BU KARAR DANISTAY 13.DAIRESI’NCE IPTAL
EDILMISTIR. REKABET KURULU’NUN AYNI
KONUYA ILISKIN 15.12.2005 TARIH VE 05-84/1150-
330 NOLU KARARINA INTERNET SAYFAMIZDAKI
KARAR ARAMA BÖLÜMÜNDEN
ERİŞEBİLİRSİNİZ.
03-63/764-354
2
REKABET KURUMU
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2002-4-116 (Soruşturma)
Karar Sayısı : 03-63/764-354
Karar Tarihi : 19.9.2003
Dosya Konusu : Konya İli’nde faaliyet gösteren makina mühendislerinin
havuz oluşturmak ve fiyat tespit etmek suretiyle 4054 sayılı Rekabetin
Korunması Hakkındaki Kanun’un 4. maddesinde sayılan eylemleri
gerçekleştirerek rekabeti ihlal etmesi.
A- TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Mustafa PARLAK
Üyeler :Tuncay SONGÖR (İkinci Başkan), A. Ersan GÖKMEN,
R.Müfit SONBAY, Murat GENCER, Prof. Dr. Zühtü AYTAÇ,
Rıfkı ÜNAL, Kublay ATASAYAR, M.Sıraç ASLAN, Süreyya
ÇAKIN.
B- SORUŞTURMA HEYETİ
Başkan : Mustafa PARLAK
Raportörler : Metin HASSU, Uygar GAZİOĞLU, Hatice AKKAYA
C- ŞİKAYET EDENLER
(isimlerin gizli tutulması talep edilmiştir).
D- HAKKINDA SORUŞTURMA YAPILANLAR
1- A.Osman ERDEMİR
2- Ahmet ÇELİK
3- Ahmet GÜVEN
4- Akın ALTUNEL
5- Ali Fuat DAĞ
6- Ali YAZAR
7- Alişan DEMİRAYAK
8- Aynur KIYAK
9- Ayşe TUNCA
10- Bekir KOÇUM
11- Cafer ERENLER
12- Durmuş Cevdet AKIN
13- Ergun ÖRGE
14- Fikret KARA
15- Galip YARAR
16- Göksel ÇAKAR
17- Gürsel ÇAKAR
18- H. İbrahim ÖNEL
19- H.Ali HAMARAT
03-63/764-354
3
20- Halil LAMCI
21- Hasan ATLANDIGİL
22- Hüseyin BÜYÜKÖZLÜ
23- Hüseyin KÖROĞLU
24- İsmail Hakkı KAPLANGÖZ
25- M.Bahadır TOPAL
26- M.Özkul SESİGÜR
27- Mehmet Ali ORHAN
28- Mehmet Selman DAĞLI
29- Mehmet TEZCAN
30- Metin ŞAHİN
31-Musa PAMPU
32- Mustafa GÜREL
33- Mustafa ÇALIŞKAN
34- Mustafa CİBELİK
35- Mustafa KAYA
36- Mustafa ÖZKAN
37- Muttalip DÜNDAR
38- Nevzat ÖZKAN
39- Ö.Faruk ÖZBAYRAK
40- Ö.Faruk ÖZDENİZ
41- Raşit YILDIRIM
42- S.Mehmet NUZUMLALI
43- Sevinç Sıdıka EKİM
44- Sait ÇİNİOĞLU
45- Ümit KARAÇOR
Vekilleri: Av.Nurten Çağlar YAKIŞ; GMK Bulvarı No:18/12 Kızılay/ANKARA
46- Selçuk ÖZTÜRK
Vatan Cad. Öztekin APT. Altı No:43/B-C KONYA
47- Yalçın TISTIK
K.İhsaniye Mah.Yahya Çavuş Cad. Doğu İşhanı Kat:5 No:506 KONYA
48- Zeki GÜNÜÇ
Hazım Uluşahin İş Merkezi B Blok Asma kat No:58 Selçuklu/KONYA
49- Abdülkadir KONAK
Makine Mühendisleri Odası Konya Şubesi Hazım Uluşahin İş Merkezi A
Blok No:120 KONYA
50- Ali DÖNGEL
Tercüman Mah. Sultan Velet Cd. Meteoğlu Ap.No:35.2.4 KONYA
51- Bilal KARADAĞ
Karatay San. Pervari Sok. No:2 KONYA
52- İsmet ARI
Dr. Hulusi Baybal Cad. Site sok. No:10/G KONYA
53- Mehmet ÜNLÜ
Makine Mühendisleri Odası Konya Şubesi Hazım Uluşahin İş Merkezi A
Blok No:120 KONYA
54- Mehmet Zeki SAMETOĞLU
