(2709 S. K. m. 127) (2972 S. K. m. 33) (442 S. K. m. 33, 41) 
Karar No: 214 
Geyve İlçe Seçim Kurulu Başkanlığının 18.03.2002 günlü, 2002/9 sayılı yazısı ile İlçeleri Çengel Köyü muhtarı İbrahim OĞUR’un istifadan sonra istifasını geri alması nedeni ile Kaymakamlıkça göreve başlatıldığından, bu halde yapılacak işlem yönünden tereddüde düşüldüğü belirtilerek açıklama yapılması istenilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Çengel Köyü Muhtarı İbrahim OĞUR 07.03.2002 tarihinde muhtarlık görevinden istifa etmiş ve Kaymakamlık istifayı 07.03.2002 günlü, 181 sayılı yazı ile İlçe Seçim Kurulu Başkanlığına bildirmiştir.
2972 sayılı Yasanın 33 üncü maddesinde; köy ve mahalle muhtarlığının herhangi bir sebeple boşalması halinde ihtiyar meclisi veya heyetinin birinci üyesi durumu yazılı olarak ilgili seçim kuruluna ve mahallin en büyük mülkiye amirine bildirmek zorundadır hükmü yer almıştır. Aynı maddenin ikinci fıkrasında da; boşalan muhtarlıklar için her yıl Haziran ayının ilk Pazar günü seçim yapılır, seçim yapılıncaya kadar muhtarlık görevi mahallin en büyük mülkiye amiri tarafından atanacak muhtar vekili tarafından yürütülür denilmektedir.
Anayasanın 127 inci maddesinde; (mahalli idarelerin seçilmiş organlarının, organlık sıfatını kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeleri konusundaki denetim yargı yolu ile olur) hükmü yer almıştır.
442 sayılı Köy Kanunu’nun gerek eski ve gerek şimdi yürürlükte bulunan hükümlerinde köy muhtarlığından veya köy ihtiyar meclisi üyeliğinden çekilmelerin idari makamların kabulüne bağlı bulunduğuna dair bir açıklamaya rastlanmadığı gibi, İller İdaresi Kanunu’nda da bu konu ile ilgili bir hüküm yer almamış bulunmaktadır. Yukarıda sözü geçen yasalarda çekilmelerin geri alınması ve bu işlemin mülkiye amirlerinin onayına bağlı bulunduğu konularında da özel bir düzenleme yoktur. Yalnız Anayasanın yukarıda anılan hükmüne dayanılarak 442 sayılı Köy Kanunu’nun 33 üncü maddesinde muhtar ve ihtiyar meclisi üyelerinin görevlerinden maddede gösterilen sebeplere dayanılarak ancak il veya ilçe idare kurulları tarafından çıkarılabileceklerine ve 41 inci maddesinde de yapılan ihtara rağmen iş göremeyen muhtarların da yetkili idare kurulu kararıyla görevlerinden uzaklaştırılabileceklerine dair hükümlerin yer aldığı görülmüştür.
O halde, köy muhtarlarının istifaları verilmeleriyle birlikte derhal hüküm ifade eder ve bu istifaların geri alınması mümkün değildir. Gerek istifalar ve gerek bunların geri alınması konularında mülkiye amirlerinin bir yetkileri yoktur. Hatta istifaların muhtarlığa veya ihtiyar meclisine yapılması ve muhtar ve ihtiyar meclisi birinci azası tarafından bu istifaların gereği için ilçe seçim kurulu başkanlıklarına ve sadece bilgi için de en büyük mülkiye amirine bildirilmeleri zorunluğu vardır. Uygulamalarda muhtarların veya ihtiyar meclisi üyelerinin istifaları, kanunda açıklandığı gibi doğrudan doğruya ilçe seçim kurulu başkanlıklarına bildirmeyip mülkiye amirliklerini tavsif etmeleri şeklinde yapıldığı görülen işlemler, yasa hükümlerinin olduğundan başka şekilde uygulanmasına cevaz veremez. Ancak ilçe seçim kurullarının bu yolla bildirilen istifaları da geçerli saymaları gerekir. Çünkü istifalar, yapılmaları ile birlikte hüküm ifade eder. Bu durum seçimle işbaşına gelen organların görevlerinden, kanunlarında aksine hüküm bulunmayan hallerde, ancak istifaları veya yargı yolu ile uzaklaştırılmaları mümkün olması esasının olağan bir sonucudur.
Bu organların istifalarının kabulü kanunla bir koşula bağlı olarak, mülkiye amirlerinin onayına tabi olmadıklarından, bu amirlerin bir işlem yapmaları sonunda istifa etmiş muhtarların veya ihtiyar meclisi üyelerinin görevlerine iadesi de mümkün olamaz. Esasen 2972 sayılı Kanunun 33/2. maddesinde seçim yapılana kadar mülkiye amirine vekil tayin etme yetkisinin verilmesinin nedeni yukarıdaki düşüncelere dayanmaktadır. Aksinin düşünülmesi halinde, muhtarın istifasından sonra ara seçimi yapılıncaya kadar, bazı ahvalde bir yıla yakın bir süre içinde daima istifasının geri alınması gibi bir işlemin yapılmasına kanunen imkan verilmiş ve dolayısıyla işler karıştırılmış olur. Aslında istifaların seçim yapılması içinde kendilerine bildirilmesi hallerinde, mülkiye amirlerinin, muhtar veya ihtiyar meclisi birinci üyelerini, durumu ilçe seçim kurulu başkanlığına bildirmeye sevk etmeleri daha uygun olur.
Bu itibarla, mülkiye amirlerinin seçimle iş başına gelen köy muhtar veya ihtiyar meclisi üyeleri tarafından yapılan istifaların kabulü veya bu istifaların geri alınması konularında bir görev ve yetkileri olmaması sebebiyle, bu yolda yapılmış bir işlemin, kendilerine ait olmayan bir yetkinin kullanılması niteliğinde olacağından, yok sayılması gerekir. O halde, böyle yetki dışı yapılmış bir işlem sonunda görevine iade edilmiş bir muhtarın görev yapmasına kanunen imkan yoktur ve yeri boşalmış olması sebebiyle bu yerde muhtar seçimi yapılması gerektiğine karar verilmelidir.
Sonuç: 1 - Yukarıda yazılı nedenlere göre köy muhtarı tarafından verilen istifa dilekçesinin verilmesiyle birlikte hüküm ifade edeceğine,
2 - Bu istifanın veya istifadan vazgeçmenin herhangi bir makam veya merci tarafından kabul edilip edilmemesinin söz konusu olmadığına,
3 - İstifa ile boşalmış olan bu yer muhtarlığı için 2972 sayılı Kanunun 33/2. maddesi gereğince 2002 yılı Haziran ayının ilk Pazar günü olan 02.06.2002 tarihinde seçim yapılması gerektiğine,
4 - Karar örneğinin gereği için Geyve İlçe Seçim Kurulu Başkanlığına, bilgi için Kurulumuz Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğü ile İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığına ve Geyve Kaymakamlığına gönderilmesine,
06.04.2002 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy