- Suçun Unsurlarının İncelenmesi
- Hukuki Açıklamalar
- Mal Varlığına tedbir Konulması Talebi
- Önleyici Koruma Tedbirleri Talebi
- Talep Sonucu
- Delil Listesi
TÜRK HUKUKUNDA ÇOCUKLARIN CİNSEL İSTİSMARI SUÇU VE SUÇ DUYURUSU SÜRECİNE İLİŞKİN HUKUKİ DEĞERLENDİRME
Bu makale, Türk Ceza Hukuku bağlamında çocukların cinsel istismarı suçunu ve bu suça ilişkin olarak hazırlanan bir suç duyurusu dilekçesi çerçevesinde ceza muhakemesi sürecini, ilgili mevzuat hükümlerini ve temel hukuki prensipleri ele almaktadır. Analiz, ceza hukuku dogmatiği ve ceza muhakemesi kuralları ışığında yapılacaktır.
1. ÇOCUKLARIN CİNSEL İSTİSMARI SUÇU (TCK MD. 103) VE İLGİLİ MEVZUAT
Çocukların cinsel istismarı suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) "Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar" başlıklı bölümünde, 103. maddede düzenlenmiştir. Bu suç tipiyle korunmak istenen hukuki değer, çocuğun cinsel dokunulmazlığı, bedensel ve ruhsal bütünlüğü ile sağlıklı cinsel gelişimidir.
a. Suçun Maddi Unsurları:
* Mağdur: Suçun mağduru "çocuk"tur. Türk Medeni Kanunu (TMK) md. 11 ve Çocuk Koruma Kanunu (ÇKK) md. 3 uyarınca on sekiz yaşını doldurmamış kişi çocuk sayılır. TCK md. 6/1-a'da da bu tanım benimsenmiştir. Mağdurun yaşı, suçun temel veya nitelikli halinin belirlenmesinde ve cezanın tayininde kritik öneme sahiptir.
* Fail: Suçun faili herhangi bir gerçek kişi olabilir. Ancak TCK md. 103/3'te sayılan kişiler tarafından (örneğin; üstsoy, ikinci veya üçüncü derecede kan hısmı, evlat edinen, vasi, öğretici, bakıcı, sağlık hizmeti veren veya koruma ve gözetim yükümlülüğü bulunan diğer kişilerce ya da hizmet ilişkisinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle) işlenmesi, suçun nitelikli hali olarak daha ağır cezayı gerektirir.
* Fiil: Kanun koyucu, çocuğa karşı gerçekleştirilen cinsel davranışları kademeli bir ayrıma tabi tutmuştur.
i. Sarkıntılık: Çocuğa karşı işlenen ani, kesik ve süreklilik arz etmeyen cinsel davranışlar sarkıntılık düzeyinde kalabilir (TCK md. 103/1, ikinci cümle).
ii. Basit Cinsel İstismar: Sarkıntılık düzeyini aşan ve fakat vücuda organ veya sair bir cisim sokulması boyutuna varmayan cinsel davranışlar (örneğin; okşama, elleme, öpme) TCK md. 103/1, birinci cümle kapsamında değerlendirilir. Mağdurun on iki yaşını tamamlamamış olması halinde ceza ağırlaştırılır (TCK md. 103/1, son cümle).
iii. Nitelikli Cinsel İstismar: Cinsel istismarın vücuda organ veya sair bir cisim sokulması suretiyle gerçekleştirilmesi, suçun nitelikli halini oluşturur ve daha ağır cezayı gerektirir (TCK md. 103/2). Mağdurun on iki yaşını tamamlamamış olması bu halde de cezayı ağırlaştıran bir sebep olarak ayrıca düzenlenmiştir (TCK md. 103/4).
* Nitelikli Haller: Failin belirli bir sıfata sahip olması (TCK md. 103/3), suçun birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi, insanların toplu olarak yaşadığı yerlerdeki ortamın sağladığı kolaylıktan faydalanılması veya suçun cebir, tehdit veya hile ile ya da silahla işlenmesi gibi durumlar cezanın artırılmasını gerektiren diğer nitelikli hallerdir (TCK md. 103/3, 103/5).