Nişantaşı Mah. Giritli Sok. Nida Sit B Blok No:8/4 Selçuklu/KONYA
03-63/764-354
4
E- İDDİALARIN ÖZETİ
Rekabet Kurumu’na intikal eden şikayet dilekçesinde; (………), Türk Mühendis
ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) bağlı Makina Mühendisleri Odasının
(MMO) Konya Şubesi öncülüğünde oluşturulan havuz sistemi ve getirilen bir
dizi uygulamalar ile mağdur duruma düştükleri, bu uygulamalara göre,
inşaatlarda hazırlanan tesisat projelerinin çizimi için makina mühendislerine ya
da Makina Mühendisleri Odasına başvurduklarında, odanın belirlediği
temsilciye yönlendirildikleri ve oluşturulan havuzun dışında proje
çizdirilemediği, Konya dışından tesisat projesi çizmek isteyen makina
mühendislerine engel olunduğu ve Makina Mühendisleri Odası’nın bu projeleri
onaylamadığı, 18 ay öncesine göre, fiyatlarda artışların yaşandığı ifade
edilmiştir.
F- DOSYA EVRELERİ
- Kurum kayıtlarına 19.7.2002 tarih ve 3209 sayı ile intikal eden mezkur dilekçe
üzerine hazırlanan 19.8.2002 tarih ve 2002-4-116/BN-02-KOK sayılı bilgi notu,
Rekabet Kurulu’nun 29.8.2002 tarih ve 02-51/655-M sayı ile görüşülerek 4054
sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un ihlal edilip edilmediğinin ve
soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının belirlenmesi amacıyla 4054
sayılı Kanun’un 40/1. maddesi gereğince “önaraştırma” açılması kararı
alınmıştır.
- Yapılan inceleme sonucu elde edilen bulgular ışığında hazırlanan 17.10.2002
tarih ve 2002-4-116/ÖA-02-M.H sayılı Önaraştırma Raporu, Rekabet
Kurulu’nun 23.10.2002 tarihli ve 02-65/806-M sayı ile görüşülmüş ve Makina
Mühendisleri Odası Konya Şubesi’ne bağlı 54 mühendis hakkında, 4054 sayılı
Kanun’un 41. maddesi uyarınca soruşturma açılmasına karar verilmiştir.
- 6.11.2002 tarihinde, Kanun'un 43/2. maddesi uyarınca taraflara soruşturma
açıldığına dair bildirimde bulunularak taraflardan 30 gün içinde ilk yazılı
savunmalarını göndermeleri istenmiştir.
- Kurum kayıtlarına 18.12.2002 tarih ve 5395 sayı ile intikal eden dilekçede
şikayetçiler isimlerinin gizli tutulmasını istediklerini belirtmişlerdir.
- Haklarında soruşturma açılan teşebbüslerden, 52 mühendisin yazılı
savunması Kurumumuza yasal süresi içerisinde ulaşmış, ancak soruşturma
raporunda soruşturma kapsamından çıkarılması gerektiği belirtilen Makina
Mühendisi Abdülkadir KONAK ve Mehmet ÜNLÜ'nün savunmaları Kuruma
intikal etmemiştir.
- Soruşturma Heyetince tamamlanan 1.4.2003 tarih ve S.R./03-3 sayılı
Soruşturma Raporu, Kanun'un 45/1. maddesi uyarınca Başkanlıkça tüm Kurul
Üyeleri ile ilgili taraflara tebliğ olunmuş ve aynı maddenin ikinci fıkrası
gereğince taraflardan 30 gün içinde yazılı savunmalarını göndermeleri
istenilmiştir.
