(2709 S. K. m. 79, 101, 102) (6271 S. K. m. 2, 3, 13, Geç. m. 1) (298 S. K. m. 52, 53, 54, 55, 151)
RGT: 19.07.2014
RG NO: 29065
Karar No: 3377  
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 101 ve 102. maddeleri ile 6271 sayılı Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun 3. maddesi uyarınca Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıl olup, (6271 sayılı Kanun'un geçici 1. maddesi gereğince, Onbirinci Cumhurbaşkanının görev süresi yedi yıldır.) Cumhurbaşkanı seçiminin, Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde tamamlanacağı hüküm altına alınmıştır.
Hâlen görev yapmakta olan Cumhurbaşkanının görev süresinin 28 Ağustos 2014 tarihinde dolacak olması nedeniyle, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 5678 sayılı Kanun’un 4. maddesiyle değişik 101. maddesi ve 6271 sayılı Kanun’un 2. maddesi uyarınca halk tarafından seçilecek olan Cumhurbaşkanının seçim tarihi, Yüksek Seçim Kurulu tarafından ilk oylama 10 Ağustos 2014 Pazar günü, seçimin ikinci oylamaya kalması durumunda ise 24 Ağustos 2014 Pazar günü olarak belirlenmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 79. maddesindeki düzenlemeyle seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma görevi Yüksek Seçim Kuruluna verilmiştir.
6271 sayılı Kanun'un 13. maddesi ile 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun'un 52, 53, 54 ve 55. maddelerinde yer alan radyo ve televizyonda propaganda usullerinin tespiti amacıyla, Cumhurbaşkanı adaylarının radyo ve televizyonda yapacakları propaganda konuşmalarının ve görüntülü propagandaların gün ve yayın saatlerine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi için Kurulumuzun 12/03/2014 tarih ve 725 sayılı kararı ile oluşturulan Komisyon, yaptığı çalışmaları tamamlayarak konu hakkında düzenlediği karar taslağını Kurulumuza sunmuş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
10 Ağustos 2014 Pazar günü, seçimin ikinci oylamaya kalması durumunda ise 24 Ağustos Pazar günü yapılacak olan Cumhurbaşkanı seçiminde, 6271 sayılı Kanun'da seçime katılacak Cumhurbaşkanı adaylarının radyo ve televizyonda propaganda yapmalarına ilişkin açık bir düzenleme bulunmamakta ise de; anılan Kanun'un 13. maddesinde propaganda ve yapılacağı döneme yer verilmiş olması, 2. maddenin beşinci fıkrasında, bu Kanun'da özel hüküm bulunmayan hallerde, 298, 2839, 2972 ve 3376 sayılı Kanunların uygulanabilirliği olan hükümlerine yollamada bulunulması göz önüne alındığında, seçime katılacak Cumhurbaşkanı adaylarının radyo ve televizyonda propaganda yapabileceklerdir.
298 sayılı Kanun'un 52. maddesi hükmü esas alınarak;
Cumhurbaşkanı seçiminde radyo ve televizyonda propaganda yapacak Cumhurbaşkanı adaylarına;
İlk gün 15, son gün 15 dakikayı geçmemek üzere; kendilerini tanıtan, programlarını ve yapacakları işleri anlatan iki defa konuşma hakkı verilir.
Cumhurbaşkanı adayları, propaganda sürelerinin yarısını aşmamak üzere propagandalarını görüntülü olarak da verebilirler. Görüntülü propagandalar TRT dışında hazırlatılır. Görüntülü propagandalarda Cumhurbaşkanı adayları yaptıkları ve yapacakları icraatı anlatırlar. Bu propagandalarda suç teşkil edecek görüntülere yer verilemez. Cumhurbaşkanı adaylarının bu propagandaları bir defada iki dakikadan az olamayacağı gibi bir günde toplam süresi on dakikayı geçemez. Cumhurbaşkanı adayları propaganda haklarını TRT'nin birden fazla kanalına dağıtabilirler. Yüksek Seçim Kurulu, TRT imkânlarına göre bu görüntülerin hangi süre içinde TRT'ye teslim edileceğini ve TRT'deki gösterilme zamanlarını tanzim eder. Bu görüntülerde suç teşkil eden bir husus bulunduğu takdirde Yüksek Seçim Kurulu bunların yayımına izin vermez.
