 tarih, 1559 sayı ve 19.4.2006 tarih, 2378 sayı ile süresi içinde 70
Kurum kayıtlarına intikal etmiştir.
Görevli raportörlerce yürütülen soruşturmada hazırlanan 26.7.2006 tarih ve
SR/06-16 sayılı Soruşturma Raporu Kanun’un 45. maddesinin birinci fıkrası ve
Rekabet Kurumu Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in 62.
maddesi gereğince, taraflara 26.7.2006 tarihinde tebliğ edilmiş ve
teşebbüslerden savunmaları istenmiştir.
Kavmar 1.8.2006 tarih, 5284 sayı ve Doluca ise 2.8.2006 tarih, 5329 sayı ile
Kurum kayıtlarına giren yazılarında savunmalarının hazırlanması için ek süre 80
talebinde bulunmuşlardır.
Kurul 3.8.2006 tarih ve 06-57/763-M sayılı kararı ile her iki teşebbüsün
savunma sürelerinin 30’ar gün uzatılmasına karar vermiştir. Taraf savunmaları
25.9.2006 tarihinde süresi içinde Kurum kayıtlarına intikal etmiştir.
Soruşturma Heyeti’nin hazırladığı 9.10.2006 tarihli "Ek Yazılı Görüş",
Kanun'un 45. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, 10.10.2006 tarihinde tüm
Kurul Üyeleri ve taraflara tebliğ edilmiştir. İlgili teşebbüslerin ek görüşe karşı
cevapları yasal süreleri içinde en son 10.11.2006 tarihinde olmak üzere 90
Kurumumuza intikal etmiştir.
Kurul’un 15.11.2006 tarih ve 06-84 sayılı toplantısında, yürütülen soruşturma
ile ilgili olarak 9.1.2007 tarihinde sözlü savunma toplantısı yapılmasına, sözlü
savunma toplantısına soruşturma kapsamındaki teşebbüslerin davet
edilmesine karar verilmiştir. Sözlü savunma toplantısı davetiyeleri, Kanun'un
46. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca ilgililere gönderilmiştir.
9.1.2007 tarihinde sözlü savunma toplantısı yapılmıştır. Rekabet Kurulu
11.1.2007 tarihinde 07-02/28-8 sayılı nihai kararını vermiştir. 100
07-02/28-8
3
H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili Rapor’da;
- Kavmar Gıda Pazarlama A.Ş. ve Doluca Şarapçılık ve Pazarlama
A.Ş.’nin 4054 sayılı Kanun'un 4. maddesine aykırı eylemler gerçekleştirdikleri,
- Bu nedenle hakkında soruşturma yürütülen teşebbüslerin 4054 sayılı
Kanun'un 4. maddesini ihlal etmeleri karşısında, Kanun'un 16. maddesinin 2.
fıkrası gereğince cezalandırılmaları gerektiği,
- Ancak cezanın tespitinde, eylemlerin az sayıda nokta ile sınırlı kalması,
başlangıç aşamasında olması, pazarın geneline yansımış yaygın bir etkiye yol
açmaması gibi hafifletici unsurların dikkate alınmasının yerinde olacağı, 110
- Diğer yandan Kavmar Gıda Pazarlama A.Ş. ve Doluca Şarapçılık ve
Pazarlama A.Ş. tarafından yerinde tüketim noktalarıyla yapılan tek satıcılık
sözleşmelerinin, dolayısıyla rekabet yasağının belirsiz süreli olmaması için
rekabet yasağının en fazla 5 yıl süreyle sınırlandırılacak şekilde düzenlenmesi
gerektiği,
ifade edilmektedir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
120
I.1. İlgili Pazar
I.1. 1. Sektöre İlişkin Bilgiler
Şarap, yalnız taze üzüm veya şırasının fermantasyonu ile elde edilen alkollü
içkiye verilen addır. Şaraplar üzümün rengine göre beyaz, kırmızı ve pembe,
içerdikleri şeker miktarına göre sek, dömisek ya da tatlı olarak
sınıflandırılmaktadır.
Şarap sektörü, 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu’nun 1. 130
maddesinde yer alan “Bira, her türlü şarap ve meyve şaraplarının yapılması
ve satılması serbesttir” hükmü çerçevesinde uzun yıllardır özel sektörün
faaliyette bulunduğu bir alandır. Hatta TEKEL’in özelleştirilmesinden önce
dahi ülkemizde çok sayıda özel şarap üreticisi faaliyet göstermiştir. Nitekim
ülkemizde üzüm tarımının yaygın olması ve şarap üretiminin teknoloji yoğun
bir üretim gerektirmemesi, şarabın irili-ufaklı birçok işletme tarafından
üretilebilmesi sonucunu doğurmuştur. Tütün Alkol Piyasası Düzenleme
Kurumu (TAPDK) tarafından üretim izni verilen şarap üreticisi sayısı 68 olup
bu sayı bira için 7 ve yüksek alkollü içkiler için 12’dir. Ancak pazarda oldukça
yaygın olan kayıtdışı üretim nedeniyle şarap üreticilerinin sayısının söz 140
konusu rakamdan daha yüksek olduğu sektörde dile getirilmektedir.
Şarap pazarı genel itibarıyla rekabetçi bir pazar olarak bilinmekle birlikte
pazarın ülkemizdeki şarap üreticisi sayısıyla orantılı bir şekilde rekabetçi
olduğu söylenemez. Zira şarap üretimi için izin alan pek çok teşebbüs ülke
çapında faaliyet göstermeyen, yerel ölçekte çalışan görece küçük
işletmelerden oluşmaktadır. Kayıtdışı ekonominin yaygın olduğu pazarda 1-4
YTL civarında fiyatla satılan şarapların haksız rekabet yarattığı ifade
edilebilecek olup ağırlıklı olarak kayıtdışı çalışan üreticiler arasındaki
rekabetin yoğun olduğu söylenebilir. Nitekim sektör temsilcileri ile yapılan 150
07-02/28-8
4
görüşmelerde kabaca 5-6 YTL’den ucuz şarapların kayıtdışı olduğu ifade
edilmiştir. Diğer yandan kalite şarap olarak adlandırılan ve 6-7 YTL’nin
üzerinde fiyata sahip şarapların olduğu piyasada ülke çapında faaliyet
gösteren az sayıda teşebbüs bulunduğu görülmektedir. Bu teşebbüsler
arasında Kavaklıdere, Doluca, Mey, Turasan, Pamukkale, Sevilen, Yazgan,
Kutman, Diren’in sayılması mümkündür. Yine benzer şekilde yerinde tüketim
pazarında da görece az sayıda üretici tarafından üretilen ürünlerin tüketildiği
görülmektedir. Bunun en önemli nedenlerinden birisi yaygın ve etkin dağıtım
ağı gerekliliğidir. Etkin dağıtım ağından kasıt ürünlerin zamanında ve talep
edildiği zaman satış noktasına hızlı ve bozulmadan ulaştırılması ve bu 160
kapsamda satış noktasının güvenini kazanmak olduğu dikkate alındığında
konunun önemi anlaşılmaktadır. Bu kapsamda yerinde tüketim kanalında
özellikle küçük perakende kanallarında olduğu gibi kayıtdışı şarap yaygın
değildir.
Yıllar boyunca ithalatın kısıtlı olduğu pazarda TAPDK tarafından hazırlanan ve
6.6.2003 tarih ve 25130 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Alkol ve Alkollü
İçkilerin İç ve Dış Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” ile
alkol ve alkollü içkilerin ithalatı, dolayısıyla şarabın ithalatı da serbest hale
gelmiştir. Bu bilgiler ışığında ülkemizde üretilen, ithal ve ihraç edilen şaraplara 170
ilişkin bilgiler Tablo-1’de gösterilmektedir.
Tablo 1: Şarap Sektörüne Ait Pazar Bilgileri
Üretim (lt) İthalat (lt)
Şarap (2004) 27.961.641 54.953
Şarap (2005) 26.004.883 825.485
Şarap (2006)* 3.629.764 237.692
(*) Bu veriler 2006 yılının ilk 3 ayını içermektedir.
Ülkemizde farklı fiyatlardan şarap üretilmekle birlikte üretilen bu şaraplar
sektör temsilcileri tarafından fiyatlarına göre 5 farklı kategoriye ayrılmaktadır.
Bunlar ucuz, temel, popüler, üst ve premiumdur. Ucuz şaraplar genellikle 6
YTL’ye kadar nihai tüketicilere satış fiyatı olan ve fiyata duyarlı düşük gelir
seviyesindeki tüketicilere hitap eden ürünlerden oluşmaktadır. Ucuz gruptaki
şaraplar sofra şarabı, diğer gruplardaki şaraplar ise kalite şarabı olarak 180
bilinmektedir. Temel gruptaki şaraplar 6-9 YTL, popüler segmentte yer alan
şaraplar 9-13.50 YTL, üst grupta yer alan şaraplar 13.50-17 YTL, premium
grupta yer alan şaraplar ise fiyatı 17 YTL ve üstü fiyatlardan satılmaktadırlar1..
Dosya mevcudu bilgi ve belgeden; şarap üretiminin son derece kolay olması
nedeniyle pazarda kayıtdışı üretimin yaygın olduğu sektördeki toplam üretimin
yalnızca 1/3’ünün kayıtlı olduğunun öne sürüldüğü anlaşılmaktadır. Nitekim
0,70 lt.lik şişelerdeki sofralık şarapların ÖTV (Özel Tüketim Vergisi) miktarı
2,30 YTL olup buna % 18 KDV, ana bayi ve perakende kanalı kârı ilave
edildiğinde, maliyet dahil en ucuz 6 YTL civarında bir fiyatla şarap satılması 190
gerekirken 1 YTL’den başlayan fiyatlarla şarap satışının olduğu sektör
temsilcilerince de tespit edilmektedir. Kalite şaraplarda ise maliyet değerinin
5,25 YTL.’yi geçmesi halinde %63,3 oranındaki yüksek nispi vergi uygulaması
yapılmaktadır.
1 Söz konusu fiyatlar tavsiye edilen perakende satış fiyatlarıdır.
07-02/28-8
5
Kayıtdışı üretimin büyük çoğunlukla üretimin yapıldığı yöredeki bakkal gibi
geleneksel perakende kanallarında satıldığı, zincir marketlerde ise kayıt
altındaki ürünlerin bulunduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. İlave olarak üst
gelir grubuna hitap eden yerinde tüketim noktaları başta olmak üzere yerinde
tüketim noktalarında genelde, kayıt içinde kalan üreticilerin ürünlerinin 200
bulunduğu ifade edilebilir.
Bu aşamada şarap sektöründeki dağıtım ve satış faaliyetlerine değinmek
yerinde olacaktır. Alkol ürünleri piyasasında dağıtım oldukça önemlidir.
Piyasaya yeni girecek olan bir markanın imaj sahibi olması ya da bilinirliğe
kavuşması için gerekli olan reklâm imkanlarının sınırlandırılması, söz konusu
piyasa açısından dağıtımı önemli kılan unsurdur. Nitekim 4250 sayılı
Kanun’da değişiklik yapan 11.1.2001 tarih ve 4619 sayılı yasanın 3.
maddesine göre “…Alkol, bira ve şarap dahil her çeşit alkollü içkinin
televizyon, kablolu yayın, radyo ve kamu yayın araçlarıyla reklamının 210
yapılması, ayrıca, içki satış yerleri ile tüm ticari ve kamuya açık yerlerde,
tüketilmek veya beraberinde götürülmek üzere 18 yaşından küçüklere alkollü
içecek satılması veya sunulması yasaktır...” Görüldüğü üzere reklam
kısıtlarının var olduğu piyasada teşebbüsler ürünlerinin satıldığı yerinde
tüketim noktalarına dolap, stant, tabela gibi çeşitli görsel malzemeler vererek
ürün ve markalarının tanıtımını yapmaya çalışmaktadırlar. Bu çerçevede nihai
satış noktalarında yer alamayan ya da tüketiciye yaygın bir dağıtım ağı ile
ulaşmayan şarapların, tüketici tarafından fark edilmesi ve buna bağlı olarak
tüketilmesi oldukça güçtür. Bu yönüyle piyasaya yeni girecek bir şarap
üreticisi açısından, tüketici nezdinde bilinirliğe sahip olmanın ve buna bağlı 220
olarak orta ve uzun vadede piyasada tutunmanın en önemli unsurlarından biri
etkin ve yaygın bir dağıtım ağına sahip olmaktır. Nitekim tüketimin oldukça
yaygın olduğu yerinde tüketim kanallarında nokta sahiplerinin bir kısmının
fazla stok bulundurmak istememeleri ve ürünler bitince sipariş verme yolunu
tercih etmeleri hızlı bir dağıtım ağını gerekli kılan bir başka husustur.
Tüketim noktalarına göre şarap pazarı yerinde tüketim (on trade) ve evde
tüketim (off trade) olarak ikiye ayrılmaktadır. Yerinde tüketim noktaları, şarap
tüketicilerinin şarabı bulundukları yerde tükettikleri, evde tüketim noktaları ise
tüketicilerin şarabı aldıkları yer ile tükettikleri yerlerin farklı olması durumunda 230
şarabın satın alındığı kanala verilen addır.
Şarap pazarında ev tüketimi kanalına yönelik 2004 yılına ait litre ve ciro
bazında pazar paylarına aşağıda yer verilmektedir.
Tablo:2 2004 Yılı Şarap Ev Pazarına Ait Ciro ve Litre Bazında Pazar Payları (%)
Teşebbüs K.dere Doluca Gürkan Sevilen Yazgan Mey P.Kale Diğer2
Ciro Bazlı 20-25 20-25 10-15 10-15 5-10 5-10 5-10 11
Litre Bazlı 10-15 10-15 20-25 10-15 10-15 5-10 0-5 18
Yerinde tüketim noktaları daha çok, şarabın yanında başka servislerin
verildiği, şarabın açık veya kapalı (kadeh veya şişe) olarak satıldığı otel,
restoran, bar, kafe gibi mekanlardır. Evde tüketim noktaları ise tüketicilerin 240
2 Diğer içerisinde Medele, Osman Latif Aral, Talay, Kutman, Bortaçina ve Birecik teşebbüsleri
yer almaktadır.
07-02/28-8
6
şarabı başka yerde tüketmek için kapalı olarak aldıkları bakkal, büfe, market
gibi noktalardır.
Şarap pazarında yerinde tüketim kanallarının önemi yüksektir. Konuya ilişkin
olarak Raportörler tarafından sektör temsilcileri ile yapılan görüşmelerde
şarabın yaklaşık olarak %50 oranında yerinde tüketim kanallarında tüketildiği
bilgisi edinilmiştir. Dolayısıyla yerinde tüketim noktaları şarap üreticisi
teşebbüsler için önem taşımakta ve söz konusu noktalarda bulunulabilirlik
hem satışların artması hem de firma ve marka prestiji açısından gerekli
görülmektedir. Bu açıdan ele alındığında şarap üreticisi teşebbüsler için anılan 250
noktalarda ürün bulundurmak adına bir rekabet yaşanmaktadır. Özellikle A tipi
olarak nitelenen görece yüksek gelir grubuna hitap eden ve şarap tüketimi
kapsamında önem taşıyan noktalarda yer almanın yukarıda belirtilen prestij
unsurunu pekiştirdiğini belirtmek gerekmektedir. Üstelik reklam kısıtının
olduğu pazarda ülkemizde şarabın yeni yeni gelişmeye başladığı dikkate
alındığında bu noktalardaki tanıtımın önemi artmaktadır. Ayrıca bu noktalarda
bulunmanın ev tüketimi kanalındaki tüketimi de tetiklediğini söylemek
mümkündür. Bu unsurlar bazı yerinde tüketim noktalarına şarap üreticisi
teşebbüsler karşısında zaman zaman pazarlık gücü sağlayabilmektedir.
