Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2005-4-162 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 05-70/964-264
Karar Tarihi : 20.10.2005
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Mustafa PARLAK
Üyeler : Prof. Dr. Zühtü AYTAÇ, Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI, 10
Süreyya ÇAKIN, Mehmet Akif ERSİN.
B. RAPORTÖRLER : Kerem TOMUR, Evren SESLİ
C. ŞİKAYET EDEN : - Mustafa GÖRDÜK
- Niyazi KAVAR
- Yunus PAMUK
(Şikayetler elektronik posta mesajı ile yapıldığından
adres bulunmamaktadır.)
D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA
YAPILANLAR : Diyarbakır ili otobüs ile şehirlerarası yolcu taşıma
pazarında faaliyet gösteren firmalar. 20
E. DOSYA KONUSU : Diyarbakır ilinde faaliyet gösteren şehirlerarası
otobüs firmalarının ortak bir fiyat tarifesi belirlemek suretiyle 4054 sayılı
“Rekabetin Korunması Hakkında Kanun”u ihlal ettikleri iddiası.
F. İDDİALARIN ÖZETİ : Kurum kayıtlarına intikal eden üç başvuruda özetle,
şehirlerarası otobüs bilet fiyatlarının firmaların aralarında anlaşma yapmaları
sebebiyle yükseldiği ve bu fiyatlar üzerinden herhangi bir indirim yapılmadığı
ifade edilerek konunun incelenmesi talep edilmektedir.
G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 31.12.2004 tarih, 7424 sayı, 2.6.2005
tarih, 3760 sayı ve 17.6.2005 tarih, 4173 sayı ile giren başvurular üzerine
hazırlanan 22.7.2005 tarih, 2005-4-162/İİ-05-SY sayılı İlk İnceleme Raporu, 30
28.7.2005 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş ve Diyarbakır ili otobüs ile
şehirlerarası yolcu taşıma hizmetleri pazarında rekabetin ihlal edilip edilmediğinin
ve dolayısıyla 4054 sayılı Kanun kapsamında soruşturma açılmasına gerek olup
olmadığının tespiti amacıyla, Kanun’un 40/1. maddesi gereğince önaraştırma
açılmasına 05-49/705-M sayı ile karar verilmiştir.
İlgili karar uyarınca düzenlenen 14.10.2005 tarih 2005-4-162/ÖA-05-KT sayılı
Önaraştırma Raporu, 14.10.2005 tarih ve REK.0.08.00.00-110/306 sayılı
Başkanlık Önergesi ile 05-70 sayılı Kurul toplantısında görüşülerek karara
bağlanmıştır.
H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; 40
05-70/964-264
2
Diyarbakır merkezli faaliyet gösteren otobüs firmalarının aralarındaki rekabeti
sınırlar mahiyette bir anlaşma yaptıkları veya bu yönde bir uyumlu eylemin
içerisinde oldukları iddiasını kanıtlamaya yeterli delil olmaması sebebiyle şikayet
konusu ile ilgili bir soruşturma açılmasına gerek olmadığı ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. İlgili Pazar
I.1.1. İlgili Ürün Pazarı
İlgili ürün pazarı, haklarında önaraştırma yürütülen tarafların faaliyetleri dikkate
alınarak “otobüs ile şehirlerarası yolcu taşıma hizmetleri pazarı” olarak
belirlenmiştir. 50
I.1.2. İlgili Coğrafi Pazar
Önaraştırmaya konu şehirlerarası yolcu taşıma şirketlerinin faaliyetlerini
Diyarbakır ilinde gerçekleştirdikleri göz önüne alınarak coğrafi pazar “Diyarbakır
ili” olarak tespit edilmiştir.
I.2. Yapılan Tespitler ve Deliller
Önaraştırma sürecinde raportörlerce yapılan yerinde incelemelerde elde edinilen
bilgi ve belgelere aşağıda yer verilmiştir:
I.2.1. 26.9.2005 tarihinde Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Şehirlerarası Otobüs
Terminali Müdürü Aziz ONAT’la yapılan görüşmede aşağıdaki görüşler ifade
edilmiştir: 60
“Otogarımızda faaliyet gösteren otobüs firmaları tarafından fiyatların genellikle
Ulaştırma Bakanlığı tarafından belirlenen ve bize bildirilen fiyat listesinin %20
altında gerçekleştiği görülmektedir. Tarafımdan Kurumunuza gönderilen fiyat
listesi de Ulaştırma Bakanlığı tarafından bildirilen fiyatları göstermektedir.
Fiyatların belirlenen düzeylerin altına inmesi halinde ise biz duruma müdahale
ediyoruz. Bilinçli tüketiciler otobüslere genellikle otogarımızdan bindikleri için bu
denetimleri yapmamız daha kolay oluyor fakat bazı durumlarda Bismil gibi
ilçelerden veya yolda yolcu alınması halinde zorunlu alt limitin altında fiyatlar
uygulanabiliyor. Halihazırda Diyarbakır-İstanbul ve Diyarbakır-İzmir fiyatı 60
YTL’dir ve bu fiyat Ulaştırma Bakanlığı tarafından belirlenen tarifenin %20 70
altındadır. Batman firmaları ile yaşanan rekabet, Diyarbakır firmalarını zaman
zaman yasal limitin altına da inmeye zorlamaktadır.
Bilgim dahilinde otogarda faaliyet gösteren otobüs firmaları arasında herhangi bir
anlaşma yoktur. Terminalde bütün otobüs firmaları, sizin de gördüğünüz gibi, yan
yana hatta birbirlerinin yazıhanelerinde bilet satmaktadır. Dolayısıyla, birbirlerinin
bilet fiyatlarından haberdar olabilmektedir.”
I.2.2. 26.9.2005 tarihinde Has Diyarbakır Seyahat Ltd. Şti. Müdürü Yılmaz
ÖZPAÇAR’la yapılan görüşmede anılan şahıs,
“Halihazırda otobüs firmaları başta Onur Air olmak üzere havayolu şirketlerinin
rekabet baskısı altındadır. Düşünün ki İstanbul-Diyarbakır Onur Air ile 89 YTL’dir. 80
Bu durumda otobüs bilet ücretleri zaten yüksek olamaz. Sadece Diyarbakır
05-70/964-264
3
merkezli 6 firma var, bunun dışında bütün Batman firmaları da Diyarbakır
Otogarı’ndan yolcu alır. Yani bizim bilet fiyatlarını yüksek belirleme şansımız yok.
Diyarbakır’daki yolcular 1,5 YTL yol parası verip Batman’a giderek İstanbul ya da
Ankara’ya Batman’dan gitmeyi tercih edebilmektedir. Firmamız Ulaştırma Bölge
Müdürlüğü’nün onayladığı tarifenin %20 altında fiyat belirlemiştir. Bunun
aşağısına inmemiz zaten yasaktır. Ama müşteri sayısının çok az, firma sayısının
da çok fazla olması sebebiyle bu fiyatın bile aşağısına indiğimiz zamanlar
olmuştur.
Hiçbir şekilde diğer firmalarla aramızda bir anlaşma yoktur. Ama otogardaki 90
herkes birbirini tanır ve bilet fiyatını bilir
