- Suçun Unsurlarının İncelenmesi
- Hukuki Açıklamalar
- Mal Varlığına Tedbir Konulması Talebi
- Önleyici Koruma Tedbirleri Talebi
- Diğer Koruma Tedbirleri Talebi
- Talep Sonucu
- Delil Listesi
HAKKI OLMAYAN YERE TECAVÜZ SUÇU (TCK MD. 154) KAPSAMINDA BİR SUÇ DUYURUSU DİLEKÇESİNİN CEZA HUKUKU VE CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
İşbu hukuki değerlendirme, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 154. maddesinde düzenlenen "Hakkı Olmayan Yere Tecavüz" suçuna ilişkin olarak Cumhuriyet Başsavcılığına sunulmak üzere hazırlanan bir suç duyurusu dilekçesi taslağını, ceza hukuku ve ceza muhakemesi hukuku prensipleri çerçevesinde ele almaktadır. Analiz, suçun unsurları, soruşturma süreci, talep edilebilecek tedbirler ve delillerin toplanması gibi temel konuları kapsamaktadır.
1. HAKKI OLMAYAN YERE TECAVÜZ SUÇU (TCK MD. 154) VE UNSURLARI
Türk Ceza Kanunu'nun "Malvarlığına Karşı Suçlar" başlıklı onuncu bölümünde, 154. maddede düzenlenen "Hakkı Olmayan Yere Tecavüz" suçu, mülkiyet hakkının ve zilyetliğin korunmasını amaçlayan önemli bir düzenlemedir. İşbu Dilekçe'de de birincil olarak isnat edilen suç budur (Madde Suç).
a. Korunan Hukuki Değer: Bu suç tipiyle korunan temel hukuki değer, taşınmazlar üzerindeki mülkiyet hakkı ve buna bağlı olarak hak sahibinin taşınmazdan serbestçe yararlanma, tasarruf etme ve onu kullanma yetkisidir. Aynı zamanda zilyetlik de koruma altına alınmaktadır.
b. Suçun Maddi Unsurları: TCK Md. 154, suçun maddi unsurunu oluşturan seçimlik hareketleri şu şekilde tanımlamaktadır (Madde IV.A.1.a):
i. İşgal Etme: Bir hakka dayanmaksızın başkasına ait taşınmaz mal veya eklentilerini tamamen veya kısmen, sahiplenme kastıyla fiilen ele geçirme, kullanma eylemidir.
ii. Sınırları Değiştirme veya Bozma: Taşınmazın sınırlarını belirleyen işaretleri (duvar, çit, hendek, işaret taşları vb.) yetkisiz olarak değiştirmek veya ortadan kaldırmaktır.
iii. Hak Sahibinin Yararlanmasına Engel Olma: Failin fiili müdahalesiyle, hak sahibinin taşınmazdan veya eklentilerinden kısmen veya tamamen yararlanmasının engellenmesidir.
Bu hareketlerden herhangi birinin gerçekleştirilmesi suçun oluşumu için yeterlidir. Suçun konusu, başkasına ait "taşınmaz mal veya eklentileri"dir. Köy veya kasaba sınırları içinde veya dışında olması fark etmeksizin, tapuya kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın özel mülkiyete konu tüm taşınmazlar ve bunların ayrılmaz parçası niteliğindeki eklentiler bu kapsama girer. Kamu malları bu suçun konusunu oluşturmaz; kamu mallarına yönelik tecavüzler özel kanunlardaki düzenlemelere (örneğin 3091 sayılı Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanun) tabi olabilir. Fail, taşınmaz üzerinde hak sahibi olmayan herhangi bir kişi olabilir. Mağdur ise taşınmazın maliki veya zilyedi olan kişidir. İşbu Dilekçe'nin "SUÇA İLİŞKİN VAKIALAR" (Madde III) bölümünde, şüphelinin gerçekleştirdiği iddia edilen fiillerin, TCK Md. 154'teki bu maddi unsurlardan hangisine veya hangilerine tekabül ettiğinin somut olay örgüsüyle detaylı bir şekilde anlatılması, suçun sübutu açısından büyük önem taşımaktadır.
c. Suçun Manevi Unsuru: Hakkı olmayan yere tecavüz suçu, kasten işlenebilen bir suçtur (Madde IV.A.1.b). Failin, başkasına ait bir taşınmaz veya eklentisine, buna hakkı olmadığını bilerek ve isteyerek müdahale etmesi gerekmektedir. Genel kast yeterlidir; failin özel bir saikle (örneğin sahiplenme, zarar verme vb.) hareket etmesi aranmaz. Ancak, failin bir hakka dayandığı zannıyla (hukuki hata veya fiili hata) hareket etmesi durumunda kastın varlığından söz edilemeyebilir.