260
Yerinde tüketim noktaları marka bazında incelendiğinde sektördeki en büyük
iki firma olan Kavaklıdere ve Doluca’nın pazar paylarının sırasıyla %45-50 ve
%35-40 civarında olduğu görülmektedir. Sektördeki geri kalan firmaların ise
pazar payları %5’in altındadır. Bu bilgiler Tablo 3’deki gibi özetlenebilir;
Tablo 3: Teşebbüslerin Pazar Payları3 (%)
K.dere Doluca Sevilen Kutman Pamukkale Diğer
Pazar Payı 45-50 35-40 0-5 0-5 0-5 8,1
Dosya mevcudu bilgi ve belgelerden Kavaklıdere ve Doluca’nın toplam pazar
payının yerinde tüketim kanallarında %80-90 olduğu görülmektedir.
270
Yerinde tüketim noktalarının sektör için öneminden dolayı üreticilerin bir kısmı
satış noktalarına belli avantajlar sağlamak suretiyle söz konusu noktalarla
münhasır anlaşmalar yapmaktadır. Teşebbüsler tarafından anılan işletmelerle
akdedilen münhasır anlaşmalar genel olarak üç farklı türde yapılmaktadır.
Bunlar noktaya rakip ürün veya rakip yerli ürün girmemesi için yapılan
“münhasır anlaşmalar”, noktada kadehte satılan şarapların yalnızca belli bir
markanın şarapları olması için yapılan ve “kadeh anlaşmaları” olarak
adlandırılan anlaşmalar ile noktada yapılan tanıtım, toplantı, düğün, davet gibi
etkinliklerde yalnızca belli bir markanın şaraplarının servis yapılması için
yapılan ve “banket anlaşmaları” olarak nitelendirilen anlaşmalardır. 280
Son iki yıldır ülkemizde geçmiş yıllara kıyasla daha fazla şarap ithal
edilmektedir. 2005 yılı verilerine göre resmi üretimin yaklaşık %3’ü kadar
şarap ithal edilmişken bu oran 2006 yılının ilk 3 ayında %6,5 oranındadır. Bu
tabloda her ne kadar düşük döviz kurunun etkisi olmuş olsa da şarap
ithalatının daha da artması beklenmektedir. Nitekim TAPDK’ya kayıtlı 80’in
3 Anketteki pazar payları Eylül 2004-Eylül 2005 dönemini kapsayacak şekilde 1 yıllık olarak
alınmıştır. Söz konusu anket İstanbul, Ankara, İzmir dahilinde yapılmıştır.
07-02/28-8
7
üzerinde içki ithalatçısı olması da bu konuda önem taşımaktadır. Bu
ithalatçılar arasında yerli şarap üreticileri olduğu gibi yalnızca ithalatla iştigal
eden teşebbüsler de bulunmaktadır. Geçtiğimiz yıllarda yerli şaraba göre
oldukça yüksek fiyattan satılan ithal şarapların önemli bir kısmı artık yerli 290
şaraplara yakın fiyatlarla satılmaya başlanmıştır. Bu ise pazardaki rekabetçi
süreci artırıcı etkide bulunmuştur. Bu bağlamda ithalatçılar daha etkin hale
geldikçe, tüketici ithal şarabı tanıdıkça geçtiğimiz yıllarda gerek çok az
tüketilmesi gerekse fiyatlarının yüksek olması nedeniyle yerli ürünlere rakip
olarak görülmeyen ithal şarapların önümüzdeki dönemde pazar payını
artırması beklenmektedir. Dolayısıyla henüz daha yeni yeni yerli şaraba kısıtlı
bir şekilde rakip olan ithal şaraplar, şarap ithalatına doğrudan veya dolaylı bir
engel gelmemesi durumunda, önümüzdeki yıllarda önemini artıracaktır.
Pazardaki rekabetçi süreci artıran bir başka unsur geçtiğimiz yıllarda sofra 300
şarabı üreten yerli üreticilerin günümüzde kalite şarap üretimine
yönelmeleridir. Önceden bu alana yatırım yapan teşebbüsler ağırlıklı olarak
Doluca ve Kavaklıdere olmasına karşın sektördeki pek çok üreticinin kaliteli
şarap üretimine yönelmeleri pazardaki rekabetçi yapıyı artırmaktadır.
Pazarın rekabetçi yapısı ile ilgili olarak söylenebilecek bir başka husus
sektörde son yıllarda hızla çoğalan butik üreticilerdir. Bu üreticiler kalite şarabı
düşük tonajlarda üreterek bu ürünleri yüksek fiyata satmaktadırlar. Birçoğu
henüz daha pazara tam anlamıyla nüfuz edemese ve tüketici tarafından
tanınıp benimsenemese de bu teşebbüslerin orta vadede pazarın rekabetçi 310
yapısına olumlu katkıda bulunacakları öngörülebilir.
Ülkemizde son yıllarda şaraba olan talebin ve ilginin artması ve sektörün
gelişmeye başlamasının yanısıra yukarıda yer verilen gelişmelerin
önümüzdeki dönemde pazarın rekabetçi yapısını artıracağı beklenmektedir.
I.1.2. İlgili Ürün Pazarı
Belirli bir ürün ve onunla yüksek ikame edilebilirliği olan diğer ürünlerden
oluşan pazar ilgili ürün pazarını oluşturmaktadır. Bir ürünün diğer bir ürünle
aynı pazarda yer alabilmesi için bu ürünlerin tüketici gözünde nitelikleri, 320
kullanım amaçları ve fiyatları açısından benzer olmaları ve birbirleriyle ikame
edilmeleri gerekmektedir.
Alkollü içecekler girdi ve üretim süreçlerindeki farklılıklar gözönüne alınarak,
distile ve fermente içecekler, fermente içecekler ise bira ve şarap olmak üzere
iki başlık altında incelenmektedir. Bunlardan distile içecekler; rakı, votka,
kanyak, cin, likör, brendi, vermut ve viski ürünlerini kapsamaktadır. Bununla
birlikte, genel olarak tüm alkollü içecekleri, alkollü içkiler pazarı başlığı altında
değerlendirmek mümkün görünse de böyle bir genelleme içkiler arasındaki
fiyat farklılıkları ve bazı içkilerin tüketici taleplerinin diğerlerinden farklılaştığı 330
dikkate alındığında rekabet hukuku bağlamında yapılacak ilgili ürün pazarı
tanımlamasına uymayacaktır.
Konu talep ikamesi yönünden değerlendirildiğinde, yukarıda yer verilen
distile/fermente ayrımının ötesine geçmek zorunluluğu doğmaktadır. Esas
olarak alkollü içecekler pazarını sağlıklı bir şekilde alt pazarlara ayırabilmek
07-02/28-8
8
için temel olarak fiyat ve tüketici tarafından öngörülen kullanım biçimlerini
dikkate almak gerekmektedir. Bununla birlikte fiyat yönünden ikame
edilebilirlik, tüketicilerin gelir ve kültür seviyeleri dikkate alınarak
değerlendirilmelidir. 340
Ülkemizdeki alkollü içki tüketicisi profili dikkate alındığında alkollü içecekler,
öncelikle, düşük ve yüksek derecede alkol içeren ürünler olmak üzere iki ana
bölüme ayrılmalıdır. Yüksek alkollü içecekler, daha çok ev pazarında, görece
düşük miktarlarda tüketilmektedir. Düşük alkollü içecekler ise, yüksek alkollü
içeceklere oranla ev dışı pazarda daha çok tüketilmektedir. Bu ürünler
tüketilirken kişilerin eğlenme veya vakit geçirme düşünce ve amacı ön planda
olabilmektedir. Bununla birlikte, yüksek alkollü içeceklerin ise ev dışı pazarda
ve eğlenmek amacıyla tüketimi söz konusu olduğu gibi, düşük alkollü
içeceklerin de ev pazarında keyif almak amacıyla tüketildiği ileri sürülmektedir. 350
Ancak buradaki temel yaklaşım, alkollü içecekleri ağırlıklı tüketim amaçları
yönünden bir ayırıma tabi tutmaktır.
Yüksek alkollü içki tüketenler bu ürünleri tüketme gerekçeleri olarak günün
yorgunluk ve stresinden sıyrılmak ve/veya keyiflenmek olduğunu
belirtmektedirler. Bu nedenle yüksek alkollü içkilerin tüketiminde alkol
tüketmek öncelikli amaç olarak değerlendirilebilir. Öte yandan düşük alkollü
içkilerin tüketiminde temel amacın, eğlenmek, arkadaş ortamında vakit
geçirmek, içkinin yemeğe eşlik etmesi, ya da bira tüketiminde olduğu gibi
bütün bu hususların yanısıra bir noktaya kadar susuzluğu gidermek olduğu 360
ifade edilmektedir. Burada alkol tüketimi anılan amaçların
gerçekleştirilmesinde pekiştirici rol oynayan ikincil nitelikli bir eylem olarak
nitelendirilebilir. Nitekim bunda ürünün alkol seviyesinin düşük olması da
önemli bir etmendir. Bu ayrım esas alındığında ortaya çıkan tabloda, rakı,
votka, kanyak, cin, rom, likör, tekila ve viski yüksek alkollü içecekler grubunda,
şarap ve bira ise düşük alkollü içecekler grubunda yer almaktadır.
Öte yandan yüksek alkollü içkiler grubunda yer alan bazı içki türleri özellikle
kültürel unsurların ve alışkanlıkların etkisiyle grubun diğer ürünlerinden
ayrılmaktadır. Bu nedenle söz konusu ürünler ile diğer ürünler arasındaki 370
ikame edilebilirlik oranı düşüktür. Belirtilen ürünlerden rakı bu yönüyle diğer
yüksek alkollü ürünlerden farklılık göstermektedir. Bilindiği gibi rakı, ülkemize
özgü bir içki konumundadır. Diğer yüksek alkollü içkilerin aksine yemekle
birlikte tüketilmektedir. Diğer yüksek alkollü içkiler yemekten önce aperatif (ön
içki) olarak ya da yemekten sonra tüketilmektedir. Rakı esas itibarıyla ağırlıklı
olarak grup halinde tüketilen bir içki türüdür. Rakı tüketiminde ortam önemli bir
unsurdur. Aynı zamanda rakı ağırlıklı olarak belli bir meze ve sofra kültürünü
de beraberinde getirmektedir. Türk tüketicisi için bütünüyle ayrı bir tüketim
özelliği gösteren ve milli içki konumunda olan ürünün bu özelliklerinden dolayı
diğer yüksek alkollü içeceklerden ayrı bir ürün pazarı olarak değerlendirilmesi 380
yerinde olacaktır.
Düşük alkollü içkiler grubunda ise bira ve şarabın yine nitelikleri ve kullanım
amaçları bakımından birbirinden ayrıldığı anlaşılmaktadır. Bira, genel olarak
yemekle birlikte tüketilen bir içecek niteliği göstermemektedir. Çoğunlukla ev
dışı pazarda düşük oranlı alkollü içki niteliğine uygun biçimde yüksek
07-02/28-8
9
miktarlarda ve kuruyemiş gibi atıştırmalık yiyeceklerle tüketilmektedir. Bununla
birlikte özellikle yaz aylarında bir noktaya kadar susuzluk giderici veya
serinletici yönünün tüketimde önem kazandığı belirtilmektedir. Özellikle genç
nüfus tarafından tercih edilen ürünün tüketimi, yaş ortalaması ilerledikçe 390
düşmektedir. Bu nedenle ürünün diğer içkilerden ayrı bir tüketim kültürü
taşıdığı görülmektedir. Nitekim Kurul tarafından alınan konuya ilişkin
kararlarda (15.12.2003 tarih ve 03-797965-396 ayılı Tekel Özelleştirmesi
Nihai Devir, 22.4.2005 tarih ve 05-27/317-80 sayılı Efpa Bimpaş Muafiyetin
Geri Alınması, 14.11.2002 tarih ve 02-70/843-347 sayılı Efes- Miller,
31.3.2005 tarih ve 05-20/234-69 sayılı Foster’s, 12.6.2003 tarih ve 03-42/463
sayılı Efes Miller, 13.7.2005 tarih ve 2004-3-43 sayılı Efpa soruşturma,
4.5.2006 tarih ve 06-32/393-103 sayılı Martini Pazarlama ve Tic. A.Ş.’nin Mey
İçki San. ve Tic. A.Ş. hisselerini devralması) bira ayrı bir ürün pazarı olarak
değerlendirilmiştir. 400
Öte yandan şarap, daha çok yemekle birlikte tüketilen bir ürün olup aynı
zamanda kendine özgü ayrı bir kültürün öğesi durumundadır. Özellikle ev
pazarında yemekle tüketilen ürünün düşük alkollü olması nedeniyle bayanlar
tarafından da tercih edildiği sektör temsilcilerince belirtilmektedir. Ürünün
yemeğe iyi bir şekilde eşlik etmesinin şarabı diğer içkilerden ayıran bir özellik
olduğu söylenebilir. Ev dışı pazarda ise yine ağırlıklı olarak restoranlarda
tüketilen ürün kullanım amacı ve nitelik olarak diğer alkollü içkilerden
farklılaşmaktadır. Nitekim biranın aksine şarap tüketimi, yaş ortalamasının
yükselmesiyle artmaktadır. Anılan nedenlerle şarabın ayrı bir ürün pazarı 410
olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Nitekim Kurul adı geçen
özelleştirmeye ilişkin devir kararında da şarabı ayrı bir ürün pazarı olarak
nitelendirmiştir.
Ancak mevcut dosya bağlamında şarap pazarının tek bir pazar altında
değerlendirilmesi yerinde tüketim ve ev tüketimi ayrımını dikkate alınca
mümkün görülmemektedir. Bunun nedeni ise alkollü içkiler pazarında ev ve
yerinde tüketim kanallarının ayrı tüketim özellikleri taşımasından
kaynaklanmaktadır. Hotel, restoran, kafe, bar gibi yerinde tüketim noktalarında
şarapla birlikte başka hizmetlerin sunulduğu görülmektedir. Nitekim çoğu kez 420
tüketiciler bu noktalara salt şarap veya içki içmek amacıyla gitmemektedir.
Tüketici, bu noktalarda bulunan ve müşteriye sunulan müzik dinlemek, iyi ve
kaliteli bir yemek yemek, sosyal bir ortamda bulunmak gibi başka
hizmetlerden de yararlanmak amacıyla, anılan mekanları tercih etmektedir. Bu
noktalarda tüketici şarabı yemekle birlikte tüketebildiği gibi yemek yemeden
de şarap içmeyi tercih edebilmektedir. Üstelik bu noktalarda satın alınan
ürünlere perakende kanalındaki fiyatın en az 2-3 katı fiyat ödenmektedir. Bu
fiyat makası noktanın lüks tüketim noktası olmasıyla daha da açılmaktadır.
Buna karşılık şarabı evde tüketmek için perakende kanallardan satın alan
tüketicinin yerinde tüketim pazarında bu ürünü tüketen tüketiciyle benzer bir 430
amacının olmadığı ileri sürülebilir. Diğer yandan yerinde tüketim noktalarında
satılan ürünlerin fiyatlarında artış görülürse tüketicilerin ürünleri perakende
kanallarından tedarik etmeyeceği açıktır. Fiyatın ilgili ürün pazarının tespitinde
son derece önemli bir unsur olduğu dikkate alındığında yerinde tüketim
kanalının ayrı bir pazar olarak tespit edilmesi zorunluluk olarak belirmektedir.