- Soruşturma Raporu'nun tebliğini takiben, Makina Mühendisi Abdülkadir
KONAK ve Mehmet ÜNLÜ'nün dışındaki 52 mühendisin Kuruma intikal eden
2.5.2003 tarihli başvurularında ikinci yazılı savunmaları için ek süre talebinde
03-63/764-354
5
bulunulmuştur. Kurul’un 8.5.2003 tarih ve 03-31 sayılı toplantısında tarafların
savunma sürelerinin 5.5.2003 tarihinden itibaren 30 gün uzatılmasına karar
verilmiş ve karar taraflara tebliğ edilmiştir. Daha sonra ikinci yazılı savunmalar
3.6.2003 tarihinde ve yasal süreleri içerisinde Kuruma intikal etmiştir.
- Soruşturma Heyetinin hazırladığı "Ek Yazılı Görüş", Kanun'un 45/2. maddesi
uyarınca, 17.6.2003 tarihinde tüm Kurul Üyeleri ve taraflara tebliğ edilmiştir.
Makina Mühendisi Abdülkadir KONAK ve Mehmet ÜNLÜ'nün dışındaki 52
mühendis ek görüşe yasal süre içinde cevap vermişlerdir.
- Yürütülen soruşturma ile ilgili olarak, Rekabet Kurulu 24.7.2003 tarih ve 03-
53/598-M sayılı kararı ile 17.9.2003 tarihinde sözlü savunma toplantısı
yapılmasına ve sözlü savunma toplantısına soruşturma kapsamındaki
teşebbüslerin davet edilmesine karar verilmiş ve sözlü savunma toplantısı
davetiyeleri, Kanun'un 46/2. maddesi uyarınca ilgililere gönderilmiştir.
17.9.2003 tarihinde sözlü savunma toplantısı yapılmış ve 19.9.2003 tarihinde
nihai karar verilmiştir.
G- RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ
Raportörler;
1- MMO Konya Şubesi’ne üye olan mühendislerden, A. Osman ERDEMİR,
Ahmet ÇELİK, Ahmet GÜVEN, Akın ALTUNEL, Ali DÖNGEL, Ali Fuat DAĞ, Ali
YAZAR, Alişan DEMİRAYAK, Aynur KIYAK, Ayşe TUNCA, M. Bahadır TOPAL,
Bekir KOÇUM, Bilal KARADAĞ, Cafer ERENLER, D.Cevdet AKIN, Ergun
ÖRGE, Fikret KARA, Galip YAZAR, Göksel ÇAKAR, Gürsel ÇAKAR, H.Ali
HAMARAT Halil LAMCI, Hasan ATLANDIGİL, Hüseyin BÜYÜKÖZLÜ, Hüseyin
KÖROĞLU, İ.Hakkı KAPLANGÖZ, İbrahim ÖNEL, İsmet ARI, M. Ali ORHAN,
M.Özkul SESİGÜR, M.Zeki SAMETOĞLU, Mehmet TEZCAN, Metin ŞAHİN,
Mustafa CİBELİK, Mustafa ÇALIŞKAN, Mustafa GÜREL, Mustafa KAYA,
Mustafa ÖZKAN, Muttalip DÜNDAR, Nevzat ÖZKAN, Ö.Faruk ÖZBAYRAK,
Ö.Faruk ÖZDENİZ, Raşit YILDIRIM, S.Mehmet NUZUMLALI, Sait ÇİNİOĞLU,
Selçuk ÖZTÜRK, Selman DAĞLI, Sevinç Sıdıka EKİM, Ümit KARAÇOR, Yalçın
TISTIK, Zeki GÜNÜÇ’ün;
-“Konya İli Makina Mühendisliği Hizmetleri" ilgili pazarında bir havuz oluşturarak
pazar paylaşımında bulunmak suretiyle, 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesinin
(b) bendinde yasaklanan eylemleri gerçekleştirmiş oldukları;
-Belirtilen anlaşma ve uygulamalara ilişkin olarak 4054 sayılı Kanun’un 10.
maddesi ile öngörülmüş olan bir aylık süre içerisinde bildirim yükümlülüğünün
yerine getirilmediği,
-Yukarıda belirtilen ihlalleri gerçekleştiren teşebbüslerin her birinin 4054 sayılı
Kanun’un 16. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca idari para cezası ile
cezalandırılmaları, diğer taraftan söz konusu teşebbüslerin ihlale konu olan
sözleşmeler ile ilgili olarak 4054 sayılı Kanun’un 10. maddesi uyarınca bildirim
yükümlülüğünü yerine getirmemelerinden dolayı aynı Kanun’un 16/1-c maddesi
hükmü uyarınca her birinin idari para cezası ile cezalandırılmaları,
gerektiği görüşünü ifade etmişlerdir.