d. Hukuka Aykırılık Unsuru: Fiilin suç teşkil edebilmesi için hukuka aykırı olması, yani herhangi bir hukuka uygunluk nedeninin (örneğin kanun hükmünü yerine getirme, meşru savunma, ilgilinin rızası, hakkın kullanılması gibi) bulunmaması gerekir (Madde IV.A.1.c).
e. Suçun Nitelikli Halleri: TCK Md. 154/2, suçun "kendisine ait ahır ve ağıllara başkasının hayvanlarını kabul ederek", "başkasının bu yerlere hayvanlarını sokmasına göz yumarak" veya "köy halkının ortak kullanımına veya kamu hizmetine tahsis edilmiş yerlere tecavüz edilmesi" halinde daha ağır cezayı öngören nitelikli hallerini düzenlemektedir. Dilekçede bu nitelikli hallerin varlığı iddia ediliyorsa, buna ilişkin vakıaların da ayrıca açıklanması gerekir.
2. SUÇ DUYURUSU VE SORUŞTURMA SÜRECİ
Hakkı olmayan yere tecavüz suçu, TCK Md. 154/3 uyarınca, kural olarak şikâyete tabi değildir. Bu nedenle, Cumhuriyet Savcısı suçun işlendiğine dair basit bir şüpheye ulaştığında resen soruşturma başlatmakla yükümlüdür. İşbu Dilekçe, bu suç şüphesini yetkili makama bildiren ve soruşturma başlatılmasını talep eden bir ihbar niteliğindedir (Madde Talep Sonucu 1).
a. Cumhuriyet Savcısının Görevleri: Dilekçenin sunulduğu Cumhuriyet Başsavcılığı, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) uyarınca derhal işin gerçeğini araştırmaya başlar. CMK Md. 160 uyarınca Savcı, şüphelinin lehine ve aleyhine olan tüm delilleri toplamak ve değerlendirmekle yükümlüdür. Soruşturma sonunda toplanan deliller, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa, Savcı bir iddianame düzenleyerek kamu davası açar (CMK Md. 170). Yeterli şüpheye ulaşılamazsa veya kovuşturma olanağı bulunmuyorsa, kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verir (CMK Md. 172).
b. Delillerin Toplanması: Soruşturma evresinin temel amacı, maddi gerçeğe ulaşmak için delil toplamaktır. İşbu Dilekçe'de de tanık beyanları, bilirkişi incelemesi, keşif gibi çeşitli delillere dayanıldığı ve bunların toplanmasının talep edildiği görülmektedir (Madde Delil Listesi). Cumhuriyet Savcısı, soruşturmanın selameti için gerekli gördüğü tüm delilleri (örneğin tapu kayıtları, kadastro bilgileri, keşif, tanık beyanları, bilirkişi raporları, fotoğraf ve video kayıtları vb.) toplayacaktır. Dilekçenin "DELİL LİSTESİ ve EKLER" (Madde IX) bölümünde sunulan veya celbi istenen deliller, soruşturmanın yönlendirilmesi açısından önemlidir.
3. DİLEKÇEDE TALEP EDİLEN KORUMA VE USULİ TEDBİRLER
İşbu Dilekçe'de, soruşturma sürecini güvence altına almak, mağdurun haklarını korumak ve delilleri muhafaza etmek amacıyla çeşitli tedbirlerin uygulanması talep edilmektedir. Bu taleplerin hukuki dayanakları ve koşulları şu şekildedir:
a. Malvarlığına Tedbir Konulması (Madde VI): Mağdurun suçtan kaynaklanan maddi zararlarının (Madde V) ileride tazminini güvence altına almak amacıyla şüphelinin malvarlığı değerleri üzerine CMK Md. 128 kapsamında el koyma (tedbir) konulması talep edilebilir. Bu tedbir, özellikle suçtan elde edildiği değerlendirilen veya suçla bağlantılı malvarlığı değerleri için söz konusu olabilir. Talebin kabulü için, tedbir konulmazsa hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağı veya imkânsız hale geleceği yönünde bir tehlikenin bulunması gerekir. Dilekçede bu tehlikenin somutlaştırılması önemlidir.
b. Önleyici Koruma Tedbirleri (Madde VII, Talep Sonucu 3): Şüphelinin, mağdura veya tanıklara yönelik tehdit, baskı veya şiddet uygulama ihtimaline karşı koruma talep edilmektedir. Bu kapsamda, olayın niteliğine göre 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında (eğer şartları varsa) veya CMK Md. 109/3'te düzenlenen adli kontrol tedbirlerinden (belirli yerlere gitmekten yasaklanma, konutu terk etmeme, mağdurun bulunduğu yerlere yaklaşmama vb.) uygun olanların uygulanması istenebilir. Bu taleplerin kabulü için somut bir tehlikenin varlığına işaret eden olguların belirtilmesi gereklidir.