Dolayısıyla pazarda ev tüketimi ile yerinde tüketimin ayrı olarak
07-02/28-8
10
değerlendirilmesi gerekmektedir. Nitekim Efpa-Bimpaş Muafiyetin Geri
Alınması kararında Kurul bu şekilde bir ayrımı benimsemiştir. Yine benzer
şekilde 6.11.2003 tarih ve 03-71/867-371 sayılı Karar’da da bira pazarı
yerinde tüketim (açık), ve ev tüketimi (kapalı) olarak iki ayrı pazar olarak 440
değerlendirilmiştir.
Ancak bu noktada yerinde tüketim kanallarından her şey dahil sistemiyle
çalışan otellerin çıkartılması gerekmektedir. Şöyle ki bu tip otellerdeki tüketim
anlayışının yukarıda yer verilen restoran ve cafe tipi yerlerden farklı olduğu
görülmektedir. Tüketici cafe/restorana gittiği zaman mönüden çeşitli şaraplar
arasından istediği şarabı seçebilmektedir. Oysa bilindiği gibi bu tip otellerde
böyle bir seçim şansı olmamaktadır. Maliyet minimizasyonu dürtüsüyle
hareket eden otellerin birçoğu kendilerine en uygun şartları sağlayan şarap
markasını tek marka olarak tesisinde satışa sunmaktadır. Tüketici de gün 450
boyunca şarabı istediği kadar içebilmekte ve tüketim saikı restorana göre
farklılık arz etmektedir. İlave olarak tüketicinin restoranda aldığı hizmetle bu
noktada aldığı hizmet farklılaşmakta hatta ürünün kullanım amacı da
değişebilmektedir. Bu tip otellerdeki fiyatlama anlayışları da farklılık içermekte
çoğu kez restorandaki ortalama bir şişe şarabın fiyatına otelden her şey dahil
sistemi kapsamında tüm gün yararlanabilmektedir. Sonuç olarak bu
kanalların, tüketim olarak diğer kanallardan farklılaşması gerçeğinden
hareketle yukarıdaki tanımdan çıkartılmalı ve pazar tanımı restoran, cafe, bar,
pub, birahane gibi noktalarla sınırlandırılmalıdır.
460
Diğer yandan sektöre ilişkin bilgiler bölümünde de değinildiği gibi her ne kadar
geçmişte ithal şaraplar yerlilere kıyasla yüksek fiyatla satılıyor olmalarından
dolayı yerli şaraplarla rekabet halinde olmamışsa da mevcut durumda
fiyatların düşmesi ve pazarda yaygınlaşmaya başlamalarıyla bu ürünlerin yerli
şaraplara rakip olarak değerlendirilebileceği, yerli ve ithal ürünlerin aynı
pazarda yer alması gerektiği anlaşılmaktadır.
Bu bilgilerden hareketle ilgili ürün pazarı “herşey dahil sistemiyle çalışan
oteller hariç şarap yerinde tüketim pazarı” olarak tespit edilmiştir.
470
I.1.3. İlgili Coğrafi Pazar
Şarap ürünü açısından pazara giriş, arz kaynaklarına ulaşma, üretim, dağıtım,
pazarlama ve satış şartlarının bölgesel bir farklılık göstermediği göz önüne
alınarak ilgili coğrafi pazar “Türkiye Cumhuriyeti sınırları ” olarak belirlenmiştir.
I.2. Haklarında Soruşturma Yürütülen Taraflar
I.2.1. Kavaklıdere Grubu/ Kavmar Gıda Pazarlama A.Ş. (Kavmar)
480
1929 yılında kurulan Kavaklıdere şirketi tarafından üretilen şarapları 1994
yılından itibaren münhasıran pazarlayan Kavmar’ın yurt geneline yayılmış 12
bölge müdürlüğü bulunmakta olup, ürün dağıtımı bu teşebbüsce
yapılmaktadır. Kavmar tarafından pazarlanan ürünler arasında Kavaklıdere
Şarapları A.Ş.’ce üretilen şaraplardan Öküzgözü, Boğazkere, Kalecik Karası,
Selection, Ancyra, Cabernet Sauvignon, Cabernet Sauvignon & Merlot,
07-02/28-8
11
Carignan & Alicante Özel, Yakut, Angora, Premier, Dikmen, Kavak, Selection,
Narince, Emir & Sultaniye Özel, Sauvignon Blanc & Sultaniye, Angora,
Muscat, Çankaya, Primeur, Lal, Sultaniye, Rosato, köpüklü şaraplardan ise
Altın Köpük, Pembe Köpük, İnci Damlası ve firma tarafından ithal edilen çeşitli 490
şaraplar bulunmaktadır. Kavmar’ın 2003, 2004 ve 2005 yıllarında elde ettiği
net satış tutarları sırasıyla (……………) YTL, (……..…...)YTL ve (……………)
YTL olup şirketin hissedarlık yapısı aşağıda verilmektedir.
Tablo: 4 Kavmar Hissedarlık Yapısı
Hissedarlar Oranı (%)
Tunalı Turizm ve Ticaret A.Ş. 35.0000
Kavaklıdere Şarapları A.Ş. 5.0000
And T.T.S. A.Ş. 52.9000
Sevgi Başman 0.0016
Murat A. Başman 0.0016
Oktay Ersan 0.0016
Oğuz İmregün 0.0016
Derya Özalp 0.0016
Mustafa Saraçoğlu 5.0000
Cevdet Düşmez 0.0016
Can Tunay 0.0100
Teşebbüsün yönetim kurulu Mehmet A. Başman (Başkan), Murat Başman
(Yönetim Kurulu Murahhas Aza) Sevgi Başman (Başkan V.), Ali N. Başman
(Üye), A. Oktay Ersan (Üye), Vedat Naşit Mimaroğlu (Üye) ve S. Berna Tunalı
Mimaroğlu’ndan (Üye) oluşmaktadır. 500
I.2.2. Doluca Şarapçılık Pazarlama ve Ticaret A.Ş. (Doluca)
1926 yılından beri şarap üretimi işiyle iştigal eden Doluca Şarapçılık ve
Bağcılık A.Ş. tarafından üretilen ürünler Doluca tarafından pazarlanmaktadır.
Söz konusu ürünler arasında Doluca tarafından üretilen Dlc Kalecik Karası,
Dlc Cabernet Sauvignon-Merlot, Dlc Sultaniye Emir, Dlc Öküzgözü, Sarafin
Cabernet Sauvignon, Sarafin Merlot, Sarafin Chardonnay, Sarafin Sauvignon
Blanc, Sarafin Fume Blanc, Karma Cabernet Sauvignon-Öküzgözü, Karma
Merlot-Boğazkere, Karma Gamay-Boğazkere, Villa Neva, Villa Doluca, 510
Doluca, Antik, Kav, Nevşah, Moskado, Riesling, Moskado, Dömisek, Safir,
köpüren şaraplar arasında ise Tradokya, Rosaline, Bianca ve yine teşebbüs
tarafından ithal edilen çeşitli şaraplar bulunmaktadır. Doluca’nın 2003, 2004
ve 2005 yıllarına ait net satışları sırasıyla, (…………..), (…………) ve
(……………) YTL olup, şirketin hissedarlık yapısına aşağıda yer verilmektedir.
520
07-02/28-8
12
Tablo:5 Doluca’nın hissedarlık yapısı
530
Hissedarlar Oranı (%)
Ali Ahmed Kutman 90,0
Ali Emin Kutman 4,5
Sibel Kutman 4,5
Etselle Susan Kutman 0,9
Murat Oral 0,1
Toplam 100,0
Doluca’nın yönetim kurulu Ali Ahmed Kutman (Başkan), Murat Oral ve Estelle
Susan Kutman’dan oluşmaktadır.
I.3. Tespit ve Deliller
İhbar kapsamında bir örneği gönderilen, Kavaklıdere, Doluca ve Reina isimli
gece kulübü ve restoranın taraf olduğu sözleşme hakkında bilgi verilmesi
gerekmektedir. Reina, İstanbul Boğazı’nda yer alan son derece popüler bir
gece kulübüdür. Mekanda 8 restoran ve 1 bar olup, restoranlar Antik A.Ş. 540
tarafından İstanbul’da isim yapmış restoranlara kiralanmaktadır. Bar ise yine
Antik A.Ş. tarafından işletilmektedir. Önaraştırma döneminde yapılan yerinde
incelemede Doluca’dan bir örneği alınan sözleşmenin altında Kavmar, Doluca
ve Reina’nın işletmeci teşebbüsü olan Antik Turizm A.Ş. ibareleri
bulunmaktadır. Dolayısıyla Kurum’a yapılan ihbar bu kapsamda teyid
edilmiştir. Bu noktada öncelikle belirtilmesi gereken husus, rakiplerin taraf
olduğu bir dikey anlaşma niteliğinde olması nedeniyle sözleşmenin 2002/2
sayılı Tebliğ kapsamına girmemesidir. Nitekim sözleşmenin Tebliğ
kapsamında yer alabilmesi için üretim veya dağıtım zincirinin farklı
seviyelerinde faaliyet gösteren taraflar arasında bir dikey ilişki olması 550
gerekmektedir. İki rakip üreticinin bir yeniden satıcıyla imzaladığı böylesi bir
anlaşmanın rekabet hukuku uygulamalarında sık karşılaşılan bir sözleşme
niteliği taşımadığı açıktır. Sözleşmenin konusu, anılan yerinde tüketim
noktasında yalnızca sponsor olarak ifade edilen Doluca ve Kavmar tarafından
pazarlanan ve dağıtılan ürünlerin satılmasını ve bu ürünlere rakip bir yerli
şarabın satılmamasını içermektedir. İthal şarap olarak da Kavaklıdere ve
Doluca’nın ithal ettiği şarapları bulunduracak olan noktaya başka ithalatçılara
ait sadece 2 adet kırmızı, 2 adet beyaz şarap satma izni verilmektedir.
24.5.2005 tarihinde kota taahhütlü imzalanan sözleşme her iki teşebbüsten
(……)’şer adet 75 cl.’lik şarap satılıncaya kadar devam edecektir. Sözleşmeye 560
göre her iki firma (…….)’er ABD $’ı tutarında bir meblağı 3 taksit halinde
31.5.2005, 31.7.2005, 31.9.2005 tarihlerinde ilgili işletmeye ödeyecekler ve
açılış için toplam (……)’er adet bedelsiz ürünü Reina’ya vereceklerdir.
Sözleşmede görüldüğü üzere 2 rakip teşebbüs bir araya gelmek suretiyle bir
satış noktasıyla dikey bir sözleşme imzalamışlardır. Sözleşme şartları iki rakip
teşebbüsçe görüşülmüştür. Doluca, Kavaklıdere ve Reina yetkilileri ile yapılan
görüşmelerde söz konusu sözleşmenin imzalandığının teyidi alınmıştır.
07-02/28-8
13
Sözleşme hakkında Doluca yetkilileri ile yapılan görüşmede 2004 yılında yerli 570
şarap üreticisi olarak Reina’da münhasır olarak çalıştıkları ancak münhasırlık
için 2005 yılı kapsamında istenen meblağın artması nedeniyle bu miktarı
karşılayamayacaklarını bildirdikleri ve bunun üzerine Reina tarafından
Kavaklıdere’ye aynı teklifin yapıldığı, Kavaklıdere’den de aynı yanıtın alınması
üzerine adı geçen işletme tarafından mekanda ortak olarak bulunulmasının
teklif edildiği belirtilmiştir. Doluca yetkilileri tarafından verilen bilgiye göre 2004
yılında Doluca’nın (……) YTL (Yaklaşık (……) ABD $’ı.) vererek ve yerli üretici
olarak münhasır bulunduğu Reina, bu sene itibarıyla (………) ABD $’ı talep
etmiş ve Doluca bu meblağı karşılayamayacağını belirtmiştir. (Doluca
yetkilileri bu anlaşma nedeniyle ticari anlamda zarar edildiğini, zararın ise 580
pazarlama bütçesinden karşılandığını ifade etmişlerdir.) Bunun üzerine Reina
yetkilileri tarafından Kavaklıdere’ye aynı teklif iletilmiş, Kavaklıdere
yetkililerinden de aynı yanıtın alınması üzerine noktada birlikte bulunulmaya
başlanmış, talep edilen miktar iki teşebbüs tarafından paylaşılmış ve
sözleşme 24 Mayıs 2005 tarihinde imzalanmıştır. Kavmar yetkilileri ile yapılan
görüşmede de benzer hususlara değinilmiş, 2003 yılında da Kavaklıdere ve
Doluca’nın ayrı ayrı (………) ABD $’ı ödemek suretiyle noktada birlikte yer
aldıkları ifade edilmiştir.
I.3.1. Belgeler ve Belgelerde Adı Geçen Teşebbüslere Yönelik Tespitler 590
I.3.1.1. Reina
I.3.1.1.1. Reina’ya İlişkin Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
Murat Başman’dan (Kavmar Murahhas Azası) Sibel Kutman’a (Doluca
Pazarlama Müdürü) 8.8.2003 tarihinde gönderilen e-posta:
“Reina’nın alımlarını ve cirolarını müşteri bazlı yollamaktayım. Lütfen sizden
de Doluca’nın satışlarını yollamanızı rica ediyorum (cirolar iskonto
edilmemiştir)…” 600
Bu e-postaya Sibel Kutman (Doluca) tarafından aynı gün verilen yanıt:
“…Ekte Reina’nın satışlarını gönderdim. Zarifi ve Dragon’da kesinlikle
ortak çalışalım. Henüz ikisinden de gelmiş bir şey yok. Haberleşelim.”
16.8.2005 tarihinde İstem Akkoyunlu (Doluca Yerinde Tüketim Kanalları
Müdürü) ve Hakan İlkkutlu’ya (Doluca Pazarlama Müdürü) gönderilen e-posta;
“…19 Ağustos 2005 Cuma akşamı Reina’da F1 açılış partisi
gerçekleşecek…Burada da stand kurmaya çalışıyoruz. Kavaklıdere’den Sıtkı,
Lebriz’i (Doluca çalışanı) aramış, herhangi bir destek yapmayacaklarını 610
söylemiş. Ama yine de biz bir destek yapacaksak beraber hareket etmek için
öğrenmek istediklerini söylemiş…”
9.6.2005 tarihli “Memorandum 2” başlıklı Reina Müdüriyeti tarafından
hazırlanan ve Reina çatısı altında yer alan tüm işletme sahiplerine hitaben
yazılan belge:
“… Kavaklıdere ve Doluca haricinde başka yerli şarap, mekanlarda
kesinlikle bulundurulmayacaktır…”
07-02/28-8
14
I.3.1.1.2. Reina Sözleşmesi 620
Sözleşme Süresi Nakit Taviz Bedelsiz Münhasırlık
Kavaklıdere ve Doluca ile
24.5.2005 tarihinde üç taraflı
olarak tek bir sözleşme
imzalanmıştır. Sözleşme her iki
firmanın ayrı ayrı (…..) şişe
şarabı satılıncaya kadar devam
edecektir.
Kavaklıdere
ve Doluca
(……)’er bin
ABD $’ı
verecektir.
Her iki teşebbüs
(….)’er adet
bedelsiz ürün
verecektir.