Cumhurbaşkanı adayları radyo ve televizyon konuşmalarında seçim beyannamelerini izah ederler.
Radyo ve televizyon konuşmaları Türkiye'deki bütün radyo ve televizyon postaları ile aynı zamanda yayınlanır.
Radyo ve televizyonda, yayınlanacak propaganda konuşmalarının hangi gün hangi saatte yapılacağı, Türkiye Radyo ve Televizyonları tarafından haber yayınları sırasında, önceden duyurulur.
Radyo ve televizyonda yapılacak propaganda yayınlarının, tam bir tarafsızlık ve eşitlik içinde yapılması, Yüksek Seçim Kurulu ile Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu tarafından sağlanır.
Televizyonda seçime katılan Cumhurbaşkanı adayları yukarıdaki fıkralar gereğince yayınlanacak propaganda konuşmalarında Türk Bayrağı ile konuşmayı yapan kişi dışında hiçbir görüntüye yer verilmez. Konuşmacılar, ceket giyme ve kravat takmak zorundadırlar.
Özel radyo ve televizyonlarda siyasi partilerin propaganda konuşmaları TRT'de uygulanan usul ve esaslara göre yapılır. Bu yayınlardan ulusal nitelikte olanlar Yüksek Seçim Kurulunca, yerel nitelikte olanlar ise İl Seçim Kurullarınca tanzim ve denetlenir. Bu hüküm dışında propagandaya ilişkin yayın yapılamaz. Bu hükme aykırı davrananlar hakkında 298 sayılı Kanun'un 151/2. maddesi hükmü uygulanır.
Radyo ve televizyonda propaganda konuşmalarına 3 Ağustos 2014 Pazar günü başlanacak ve 9 Ağustos 2014 Cumartesi günü saat 18.00’e kadar ad çekmeyle belirlenecek gün ve saatlerde yapılmak koşuluyla devam edilecektir.
10 Ağustos 2014 tarihinde yapılacak olan Cumhurbaşkanı seçimine katılacak adayların Ekmeleddin Mehmet İHSANOĞLU, Recep Tayyip ERDOĞAN ve Selahattin DEMİRTAŞ olduğu belirlenip, ilân edilmiştir.
Bu duruma göre Cumhurbaşkanı adaylarının 15’şer dakikalık iki konuşma hakkı bulunmaktadır.
298 sayılı Kanun'un 52. maddesinde, Cumhurbaşkanı adaylarının radyo ve televizyonda yapacakları propaganda “görüntülü” ve “görüntüsüz” olmak üzere ikiye ayrılmış, görüntüsüz propaganda “konuşma”, görüntülü propaganda ise Cumhurbaşkanı adaylarının yaptıkları ve yapacakları icraatı görüntüye yer vermek suretiyle anlatmaları olarak tanımlanmıştır. İçerik yönünden farklı olmaları nedeniyle bu iki propaganda türü ayrı ilkelere bağlanmıştır. Bu Kanun'un 52. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi hükmü, aynı maddenin 3 ve devamı fıkraları ile 55. maddesi birlikte değerlendirildiğinde; Cumhurbaşkanı adaylarının ilk veya son gün propagandalarını görüntülü olarak yapabileceklerdir.
Yine; 298 sayılı Kanun'un 52. maddesinde görüntülerde suç teşkil eden bir husus bulunduğu takdirde Yüksek Seçim Kurulunca bunların yayınına izin verilmeyeceği hükme bağlanmış,
Aynı Kanun'un 55. maddesinde ise, radyo ve televizyon ile yapılacak konuşmalar, Yüksek Seçim Kurulunun görevlendireceği bir kurul üyesi huzurunda, Cumhurbaşkanı adayının isteğine uygun olarak yayından önce ses ve görüntü alma cihazı ile tespit edileceği,
Konuşmanın kim tarafından yapıldığına dair görevli kurul üyesiyle radyo ve televizyon idaresinde görevli en az iki personel tarafından tutanak düzenleneceği, konuşmaları tespit eden bant ve sair tespit araçlarının Yüksek Seçim Kurulu tarafından saklanacağı,
Konuşma veya görüntüler dava konusu yapıldığı ve istenildiği takdirde kayıtların merciine verileceği,
Suç teşkil eden konuşmaları yapanlar hakkında kanunen belli olan cezalar bir mislinden iki misline kadar artırılarak hükmolunacağı
öngörülmüştür.