c. Yakalama, Gözaltı ve Tutuklama (Madde VIII.A, VIII.B, Talep Sonucu 2):
i. Yakalama (CMK Md. 90 vd.): Suçüstü hali veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ya da yakalama emri üzerine şüphelinin kolluk tarafından veya Cumhuriyet Savcısının talimatıyla yakalanmasıdır.
ii. Gözaltı (CMK Md. 91): Yakalanan kişinin Cumhuriyet Savcılığı tarafından soruşturmanın selameti açısından belirli bir süre alıkonulmasıdır.
iii. Tutuklama (CMK Md. 100 vd.): En ağır koruma tedbiridir. Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin ve bir tutuklama nedeninin (kaçma şüphesi, delilleri karartma şüphesi, tanık/mağdur üzerinde baskı kurma girişimi şüphesi) bulunması halinde, Sulh Ceza Hâkimi kararıyla uygulanabilir. TCK Md. 154'teki suç, CMK Md. 100/3'te sayılan katalog suçlardan olmamakla birlikte, diğer tutuklama nedenlerinin varlığı halinde (özellikle kaçma veya delilleri karartma tehlikesi somut olgularla destekleniyorsa) tutuklama kararı verilebilir. Dilekçede bu nedenlerin somut olgularla desteklenerek ileri sürülmesi (Madde VIII.B.1-5), talebin değerlendirilmesinde etkili olacaktır.
d. Arama ve El Koyma (Madde VIII.C, Talep Sonucu 14): Suç delillerinin elde edilmesi amacıyla şüphelinin üzerinde, eşyasında, konutunda, işyerinde veya diğer yerlerde arama yapılması (CMK Md. 116 vd.) ve bulunan suç eşyasına veya delil olabilecek diğer eşyalara el konulması (CMK Md. 123 vd.) talep edilebilir. Bunun için makul şüphe yeterlidir. Konutta arama için kural olarak hâkim kararı gerekir, ancak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcısının yazılı emriyle de arama yapılabilir.
e. İletişimin Denetlenmesi, Gizli Soruşturmacı, Teknik Araçlarla İzleme (Madde VIII.Ç, Talep Sonucu 6): Bu tedbirler, CMK'da belirli ağırlıktaki suçlar için ve başka suretle delil elde etme imkânının bulunmadığı durumlarda başvurulabilen özel soruşturma yöntemleridir. TCK Md. 154'teki suç, bu tedbirlerin doğrudan uygulanabileceği katalog suçlar arasında yer almamaktadır. Ancak, soruşturma sırasında bu suçla bağlantılı olarak katalog suçlardan birinin (örneğin örgütlü suçlar, tehdit, şantaj vb.) işlendiği yönünde kuvvetli şüphe oluşursa ve diğer şartlar da mevcutsa, bu tedbirlere başvurulması gündeme gelebilir. Dilekçedeki talep, bu ihtimal gözetilerek yapılmış olabilir.
f. Diğer Talepler: Dilekçede ayrıca keşif yapılması (Talep Sonucu 5), tanıkların dinlenilmesi (Talep Sonucu 8), bilirkişi incelemesi (Talep Sonucu 12), müsaderet (Talep Sonucu 15, 16), belirli haklardan yoksun bırakılma (Talep Sonucu 17) gibi ceza muhakemesine ve olası mahkumiyetin sonuçlarına ilişkin çeşitli talepler de yer almaktadır. Bu talepler, soruşturma ve kovuşturma aşamalarında ilgili merciiler tarafından değerlendirilecektir.
4. DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DİĞER HUSUSLAR
a. Vakıaların Detaylandırılması: Suçun maddi unsurunu oluşturan fiillerin (işgal, sınır değiştirme, engelleme vb.) nerede, ne zaman, ne şekilde gerçekleştiğinin "SUÇA İLİŞKİN VAKIALAR" (Madde III) bölümünde tüm ayrıntılarıyla ve somut bir biçimde anlatılması, iddianın gücünü artıracaktır. Tecavüz edilen taşınmazın niteliği, sınırları, varsa tapu veya zilyetlik durumu gibi bilgilerin net olarak belirtilmesi önemlidir.
b. Zararın Belirlenmesi: Şüphelinin eylemleri nedeniyle uğranıldığı iddia edilen maddi zararların (Madde V) kalem kalem belirtilmesi ve mümkünse belgelendirilmesi, hem soruşturma aşamasında malvarlığına tedbir talebinin (Madde VI) değerlendirilmesi hem de olası bir hukuk davasında tazminat talebi açısından önem taşır.