İşleticinin mekanda işlettiği bar ve
restoranlarda, Kavaklıdere ve
Doluca'ya rakip başka yerli şarap
bulundurulamaz. İthal şarapta iki
firmanın ithal ettiği şaraplar
dışında dört adet ithal şarap
satılabilir.
I.3.1.2. CHANGA
I.3.1.2.1. Changa’ya İlişkin Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
4.10.2005 tarihinde Sibel Kutman’dan (Doluca) Murat Başman’a
(Kavmar) giden e-posta:
“Changa’nın sözleşmesi OK mi, eğer sizin için de uygunsa gönderelim
artık. Ekteki noktalar bize teklif için bastırmakta eğer çift marka düşünüyorsak 630
beraber hareket edelim, hepsi teklif için bastırıyorlar…”
Avni Başman’dan (Kavmar) Sibel Kutman’a (Doluca) gönderilen yanıt:
“…Changa: Sözleşmeyi Kavaklıdere formatına getirdik. Yolladık. Sizin
Sarafin-Karma grupları biz de 5 çeşidimizi %(….) bedelsiz dışında tuttuk.
Diğer 3 müşterinin sözleşmeleri Aralıkta bitecek. Biz görüşmelere daha
başlamadık. Fakat sizin elinizde bulunan ve anlaşması bitecek 6 işletme de
var nasıl bir yol izlesek?...”
I.3.1.2.2. Changa Sözleşmesi
640
Sözleşme Süresi Bedelsiz Vade
Doluca:17.10.2005-(……….…) (…) şişe Tradokya ve ayda bir net cironun %
(…)’ı
(…) gün
Kavaklıdere: 20.10.2005-(……….…) Satışın % (…)’ı (…) gün
I.3.1.2.3. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
Teşebbüs yetkilisi tek marka çalışırken iki firmanın ayrı ayrı çok ciddi
indirimlerde bulunduklarını, çift marka satarken de aynı indirimleri almak
istediğini teşebbüslere ilettiğini ve bunun üzerine Sibel Kutman (Doluca) ve
Murat Başman’ın (Kavmar) birlikte Changa’ya geldiğini ifade etmiştir.
Noktanın mönüsünde % 80 üzerinde Doluca ve Kavaklıdere’nin ürünlerinin yer
aldığı ve sözleşmelerin hemen hemen birbirlerinin aynısı olduğu görülmüştür. 650
I.3.1.3. FİSHMEKAN
I.3.1.3.1 Fishmekan’a İlişkin Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
9.11.2005 tarihli İstem Akkoyunlu’dan (Doluca) Soner Aşık’a (Doluca)
gönderilen e-posta:
07-02/28-8
15
“…Bugün Kavaklıdere Şakir Bey ile Fishmekan ortaklarından Çetin Bey ile
görüşme yaptık… İkinci konu çift marka olarak yapacağımız sözleşme idi. Bu
sözleşmeyi (……) kota, girişte (…...) YTL’lik bedelsiz ürün, iki ayda bir cironun 660
%(…)’si cariden mahsup olan) yapmıyoruz. YTF’leri iptal edeceğiz. Bunun
yerine Kavaklıdere’nin şu anki çalışma koşulu olan %(…) ıskonto (Kav, DLC,
Sarafin ve Karma hariç) ve yıl sonunda toplam cirosunun %(…)’u (Sarafin
Karma hariç) kadar bedelsiz ürün vererek anlaşacağız...”
I.3.1.3.2. Fishmekan Sözleşmesi
Sözleşme Süresi Nakit Taviz Iskonto Bedelsiz Vade Münhasırlık
Kavaklıdere ile 1.2.2006 tarihinde
(……) şişelik kotalı anlaşma (Kotada
Yakut, Öküzgözü, Selection Kırmızı
ve Kalecik Karası alımları
sayılacaktır.).
(……) YTL (……) (……) şişe
alımına (……)
şişe.
(……)
gün
-
I.3.1.3.3. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
670
Teşebbüs yetkilisi Doluca ve Kavaklıdere’nin birlikte gelerek 3 taraflı sözleşme
yapmak istediklerini, bu talebin kendilerinden gelmediğini, teklifte sadece
Doluca ve Kavaklıdere şaraplarını satmalarının istendiği ve iki firmanın
ıskontolarının aynı olduğunu belirtmiştir.
Noktada yapılan incelemede sadece Kavaklıdere ve Doluca ürünlerinin
mönüde yer aldığı ve teşebbüsler arasındaki iletişime paralel sonuçların
ortaya çıktığı görülmüştür.
I.3.1.4. SUSHICO 680
I.3.1.4.1. Sushico’ya İlişkin Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
Avni Başman’dan (Kavmar) Sibel Kutman’a (Doluca) 7.10.2005 tarihinde
gönderilen ve ekinde Sibel Kutman’dan Murat Başman’a (Kavmar) 5.10.2005
ve İstem Akkoyunlu’nun (Doluca) Sibel Kutman, Hakan İlkkutlu (Doluca) ve
Soner Aşık’a (Doluca) 4.10.2005 tarihinde gönderilen e-postadaki İstem
Akkoyunlu tarafından gönderilen yazışma:
“Sibel Hanım,
Sushı Co, Mori Grup ve Kaşıbeyaz’ın Kavaklıdere ile anlaşmaları bitmek 690
üzere. Bu üç firmanın yetkilileri tek marka anlaşması için bizden teklif istediler
ve görüşmelere başladık. Kavaklıdere firması ile beraber bu üç noktaya
girmemiz konusunda yardımlarınızı rica ederiz...”
21.11.2005 tarihinde İstem Akkoyunlu’dan (Doluca) Sibel Kutman (Doluca)
ve Hakan İlkkutlu’ya (Doluca) gönderilen e-posta:
“…Kavaklıdere koordinatörü Şakir Bey ile bugün saat 12.00 de
Midpoint, 15.00’de Sushi Co ile görüşmemiz var. Sushi Co için hazırladığımız
teklif; Toplam (……) şişe kota ((……) şişe Doluca, (….…) şişe Kavaklıdere)…”
700
07-02/28-8
16
I.3.1.4.2. Sushico Sözleşmesi
Sözleşme
Süresi Iskonto Bedelsiz Vade Münhasırlık
Doluca ile
15.12.2005
tarihinde (…..)
şişe kotalı
Villa Neva %(…),
Antik, Dlc, Kav, ithal
ürünlerde %(…)
-(…) YTL tutarında + (…) şişe
18,75 cl Villa Doluca
-Sevgililer günü ve yılbaşı için
(…) şişe bedelsiz.
(…)
gün
-
Kavaklıdere
ile (……….…)
tarihinde
(………) şişe
kotalı.
-Çankaya, Angora
Kırmızı % (….),
-Carignan Alicante,
Emir Sultaniye ve
Yakut ürünlerinde ve
ithal ürünlerde %(…)
ıskonto
-(……..) YTL tutarında bedelsiz
şarap + KDV tutarında bedelsiz
kalite şarap.
-Sevgililer günü ve yılbaşı için
toplam (……) şişe 18,75’lik ürün
bedelsiz ürünler.
(…)
gün
Kavaklıdere ile tek
bir yerli şarap
dışında başka
şarap satmamak
üzerine anlaşmalı
Noktada yerli şarap olarak sadece Kavaklıdere ve Doluca ürünlerinin yer
aldığı görülmüştür. Kavaklıdere’nin noktayla imzaladığı sözleşmenin taslak
hali yerinde incelemede elde edilmiş olup bu metinde, tek bir yerli şarap
dışında başka şarap satamaz yerine, “Doluca dışında başka yerli şarap
satamaz” hükmü bulunmaktadır. Doluca ve Kavaklıdere’nin noktayla 710
imzaladığı sözleşmelerin benzer şartlar taşıdığı ve belgelerde ortaya konulan
iletişimin hayata geçtiği anlaşılmaktadır.
I.3.1.5. KAŞIBEYAZ
I.3.1.5.1. Kaşıbeyaz’a İlişkin Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
Soner Aşık’tan (Doluca) İstem Akkoyunlu’ya (Doluca) gönderilen yazışma:
“…Kavaklıdere’nin Kaşıbeyaz’da çift marka çalışalım teklifimize bir
yanıt vermemesi konusunda Kaşıbeyaz’a hemen teklifimizi iletelim konusunda 720
mutabık kalmıştık,…”
İstem Akkoyunlu’dan Hakan İlkkutlu’ya (Doluca) gönderilen e-posta:
“…Kaşıbeyaz’ın Kavaklıdere ile yaptığı süreli sözleşme ekim ayının başında
bitti. Sibel Hanım Murat Başman’a yazmasına rağmen şu ana kadar
Kavaklıdere’den bu konuda bir yanıt alamadık. “
I.3.1.5.2 Kaşıbeyaz Sözleşmesi
Sözleşme Süresi Iskonto Bedelsiz Ürün Vade Münhasırlık
Kavaklıdere ile 1.1.2006 tarihli,
(……) yıl içerisinde (……) şişe kotalı
(……) (……) YTL değerinde (……)
gün
Kavaklıdere
I.3.1.5.3. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme 730
Teşebbüs yetkilisi her iki firmadan da, mahzen grubu dışındaki şaraplarda
%(….) ıskonto aldığını belirtmiştir. Kavaklıdere ile münhasır sözleşmesi
olmasına karşın Doluca ürünleri de noktanın mönüsünde yer almaktadır. Bu
bilgilerden hareketle noktada teşebbüsler arasındaki iletişimin hayata
geçirildiği görülmektedir.
07-02/28-8
17
I.3.1.6. ÇIRAĞAN
I.3.1.6.1 Çırağan’a İlişkin Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler 740
18.10.2005 tarihinde Murat Başman’dan (Kavmar) Sibel Kutman’a
(Doluca) gönderilen e-posta:
“…Çarşamba günü gelemiyorum, 25.10 günü gelebileceğim. Bu arada
haberleşmemiz gerekirse, telefondan ulaşabilirsiniz. Müşterileri de tarıyoruz,
iki firmanın da anlaşması bitecek müşterileri. Çırağan konusunda gelişmeleri
bildirirseniz sevinirim….”
Sibel Kutman’dan (Doluca) Murat Başman’a (Kavmar) 20.10.2005
tarihinde gönderilen e-posta: 750
“...Az önce (...……) (Çırağan Otel Genel Müdürü) ile yemekten döndüm..
Kendisi ile uzun uzadıya görüştükten sonra ve o da benim argümanlarımı
dinledikten sonra aslında en adil olanın %50-%50 çift marka olması
gerektiğine kani oldu. İkimizin beraber gidip benzer satış koşullarında çift
marka olmak istiyoruz dediğimizde takdirle memnun olacağını ve de tercih
edeceğini belirtti. Ben haftaya sizinle zaten (…) bir toplantımız olacağını, bu
fikri gündeme getireceğimi, gelişmelerden de kendisini bilgilendireceğimizi
söyledim. Herhangi bir söz vermedim. Ama çift marka kapısını aralamış
oldum….
Pazartesi gelebilecek misiniz? Bir an önce görüşmemizde fayda var. Böyle bir 760
operasyona girecekseniz herhalde ikimiz açısından da en adil formül
İstanbul’daki tüm 5 yıldızlılarda anlaşma bitimleri itibarıyla çift marka teklif
vereceğiz diye bir karara varmak olacaktır. Yoksa her birinde ayrı ayrı savaş
başlayacak. Önce Çırağan ardından Swiss, Marmara, Hilton derken bir de
Mey tavizler iyicene fahiş boyuta gelebilir. Ne düşünüyorsunuz? Ne zaman bir
araya gelelim? Görüştüğümüzde gündemdeki diğer restoranları da bir karara
bağlarız. Haberlerinizi bekliyorum…”
Sibel Kutman’dan (Doluca) Murat Başman’a (Kavmar) 11.11.2005
tarihinde gönderilen e-posta: 770
“…Otelleri ne yapıyoruz? Nokta başına litre satışları paylaşacak mıyız?
Önümüzdeki hafta beraber (…….)’ı (Çırağan’ın yetkili kişisi) ziyaret edelim
mi?... Oradaki gelişme sonucunda da Swiss Oteli planlarız. Onlara da beraber
gidebiliriz…”
Sibel Kutman’dan Murat Başman’a 16.11.2005 tarihinde gönderilen e-posta
“Swiss: Çırağan’ın gelişmesini takiben isterseniz ben genel müdürden bir
randevu alıp hal hatır sonrası teklif verme aşamasında olduğumuzu Çırağan’la
da yaptığımız uygulama gibi acaba kendileri çift marka bir teklife sıcak
bakarlar mı ve en iyisinin bu şekilde olacağını belirten bir görüşme 780
gerçekleştireyim.”
07-02/28-8
18
790
I.3.1.6.2. Çırağan Sözleşmesi
Sözleşme Süresi Nakit Taviz Iskonto Münhasırlık
Doluca ile 1.2.2005
–(……..) arası.
(………) ABD
$’ı
Nevşah, Antik kırmızıda %(…) DLC’ler için
%(…), diğerleri için %(…)
-
Doluca ile 1.3.2006-
(………) arası.
Kavaklıdere ile
1.3.2006- (………)
arası.
Doluca: Nevşah ve Antik kırmızıda %(…),
DLC'lerde %(…), diğerlerinde %(…)
Kavaklıdere: Angora beyaz, Carignan Alicante
%(…), Çankaya ve Angora kırmızı
%(…)diğerleri için %(…)
-
Sözleşmelerin şartları incelendiğinde teşebbüsler arasındaki iletişimin hayata
geçtiği görülmektedir.
I.3.1.7. GO MONGO
I.3.1.7.1. Go Mongo’ya İlişkin Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
800
Sibel Kutman’dan (Doluca) Murat Başman’a (Kavmar) 8.9.2005 tarihinde
gönderilen e-posta:
“…Go Mongo: Asya Bölge müdürlüğümüzden görüşme ve teklif talebinde
bulunmuş. Yarına randevu almışız. O zaman ben tek marka değil çift marka
görüşmeleri konusunda ekibi yönlendiriyorum.”
I.3.1.7.2. Go Mongo Sözleşmesi
Sözleşme Süresi Nakit Taviz Iskonto Bedelsiz
Doluca: 7.10.2005 tarihli
(……) şişe yerli ürün
kotalı.
(……) YTL -Kadehte kullanılacak ürünlerde %(…),
-Antik-Kav-DLC, köpüren şaraplarda
%(…)
-İthal ürünlerde Valdivieso ürünlerine
%(…)
(….) şişe Villa
Doluca 75 cl
Kavaklıdere 7.10.2005
tarihli (……) şişe yerli ürün
kotalı.
(……) YTL -Çankaya - Lal- Muskat - Angora
Kırmızı-Beyaz ürünlerinde %(…),
-Narince- Emir & Sultaniye –Carignan
& Alicante - Cabarnet Sauvignon
%(…)
(….) şişe
I.3.1.7.3. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme 810
Teşebbüs yetkilisi sözleşmenin yapılması aşamasında iki taraftan birinin çok
iyi teklif vermesi durumunda münhasırlığı tercih edeceğini, ancak iki
teşebbüsten de böyle bir teklif gelmediğini ve her iki firmanın da tekliflerinin
hemen hemen aynı olduğunu belirtmiştir.
Bu bilgilerden hareketle belgelerdeki iletişimin hayata geçtiği sonucuna
ulaşılmaktadır.