b. Suçun Manevi Unsuru:
Çocukların cinsel istismarı suçu, kasten işlenebilen bir suçtur. Failin, gerçekleştirdiği davranışın çocuğa yönelik cinsel nitelik taşıdığını bilmesi ve istemesi (doğrudan kast) gereklidir. Olası kast ile işlenip işlenemeyeceği doktrinde tartışmalı olmakla birlikte, Yargıtay kararlarında genellikle doğrudan kast aranmaktadır. Failin saiki (amacı) suçun oluşumu açısından önem taşımaz. İşbu Dilekçe'de de suçun manevi unsuru olarak "suç işleme kastı"na işaret edilmektedir (Madde IV.A.1.b, Madde IV.B.1.b).
c. Hukuka Aykırılık Unsuru:
Fiilin suç teşkil edebilmesi için hukuka aykırı olması, yani herhangi bir hukuka uygunluk nedeninin (örneğin; kanun hükmünü icra, meşru savunma, ilgilinin rızası - ki çocuğun cinsel istismarında rıza hukuken geçersizdir-, hakkın kullanılması) bulunmaması gerekir. Dilekçe'de bu unsur "Olayda hukuka uygunluk nedeninin bulunmaması" şeklinde belirtilmiştir (Madde IV.A.1.c, Madde IV.B.1.c).
d. İlgili Diğer Suçlar:
Çocuğun cinsel istismarı fiili işlenirken, olayın özelliklerine göre TCK'da düzenlenen başka suçlar da (örneğin, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma - TCK md. 109, tehdit - TCK md. 106, hakaret - TCK md. 125 vb.) işlenmiş olabilir. İşbu Dilekçe'nin "SUÇ" kısmında da TCK 103 yanında başka suç maddelerine ve re'sen tespit edilecek diğer suçlara yer verilmiştir (Madde [Başlık]). Bu durumda fikri içtima veya gerçek içtima kuralları uygulama alanı bulabilecektir.
2. SUÇ DUYURUSU VE CEZA MUHAKEMESİ SÜRECİ
Çocukların cinsel istismarı suçu, şikayete tabi olmayan, soruşturulması ve kovuşturulması re'sen (kendiliğinden) yapılan suçlardandır. Bu nedenle, mağdurun veya kanuni temsilcisinin şikayeti olmasa dahi, suçun işlendiğine dair basit şüpheye ulaşan Cumhuriyet Savcısı soruşturma başlatmakla yükümlüdür (5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu - CMK md. 160). İşbu Dilekçe, Cumhuriyet Başsavcılığı'na hitaben yazılmış olup (Madde [Başlık]), suçun işlendiği iddiasını ve delilleri ilgili makama bildirme işlevi görmektedir.
a. Soruşturma Evresi:
Suç duyurusu üzerine veya başka bir şekilde suç şüphesini öğrenen Cumhuriyet Savcısı, derhal işin gerçeğini araştırmaya başlar. Bu aşamada savcı, şüphelinin lehine ve aleyhine olan bütün delilleri toplamakla yükümlüdür (CMK md. 160/2). Şikayetçi (müşteki), mağdur ve şüphelinin ifadeleri alınır, tanıklar dinlenir (Madde 34), keşif yapılabilir (Madde 5, 34), bilirkişi incelemesi (Madde 12, 37) yaptırılabilir ve diğer deliller (belgeler, raporlar, dijital materyaller vb.) toplanır (Madde 11, 14, 37).
Soruşturma sonunda Cumhuriyet Savcısı, toplanan delillerin suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturduğu kanısına varırsa, bir iddianame düzenleyerek kamu davası açar (CMK md. 170). Yeterli şüpheye ulaşılamazsa veya kovuşturma olanağı bulunmazsa "kovuşturmaya yer olmadığına dair karar" (KYOK) verir (CMK md. 172).
b. Dava Zamanaşımı:
Çocukların cinsel istismarı suçlarında dava zamanaşımı süreleri, suçun işlendiği tarihteki kanuna göre belirlenir ve genellikle diğer suçlara göre daha uzundur. Özellikle mağdurun yaşına ve fiilin niteliğine göre zamanaşımı süreleri farklılık gösterebilir.
3. DİLEKÇEDE TALEP EDİLEN TEDBİRLER VE DELİLLER
İşbu Dilekçe'de, soruşturma sürecinde ve sonrasında mağdurun korunması, delillerin güvence altına alınması ve şüphelinin kaçmasının veya delilleri karartmasının önlenmesi amacıyla çeşitli tedbirler talep edilmiştir.
a. Koruma Tedbirleri:
* Önleyici Koruma Tedbirleri: Mağdurun can güvenliğinin tehlikede olduğu veya psikolojik olarak baskı altında bulunduğu durumlarda, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında veya CMK md. 109'da düzenlenen adli kontrol tedbirleri (örneğin, belirli yerlere gitmekten yasaklanma, konutu terk etmeme, mağdura yaklaşmama) talep edilebilir. Dilekçe'de bu yönde talepler bulunmaktadır (Madde VII, Madde 13, 14, 15, 16, 33).