03-63/764-354
6
H- İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
H.1- İlgili Pazar
H.1.1- İlgili Ürün Pazarı
MMO Konya Şubesi üyelerine dair inceleme ve incelemeye konu dosyanın
genel çerçevesi yönünden ilgili ürün pazarı, “makina mühendisliği hizmetleri”
olarak değerlendirilmektedir.
H.1.2-İlgili Coğrafi Pazar
İnceleme konusu bakımından coğrafi pazar; anılan hizmetlerin Konya İli’ni
kapsıyor olmasından ve ilgili hizmetlerin denetimini gerçekleştiren
mühendislerin il sınırları içerisinde bürolarının bulunmasını ve ikamet etmelerini
zorunlu kılan yasal düzenlemelerden dolayı, “Konya İli sınırları” olarak
değerlendirilmektedir.
H.2- Hakkında Soruşturma Yapılan Teşebbüsler
MMO Ana Yönetmeliğinin “Şube Yönetim Kurulu’nun Görevleri” başlıklı 63.
maddesinin (f) bendinde; şubelerin görevleri arasında, bölgesinde bulunan
üyelerin, kamu kuruluşları, özel kuruluşlar ve kişilerle olan tüm mesleksel
ilişkilerinde ortaklaşa uyulması gereken esaslara uymalarını sağlamak,
mesleğin onuru yönünden üyelerin her türlü meslek çalışmalarını denetlemek,
mesleksel hizmetlerde yönetmeliklere uyulmasını sağlamak hükümleri yer
almaktadır. MMO Konya Şubesi’nin başkanlığını Musa PAMPU yürütmektedir.
MMO Konya Şubesi’ne bağlı olarak Konya ili sınırları içerisinde faaliyet
gösteren ve soruşturmaya konu “havuz sistemi”nin üyesi oldukları yapılan
yerinde incelemede tespit edilen 54 adet makina mühendisinin isimleri ve MMO
Konya Şubesi’nden temin edilen 2001 yılına ait ciro bilgileri aşağıda yer
almaktadır:
Mühendisler Ciro (TL) Mühendisler Ciro (TL)
A. OSMAN ERDEMİR 1.342.000.000 İBRAHİM ÖNEL 1.708.000.000
ABDÜLKADİR KONAK 2.026.804.500 İSMET ARI 23.584.600.000
AHMET ÇELİK 10.339.000.000 M. ALİ ORHAN 28.842.000.000
AHMET GÜVEN 2.454.500.000 M. ÖZKUL SESİGÜR 3.434.000.000
AKIN ALTUNEL 8.178.000.000 M.ZEKİ SAMETOĞLU 3.508.000.000
ALİ DÖNGEL 20.000.000 MEHMET TEZCAN 3.691.000.000
ALİ FUAT DAĞ 2.967.000.000 MEHMET ÜNLÜ 2.320.000.000
ALİ YAZAR 9.430.000.000 METİN ŞAHİN 1.081.000.000
ALİŞAN DEMİRAYAK 2.537.000.000 MUSA PAMPU Faaliyeti Yok
AYNUR KIYAK 2.225.000.000 MUSTAFA CİBELİK 2.744.500.000
AYŞE TUNCA 1.752.000.000 MUSTAFA ÇALIŞKAN 20.076.000.000
BAHADIR TOPAL 1.415.000.000 MUSTAFA GÜREL 40.541.000.000
BEKİR KOÇUM 2.176.000.000 MUSTAFA KAYA 4.673.000.000
BİLAL KARADAĞ 2.468.000.000 MUSTAFA ÖZKAN 3.298.000.000
CAFER ERENLER 2.733.000.000 MUTTALİP DÜNDAR 2.083.000.000
D. CEVDET AKIN 635.000.000 NEVZAT ÖZKAN 1.194.000.000
ERGUN ÖRGE 6.849.000.000 Ö.FARUK ÖZBAYRAK 4.026.500.000
FİKRET KARA 11.909.000.000 Ö.FARUK ÖZDENİZ 12.414.000.000
GALİP YARAR 1.821.000.000 RAŞIT YILDIRIM 4.148.000.000