07-02/28-8
19
I.3.1.8. SHIP AHOY 820
I.3.1.8.1. Ship Ahoy’a İlişkin Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
İstem Akkoyunlu’dan (Doluca) 30.05.2006 tarihinde Hakan İlkkutlu
(Doluca) ve Sibel Kutman’a (Doluca) gönderilen e-posta:
“…Sibel Hanım, Dün Ship ahoy’a çift marka bedelsiz ürün teklifi verdik.
Cemal bu teklifi istemedi. Tek marka teklifi istediğini söyledi. Elindeki 200 koli
K.Dere ürününü dışarıya satabileceğini söylüyor. Biz sizle noktayı ziyaret
ettikten sonra Zafer Bey ile görüştüğünü ve tek marka teklif istemeye karar
verdiklerini düşünüyoruz…”
830
I.3.1.8.2. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
Teşebbüsün yetkilisi senelerdir Kavaklıdere ve Doluca tekliflerinin birbirlerine
çok yakın olduğunu, son iki yıl Doluca ile münhasır çalıştıklarını, bu sene ise
işletmede Kavaklıdere ve Doluca’nın birlikte bulunduğunu, ikisinden birinin
daha iyi teklif vermiş olması durumunda o firma ile münhasır çalışacağını,
ancak tekliflerin hemen hemen aynı olması nedeniyle münhasır çalışmayı kârlı
bulmadığını belirtilmiştir.
Bu bilgilerden hareketle teşebbüsler arasındaki iletişimin hayata geçtiği 840
görülmüştür.
I.3.1.9. DRAGON
I.3.1.9.1. Dragon’a İlişkin Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
Murat Başman’dan (Kavmar) Sibel Kutman’a (Doluca) 8.8.2003 gönderilen
yazışma:
“Dragon Çin’de tek firma çalışmak isteyecek. Yine ortak girelim. Zaten Diren
gibi ürünler de satıyordu. Doluca + Kavaklıdere ve ileride importlar dahil 2 850
firma ortak girelim derim.”
Bu e-postaya Sibel Kutman tarafından aynı gün verilen yanıt:
“…Zarifi ve Dragon’da kesinlikle ortak çalışalım. Henüz ikisinden de gelmiş bir
şey yok. Haberleşelim…”
Dragon’un herhangi bir teşebbüsle yazılı anlaşması bulunmamaktadır.
Noktanın mönüsünde yerli şarap olarak Kavaklıdere ve Doluca yer almaktadır.
Dragon teşebbüsler arasındaki iletişimin hayata geçtiği bir başka nokta olarak
ele alınmıştır. 860
I.3.1.10. Yunan Restoran
Sibel Kutman’dan (Doluca) Murat Başman’a (Kavmar) 26.8.2003
tarihinde gönderilen ve ekinde Murat Başman’dan Sibel Kutman’a 22.8.2003
tarihinde gönderilen e-postanın bulunduğu yazışma:
“…. Yunan Restoran: Bülent Gergin ve Metin Terzi’nin mekanı. (Yaz başında
telefonda görüşmüştük) 10 Eylül’de açılacak. Konuştuklarım(……………) +
KDV (iki firmanın toplam vereceği) sadece Kavaklıdere + Doluca. İmportları
biz vereceğiz, daha ithal etmedik ise de piyasadan alıp vereceğiz. Kesinlikle 870
07-02/28-8
20
başka şarap firmasını devreye sokmamak için… Anlaşma taslağını
yollayacağım…”
I.3.1.10.1. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
Yunan Restoran’ın belgelerin söz konusu olduğu dönemdeki işletmecisi
(…………….), o tarihte Kavaklıdere ve Doluca’nın sunduğu taviz ve
indirimlerin birbirine paralel olduğunu ve yerli şarap olarak Kavaklıdere ve
Doluca’yı birlikte sattığını ifade etmiştir. Bu kapsamda anılan noktada da
teşebbüs yetkilileri arasındaki görüşmelerin noktaya yansıdığı görülmüştür. 880
I.3.1.11. TİKE
I.3.1.11.1. Tike’ye İlişkin Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
17.10.2005 tarihinde Şakir Akışık’tan (Kavmar) Murat Başman’a (Kavmar)
gönderilen e-posta:
“…Tike’nin sözleşmesi bitti yeni sözleşme yapıyorlar. Biz de devreye girdik.
%(…) ıskonto alıyorlar… Doluca ile anlaşacaklarını ifade ediyorlar. Bizden de
bu teklife cevap bekliyorlar. … Bence Doluca’ya bu noktaya birlikte girelim 890
diyelim biraz rahatsız olsunlar...”
Murat Başman’ın ilgili e-postaya yanıtı:
“bizden de teklif almadan hareket etmesinler Doluca ile bu sabah
konuştum…”
18.10.2005 tarihinde Murat Başman’dan (Kavmar) Sibel Kutman’a
(Doluca) gönderilen e-posta:
“…Tekrar yazıyorum. Tike teklif bekliyor bugün. Ben sizinle
görüşmeden teklif vermek istemiyorum. Siz teklifi sunmuşsunuz (Güray Bey’e)
Lütfen teklifinizi bir şekilde durdurunuz. Çünkü bir noktayı konuşmamız
gerekiyor…” 900
16.11.2005 Sibel Kutman’dan Murat Başman’a gönderilen e-posta:
“…Tike: Zaten kotası ve sözleşmesi devam ediyor…”
I.3.1.11.2. Tike Sözleşmesi
Sözleşme
Süresi
Nakit Taviz Iskonto Bedelsiz Vade Münhasırlık
Doluca ile
1.2.2003
tarihinde (…)
yıllık
imzalanmıştır.
(……) YTL (3
ayda bir ciro
üzerinden
%(…) oranında
ciro primi)
Antik %(…) - Yerlide Doluca
5.10.2005
(……) şişelik
satış kotası
dolana kadar
(……) YTL Antik %(…), ithal
ürünlerde Valdivieso’ya
%(…), diğer ithallerde
%(…)
- (…)
gün
Yerli ve ithalde
Doluca
910
07-02/28-8
21
I.3.1.11.3. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
Tike yetkilisi Kavaklıdere ve Doluca’nın noktada bulunduğunu, ancak kotalı
anlaşmasının Doluca ile olduğunu, bu nedenle Doluca satılmasını tercih
ettiğini belirtilmiştir. Dolayısıyla Tike iletişimin hayata geçtiği bir başka nokta
olarak değerlendirilmiştir.
I.3.1.12 BTA
I.3.1.12.1 BTA’ya İlişkin Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
920
Murat Başman’dan (Kavmar) Sibel Kutman’a (Doluca) 11.7.2005 tarihinde
gönderilen e-posta:
“…BTA için sizin sorumlu kişi ile bizim İsmail Bey 13.7.2005 Çarşamba
saat 11.00 randevu alsınlar mı? Görüşmeye gitsinler mi? Her iki firma olarak
teklifimiz (önerim): (…) yıllık, (…….) litre kota, fatura altı ıskonto %(…), (…….)
YTL bütçe (partiler halinde)
Ben (……..) YTL taviz verdim derken ıskontolar dahil edilmişti. (…….)
YTL ıskonto + (……….) YTL maddi destek partiler halinde verilmişti. 2 firma
aynı şartlarla gitmeli. Öneriniz varsa yazın lütfen. Bizler gitmiyoruz…”
930
Sibel Kutman’ın (Doluca) bu e-postaya aynı gün içerisinde verdiği yanıt:
“…Çarşamba 11 uygun. Teklif de uygun. Bizden Serdar Aslan ve İstem
Hanım katılacaklar. Bilgisini verdim. BTA Deniz Bey’den randevu alınacak
herhalde. Sizden İsmail Bey ile nasıl irtibata geçsinler? Hadi hayırlısı
inşallah olumlu geçer. Onlar toplantıdayken biz de gerekirse irtibat
kurabilecek durumda olalım birbirimizle anlık bir karar durumu söz konusu
olursa diye…”
18.11.2005 tarihli Kavaklıdere şirket içi yazışmada Şakir Akışık tarafından 940
yapılan ve Murat Başman tarafından onaylanan öneri:
“…2-3 senaryoda Doluca ile konuşulması faydalı olabilir. İkimiz de
taviz verelim. Mey ile anlaşmasını engelleyemiyoruz. Engellemiyor isek yalnız
bırakalım. Sadece Mey ile nasıl gidiyor görmeleri lazım. (…………………).
Mahzen vererek işlerini kolaylaştırıyoruz. Mahzen bizden. Kalite! Ve sofra
Mey’den. BTA için süper sonuç. Bence Doluca ile konuşalım
……………(TİCARİ SIR…………..…”
Bu bilgilerden hareketle BTA da işbirliği hayata geçirilmeye çalışılmakla
birlikte noktaya rakip Mey’in daha iyi teklif vererek ürün sağlamayı başardığı 950
anlaşılmıştır.
I.3.1.13. Diğer Satış Noktalarına İlişkin Tespitler
I.3.1.13.1 Swissotel, The Marmara Oteli, Hilton Otele İlişkin Tespitler
I.3.1.13.1.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
Sibel Kutman’dan Murat Başman’a 20.10.2005 tarihinde gönderilen Çırağan
Otel hakkındaki e-posta : 960
07-02/28-8
22
“...Az önce (……….) (Çırağan Otel Genel Müdürü) ile yemekten döndüm. Aynı
size aktardığı gibi bana da önümüzdeki sene Kavaklıdere’ye bir şans vermek
istediğini benden de bu konuda anlayış ve kibarca izin beklediğini iletti.
Kendisi ile uzun uzadıya görüştükten sonra ve o da benim argümanlarımı
dinledikten sonra aslında en adil olanın %50-%50 çift marka olması
gerektiğine kani oldu. İkimizin beraber gidip benzer satış koşullarında çift
marka olmak istiyoruz dediğimizde takdirle memnun olacağını ve de tercih
edeceğini belirtti. Ben haftaya sizinle zaten (…………………………..) bir
toplantımız olacağını, bu fikri gündeme getireceğimi, gelişmelerden de
kendisini bilgilendireceğimizi söyledim. Herhangi bir söz vermedim. Ama çift 970
marka kapısını aralamış oldum. (…………………TİCARİ SIR………...…).
Pazartesi gelebilecek misiniz? Bir an önce görüşmemizde fayda var. Böyle bir
operasyona girecekseniz herhalde ikimiz açısından da en adil formül
İstanbul’daki tüm 5 yıldızlılarda anlaşma bitimleri itibarıyla çift marka teklif
vereceğiz diye bir karara varmak olacaktır. Yoksa her birinde ayrı ayrı savaş
başlayacak. Önce Çırağan ardından Swiss, Marmara, Hilton derken bir de
Mey tavizler iyicene fahiş boyuta gelebilir. Ne düşünüyorsunuz? Ne zaman bir
araya gelelim? Görüştüğümüzde gündemdeki diğer restoranları da bir karara
bağlarız. Haberlerinizi bekliyorum…”
980
Sibel Kutman’dan Murat Başman’a 11.11.2005 tarihinde gönderilen e-
posta ;
“…Otelleri ne yapıyoruz? Nokta başına litre satışları paylaşacak mıyız?
Önümüzdeki hafta beraber (……)’ı (Çırağan’ın yetkili kişisi) ziyaret edelim mi?
Bence en iyisi ikimizin kendisiyle görüşmesi olacaktır. Oradaki gelişme
sonucunda da Swiss Oteli planlarız. Onlara da beraber gidebiliriz…”
Sibel Kutman’dan Murat Başman’a 16.11.2005 tarihinde gönderilen e-
posta ;
“…Swiss: Çırağan’ın gelişmesini takiben isterseniz ben genel müdürden bir 990
randevu alıp hal hatır sonrası teklif verme aşamasında olduğumuzu Çırağan’la
da yaptığımız uygulama gibi acaba kendileri çift marka bir teklife sıcak
bakarlar mı ve en iyisinin bu şekilde olacağını belirten bir görüşme
gerçekleştireyim.
Sibel Kutman’dan Murat Başman’a gönderilen 30.11.2005 tarihli e-posta
“…1.Swiss Otel için bir gelişme var mı? Bize baskı yapıyorlar ve bugün teklif
isterler “
I.3.1.13.1.2. The Marmara Hotel Yetkilisi İle Yapılan Görüşme 1000
The Marmara Hotel yetkilisi ile yapılan görüşmede Kavaklıdere ve Doluca ile
çalışılmasının nedeninin müşteriden gelen talep olduğu, bu iki firmadan gelen
tekliflerin aynı olmasındaki nedenin otelin pazarlık gücünden kaynaklandığı ve
anılan teşebbüslerin bir iletişim içinde olduğuna dair bir duyumlarının olmadığı
belirtilmiştir. Noktanın Kavaklıdere ile imzaladığı bir önceki sözleşme ile
Doluca’nın otelle hâlihazırda geçerli olan sözleşmesinin farklılaştığı
görülmektedir.
1010
07-02/28-8
23
I.3.1.13.1.3. Hilton Hotel Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
Hilton Oteli yetkilisi ile yapılan görüşmede bankette sadece tek bir firma ile
çalışmayı tercih ettiklerini, Kavaklıdere ile Doluca’dan ayrı ayrı teklif
istediklerini ve mevcut durumda Kavaklıdere ile çalıştıklarını ifade etmiştir.
Hilton minibar ve bankette Kavaklıdere ile münhasır çalışmakta olup sözleşme
Kavaklıdere ile Doluca arasındaki iletişime paralellik arz etmemektedir.
I.3.1.13.1.4. Swissotel Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
1020
Doluca Swissotel ile imzaladığı sözleşme kapsamında minibar ve bankette
münhasır çalışmaktadır. Sözleşme incelendiğinde noktada Kavaklıdere ile
Doluca arasındaki iletişime paralellik arz eden bir durum tespit edilememiştir.
I.3.1.14. Midpoint
I.3.1.14.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
2.11.2005 tarihinde Şakir Akışık’tan Murat Başman’a gönderilen şirket içi
yazışma : 1030
“…Mid Point ile ilgili Doluca bize bir bilgi döndü mü? Bizim noktaya bir teklif
yapmamız lazım..” ifadesinin ardından Murat Başman “…Yazı yazacağım.
Doluca ne konuşmuş?..” sorusunu sormaktadır. Bunun üzerine Şakir Akışık
“…Doluca henüz bir görüşme yapmadı. İşi bizim netleştirmemiz lazım. Doluca
ile mutabık kalıp bizim çift kalem teklif götürmemiz gerekiyor...” ibaresini
kullanmaktadır. Murat Başman ise “…Doluca ile beraber taktik geliştirelim ve
beraber girelim derim. Tek firma teklifi vermeyelim. Doluca da vermesin
zaten…” demektedir.
Sibel Kutman’dan Murat Başman’a 16.11.2005 tarihinde gönderilen e-1040
posta ;
“…Mid Point ve Sushico: Nasıl bir teklif düşünürsünüz. Kaçar şişe kota
koyacağız? (Evet ikisinin de eşit olması önemli) ve ne taviz vereceğiz? Biz
mutabık kalalım sonra elemanlar görüşme yapabilirler.…”
21.11.2005 tarihinde İstem Akkoyunlu’dan Sibel Kutman ve Hakan
İlkkutlu’ya gönderilen e-posta :
“…Kavaklıdere koordinatörü Şakir Bey ile bugün saat 12.00 de Midpoint,
15.00’de Sushi Co ile görüşmemiz var. Midpoint için hazırladığımız teklif;
Toplam (………) YTL ciro ((………)YTL Doluca (………) YTL Kavaklıdere)…” 1050
Söz konusu e-postaya yanıt olarak Hakan İlkkutlu, “…kolay gelsin, inşallah
biter” ifadesini kullanmaktadır.