298 sayılı Kanun'un 54. maddesine göre radyo ve televizyonda propaganda için başvuran Cumhurbaşkanı adaylarının yayın zaman ve sıraları, adayların birer temsilcisi ile TRT temsilcilerinin önünde Yüksek Seçim Kurulunca ad çekme suretiyle saptanacaktır.
Seçim Takvimine göre, seçime katılan Cumhurbaşkanı adaylarından radyo ve televizyonda propaganda yapmak isteyenlerin bu hususu en geç 21 Temmuz 2014 Pazartesi günü saat 17.00’ye kadar Yüksek Seçim Kuruluna bildirmeleri ve ad çekme işleminin de 24 Temmuz 2014 Perşembe günü saat 15.00'de yapılması gerekmektedir.
Ayrıca, radyo ve televizyonla yapılacak konuşma ve görüntülü propaganda ile ilgili uygulamaya ilişkin diğer esasların ise ad çekmeden sonra, seçimin ikinci oylamaya kalması durumunda 24 Ağustos 2014 Pazar günü yapılacak olan Cumhurbaşkanı seçiminde, Cumhurbaşkanı adaylarının radyo ve televizyonda yapacakları propaganda konuşmalarının ve görüntülü propagandaların gün ve yayın saatlerine ilişkin usul ve esasların da daha sonra belirlenmesi kararlaştırılmıştır.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle;
1-10 Ağustos 2014 Pazar günü yapılacak olan Cumhurbaşkanı seçiminde Cumhurbaşkanı adaylarının radyo ve televizyonda yapacakları konuşma veya görüntülü propagandaların 3 Ağustos 2014 Pazar günü ile 9 Ağustos 2014 Cumartesi günü saat 18.00’e kadar yapılmasına ve uygulanmasına,
2- Radyo ve televizyonda konuşma hakkını kullanabilecek Cumhurbaşkanı adaylarının Ekmeleddin Mehmet İHSANOĞLU, Recep Tayyip ERDOĞAN ve Selahattin DEMİRTAŞ olduğuna,
3- Cumhurbaşkanı adaylarının radyo ve televizyonda konuşma ya da görüntülü propaganda yapma isteklerini en geç 21 Temmuz 2014 Pazartesi günü saat 17.00’ye kadar Yüksek Seçim Kuruluna bildirmelerine,
4- Radyo ve televizyonda konuşma yapmak için başvuran Cumhurbaşkanı adaylarının yayın zaman ve sıralarının 24 Temmuz 2014 Perşembe günü saat 15.00’de Yüksek Seçim Kurulunda ad çekme ile belirlenmesine,
5- Propaganda konuşma ve görüntülerinde suç teşkil eden bir husus bulunduğu takdirde Yüksek Seçim Kurulunca bunların yayınına izin verilmeyeceğine, 55. madde uyarınca Kurulca görevlendirilecek üyeler ve TRT'de görevli personel tarafından radyo ve televizyon konuşmalarının tespit edilmesine ve Yüksek Seçim Kurulu adına bu görevi yürütecek üyelerin uyarılarına uyulması gerektiğine,
6- Radyo ve televizyonda yapılacak propaganda konuşmaları ve görüntülü propaganda ile ilgili uygulamaya ilişkin ilkelerin, Cumhurbaşkanı adaylarının istekleri ve Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumunun olanakları göz önünde tutulmak üzere ad çekmeden sonra belirlenmesine,
7- Seçimin ikinci oylamaya kalması durumunda 24 Ağustos 2014 Pazar günü yapılacak olan Cumhurbaşkanı seçiminde, Cumhurbaşkanı adaylarının radyo ve televizyonda yapacakları propaganda konuşmalarının ve görüntülü propagandaların gün ve yayın saatlerine ilişkin usul ve esasların daha sonra belirlenmesine,
8- Karar örneğinin Cumhurbaşkanı adayları ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanlığına, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğüne gönderilmesine ve Resmî Gazete'de yayımlanmasına,
18/7/2014 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy