- Suçun Unsurlarının İncelenmesi
- Hukuki Açıklamalar
- Mal Varlığına Tedbir Konulması Talebi
- Önleyici Koruma Tedbirleri Talebi
- Diğer Koruma Tedbirleri Talebi
- Talep Sonucu
- Delil Listesi
GENEL GÜVENLİĞİN TAKSİRLE TEHLİKEYE SOKULMASI SUÇU (TCK MD. 171) KAPSAMINDA SUÇ DUYURUSU VE HUKUKİ SÜREÇ
GİRİŞ
Toplumsal düzenin ve bireylerin can ve mal emniyetinin korunması, ceza hukukunun temel amaçlarından biridir. Bu bağlamda, Türk Ceza Kanunu (TCK), genel güvenliği tehlikeye düşüren fiilleri çeşitli maddeler altında suç olarak tanımlamıştır. Bu suç tiplerinden biri de TCK'nın 171. maddesinde düzenlenen "Genel Güvenliğin Taksirle Tehlikeye Sokulması" suçudur. İşbu makalede, TCK Md. 171'de düzenlenen suçun unsurları, bu suça ilişkin suç duyurusu süreci, ilgili mevzuat hükümleri ve ceza muhakemesi hukuku prensipleri çerçevesinde değerlendirilecek, doktrin görüşleri ve Yargıtay uygulamalarına da değinilecektir.
1. GENEL GÜVENLİĞİN TAKSİRLE TEHLİKEYE SOKULMASI SUÇU (TCK MD. 171)
a. Yasal Dayanak ve Korunan Hukuki Değer:
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun "Genel Tehlike Yaratan Suçlar" başlıklı bölümünde yer alan 171. madde şu şekildedir:
"Taksirle;
a) Yangına,
b) Bina çökmesine, toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına,
Neden olan kişi, fiilin başkalarının hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından tehlikeli olması halinde, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır."
Bu madde ile korunan hukuki değer, toplumun genel güvenliği ve kamu düzenidir. Failin taksirli bir fiili neticesinde belirli tehlikeli durumların ortaya çıkması ve bu durumun başkalarının hayatı, sağlığı veya malvarlığı açısından somut bir tehlikeye yol açması cezalandırılmaktadır.
b. Suçun Unsurları:
Bir fiilin TCK Md. 171 kapsamında suç teşkil edebilmesi için aşağıdaki unsurların bir arada bulunması gerekmektedir:
i. **Maddi Unsur (Fiil ve Netice):**
Suçun maddi unsuru, taksirli bir davranışla maddede sayılan belirli tehlikeli sonuçlardan birine neden olmaktır. Bu sonuçlar şunlardır:
* Yangına neden olma,
* Bina çökmesine neden olma,
* Toprak kaymasına neden olma,
* Çığ düşmesine neden olma,
* Sel veya taşkına neden olma.
Bu fiillerin *taksirle* işlenmesi gerekmektedir. Failin dikkatsizliği, tedbirsizliği, meslek veya sanatta acemiliği ya da emir ve talimatlara uymaması sonucu bu tehlikeli durumlardan birinin meydana gelmesi aranır.
Ayrıca, meydana gelen bu durumun (yangın, çökme vb.) "başkalarının hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından tehlikeli olması" gerekmektedir. Bu, suçun bir somut tehlike suçu olduğunu göstermektedir. Yani, sadece yangın çıkarmak veya bina çökmesine neden olmak yeterli olmayıp, bu durumun başkaları açısından belirtilen tehlikeleri doğurma potansiyeli taşıması şarttır. Tehlikenin varlığı her somut olayda ayrıca değerlendirilmelidir.
ii. **Manevi Unsur (Kusurluluk):**
Suçun manevi unsuru "taksir"dir (Madde IV.A.1.a). Taksir, TCK Md. 22'de tanımlanmıştır. Buna göre taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir (basit taksir). Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi halinde ise bilinçli taksir söz konusu olur (TCK Md. 22/3). TCK Md. 171, hem basit taksiri hem de bilinçli taksiri kapsar. Failin kastı (bilerek ve isteyerek hareket etme) varsa, TCK Md. 170 (Genel Güvenliğin Kasten Tehlikeye Sokulması) veya neticeye göre mala zarar verme, kasten yaralama, kasten öldürme gibi daha ağır suçlar gündeme gelebilir.
iii. **Hukuka Aykırılık Unsuru:**
Fiilin hukuka uygunluk nedenlerinden (örneğin, meşru savunma, zorunluluk hali, kanun hükmünü icra gibi) birinin bulunmaması gerekir. Taksirli suçlarda hukuka uygunluk nedenlerinin uygulama alanı oldukça dardır.
iv. **Fail ve Mağdur:**
Bu suçun faili herhangi bir kimse olabilir. Özel bir faillik niteliği aranmaz.