Murat Başman’ın Sibel Kutman’a gönderdiği 26.11.2005 tarihli e-posta :
“…Midpoint, Sushico iki firma olarak girmemiz iyi fakat
(………………..…)…”
29.11.2005 tarihli Kavaklıdere şirket içi yazışma şu şekildedir :
“…Mid point çift kalem sözleşme… Doluca randevu tarihi…”
1060
07-02/28-8
24
Sibel Kutman’dan Murat Başman’a gönderilen 30.11.2005 tarihli e-posta:
“… 2. Mid Point 2 firmayı ayırmaya kararlı. Siz de ortak tavizin üstüne
çıkmayın lütfen.
3. Sushi Co ortak bitti Midpoint’te de ortak bitmeli diye düşünüyorum. 4.
Migros için bir aksiyonda bulunmuyoruz. Hesap kitap yapmadan extra taviz
istiyorlar…”
Murat Başman tarafından bu e-postaya verilen yanıta aşağıda yer verilmiştir.
“…Midpoint’te ortak teklifte devam ediyoruz. Çırağan’ı yarına, Swiss’i de
Ankara durumuna göre önümüzdeki hafta başına almayı planlıyorum. Sushi
Co hayırlı olsun…” 1070
I.3.1.14.2. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
Midpoint yetkilisi yapılan görüşmede noktada Kavaklıdere ürünlerinin
satılmadığı, Doluca satılmasının nedeninin Doluca’nın şartlarının
Kavaklıdere’den daha iyi olması olduğu belirtilmiştir. Midpoint Doluca ile
münhasır çalışmakta olup Kavaklıdere ile Doluca arasındaki iletişimin bu
noktada sonuç vermediği görülmektedir.
I.3.1.15. Mori 1080
I.3.1.15.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
Avni Başman’dan Sibel Kutman’a 7.10.2005 tarihinde gönderilen ve
ekinde Sibel Kutman’dan Murat Başman’a 5.10.2005 ve İstem Akkoyunlu’nun
Sibel Kutman, Hakan İlkkutlu ve Soner Aşık’a 4.10.2005 tarihinde gönderilen
e-postada İstem Akkoyunlu tarafından gönderilen yazışma şu şekildedir:
“Sibel Hanım,
Sushi Co, Mori Grup ve Kaşıbeyaz’ın Kavaklıdere ile anlaşmaları bitmek
üzere. Bu üç firmanın yetkilileri tek marka anlaşması için bizden teklif istediler 1090
ve görüşmelere başladık. Kavaklıdere firması ile beraber bu üç noktaya
girmemiz konusunda yardımlarınızı rica ederiz...”
25.10.2005 tarihinde İstem Akkoyunlu’dan Sibel Kutman’a gönderilen e-
posta:
“…Bizim ortak çalışmak istediğimiz Kavaklıdere anlaşmalı noktalar; Sushi Co,
Mori, Kaşıbeyaz, İstanbul Caz Bar (………….…), Planet (Bağdat cad.-
Nişantaşı).
I.3.1.15.2. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme 1100
Mori’nin yetkilisi (……………….) ile yapılan görüşmede 2000 yılından beri
Kavaklıdere ile çalışılmakta olduğu, söz konusu tarih itibarıyla son
sözleşmenin yeni sona erdiği ifade edilmiştir. Mori Kavaklıdere ile münhasır
çalışmakta olup Kavaklıdere ile Doluca arasındaki iletişim bu noktada sonuç
vermemiştir.
1110
07-02/28-8
25
I.3.1.16. Planet
I.3.1.16.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
25.10.2005 tarihinde İstem Akkoyunlu’dan Sibel Kutman’a gönderilen e-
posta:
“…Bizim ortak çalışmak istediğimiz Kavaklıdere anlaşmalı noktalar; Sushi Co,
Mori, Kaşıbeyaz, İstanbul Caz Bar (……….……), Planet (Bağdat cad.-
Nişantaşı)…”
1120
I.3.1.16.2. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
Planet yetkilisi ile yapılan görüşmede noktanın 5 senedir Kavaklıdere ile
münhasır çalıştığı, Doluca ile hiç çalışılmadığı ifade edilmiştir. Yapılan
incelemelerde Planet’ın Kavaklıdere ile münhasır çalışmakta olduğu ve iki
teşebbüs arasındaki iletişimin bu noktada sonuç vermediği görülmüştür.
I.3.1.17. İstanbul Jazz Bar
I.3.1.17.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler 1130
Sibel Kutman’dan Murat Başman’a 16.11.2005 tarihinde gönderilen e-
posta ;
“…(……………): Bildiğim kadarıyla İstem ve Sıtkı beraber görüşüyorlar.
(……………TİCARİ SIR…………..). Devam edelim...”
25.10.2005 tarihinde İstem Akkoyunlu’dan Sibel Kutman’a gönderilen e-
posta:
“…Bizim ortak çalışmak istediğimiz Kavaklıdere anlaşmalı noktalar; Sushi Co,
Mori, Kaşıbeyaz, İstanbul Caz Bar (……………), Planet (Bağdat cad.-
Nişantaşı). 1140
I.3.1.17.2. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
İstanbul Jazz Bar yetkilisi ile yapılan görüşmede soruşturma konusuna yönelik
bir bilgilerinin olmadığı ve mevcut durumda hiçbir teşebbüsle yazılı
sözleşmesinin bulunmadığı belirtilmiştir. Yapılan incelemede noktanın ağırlıklı
olarak ithal şarap sattığı görülmüştür.
I.3.1.18. Mirror
1150
I.3.1.18.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
Sibel Kutman’dan Murat Başman’a 8.9.2005 tarihinde gönderilen e-posta
“Mirror Asya: (……..) Asya’da açacağı noktada Kavaklıdere ile çalışmayı
düşünmediğini ve bizimle tek marka çalışmak istediğini söylemiş. Bizimkiler de
görüşmüş ancak oldukça yüksek meblağlar istediği için sonuçsuz kalmış. Ne
yapalım? Nasıl yönlendirelim ekipleri?..”
1160
07-02/28-8
26
I.3.1.18.2. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
Mirror yetkilisi ile yapılan görüşmede yerli şarap olarak Kavaklıdere ile
çalışıldığı, her iki firmanın vermiş olduğu tekliflerin birbirlerinden farklı olduğu
ve Kavaklıdere ile Doluca arasında yoğun bir rekabet olduğu belirtilmiştir.
Yapılan incelemede Mirror’ın iki restoranında Kavaklıdere, bir restoranında ise
Doluca ile münhasır çalışmakta olduğu görülmekle beraber Kavaklıdere ile
Doluca arasındaki iletişimin bu noktada sonuç verdiğine yönelik herhangi bir
tespit yapılmamıştır.
1170
I.3.1.19. Sky 360
I.3.1.19.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
Murat Başman’a 5.10.2005 tarihinde Şakir Akışık (Kavaklıdere Bölge
Satış Koordinatörü) tarafından gönderilen şirket içi yazışma :
“Sky 360 takip ediyorum. Kotası bu aralar bitmek üzere. Ekim sonu Kasım
başı gibi biter. Mekan ile ilgili ne düşünüyorsunuz?
1) Tek kalem için bastırabiliriz. Maliyeti yüksek olabilir
2) Doluca ile birlikte girebiliriz. Doluca’ya sorarsanız burası benim mekanım 1180
siz girmeyin diyebilir
3) Doluca ile konuşmadan biz çift kalem olmak için teklif verebiliriz
Benim önerim 3. tercihten yana. Biz çift kalem olmaya uğraşalım. Olamaz isek
Doluca ile konuşuruz…” şeklindeki yazışmaya Murat Başman “2 firma için
gidelim” yanıtını vermiştir.
Şakir Akışık ardından ilgili restorana çift firma teklifi sunulduğunu belirterek
aşağıda yer alan ifadeleri kullanmaktadır:
“…ya da bu aşamada Doluca ile konuşup birlikte girmeye ikna edilebilir. En
karlı durum bu…. İki firma da kazanır. Doluca’ya çift girelim diye teklif
götürürsek ve reddederse bir daha çift kalem için görüşmeye gidebilir miyiz?..” 1190
Yapılan incelemede noktanın Doluca ile münhasır çalışmakta olduğu
görülmüş Kavaklıdere ile Doluca arasındaki iletişimin bu noktada sonuç
vermediği anlaşılmıştır Nitekim mönüde Doluca ürünleri dışında yalnızca
Umurbey firmasının bir şarabı bulunmakta olup Doluca oranlarının %80’nin
üzerinde olduğu kolaylıkla söylenebilir.
I.3.1.20. Zoe 1200
I.3.1.20.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
2.12.2005 tarihinde Gülsün Gencer’den Soner Aşık’a gönderilen, Zoe
isimli mekan hakkında Doluca çalışanları arasındaki e-posta :
“…ayrıca işletmenin 2. alternatif olarak düşündüğü Kavaklıdere ile ortak
çalışma önerisine sıcak baktığımız ifade edilmiştir. Her 2 firma ile çalışılması
halinde temel ve popülerde % (....), üst grupta %(…..) uygulanacağı
bildirilmiştir …”
1210
07-02/28-8
27
I.3.1.20.2. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
Zoe yetkilisi ile yapılan görüşmede Zoe açılma aşamasındayken Doluca ve
Kavaklıdere elemanlarının ayrı ayrı gelip tekliflerini sundukları, ilk tekliflerinin
münhasır olarak çalışmak üzerine olduğu, ancak istenirse birden fazla
markayı da satış noktasında bulundurabileceği belirtilerek buna yönelik
tekliflerini de sundukları ifade edilmiştir. Bu aşamada Doluca’nın sponsorluk
tekliflerinin daha iyi olması nedeniyle Doluca’ya yönelindiği belirtilmiştir.
Yapılan incelemede noktada Doluca’nın münhasır olduğu görülmüştür.
1220
I.3.1.21. Divan Ümraniye Pub
I.3.1.21.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
Kavmar’a ait iç yazışma olan üzerinde “Şubat 3. Hafta Raporu” başlığı
olmakla birlikte tarih olmayan belgenin “Müşteri Bilgileri” başlıklı bölümü şu
şekildedir :
“…Divan Ümraniye Pub müdürü (……….) ve yardımcısı (…………)
menülerindeki Turasanlar ve bir çok firmanın şarabını çıkaracaklar. Sadece
Kavaklıdere ve Doluca olacak. Fenerbahçe Klübü tesislerindeki ve Kalamış 1230
Marinadaki Divan menülerini de Pubların menü dizaynı şeklinde
hazırlayacaklar…”
I.3.1.21.2. Teşebbüs Yetkilisi İle Yapılan Görüşme
Divan yetkilisi ile yapılan görüşmede iki firma arasında rekabet olduğu,
teşebbüse ait publarda çok çeşitli şarap bulunduğu, soruşturma konusu
kapsamında herhangi bir bilgisinin olmadığı belirtilmiştir. Yapılan
incelemelerde Kavaklıdere ile Doluca arasındaki iletişimin bu noktada sonuç
vermediği görülmüştür. 1240
I.3.1.22. Zarifi
I.3.1.22.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
Sibel Kutman’dan Murat Başman’a 8.8.2003 tarihinde gönderilen e-
postanın ekinde yer alan ve Murat Başman’dan Sibel Kutman’a aynı gün
içerisinde gönderilen yazışma şu şekildedir :
… Zarifi Ankara: Bizden ciddi bütçe istediler (?). İstanbul’dan da Ankara için
sizden isteyecekler. (ortak girelim, importlar dahil) …. 1250
Bu e-postaya Sibel Kutman tarafından aynı gün verilen yanıt ise şu şekildedir:
“…Ekte Reina’nın satışlarını gönderdim. Zarifi ve Dragon’da kesinlikle ortak
çalışalım. Henüz ikisinden de gelmiş bir şey yok. Haberleşelim. Dün (………)
(Reina’nın sahibi) aradı. Safran Bodrum’a (……..)$ değerinde (….) alın der ve
cevap bekler. Nasıl hareket edelim?...”
Sibel Kutman’dan Murat Başman’a 26.8.2003 tarihinde gönderilen ve
ekinde Murat Başman’dan Sibel Kutman’a 22.8.2003 tarihinde gönderilen e-
postanın bulunduğu yazışma şu şekildedir :
“… 1) Ankara’da açılacak Zarifi için firma sahipleri ile görüştüm. Beklentileri
çok yüksek, bütçe konusuna giremedim. 1260
07-02/28-8
28
Yapılan incelemede belgelerde ismi geçen Zarifi Ankara’nın şu anda faal
olmadığı, İstanbul Zarifi’nin ise Doluca ile münhasır çalıştığı görülmüştür.
Dolayısıyla soruşturma konusu eylemin mevcut nokta bazında hayata
geçirilmediği sonucuna ulaşılmıştır.
I.3.1.23. Uludağ Et Lokantası
I.3.1.23.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
1270
13.9.2005 tarihli Doluca çalışanlarından Gülsün Gencer’den Lebriz
Volkan ve Zeynep Pala’ya giden e-posta :
“…Uludağ Et Lokantasında 2 gün arka arkaya eğitim düzenlemesine talep
etmekteyiz. K.dere ile ortak çalıştığımız noktanın eğitim talep formu ektedir…”
I.3.1.23.2. Teşebbüs Yetkilisi ile Yapılan Görüşme
Uludağ Et Lokantası yetkilisi ile yapılan görüşmede noktada Doluca,
Kavaklıdere ve ithal şarapların satıldığı bilgisi edinilmiştir. Bu kapsamda
yapılan incelemelerde soruşturma tarafı teşebbüslerden herhangi bir 1280
yönlendirme gelmeden noktanın bu iki ürünü birlikte bulundurduğu kanaati
edinilmiştir.
I.3.1.24. Hayal Kahvesi
I.3.1.24.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
29.11.2005 tarihli Kavaklıdere şirket içi yazışma şu şekildedir :
“…Mid point çift kalem sözleşme… Doluca randevu tarihi… Hayal Kahvesi,
yeni yer, tek kalem veya ortak teklif… ” 1290
I.3.1.24.2. Teşebbüs Yetkilisi ile Yapılan Görüşme
Hayal Kahvesi yetkilisi ile yapılan görüşmede noktada Kavaklıdere, Doluca ve
Adco’nun ürünlerinin bulunduğu, ayrıca teşebbüsün mevcut durumda hiçbir
şarap üreticisi ile yazılı bir sözleşmesi olmadığı ifade edilmiştir. Noktanın
mönüsünde yukarıda adı geçen üç teşebbüse ait ürünlerin bulunduğu
görülmüştür. Noktayla yapılan görüşme sonucunda iki teşebbüs arasındaki
iletişimin nokta bazında sonuç doğurmadığı kanaati edinilmiştir.
1300
I.3.1.25. Mio
I.3.1.25.1. Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Belgeler
29.9.2005 tarihinde Murat Başman’dan Sibel Kutman’a gönderilen Mio
isimli restoran hakkındaki e-posta :
“…(………) (Ritz altı eski Chocolate, yıkılan mekanın geri kalan kısmı diye
düşünüyorum.) (………………………), yıllardır sizle çalışmış ama bu sefer
bizle çalışmak istermiş. (……….) YTL ister gibi. Bence mal fazlası ile çalışırsa
iki firma ile girelim diye düşünüyorum…” Sibel Kutman bu e-posta üzerine 1310
07-02/28-8
29
Soner Aşık (Doluca Bölge Müdürü) ’tan bilgi istemiş ve Soner Aşık henüz
daha noktayla anlaşma yapılmadığını belirtmiştir.