GÖKSEL ÇAKAR 3.265.000.000 S.MEHMET NUZUMNALI 9.190.000.000
GÜRSEL ÇAKAR 1.215.000.000 SAİT ÇİNİOĞLU 2.654.000.000
03-63/764-354
7
H.ALİ HAMARAT 1.092.000.000 SELÇUK ÖZTÜRK 7.173.000.000
HALİL LAMCI 3.352.000.000 SELMAN DAĞLI 2.245.495.000
HASAN ATLANDIGİL Faaliyeti Yok SEVİNÇ SIDIKA EKİM 5.669.000.000
HÜSEYİN BÜYÜKÖZLÜ 3.676.000.000 ÜMİT KARAÇOR 4.014.000.000
HÜSEYİN KÖROĞLU 2.285.000.000 YALÇIN TISTIK 8.780.000.000
İ. HAKKI KAPLANGÖZ 3.145.600.000 ZEKİ GÜNÜÇ 12.466.000.000
Soruşturma sırasında MMO Konya Şubesi’nden gelen yazılı bilgide, savunma
göndermeyen mühendislerden, Abdülkadir KONAK isimli mühendisin
soruşturma açılması kararından önce 15.6.2002 tarihinde vefat ettiği, Mehmet
ÜNLÜ isimli mühendisin ise 15.2.2002 tarihi itibari ile kanser tedavisi görüyor
olmasından dolayı MMO Konya Şubesi ile ilgili olarak SMM hizmetlerinde
bulunmadığı bildirilmiştir. Ayrıca, kendisi ile sözlü olarak görüşülen MMO Konya
Şubesi Başkanı Musa PAMPU, Mehmet ÜNLÜ’nün havuz uygulaması
içerisinde yer almadığını, isminin o listede sehven yer aldığını bildirmiş, bunun
üzerine söz konusu liste incelendiğinde Mehmet ÜNLÜ’nün ismi karşısında hiç
bir proje bedeli yer almadığı görülmüştür. Dolayısıyla, söz konusu listede
isimleri yer alan Abdülkadir KONAK ve Mehmet ÜNLÜ’nün havuz sistemi
içerisinde yer almadıkları kanaatine varılmıştır.
H.3- Yapılan Tespitler ve Elde Edilen Deliller
H.3.1- İlgili Mevzuata İlişkin Bilgiler
H.3.1.1- 6235 sayılı TMMOB Kanunu
TMMOB, 27.1.1954 tarih ve 6235 sayılı TMMOB Kanunu ile kurulmuştur.
Anılan Kanun’un 1. maddesinden TMMOB’un Türkiye sınırları içinde meslek ve
sanatlarını icraya kanunen yetkili olup mesleki faaliyette bulunan yüksek
mühendis, yüksek mimar, mühendis ve mimarları teşkilatı içinde toplayan tüzel
kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olduğu anlaşılmaktadır.
Birliğin kuruluş amacı, 6235 sayılı Kanun’un 2. maddesinin (a) bendinde;
“Bütün mühendis ve mimarları ihtisas kollarına ayırmak ve her kol için bir oda
kurulmasına karar vermek; bu suretle aynı ihtisasa sahip meslek mensuplarını
bir Odanın bünyesinde toplamak; merkezde idare heyeti, haysiyet divanı ve
murakıplar gibi görevlilere yetecek kadar üyesi bulunmayan Odanın merkezini,
Umumi Heyetin belirleyeceği yerde açmak”
ve devamında (b) bendi ile;
“Mimarlık ve mühendislik mesleği mensuplarının müşterek ihtiyaçlarını
karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere
uygun olarak işlemesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile
olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve
ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde
bulunmak”
olarak tanımlanmaktadır.