* Mal Varlığına Tedbir Konulması: Mağdurun uğradığı maddi zararların (Madde V, Madde 11) tazminini güvence altına almak amacıyla, şüphelinin malvarlığı üzerine ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz konulması talep edilmiştir (Madde VI, Madde 12). Bu taleplerin hukuki dayanağı ve uygulanabilirliği, ceza muhakemesi usulünden ziyade, Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) ve İcra ve İflas Kanunu (İİK) çerçevesinde değerlendirilir ancak ceza davası sürecinde de bu tür talepler ileri sürülebilir.
* Yakalama, Gözaltı ve Tutuklama: CMK'da düzenlenen bu tedbirler, kişi özgürlüğünü en ağır şekilde kısıtlayan tedbirlerdir ve uygulanmaları sıkı şartlara bağlanmıştır.
* Yakalama ve Gözaltı: Suçüstü hali veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ya da savcı veya mahkeme kararıyla şüphelinin yakalanması ve delillerin toplanması amacıyla belirli sürelerle gözaltına alınması mümkündür (CMK md. 90 vd.). Dilekçe'de somut delillerin varlığına ve soruşturmanın selameti için yakalama gerekliliğine işaret edilmektedir (Madde VIII.A, Madde 17, 18).
* Tutuklama: En ağır koruma tedbiridir. Uygulanabilmesi için kuvvetli suç şüphesinin (somut delillere dayanan) varlığı, bir tutuklama nedeninin bulunması (kaçma şüphesi, delilleri karartma tehlikesi - Madde 20, 21, 22, 23) ve ölçülülük ilkesi gereği tutuklamanın gerekli olması şarttır (CMK md. 100). TCK md. 103'te düzenlenen cinsel istismar suçu, CMK md. 100/3'te sayılan katalog suçlardandır ve bu suçlarda tutuklama nedeninin var olduğu karine olarak kabul edilir, ancak yine de somut olayın özelliklerine göre değerlendirme yapılmalıdır. Dilekçe'de bu şartların gerçekleştiği iddia edilerek tutuklama talep edilmektedir (Madde VIII.B, Madde 19, 24, 25, 33).
* Arama ve El Koyma: Suç delillerinin elde edileceği hususunda makul şüphe varsa, şüphelinin veya diğer kişilerin üstü, eşyası, konutu, işyeri gibi yerlerde arama yapılabilir ve suç eşyasına veya delil olabilecek eşyaya el konulabilir (CMK md. 116 vd.). Dilekçe'de makul şüphe ve gecikmede sakınca bulunduğu belirtilerek arama ve el koyma talep edilmektedir (Madde VIII.C, Madde 26, 27, 34).
* İletişimin Denetlenmesi, Gizli Soruşturmacı, Teknik İzleme: Bu tedbirler, özel hayatın gizliliğine ağır müdahale niteliğinde olduklarından, ancak kanunda sayılan katalog suçlar (TCK 103 bu katalogdadır) için, başka suretle delil elde etme imkanının bulunmaması ve kuvvetli suç şüphesinin varlığı halinde başvurulabilecek istisnai yöntemlerdir (CMK md. 135, 139, 140). Dilekçe'de bu şartlara atıf yapılarak ilgili taleplerde bulunulmuştur (Madde VIII.Ç, Madde 28, 29, 30, 33).
b. Deliller:
Ceza muhakemesinde amaç maddi gerçeğe ulaşmaktır ve bu amaçla hukuka uygun her türlü delil kullanılabilir. İşbu Dilekçe ekindeki delil listesinde (Madde 36, 37) çeşitli delil türlerine yer verilmiştir:
* Tanık Beyanları: Olayı gören, duyan veya olayla ilgili bilgisi olan kişilerin beyanları önemli bir delildir. (Madde 37)
* Bilirkişi Raporları: Özellikle çocuğun ruhsal ve bedensel durumu, maruz kaldığı fiilin niteliği gibi teknik veya özel bilgi gerektiren konularda Adli Tıp Kurumu veya üniversitelerden alınacak raporlar kritik öneme sahiptir. Vücuttan örnek alınması ve moleküler genetik inceleme talepleri de bu kapsamdadır (Madde 9, 10, 12, 34).