Suçun mağduru ise, fiil nedeniyle hayatı, sağlığı veya malvarlığı tehlikeye giren belirli kişi veya kişiler olabileceği gibi, tehlikenin somutlaşmadığı durumlarda genel anlamda toplumdur.
c. Teşebbüs, İştirak, İçtima:
Taksirli suçlara teşebbüs mümkün değildir. Çünkü teşebbüs için kasten hareket edilmesi gerekir.
Taksirli suçlarda iştirak (azmettirme, yardım etme) kural olarak mümkün olmamakla birlikte, birden fazla kişinin taksirli fiilleriyle aynı neticeye sebep olması halinde, her biri kendi kusuru oranında sorumlu tutulur (TCK Md. 22/5).
Failin tek bir taksirli fiili ile birden fazla neticeye (örneğin hem bina çökmesi hem de yangın) sebep olması veya birden fazla kişinin zarar görmesi durumunda TCK'nın içtima hükümleri (özellikle TCK Md. 43 - Zincirleme Suç ve Fikri İçtima) değerlendirilir. Ancak TCK Md. 171'deki tehlike suçunun niteliği gereği, genellikle tek suç oluştuğu kabul edilir. Eğer taksirli fiil sonucunda ölüm veya yaralanma gibi bir zarar suçu da meydana gelmişse, fail ayrıca TCK Md. 85 (Taksirle Öldürme) veya TCK Md. 89 (Taksirle Yaralama) hükümlerinden de sorumlu tutulabilir ve bu durumda fikri içtima (TCK Md. 44) hükümleri uygulanarak en ağır cezayı gerektiren suçtan ceza verilir.
2. SUÇ DUYURUSU VE SORUŞTURMA SÜRECİ
a. Suç Duyurusu ve Soruşturmanın Başlaması:
TCK Md. 171'de düzenlenen suç, takibi şikayete bağlı suçlardan değildir. Bu nedenle, Cumhuriyet Başsavcılığı suçun işlendiğine dair herhangi bir şekilde (ihbar, şikayet, başka bir soruşturma sırasında öğrenme vb.) bilgi edindiğinde re'sen (kendiliğinden) soruşturma başlatmakla yükümlüdür (CMK Md. 158, 160). İşbu Dilekçe gibi bir suç duyurusu dilekçesi (Madde 1), bu sürecin başlaması için Cumhuriyet Başsavcılığı'na sunulan bir bildirim niteliğindedir. Dilekçede şikayetçi (müşteki), şüpheli, suç ve delillere ilişkin bilgilere yer verilir (Madde 1, 2, 4, 34).
b. Soruşturma Evresi:
Cumhuriyet Savcısı, ihbar veya şikayeti aldıktan sonra suçun işlenip işlenmediğini, işlenmişse kim tarafından işlendiğini araştırmak amacıyla soruşturma işlemlerine başlar. Bu kapsamda:
* Delil Toplama: Savcı, şüphelinin lehine ve aleyhine olan tüm delilleri toplamakla yükümlüdür (CMK Md. 160/2). İşbu Dilekçe'de talep edilen tanıkların dinlenmesi (Madde 30.8, 34), keşif yapılması (Madde 30.5, 34), bilirkişi incelemesi (Madde 30.12, 34), arama ve el koyma (Madde 30.14, 24), teknik takip (Madde 30.6, 26) gibi işlemler bu delil toplama faaliyetleri kapsamındadır. Özellikle yangın, bina çökmesi gibi olaylarda olayın nedenini, kusur durumunu ve tehlikenin boyutunu tespit etmek için uzman bilirkişi raporları (Madde 34) büyük önem taşır.
* Koruma Tedbirleri: Soruşturmanın selameti veya ileride verilebilecek hükmün infazını güvence altına almak amacıyla Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) düzenlenen koruma tedbirlerine başvurulabilir. İşbu Dilekçe'de de çeşitli koruma tedbirleri talep edilmektedir:
* Malvarlığına Tedbir Konulması: Maddi zararın tazminini güvence altına almak amacıyla şüphelinin malvarlığına tedbir konulması (CMK Md. 128 kapsamında el koyma veya Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na atıfla ihtiyati haciz) talep edilebilir (Madde 11). Ancak bu tedbirin uygulanması için CMK'daki veya ilgili kanunlardaki şartların oluşması gerekir.