Söz konusu Kanun’un 13. maddesinde; “Lüzum görülen yerlerde Birlik Umumi
Heyeti kararlarıyla Türk Mühendis ve Mimar Odaları açılabilir” denilmektedir.
TMMOB’a bağlı odaların da bu hükümler doğrultusunda kurulduğu ve
03-63/764-354
8
faaliyetlerinde genel koordinasyonun yukarıda sayılan amaçlar doğrultusunda
Birlik tarafından sağlandığı anlaşılmaktadır.
H.3.1.2- TMMOB Asgari Ücret ve Çizim Standartları Tespit Komisyonu ve
Kontrol Bürolarının Kurulmasına İlişkin Yönetmeliği
Yönetmeliğin 12. maddesi, “TMMOB üyeleri mesleki faaliyetleri karşılığı
alacakları ücretleri, Odalarca hazırlanacak tip sözleşmelerde belirtmek ve
belgelemekle yükümlüdürler. Bu tür hizmetler karşılığı alınacak ücret, Odalarca
belirlenen asgari ücretten aşağı olamaz.” şeklindedir.
Yine aynı yönetmeliğin 15. maddesinde, “Bu yönetmelik TMMOB Genel
Kurulunca kabul edildikten ve yayınlandıktan sonra yürürlüğe girer.” ve 17.
maddesinde “Bu yönetmeliği TMMOB ve bağlı Odaları ilgili kamu kuruluşlarıyla
işbirliği yaparak yürütür.” hükümleri yer almaktadır.
H.3.1.3- TMMOB Mimarlık Mühendislik Hizmetleri ve Asgari Ücret-Asgari
Çizim ve Düzenleme Esasları Yönetmeliği
Bu yönetmeliğin, “Hizmetlerin Asgari Ücretleri” başlığını taşıyan 6. maddesi,
mimarlık-mühendislik hizmetleri karşılığı ücretlerin tespiti, tahsili ve
denetlenmesi esaslarını düzenlemektedir. Buna göre, proje asgari ücreti, yapı
yaklaşık maliyeti ile birtakım katsayıların çarpımı sonucu bulunmaktadır.
Mimarlık- mühendislik hizmetleri ücretlerinin hesabına temel olan Yapı Yaklaşık
Maliyeti ise, yapının ön proje, ihtiyaç programı (tapu, çap,…v.b.) gibi ilgili
belgelerden hesaplanan yaklaşık brüt alanı ile Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı’nca her yıl mimarlık hizmetlerine esas olan sınıflar için ayrı ayrı tespit
edilerek ilan edilen birim maliyetlerin çarpımına eşittir.
Anılan yönetmeliğin “ücretlerin tahsili” başlıklı 6.3. maddesinde ise; mimar ve
mühendislerin yönetmeliğe göre tespit edilen ücretler karşılığı fatura kesmek ve
bu faturalarını odalarına ibraz etmek zorunda olduklarına ve ayrıca ilgili
odalarla kontrol bürolarının bu ücretlerin tahsili ile ilgili esasları belirleyerek
gerekli tedbirleri alacaklarına dair düzenlemeler bulunmaktadır.
H.3.1.4- TMMOB Makina Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik ve
Mühendislik Hizmetleri ve Asgari Ücretleri Yönetmeliği
Kısaca “MMO Asgari Ücret Tarifesi Yönetmeliği” olarak anılacak olan bu
yönetmelik, 6235 sayılı TMMOB Kanunu hükümlerine dayanılarak
hazırlanmıştır. Yönetmeliğin “Asgari Ücretler” başlığını taşıyan 5. maddesi
aşağıdaki gibidir:
“Madde-5 : SMMH asgari ücretleri MMO Yönetim Kurulunca yılda 2 kez
belirlenir ve tebliğlerle ilan edilir. Uygulama tarihleri 1 Ocak ve 1 Temmuz dur.