c. Diğer Suçlar: İşbu Dilekçe'de TCK Md. 154'ün yanı sıra, olayla bağlantılı olabilecek başka suçların da (örneğin mala zarar verme - TCK Md. 151, tehdit - TCK Md. 106, konut dokunulmazlığının ihlali - TCK Md. 116 vb.) işlenmiş olabileceği ihtimali gözetilerek "Re'sen tespit edilecek diğer suçlar" ifadesine yer verilmiş ve diğer suçlar için de bölüm ayrılmıştır (Madde Suç, Madde IV.B). Soruşturma makamı, tespit ettiği tüm suçlardan dolayı soruşturma yürütmekle yükümlüdür. Eğer somut vakıalar başka suçların da işlendiğini gösteriyorsa, bu suçların unsurlarına da "HUKUKİ AÇIKLAMALAR" bölümünde ayrıca değinilmesi faydalı olacaktır.
SONUÇ
İşbu Dilekçe taslağı, TCK Md. 154'te düzenlenen Hakkı Olmayan Yere Tecavüz suçuna ilişkin bir suç duyurusunun temel unsurlarını ve ceza muhakemesi sürecinde ileri sürülebilecek talepleri içermektedir. Suçun maddi ve manevi unsurlarının somut olaylarla ilişkilendirilerek detaylı bir şekilde açıklanması, delillerin eksiksiz sunulması veya toplanmasının talep edilmesi ve ileri sürülen koruma tedbiri taleplerinin hukuki gerekçelerle desteklenmesi, soruşturmanın etkin bir şekilde yürütülmesi ve maddi gerçeğe ulaşılması bakımından kritik öneme sahiptir. Cumhuriyet Başsavcılığı, sunulan dilekçe ve deliller ışığında resen harekete geçerek gerekli soruşturma işlemlerini yürütecek ve hukuki süreci işletecektir.
T.C.
...
CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
ŞİKAYETÇİ : TC:
Adresi:
VEKİLİ : Av.
ŞÜPHELİ : TC:
Adresi:
SUÇ : 1. Hakkı Olmayan Yere Tecavüz (TCK Md. 154 )
2. ... (TCK Md. ... )
3. ... (TCK Md. ... )
Re'sen tespit edilecek diğer suçlar.
SUÇ TARİHİ :
AÇIKLAMALAR :
I. MÜVEKKİL HAKKINDA BİLGİ:
Müvekkilim _._.20_ tarihinde ...'da doğmuştur. ... mezunu olup, ... olarak çalışmaktadır. Aylık geliri ... TL'dir.
II. DİLEKÇE ÖZETİ:
Aşağıda ayrıntılı olarak açıklanan şikayet konusu olayların ve zararın maddeler halindeki kısa özetidir:
1. ...
2. ...
III. SUÇA İLİŞKİN VAKIALAR:
Suça ilişkin fiillerin ayrıntılı açıklamalarıdır:
1. ...
2. ...
IV. HUKUKİ AÇIKLAMALAR:
A. Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları Gerçekleşmiştir:
1. TCK Md 154 'de tanımlanan suçun tüm unsurları gerçekleşmiştir. Suçun unsurları kanunda ve doktrinde şu şekilde sıralanmıştır:
a) Bir hakka dayanmaksızın başkasına ait taşınmaz veya eklentilerini malikmiş gibi işgal etme, sınırlarını değiştirme veya bozma veya hak sahibinin kısmen de olsa yararlanmasına engel olma
b) Suç işleme kastı
c) Olayda hukuka uygunluk nedeninin bulunmaması
2. Şüphelinin eylemleri sonucunda yukarıda sayılan unsurlar gerçekleşmiştir.
3. ...
B. ... Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları Gerçekleşmiştir:
1. TCK Md ... 'de tanımlanan suçun tüm unsurları gerçekleşmiştir. Suçun unsurları kanunda ve doktrinde şu şekilde sıralanmıştır:
a) ...
b) Suç işleme kastı
c) Olayda hukuka uygunluk nedeninin bulunmaması
2. Şüphelinin eylemleri sonucunda yukarıda sayılan unsurlar gerçekleşmiştir.
3. ...
V. MÜVEKKİLİMİN MADDİ ZARARLARI HAKKINDA AÇIKLAMALAR:
1. Şüphelinin eylemleri sonucunda Müvekkilimin ekonomik durumunda aşağıda belirtilen maddi kayıplar gerçekleşmiştir.
2. ...
VI. MAL VARLIĞINA TEDBİR KONULMASI TALEBİMİZ HAKKINDA AÇIKL