* Önleyici Koruma Tedbirleri: Müştekinin can veya mal güvenliğinin tehlikede olduğu durumlarda 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun (eğer şartları varsa) veya CMK Md. 109/3-j, k, l bentlerindeki adli kontrol tedbirleri (belirli yerlere gitmemek, belirli kişilerle ilişki kurmamak vb.) talep edilebilir (Madde 12, 13, 14, 15, 30.3). Bu taleplerin somut gerekçelere dayanması önemlidir.
* Yakalama, Gözaltı, Tutuklama: Şüphelinin kaçma, delilleri karartma gibi davranışları varsa veya suçun ağırlığı CMK'daki şartları sağlıyorsa yakalama (CMK Md. 90), gözaltı (CMK Md. 91) ve en ağır koruma tedbiri olan tutuklama (CMK Md. 100) talep edilebilir (Madde 16-23, 30.2). Tutuklama için "kuvvetli suç şüphesi"nin varlığını gösteren somut deliller ve bir tutuklama nedeninin (kaçma şüphesi, delil karartma tehlikesi vb.) bulunması şarttır (Madde 18, 19, 20, 21, 23). TCK Md. 171'deki suçun cezasının üst sınırı (1 yıl) genellikle tek başına tutuklama için yeterli görülmeyebilir, ancak CMK Md. 100/3'teki katalog suçlardan biriyle bağlantı varsa (Madde 22) veya somut olayın özelliklerine göre tehlikenin boyutu ve diğer koşullar değerlendirilir.
* Diğer Tedbirler: Arama ve el koyma (Madde 24, 25, 30.14), iletişimin denetlenmesi (Madde 26, 27, 30.6), gizli soruşturmacı görevlendirilmesi (Madde 28, 30.6), teknik araçlarla izleme (Madde 28, 30.6) gibi tedbirler de CMK'daki şartlar dahilinde uygulanabilir. Bu tedbirlerin birçoğu için hakim kararı gereklidir ve uygulanmaları sıkı koşullara bağlanmıştır. Özellikle iletişimin denetlenmesi, gizli soruşturmacı ve teknik izleme gibi tedbirler, genellikle daha ağır ve organize suçlar için öngörülmüştür.
c. Soruşturma Sonucu:
Cumhuriyet Savcısı, topladığı delillere göre suçun işlendiği yönünde yeterli şüpheye ulaşırsa, bir iddianame düzenleyerek kamu davası açar (CMK Md. 170). Yeterli şüphe bulunmadığına kanaat getirirse Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (KYOK) verir (CMK Md. 172). Şüpheli hakkında kamu davası açılması talep edilmektedir (Madde 30.1).
3. DİLEKÇE UNSURLARI VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Bir suç duyurusu dilekçesinin etkinliği ve soruşturmanın sağlıklı yürütülmesi açısından bazı hususlara dikkat edilmesi önemlidir:
a. Olay Anlatımı (Vakıalar): Suça konu olayların, yer, zaman, oluş şekli belirtilerek açık, somut ve ayrıntılı bir şekilde anlatılması gerekir (Madde 4). Fiillerin şüpheli veya şüphelilerle nasıl ilişkilendirildiği net olarak ortaya konulmalıdır.
b. Hukuki Nitelendirme: Şüphelinin eylemlerinin hangi suç veya suçları oluşturduğuna dair hukuki değerlendirmelere yer verilmesi (Madde 5-10), iddiaları güçlendirebilir. TCK Md. 171'in yanı sıra, olayın özelliklerine göre başka suçların (örneğin, taksirle yaralama/öldürme, mala zarar verme, görevi kötüye kullanma vb.) oluşup oluşmadığı da değerlendirilmelidir (Madde 1, 8).
c. Deliller: İddiaları destekleyen delillerin (tanık beyanları, belgeler, fotoğraflar, videolar, keşif talebi, bilirkişi incelemesi talebi vb.) açıkça belirtilmesi ve mümkünse dilekçeye eklenmesi veya nerede bulunabileceğinin gösterilmesi, soruşturmanın hızlı ve etkin ilerlemesine katkı sağlar (Madde 34, 35, 36). Delillerin hangi vakıayı ispatlamaya yönelik olduğu da açıklanmalıdır (Madde 34).