Bu tarihlerden en geç 30 gün önce Şube Yönetim Kurulları, herhangi bir yazılı
hatırlatmaya gerek kalmadan, asgari ücretlerin belirlenmesinde kullanılan “yapı
yaklaşık maliyetleri” ve varsa başka önerilerini yazılı olarak Oda Yönetim
Kuruluna iletirler. ODA Yönetim Kurulu, kendisi veya kuracağı komisyon kanalı
ile önerileri değerlendirir ve kararlaştıracağı asgari ücretleri yukarıda belirtilen
tarihlerden önce Şubelere gönderir ayrıca Resmi Gazete vb. yollarla
kamuoyuna duyurur. Şube Yönetim Kurulları tesisat mühendisliği hizmetleri için
03-63/764-354
9
bu Yönetmelik içinde verilen bölge katsayıları ile Asgari ücretleri çarparak elde
edeceği listeleri bölgesindeki Tescilli Bürolara bildirir ve 1 nüshasını ODA
Merkezine iletir. Diğer hizmetlerde bölge katsayısı uygulanmaz. Asgari
ücretlere KDV dahil olmayıp, fatura veya makbuzda ayrıca gösterilip tahsil
edilir. Bu yönetmelikte belirlenen ücretler "asgari" olup, işin ve işyerinin
özelliğine göre daha yüksek ücretle hizmet yapmak yetkisi SMM'lere aittir.”
H.3.1.5- 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu
2.11.1984 tarih ve 18563 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3065 sayılı KDV
Kanunu'nun "emsal bedeli ve emsal ücreti" başlıklı 27. maddesinin beşinci
fıkrası "Serbest meslek faaliyetleri için ilgili meslek teşekküllerince tespit edilmiş
bir tarife varsa, hizmetin bedeli, bu tarifede gösterilen ücretten düşük olamaz. "
şeklindedir. Buna göre, serbest meslek faaliyetlerinde vergi matrahı, varsa
meslek odaları tarafından tespit edilmiş tarifeler olacaktır.
H.3.1.6- Konya Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği
Yönetmeliğin 58. maddesinin birinci fıkrası (b/2-f) bendine göre, proje müellifi
mimar ve mühendisler, 6235 sayılı TMMOB Kanunu uyarınca ilgili meslek
odasına kayıtlı olmak zorundadır. Ayrıca, TMMOB Kanunu’nda öngörülen
yükümlülüklerini yerine getirdiklerinin oda tarafından onaylanmış olması
gerekmektedir. Bu onaydan mahrum olanların projeleri ilgili idarelerce
onaylanmamaktadır.
Yönetmeliğin 60. maddesi fenni mesuliyet konusunu düzenlemektedir. Fenni
mesuller, projelerin gereği gibi uygulanmasını denetlemek üzere odaya kayıtlı
mimar ve mühendisler arasından yapı sahibi tarafından seçilmektedirler.
Yaptıkları işin gereği icabı, fenni mesullerden mimar ve inşaat mühendisleri
30.000 m2’den, makina mühendisi 60.000 m2’den, elektrik mühendisi 120.000
m2’den fazla inşaatın fenni mesuliyetini aynı anda üstlenememektedir (m.60/e).
Bunun kontrolü görevi ise meslek odasına verilmiştir (m.60/c).
Yönetmeliğin 60. maddesinin (e) bendinin ikinci paragrafına göre, fenni
mesullerin Konya Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde ikamet etmesi ve
işyerinin de yine bu sınırlar içinde bulunması şarttır.
H.3.2- Havuz Uygulamasını Gösterir Liste
Yapılan yerinde incelemelerde iddia konusu “havuz sisteminin” organizatörü
olduğu iddia edilen Makina Mühendisi Sait ÇİNİOĞLU, MMO Konya Şubesi’ne
bağlı, SMM belgesine sahip 44 adet makina mühendisinin bir araya gelerek
2001 yılının Mayıs ayında bir sistem üzerinde anlaştıklarını ifade etmiş, ayrıca
kendisi tarafından inceleme heyetine; sisteme bağlı makina mühendislerinin
isimlerini ve telefon numaralarını içeren bir tablo, ayrıca 18.9.2002 tarihi
itibariyle sistem içindeki mühendislerin son turda ve toplamda aldıkları proje
bedellerini gösterir tablo sunulmuştur.