Yapılan incelemede noktada sadece ithal şarap satıldığı görülmüştür.
I.3.2. Diğer Belgeler
Doluca Antalya Bölge Müdürlüğü’nde satış personeli Nazan Bakırcı
tarafından hazırlanan 21-26/02/2005 tarihli “Haftalık Faaliyet Raporları”
başlıklı belgedeki Kavaklıdere hakkındaki ifadeler şu şekildedir:
“…Restoranlara bakan personeliyle yaptığım görüşmede müşterilerinin taviz
ve ıskonto konusunda birbirimizden haberimiz olmadığını düşünerek karşı 1320
karşıya getirmeye çalıştıklarının farkına vardık. Bundan sonra önemli yerlerde
paslaşmaya kararlaştırdık.”
4.2.2005 tarihli ÖTV geçişi ile birlikte alınan “Kararlar” başlıklı Kavmar
belgesi:
“…KARAR 2
Bu karar alınırken pazardaki rakiplerimize (Sevilen, Pamukkale, Yazgan,
Turasan, Mey) aynı uygulamayı yapacaklarını ama özellikle Doluca ile bu
konuda bizle paralel ve aynı şartlarda çalışacağı hususunda ortak karar
alınmıştır. Fakat bu konuda gözümüz açık olup müşterilerde uyguladıkları özel 1330
durumlar takip edilip merkeze günlük yazılı bildirilmelidir. Yazılı bildirilecek
bilgilerin somut, net bilgiler olması gerekmektedir… Toplantıda Doluca’nın
Gima’da aksiyonu olduğu ve bu aksiyonun 20 Şubata kadar devam edeceğini
öğrendik. Bunun dışında aksiyonlar varsa bildiriniz…”
8.2.2005 tarihinde Sibel Kutman’dan Hakan İlkkutlu’ya gönderilen ve
içinde Murat Oral (Doluca Kurumsal İşler Direktörü)’dan Hakan İlkkutlu ve
Sibel Kutman’a 7.2.2005 tarihinde gönderilen e-posta yer alan e-posta şu
şekildedir:
“Hakan bey; 1340
Murat Başman bu sabah saat 9’da beni arayarak Rasim bey 2 müşteriye zam
ile ilgili Kavaklıdere’yle anlaşma yaptığımız halde Dikmen Kavaklarında
yaptıkları zamla bize kelek yaptılar demiş. M. Başman bu gibi konuşmalar bizi
üzmektedir” dedi.
Ayrıca Marmaris Ahmet Özcan’a uzun vadeli istediği kadar malı eski fiyatla
verebileceğimiz söylenmiş. Müşteri Kavaklıdere’yi arayarak aynı şartlarla
verirse onlardan da mal alabileceklerini belirtmiş. Murat Başman en azından
vadeyi geri çekelim diyor.
Kendisine bizim (…) gün vade verdiğimiz ve bu teklifimiz kabul edilmediği için
mal teslim etmediğimizi söyledim. Murat Başman bu şartlarla mal verecek 1350
olursanız bize de haber verin ki biz de aynı şartlar ile bir miktar mal verelim
dedi …“
12.2.2005 tarihinde Murat Oral’dan Hakan İlkkutlu ve Sibel Kutman’a
gönderilen e-posta şu şekildedir:
“Hakan Bey,
Bu akşam Murat Başman ile yaptığım görüşmede kendisi İstanbul teşkilatı ile
bugün Ankara’da toplantı yaptığını, bizim piyasaya uzun vadeyle ve çok
miktarda eski fiyatla mal verdiğimizi, kendilerinin veremediğini, müşterek 1360
07-02/28-8
30
çalışılan noktalarda kendilerinin mal vermemesi dolayısıyla zor durumda
kaldıklarını, Kosova gibi birkaç noktaya bu günlerde eski fiyatla mal vermek
zorunda kaldıklarını, bu bilgilerin bize ulaşmadan bildirmek istediğini, 100 şişe
yeni fiyatla satıyorsam 1-2 şişe eski fiyatla mecbur olduğum için mal verdiğini
ve vereceğini söyledi.
Ayrıca bizim tek çalıştığımız hiçbir noktaya gitmediklerini bizimse onların tek
çalıştığı 2-3 noktaya eski fiyatla mal teklif ettiğimizi belirtti.
Ben 7 Şubat Pazartesi gününden itibaren gelen tüm siparişlerde yeni fiyat 1370
uyguladığımızı, eski fiyat taleplerini anında reddettiğimizi, 7 Şubattan itibaren
yeni fiyatla fatura kestiğimizi, şu anda kendilerinin yaptığı uygulamayla 7
şubattan sonra bizden mal isteyip vermediğimiz müşteri olursa bizim güç
durumda kalacağımızı, 2-3 günlük eski fiyatlı mal siparişlerinin tüm piyasayı
kapsamasının mümkün olmadığını, buna devam etmeleri durumunda yeni
fiyata geçişi zorlaştıracağını, onun için uygulamanın hemen sona ermesinde
fayda olduğunu, yoksa müşterinin her iki firmayı da kullanarak zammı sabote
edeceğini, bizim yaptığımız uygulamanın Ahmet Bey’in Ali Başman ile yaptığı
görüşmedeki sınırlar içerisinde kaldığını ve bu görüşmenin dışında bir
uygulamamızın olmadığını bildirdim. 1380
Ayrıca Alanya’da (…………..)’e (…) koli uzun vadeli mal faturası kestiğini, bu
malın Otele değil de Mepaşa teslim edilmiş olduğunu bir söylentiye göre de
oradan da İzmir’e spot piyasaya gittiğinin duyumunu aldığını bildirdi… “
Doluca Antalya Bölge Müdürlüğü’nde satış personeli Nazan Bakırcı
tarafından hazırlanan 21-26/02/2005 tarihli “Haftalık Faaliyet Raporları”
başlıklı belgedeki Kavaklıdere hakkındaki ifadeler şu şekildedir:
“…Restoranlara bakan personeliyle yaptığım görüşmede müşterilerinin taviz
ve ıskonto konusunda birbirimizden haberimiz olmadığını düşünerek karşı 1390
karşıya getirmeye çalıştıklarının farkına vardık. Bundan sonra önemli yerlerde
paslaşmaya kararlaştırdık.”
Doluca Antalya Bölge Müdürlüğü’nde satış personeli Nazan Bakırcı
tarafından hazırlanan 28/3/2005 tarihli “Haftalık Faaliyet Raporları” başlıklı
belgedeki Kavaklıdere hakkındaki ifadeler şu şekildedir:
“…Bu hafta Fatih’le görüşmemizde sürekli paslaşacağımızı ve beraber
hareket etme kararı aldık. Bundan sonra anlaşmasız olan restoranlara (....)
ıskonto verecekler. Her hafta (Yakut hariç) bir üründe kampanya yapıp
piyasaya sunacaklar…” 1400
6.4.2005 tarihinde Melek Apak (Doluca çalışanı)’tan Tahsin Karakurt
(Tansaş Kuru Gıda)’a gönderilen ve Hakan İlkkutlu ile İlkay Tutucu (Doluca
çalışanı)’ya bilgi verilen e-posta şu şekildedir:
“…Tahsin Bey merhaba, 11.4.2005 Pazartesi günü için Doluca Hakan İlkkutlu,
Kavaklıdere Murat Başman, Sevilen Enis Güner, Sayın Can Özbay’ın
katılacağı bir görüşme talebinde bulunmak istiyorum. Uygun olan saat
konusunda yazılı olarak bize dönebilir misiniz?..”
07-02/28-8
31
Ali Başman’dan Mehmet Başman ve Murat Başman’a 31.5.2005
tarihinde gönderilen “Mey İşbirliği” konulu ve üzerinde “Doluca’nın hazırladığı 1410
yazıdır.” ibaresi bulunan e-posta:
“…Son bir iki yıl içinde meydana gelen bir takım gelişmeler, zaten artan bir
rekabet ve gerileyen kar marjları içine girilmiş olan şarap sektörü için ciddi
tehditler oluşturmaktadır. Bu gelişmeleri kısaca özetlemekte yarar vardır;
1) Peş peşe arttırılan ÖTV oranları, hem ürünlerimizin fiyatlarında
istenmeyen artışlara neden olmuş, hem de kayıt dışı çalışanlara büyük
avantajlar yaratan haksız bir rekabet ortamını olağanüstü bir şekilde
körüklemiştir.
2) İthal şaraplar eskisine nazaran çok daha büyük bir serbestlik içinde iç
piyasada satılmakta ve pazardan giderek daha fazla pay almaktadır. Mevzuat 1420
boşlukları ve denetim yetersizlikleri yurda bol miktarda kaçak şarabın
girmesine de olanak vermektedir.
3) Hızla gelişmekte olan zincir mağazalar, büyük satış potansiyellerini
kullanarak dağınık haldeki şarap sektörünü manipüle edebilmekte satış
koşulları üreticiler için git gide daha olumsuz hale gelmektedir.
4) Tekel’in özelleştirilmesi sonucu doğan Mey içki büyük kapasiteli ve
güçlü bir kuruluş olarak piyasadaki arzın ve dolayısı ile rekabetin daha da
artmasına sebep olabilecektir…
…Bu durumda şarap sektörünün önde gelen firmalarının yukarıda sıralanan
tehditler karşısında bir aksiyon planı geliştirmelerinde büyük yarar vardır. 1430
“…Aksiyon planımızın ikinci ayağını ise, piyasamızdaki başıbozuk
uygulamalara bir düzen getirmeye, içinde çalışacağımız rekabet ortamının bir
çerçevesini belirlemeye dönük çalışmalar olmalıdır. Bu alanda acilen el
atılabilecek konu başlıkları şunlar olabilir;
1) Horeca (hotel-restoran-cafe) gruplarına yapılan fahiş ödemeler,
2) Özellikle zincir mağazalarda ve piyasa genelinde çok uzun süreye çıkmış
satış vadeleri,
3) Turistik bölgelerde gerçekleşebilecek büyük ölçekli satışlara uyulacak satış
ilkeleri
4) Hammaddemiz olan üzümün alımında özellikle kalite-fiyat kriterlerinin 1440
belirlenerek, alım esnasında bu kriterlerin uygulanabilmesi,
Sektörün önde gelen kuruluşlarında bu konularda gerekli işbirliğinin
geliştirilmesi için ciddi bir istek mevcuttur. Ancak uygulamada karşı karşıya
kalınan sorunların giderilmesi için detaylı ve sürekli bir çalışmaya ihtiyaç
vardır. Üzerinde mutabık kalınan konulara ne derece uyulduğunu kontrol
edebilmek için bugün olduğundan çok daha fazla şeffaflığa dayanan bir iç
denetim mekanizması geliştirilmektedir.
Şarap sektörünün geleceği bakımından acilen ele alınması gereken
girişimlerin bir özeti olan bu dokümanın olumlu sonuçlar doğurmasını
dileriz…” 1450
Ali Başman’dan Murat Başman’a 8.6.2005 tarihinde gönderilen e-posta:
“…Doluca ile satış ve pazarlamada müşterek çalışma prensiplerimizin ana
maddeleri tespiti konusunda ilavelerini bir an önce yaparsan onlara bu
prensipleri yollarız:
ANA PRENSİPLER
Sözleşmesi olan müşteriler;
07-02/28-8
32
Devam edenler;
Sözleşme bitim tarihleri ve kotaları son duruma göre bilgilendirilir ve bu tip 1460
müşterilerle müşterek çalışma yapısı hazırlanır.
Hemen yenilenmesi gerekenler;
Devam edenlerin müşterek çalışma yapısı hazırlanana kadar mutabık
kalacağımız süre veya kotalı kısa vadeli uzatma yapılır.
Yeni açılan ve sözleşme yapmak isteyen müşteriler;
Müşterek teklif verilir.
Müşterek çalıştığımız sözleşmeli müşteriler; 1470
Müşterek çalışma devam eder ve yenilemelerde müşterek yapılır.
Müşterek çalıştığımız sözleşmesiz müşteriler;
Müşterek sözleşmeler yapılarak uzun vadeli rekabet problemleri sınırlanır.
Sadece bir firma ile sözleşmesiz çalışan müşteriler;
Müşterek sözleşmeler yapılır.
Hipermarketler
Müşterek genel politika tarafların ve olan ilişkilerini zedelemeden tespit edilir.” 1480
I.3.3. Doluca ve Kavaklıdere Teşebbüsleri Arasındaki Rekabetçi Belgeler
Doluca ve Kavaklıdere arasındaki yoğun iletişimi gösteren ve yukarıdaki
bölümde yer verilen belgelerin yanı sıra yine yerinde incelemelerde elde
edilen ve iki teşebbüs arasındaki rekabeti destekler nitelikte içerikleri olan
belgeler bulunmaktadır.
14.2.2005 tarihli “İzmir Bölge Ziyaret Raporu” başlıklı Doluca belgesi:
“…Bölge satış ekibince belirtilen Kavaklıdere’nin agresif satış politikası 1490
ziyaretler sırasında da gözlemlenmiştir. İzmir’de restoran olarak en iyi iş
yapan yerlerden biri olan (…………….) ile Doluca tek marka anlaşmasına
rağmen kendilerine aşağıda detayını göreceğimiz cazip teklifi götürmüştür…
Kavaklıdere satış ekibi, geçen sezon Doluca’nın (……………….) başarısının
tekrarını önlemek ve avantajı kendi taraflarına çevirmek adına şimdiden çok
yoğun (……….) ziyaretlerine başlamışlardır…”
Ali Toron’dan (Doluca) Hakan İlkkutlu’ya (Doluca) 1.4.2005 tarihinde
gönderilen mailde şu ifadeler geçmektedir:
“…(………): 2 nolu ytf de amaç Kavaklıdere’yi devre dışı bırakarak Antalya 1500
bölgede kalite ürün çekişleri çok iyi olan oteli münhasır almak…”
Suat Yargıç’tan (Doluca) Hakan İlkkutlu’ya 14.4.2004 tarihinde
gönderilen e-posta :
“…Kavaklıdere’nin bölgemizde uygulamakta olduğu ve hedeflerinin bizi
neredeyse tüm satış noktalarında devre dışı bırakacak boyutlara ulaşan
tavizleri konusunda sizleri bilgilendirmek istedim. Özellikle tek satıcı
olduğumuz satış noktalarında ve de ortak çalıştığımız noktalarda hiç gereği
07-02/28-8
33
yokken (……………………) %(…) ve üzeri ıskontolar veya bedelsizler
(……………..…………TİCARİ SIR………….…….) bu niyetlerini açıkça 1510
sergilemektedirler... (………….TİCARİ SIR………..) İzlemiş oldukları bu
agresif tutum tüm hızıyla devam etmektedir…”
9.5.2005 tarihli “Ankara Bölge Ziyaret Raporu” başlıklı Doluca belgesi;
“…(………………………………………) Kavaklıdere’nin tek marka olarak
yaptığı anlaşmalar halen devam etmektedir. Kavaklıdere’nin tek marka yaptığı
anlaşmalara rağmen Doluca ürünlerinin penetrasyonunun bölgede arttığı
gözlemlenmiştir… Bölge satış ekibince belirtilen Kavaklıdere’nin agresif satış
politikası ziyaretler sırasında da gözlemlenmiştir… (……)’lar ile tek marka
anlaşmalı olduğumuz halde kadehte Kavak ve Dikmen servisi 1520
yapılıyor…(…………..): … Nokta Kavaklıdere’nin grup ile olan anlaşması
kapsamında. Kısıtlı sayıda Doluca ürünleri menüde yer almakta… (………….):
İşletme sahibi menüde yer almamız konusunda menülerine ilan ve bedelsiz
verme talebi doğrultusunda yapılan görüşmede, işletme sahibinin Kavaklıdere
ile olan anlaşmasından dolayı menüye reklam alamayacağını
(………………………………………) belirtti. …(…………….): Kavaklıdere ile
olan kotalı anlaşmaları (…………………) kadar devam ediyor. Kavaklıdere
anlaşma bitiş tarihi kontrol edilmesi gereken kalite puanı yüksek noktalardan
bir tanesi…”
1530
5.8.2005 tarihli Kavaklıdere iç yazışma :
“...(………………) ile görüştük. Doluca’dan 3 kişi gelmişler ve noktaya
(………) vermişler. Sözleşmemiz devam ettiği için bir problemimiz yok...”