* Keşif: Olay yerinin incelenmesi, fiilin işleniş biçimi hakkında bilgi verebilir (Madde 5, 34).
* Uzman Görüşü (Mütalaa): Tarafların kendi seçtikleri uzmanlardan aldıkları bilimsel görüşler de delil olarak sunulabilir (CMK md. 67/6, HMK md. 293'e atıf yapılmış olsa da ceza muhakemesinde CMK hükümleri önceliklidir) (Madde 37).
* Belge ve Diğer Deliller: Yazılı belgeler, fotoğraflar, video kayıtları, dijital materyaller, mağdurun veya şüphelinin beyanları, arama ve el koyma sonucu elde edilenler gibi birçok unsur delil niteliği taşıyabilir.
4. DİLEKÇENİN YAPISI VE GEREKLİ UNSURLAR
Bir suç duyurusu dilekçesinin belirli bir şekil şartı olmamakla birlikte, soruşturmanın etkin bir şekilde yürütülebilmesi için bazı unsurları içermesi beklenir. İşbu Dilekçe, genel olarak bir suç duyurusu dilekçesinde bulunması gereken bölümleri içermektedir:
a. Başlık ve Muhatap Makam: Cumhuriyet Başsavcılığı'na hitaben yazılmıştır.
b. Taraflar: Şikayetçi (ve varsa vekili) ile şüphelinin kimlik ve adres bilgileri yer almaktadır (Madde [Başlık]).
c. Suç ve Suç Tarihi: İsnat edilen suç (TCK 103 ve diğerleri) ve biliniyorsa suç tarihi belirtilmiştir (Madde [Başlık]).
d. Açıklamalar: Bu bölümde, olayın ayrıntılı anlatımına yer verilmesi kritik öneme sahiptir. Özellikle "Suça İlişkin Vakıalar" (Madde 4) başlığı altında, iddia edilen cinsel istismar fiilinin kim tarafından, ne zaman, nerede, nasıl ve kime karşı gerçekleştirildiğinin somut delillerle ilişkilendirilerek detaylı bir şekilde anlatılması, soruşturmanın sağlıklı ilerlemesi açısından zorunludur. Fiilin TCK 103'teki hangi tanıma (sarkıntılık, basit istismar, nitelikli istismar) uyduğunun açıklanması faydalı olacaktır.
e. Hukuki Açıklamalar: İddia edilen fiillerin hangi suçun yasal unsurlarını (maddi ve manevi unsur) oluşturduğuna dair hukuki argümanlar sunulmuştur (Madde IV, Madde 5, 7, 8, 10).
f. Talepler: Soruşturma açılması, şüpheli hakkında koruma tedbirleri uygulanması (yakalama, tutuklama, adli kontrol, arama, el koyma vb.), delillerin toplanması ve sonuç olarak kamu davası açılması gibi talepler sıralanmıştır (Madde VI, VII, VIII, 32, 33).
g. Deliller: İddiaları destekleyen deliller listelenmiş ve hangilerinin sunulduğu, hangilerinin toplanmasının istendiği belirtilmiştir (Madde 36, 37).
5. DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DİĞER HUSUSLAR
a. Çocuğun Üstün Yararı: Çocukların cinsel istismarı konulu soruşturma ve kovuşturmalarda temel ilke, çocuğun üstün yararının gözetilmesidir. Bu ilke, çocuğun ikincil örselenmeye maruz kalmaması için özel tedbirlerin alınmasını gerektirir. Örneğin, çocuğun ifadesinin Çocuk İzlem Merkezleri (ÇİM) gibi özel ortamlarda, uzmanlar aracılığıyla ve mümkünse tek seferde alınması, duruşmalarda özel usullerin uygulanması bu kapsamdadır.
b. Soruşturmanın Gizliliği: Ceza muhakemesinde kural olarak soruşturma evresi gizlidir (CMK md. 157). Taraflar ve avukatları dosya içeriğini inceleyebilir ancak bazı durumlarda (örneğin, soruşturmanın amacının tehlikeye düşebileceği hallerde) savcı veya hakim kararıyla dosya inceleme yetkisi kısıtlanabilir. Dilekçe'de bu yönde bir talep de bulunmaktadır (Madde 33).