03-63/764-354
10
H.3.3- İfade Tutanakları
H.3.3.1- Makina Mühendisi Sait ÇİNİOĞLU
Yapılan yerinde incelemelerde iddia konusu “havuz sisteminin” organizatörü
Sait ÇİNİOĞLU ile yapılan görüşmede;
Türk Mimar ve Mühendis Odaları Birliği’ne bağlı Makina Mühendisleri
Odası’nın, TMMOB mevzuatı gereği, yılda iki kez olmak üzere her proje için
metrekare bazında asgari ücret belirlediğini, Konya Şubesi’nin bu listede
belirlenen fiyatların Konya ili için geçerli olan katsayı ile çarpımıyla belirlenen
fiyatlara uymak zorunda olduğunu, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Ana
Yönetmeliği’ne (Madde 46) göre fatura edilen proje bedellerinin odanın
belirlediği asgari ücretin altında olamayacağını, belirlenen fiyatın altında fatura
kesilen bir projenin odadan onay alamayacağını, aksi taktirde faturayı kesen
mühendisin serbest müşavirlik mühendislik (SMM) belgesinin geçici olarak iptal
edileceğini, Oda başkanlığı sırasında mekanik tesisat projesi çizen makina
mühendislerinin, müşterilerinden (mimarlar, inşaat mühendisleri, müteahhitler,
komisyoncular gibi) aldıkları proje bedellerinde, piyasada “kırma” olarak tabir
edilen, asgari fiyattan yapılan iskontolardan kaynaklanan ve %80’lere varan
ücret kayıplarının söz konusu olduğunu, “kırma” sistemi nedeniyle makina
mühendislerinin çizdikleri projelerden almaları gereken ücretlerin büyük
çoğunluğunu aracı pozisyonundaki mimarların aldığını, örnek olarak odanın
belirlediği asgari fiyata göre 1 milyar TL’lik bir bedeli olan bir mekanik tesisat
projesi için projeyi çizen makina mühendisinin müşterisine 1 milyar TL fatura
kesmek durumunda kalırken bu miktarın 800 milyon TL’ye varan kısmını aracı
konumundaki mimara-müteahhite bırakmak durumunda kaldığını1, kestiği
fatura üzerinden vergi ödeyen ancak faturadaki ücretten daha azını tahsil eden
bazı mühendislerin, başka kaynaklardan temin ettikleri faturaları masraf
göstermek suretiyle vergi yükümlülüklerini hafifletmek zorunda kaldıklarını ve
bu durumun mühendisler arasında haksız rekabet yarattığını, mühendisleri
mağdur durumda bırakan bu haksız uygulamaya son vermek için MMO Konya
Şubesi’ne bağlı, SMM belgesine Sahip 44 adet makina mühendisinin bir araya
gelerek 2001 yılının Mayıs ayında bir sistem üzerinde anlaştıklarını,
başlangıçta bu sistemin organizasyonunu şu anki MMO Konya Şubesi başkanı
Musa PAMPU’nun yürüttüğünü, 2002 yılının Mart ayından itibaren ise bu işin
organizasyonunu yürütmek için sistem üyeleri tarafından kendisinin seçildiğini,
ayrıca havuz sisteminin mevzuat gereği uygulanmak zorunda olan ve faturalara
esas teşkil eden asgari ücretin fiilen de tahsil edilerek mühendislerin
mağduriyetine son vermek amacıyla oluşturulduğunu belirtmiştir.
Görüşmenin devamında Sait ÇİNİOĞLU sistemin işleyişini şu şekilde
açıklamıştır :
“Uyguladığımız sistem gereğince, halen sistemimizin üyesi bulunan ekli
listedeki 54 adet mühendisten herhangi birine bir proje işi geldiğinde mühendis
arkadaşlar işi almıyorlar ve sistemdeki sıra kimdeyse müşteri benim vasıtamla
o mühendise yönlendiriliyor. Bu şekilde bütün mühendislik işleri sistem üyesi
1 Bir inşaatın; mimari proje, statik proje, elektrik, telefon, sıhhi tesisat ve kalorifer projeleri gibi birden
fazla projesi bulunmaktadır. Yapı sahipleri öncelikle mimari proje çizdirmek üzere bir mimarla
anlaştıklarında, geriye kalan projelerin çizdirilmesi konusunda da mimarlar aracılık etmektedir.
03-63/764-354
11
mühendislere adaletli bir biçimde dağıtılıyor. Bütün mühendislerin yaptığı işlerin
kaydı