9.8.2005 tarihli Kavaklıdere iç yazışmada Doluca ile çalışmaya son
verip Kavaklıdere ile çalışmaya başlayan noktalar, Kavaklıdere ile çalışmaya
son verip Doluca ile çalışmaya başlayan noktalar ile Kavaklıdere’nin
münhasıran çalıştığı noktalar yer almaktadır.
• 15.8.2005 tarihli Kavaklıdere iç yazışma : 1540
“…Doluca’nın sürekli tacizinde bulunan işletmeden problemli dolabın alınarak
yerine yenisinin verilmesi için konuyu bilgilerinize sunarım…“
Teşebbüsler arasındaki rekabeti gösteren çok sayıda benzer içerikli belgenin
bulunduğu raportörlerce yerinde incelemelerde görülmüştür.
I.4. Rakiplerle Yapılan Görüşmeler
İncelemeler kapsamında Mey, Turasan, Diren, Yazgan, Sevilen, Gülor,
Pamukkale, Adco ve Karagözoğlu firmalarıyla görüşmeler yapılmış olup 1550
rakiplerin büyük kısmı Kavaklıdere ve Doluca arasında koordinasyon
olduğuna dair herhangi bir gözlemlerinin olmadığını belirtmişlerdir. Bazı
teşebbüsler ise tek satıcılık anlaşmalarının pazarda önemli bir giriş engeli
yarattığını ileri sürerken bu görüşte olmayan rakipler de bulunmaktadır.
07-02/28-8
34
I.5. Savunmalar ve Değerlendirilmesi
Tarafların önaraştırma ve soruşturmaya ilişkin tüm savunmaları, ek 1560
savunmaları ve sözlü savunma tutanakları incelenerek aşağıda
değerlendirilmiştir. Tekrardan kaçınmak için tarafların benzer savunmaları
birlikte değerlendirilmiş, teşebbüslerin varsa kendilerine özgü savunmaları
ayrıca ele alınmıştır.
I.5.1.Yeterli Evrak Gönderilmediği İddiası
Doluca savunmasında, kendilerine soruşturma hakkında yeterli bilgi
verilmediğini ve dosyaya erişim haklarının engellendiğini belirtmektedir.
Doluca’ya göre Rekabet Kurumu ilk yazılı savunmasını temellendirmek için
yeterli bilgiyi göndermemiş, dosyaya erişim taleplerini reddetmiştir. Kavmar da 1570
benzer şekilde, 4054 sayılı Kanun’un 44/2. maddesi uyarınca Önaraştırma
Raporu’nun kendilerine gönderilmiş olması gerektiğini ifade ederek, ilk yazılı
savunmalarındaki taleplerine rağmen halen Önaraştırma Raporu’nun
kendilerine verilmediğini, bu durumun Kanun’un amir hükmüne aykırı, usuli bir
eksiklik olduğunu ileri sürmektedir.
4054 sayılı Kanun’un 43/2. maddesinde “Taraflara tanınan ilk yazılı cevap
süresinin başlayabilmesi için Kurul’un bu bildirim yazısı ile birlikte, iddiaların
türü ve niteliği hakkında yeterli bilgiyi ilgili taraflara göndermesi gerekir”
denilmektedir. Bu gereklilik doğrultusunda, Doluca ve Kavmar firmalarına 1580
gönderilen soruşturma tebligatı yazılarında önaraştırmada tespit edilen ve
soruşturma açılmasına dayanak oluşturan hususlara ilişkin açıklamalar
yapılmıştır.
Bu yazılar çerçevesinde, Doluca ile Kavmar yetkilileri arasında rekabetçi
konularda görüşmeler yapıldığına yönelik bulgulara rastlandığı, özellikle e-
posta aracılığıyla yapılan iletişimin koordinasyon yaratıcı sonuçlara yol
açabileceğinin görüldüğü, söz konusu unsurların, yerinde tüketim noktalarında
her iki teşebbüsün de yer alması için birlikte teklif verilmesi, tekliflerin ve
çalışma koşullarının beraber tespit edilmesi ve bu noktalara yönelik ortak 1590
politikalar belirlenmesi olarak ifade edilebileceği, bunun ise noktaya girmek
için rekabetten kaçınma olarak da değerlendirilebileceği belirtilmiştir. Ayrıca
söz konusu iki teşebbüsün belli noktalarla, bu noktada üçüncü bir marka
şarabın satılmasını engelleyen ortak sözleşmeler imzaladığı bulgusuna
ulaşıldığı ifade edilerek, söz konusu teşebbüslerin ortak politikalarla birlikte
girmeye çalıştıkları yerinde tüketim noktalarından 7’si örnek olarak verilmiştir.
İlgili teşebbüsler arasındaki birlikteliğin hangi dönemde başladığının ve hangi
dönemde hız kazandığının düşünüldüğü de bu yazılar çerçevesinde her iki
firmanın da bilgisine sunulmuştur.
1600
Soruşturma bildirimi yazılarında, teşebbüslerin hangi somut uygulamalarının
soruşturma açılmasına dayanak oluşturduğu açıkça ifade edilmiştir.
Teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’a aykırı olabileceği düşünülen, iddia konusu
uygulamalarının neler olduğu sayılarak genel olmaktan çok uzak, öznel bilgiler
sunulmuştur.
07-02/28-8
35
4054 sayılı Kanun’un 43/2. maddesi, Kurum bünyesinde hakkında soruşturma
açılmış teşebbüs ile ilgili olarak düzenlenmiş her türlü evrak ve mümkünse
elde edilmiş her türlü delilin bir nüshasının teşebbüse gönderilmesini, ilk yazılı
savunmanın hazırlanabilmesi için gerekli görmemekte, iddiaların türü ve 1610
niteliği hakkında yeterli bilginin gönderilmiş olmasını yeterli bulmaktadır.
Kanun’un 43/2. maddesinin gerekçesinde de belirtildiği üzere, bununla
haklarında soruşturma başlatılmış teşebbüslerin ne tür bir iddia ve şikayet ile
itham edildiklerinin en kısa zamanda kendilerine bildirilmesi amaçlanmaktadır.
Kanun bu bilgileri ilk yazılı savunma için yeterli görmektedir.
Yukarıda da açıklandığı üzere taraflara ilk yazılı savunmalarını
hazırlayabilmelerini sağlayacak yeterlilikte bilgi gönderilmiş olup, Kanun’un
43/2. maddesinin gereği yerine getirilmiştir. Üstelik teşebbüslerde yapılan
yerinde incelemeler sonucunda alınan belgelerin birer nüshası teşebbüs 1620
yetkililerine bırakılmıştır. Dolayısıyla teşebbüslerin elinde soruşturma
raporunda yer verilen pek çok belge zaten mevcuttur. Sonuç olarak
savunmalarına esas teşkil edebilecek bilgi ve belgeler teşebbüsün elinde hiç
yokmuşçasına bir tutum ve endişe içinde olunması yerinde değildir.
4054 sayılı Kanun’da tanımlanan soruşturma safhası bir süreçtir.
Teşebbüslerin Kanunu ihlal edip etmediklerine, hangi uygulamalarının bu
Kanuna aykırılık oluşturduğuna ilişkin kanı ancak bu sürecin sonunda
oluşmaktadır. Bu süreçten önceki önaraştırma dönemi sonunda ve
soruşturma kararının bildirildiği dönemde hakkında soruşturma açılan 1630
teşebbüslere yöneltilen iddialara ilişkin ancak ham seviyede denilebilecek bir
fikre sahip olunmaktadır. Önaraştırma süreci iddiaların daha derinlemesine
araştırılmasına ihtiyaç duyulup duyulmadığının anlaşılmasına yönelik bir
süreçtir. Nitekim soruşturma sürecinin ilerlemesiyle birlikte kimi iddiaların
yerinde olmadığı görülebilmekte ya da mevcut iddialara başkalarının
eklenmesi mümkün olabilmektedir. Hakkında soruşturma yürütülen taraflara
ilişkin ileri sürülen iddialar ancak soruşturma raporunun tamamlanması ile net
bir şekilde ortaya konulabilmekte ve rapor ile birlikte teşebbüslere
yansıtılmaktadır.
1640
Böylesi bir süreçte asıl olan, 4054 sayılı Kanun’un 44/3. maddesinde de
belirtildiği üzere, Kurul’un tarafları bilgilendirmediği ve savunma hakkı
vermediği konuları nihai kararına dayanak yapmamasıdır. Nitekim kanun
koyucu’nun 44/2. madde ile amaçladığı temel unsur, tarafların ummadıkları
herhangi bir sürprizle karşılaşmamalarının teminidir. Bu amaçla soruşturma
safhasının sonunda hazırlanan rapor, dosya kapsamındaki belge ve delillerle
birlikte teşebbüslere gönderilmektedir. Dolayısıyla taraflar Kurulca kendileri ile
ilgili düzenlenmiş dosya kapsamındaki evrak ve delilleri, sözlü savunma
aşamasından çok daha önce, soruşturma raporunun gönderilmesi
aşamasında zaten almaktadırlar. Bu aşamadan sonra teşebbüslerin iki yazılı 1650
bir sözlü olmak üzere 3 savunma hakları daha bulunmaktadır. Açıklamalar
çerçevesinde, birinci yazılı savunmasını hazırlamak için kendilerine Kanunun
bu savunmalarının hazırlanabilmesi için öngördüğü yeterli bilgi sunulmuş olan
teşebbüslerin, soruşturma raporuyla birlikte yeterli bilgi ve evrakı, 3. kişilerin
ticari sırlarının korunması gerekliliğinin izin verdiği ölçüde aldığı, bunlar
üzerine ayrıca 2 yazılı bir sözlü olmak üzere toplam üç savunma hakkına
07-02/28-8
36
daha sahip oldukları düşünüldüğünde, teşebbüslerin savunma haklarına hiçbir
şekilde halel gelmediği açıktır.
Diğer yandan Danıştay 13. Dairesinin 2006/891 Esas Nolu dosyaya ilişkin 1660
verdiği 24.5.2006 tarihli kararında şu ifadeler bulunmaktadır; “…haklarında
soruşturma açıldığı bildirilenler tarafından, 4054 sayılı Kanun'un 44.
maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, sözlü savunma hakkının kullanılması
taleplerine kadar Kurum bünyesinde kendileri ile ilgili düzenlenmiş her
türlü evrakın ve mümkünse elde edilmiş olan her türlü delilin bir nüshasının
verilmesinin istenebileceği, isteme hususunda bir sınırlama
bulunmamakla birlikte, Kurum tarafından her başvurunun soruşturmanın
sürecini olumsuz yönde etkileyip etkilemeyeceği değerlendirilmeleri
yapılarak, gerekçeleri belirtilmek suretiyle bir işlem tesis edilebileceği…”
Kararda ayrıca; “Bu istemin Kurul’ca kabul edilmesi gerekmekte ise de, 1670
Kurul’un olayın özelliğini dikkate alarak hukuki gerekçelerini belirtmek
suretiyle, istemi reddetmesi de olanaklıdır.” denmektedir. Danıştay’ın bu
kararı, teşebbüslerin evrak taleplerinin reddi konusunda Rekabet
Kurumu’nun bir takdir yetkisinin bulunduğunu ve bu yetkiyi dosyanın
özelliklerini dikkate alarak kullanabileceğini belirtmektedir.
Ayrıca iddia konusu ihlale ilişkin deliller, sözleşme, yönetim kurulu kararı,
teşebbüs birliği kararı, yayınlanmış fiyat listeleri ya da faturalar gibi yok
edilmesi görece daha güç olan deliller değildir. İlgili dosya bakımından
delillerin hemen hemen tamamı, iki rakip teşebbüsün arasındaki iletişimden 1680
kaynaklanan ve karartılmaları çok daha kolay olan e-posta mesajları ve
yazışmalardan oluşmaktadır. Daha önce de belirtildiği üzere, soruşturma
safhası bir süreçtir ve bu süreçte delil arayışı devam etmektedir. Nitekim
tarafların İzmir, Muğla, Antalya ve Bodrum ofislerinde soruşturma
bildiriminden sonra da yerinde incelemeler yapılmış, çeşitli belgeler
alınmıştır. Bu nedenle, delil arayışının sürdüğü bir dönemde, delillerin
karartılmasını kolaylaştırabileceği düşüncesi ve kamu faydasının zarar
göreceği endişesiyle, soruşturmanın evrak talebine konu başlangıç
aşamasında gönderilmiş olanlar dışındaki evrak talebi yerinde
bulunmamıştır. 1690
Diğer yandan, Kanun’un 44/2. maddesi tarafların Kurum bünyesinde kendileri
ile ilgili düzenlenmiş her türlü evrakın ve mümkünse delilin bir nüshasının
kendilerine verilmesini isteyebilir hükmünü amir olmakla birlikte, Kanun’da bu
belgelerin taraflara ne zaman verileceği konusuna yönelik herhangi bir
düzenleme yapılmamış ve yalnızca son tarih olarak sözlü savunma toplantısı
belirlenmiştir. Rekabet Kurumu soruşturma raporu ile birlikte bilgi ve belgelerin
önemli bir kısmını taraflara tebliğ etmekte, yine de sonrasında teşebbüslerden
talep gelmesi halinde bu talepleri ticari sırların korunması gerekliliğinin izin
verdiği ölçüde karşılamaktadır. Nitekim Doluca’nın soruşturma raporunun 1700
tebliğinin hemen sonrasındaki, Kavmar’ın ise ikinci yazılı savunmasındaki
evrak talebi ticari sırların korunması gerekliliği gözetilerek karşılanmıştır.
07-02/28-8
37
I.5.2. Kavaklıdere ve Doluca’nın Reina ile Akdettikleri Sözleşmenin
Reina’nın Talebi Üzerine Gerçekleştirilmesi Nedeni ile Rekabet İhlali
Olmadığına İlişkin Savunma
Doluca tarafından Kavaklıdere ile birlikte Reina için akdedilen sözleşmenin 1710
hangi süreçlerden geçilerek yapıldığına ilişkin gönderilen savunmada
Doluca’nın 2005 yılında Reina’da Doluca markalı şarapların satışları için bir
anlaşma yapmak istediği, bunun üzerine Reina’nın Doluca’dan (……) A.B.D.
$’ı tutarında bir sponsorluk ücreti talep ettiği, ancak Doluca Pazarlama
Müdürü Sibel Kutman’ın bu oranda bir sponsorluk ücreti ödeyemeyeceklerini
belirttiği ve bunun üzerine Reina’nın aynı teklifi Kavaklıdere firmasına da
yapması karşısında bu teşebbüsten de red cevabı aldığı ileri sürülmektedir.
Bu gelişmelerin ardından Reina’n