d. Talepler: Dilekçenin talep sonucu bölümünde (Madde 29-33), soruşturma makamından ne istendiği (kamu davası açılması, koruma tedbirleri uygulanması, delillerin toplanması vb.) net ve maddeler halinde belirtilmelidir. Talep edilen her koruma tedbirinin (tutuklama, arama, önleyici tedbir vb.) yasal dayanağı ve somut olaydaki gerekliliğinin kısaca açıklanması, taleplerin dikkate alınma olasılığını artırır. Örneğin, tutuklama talebi için CMK Md. 100'deki şartların (kuvvetli şüphe ve tutuklama nedenleri) somut olayda nasıl gerçekleştiğine dair gerekçeler sunulmalıdır (Madde 18-23). Benzer şekilde, malvarlığına tedbir (Madde 11) veya önleyici koruma tedbirleri (Madde 12-15) gibi taleplerin de hukuki ve fiili dayanakları gösterilmelidir.
e. Zararın Belirtilmesi: Suç nedeniyle bir maddi veya manevi zarar meydana gelmişse, bunun açıklanması (Madde 10), hem suçun vahametini göstermesi hem de ileride hukuk mahkemesinde açılabilecek bir tazminat davası veya ceza davasına katılma (müdahillik) talebi açısından önemlidir.
SONUÇ
Genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması suçu (TCK Md. 171), toplumun can ve mal güvenliğini korumayı amaçlayan önemli bir düzenlemedir. Bu suçun işlendiği iddiasıyla yapılan bir suç duyurusu, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından re'sen yürütülecek soruşturma sürecini başlatır. Soruşturmanın etkinliği, sunulan dilekçenin açıklığına, iddiaların somutluğuna ve delillerle desteklenmesine bağlıdır. Talep edilen koruma tedbirlerinin uygulanması ise CMK'da belirtilen sıkı şartların gerçekleşmesine ve soruşturma makamının takdirine tabidir. Hukuki sürecin her aşamasında, özellikle suçun unsurlarının (taksir, nedensellik bağı, tehlikenin varlığı) ve koruma tedbirlerinin koşullarının dikkatle değerlendirilmesi gerekmektedir.
T.C.
...
CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
ŞİKAYETÇİ : TC:
Adresi:
VEKİLİ : Av.
ŞÜPHELİ : TC:
Adresi:
SUÇ : 1. Genel Güvenliğin Taksirle Tehlikeye Sokulması (TCK Md. 171 )
2. ... (TCK Md. ... )
3. ... (TCK Md. ... )
Re'sen tespit edilecek diğer suçlar.
SUÇ TARİHİ :
AÇIKLAMALAR :
I. MÜVEKKİL HAKKINDA BİLGİ:
Müvekkilim _._.20_ tarihinde ...'da doğmuştur. ... mezunu olup, ... olarak çalışmaktadır. Aylık geliri ... TL'dir.
II. DİLEKÇE ÖZETİ:
Aşağıda ayrıntılı olarak açıklanan şikayet konusu olayların ve zararın maddeler halindeki kısa özetidir:
1. ...
2. ...
III. SUÇA İLİŞKİN VAKIALAR:
Suça ilişkin fiillerin ayrıntılı açıklamalarıdır:
1. ...
2. ...
IV. HUKUKİ AÇIKLAMALAR:
A. Genel Güvenliğin Taksirle Tehlikeye Sokulması Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları Gerçekleşmiştir:
1. TCK Md.171 'de tanımlanan suçun tüm unsurları gerçekleşmiştir. Suçun unsurları kanunda ve doktrinde şu şekilde sıralanmıştır:
a) Manevi unsuru taksir
b) Taksirle; yangına, bina çökmesine, toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olma
c) Yukarıdaki fiillerle başkalarının hayatının, sağlığının veya mal varlığının tehlikeye girmesine neden olma
2. Şüphelinin eylemleri sonucunda yukarıda sayılan unsurlar gerçekleşmiştir.
3. ...
B. ... Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları Gerçekleşmiştir:
1. TCK Md ... 'de tanımlanan suçun tüm unsurları gerçekleşmiştir. Suçun unsurları kanunda ve doktrinde şu şekilde sıralanmıştır:
a) ...
b) Suç işleme kastı
c) Olayda hukuka uygunluk nedeninin bulunmaması
2. Şüphelinin eylemleri sonucunda yukarıda sayılan unsurlar gerçekleşmiştir.
3. ...
V. MÜVEKKİLİMİN MADDİ ZARARLARI HAKKINDA AÇIKLAMALAR:
1. Şüphelinin eylemleri sonucunda Müvekkilimin ekonomik durumunda aşağıda belirtilen maddi kayıplar gerçekleşmiştir.
2. ...
VI. MAL VARLIĞINA TEDBİR KONULMASI TALEBİMİZ HAKKINDA AÇIKLAMALAR:
1. Soruşturma sonuçlanana kadar, oluşan zararın tazmin edilmesi önemli ölçüde zorlaşacağından veya imkansız hale geleceğinden, hakkın derhal korunm