c. Tazminat ve Diğer Hukuki Yollar: Ceza davası, maddi gerçeği ortaya çıkarıp faili cezalandırmayı amaçlar. Mağdurun uğradığı maddi ve manevi zararların tazmini için ayrıca hukuk mahkemelerinde tazminat davası açılması mümkündür. Ceza mahkemesi kararı, hukuk mahkemesi açısından önemli bir delil teşkil edebilir. Dilekçe'de maddi zararlara değinilmiş (Madde V, Madde 11) ve malvarlığına tedbir istenmiştir (Madde VI).
d. Ancillary Consequences (Yan Sonuçlar): Ceza mahkumiyetiyle birlikte veya ayrıca TCK'da öngörülen bazı yan sonuçlar da ortaya çıkabilir. Dilekçe'de talep edilen Müsadere (suç eşyası veya suçtan elde edilen gelirin devlete geçmesi - Madde 35, 36), Belirli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma (TCK md. 53 - örneğin seçme seçilme hakkı, velayet hakkı vb. - Madde 17, 33) ve Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri (Madde 18, 33) bu niteliktedir.
SONUÇ
Çocukların cinsel istismarı, mağdur çocuk üzerinde yıkıcı etkileri olan ve toplum vicdanını derinden yaralayan ağır bir suçtur. Türk Ceza Kanunu, bu suçu detaylı bir şekilde düzenlemiş ve ağır yaptırımlar öngörmüştür. Suçun işlendiğine dair şüphe oluştuğunda, Cumhuriyet Başsavcılığı'na sunulan bir suç duyurusu dilekçesi, ceza muhakemesi sürecinin başlaması için önemli bir adımdır. İşbu Dilekçe örneği, bu süreçte ileri sürülebilecek iddiaları, talep edilebilecek tedbirleri ve sunulabilecek delilleri genel hatlarıyla ortaya koymaktadır. Soruşturma ve kovuşturma aşamalarında, CMK'da öngörülen usul kurallarına titizlikle uyulması, delillerin eksiksiz toplanması, savunma hakkına riayet edilmesi ve özellikle mağdur çocuğun üstün yararının korunması, adil bir yargılamanın ve maddi gerçeğe ulaşmanın temel gereklilikleridir.
T.C.
...
CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
ŞİKAYETÇİ : TC:
Adresi:
VEKİLİ : Av.
ŞÜPHELİ : TC:
Adresi:
SUÇ : 1. Çocukların Cinsel İstismarı (TCK Md. 103)
2. ... (TCK Md. ... )
3. ... (TCK Md. ... )
Re'sen tespit edilecek diğer suçlar.
SUÇ TARİHİ : _._.20_
AÇIKLAMALAR :
I. MÜVEKKİL HAKKINDA BİLGİ:
Müvekkilim _._.20_ tarihinde ...'da doğmuştur. ... mezunu olup, ... olarak çalışmaktadır. Aylık geliri ... TL'dir.
II. DİLEKÇE ÖZETİ:
Aşağıda ayrıntılı olarak açıklanan şikayet konusu olayların ve zararın maddeler halindeki kısa özetidir:
1. ...
2. ...
III. SUÇA İLİŞKİN VAKIALAR:
Suça ilişkin fiillerin ayrıntılı açıklamalarıdır:
1. ...
2. ...
IV. HUKUKİ AÇIKLAMALAR:
A. Çocukların Cinsel İstismarı Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları Gerçekleşmiştir:
1. TCK Md.103 'te tanımlanan suçun tüm unsurları gerçekleşmiştir. Suçun unsurları kanunda ve doktrinde şu şekilde sıralanmıştır:
a. Çocuğu cinsel yönden istismar etme
b. Suç işleme kastı
c. Olayda hukuka uygunluk nedeninin bulunmaması
2. Şüphelinin eylemleri sonucunda yukarıda sayılan unsurlar gerçekleşmiştir.
3. ...
B. ... Suçunun Maddi ve Manevi Unsurları Gerçekleşmiştir:
1. TCK Md ... 'de tanımlanan suçun tüm unsurları gerçekleşmiştir. Suçun unsurları kanunda ve doktrinde şu şekilde sıralanmıştır:
a. ...
b. Suç işleme kastı
c. Olayda hukuka uygunluk nedeninin bulunmaması
2. Şüphelinin eylemleri sonucunda yukarıda sayılan unsurlar gerçekleşmiştir.
3. ...
V. MÜVEKKİLİMİN MADDİ ZARARLARI HAKKINDA AÇIKLAMALAR:
1. Şüphelinin eylemleri sonucunda Müvekkilimin ekonomik durumunda aşağıda belirtilen maddi kayıplar gerçekleşmiştir.
2. ...
VI