(298 S. K. m. 52, 55) (2972 S. K. m. 35) (2954 S. K. m. 22)
Karar No: 626 
İşçi Partisi Genel Başkanlığınca Kurulumuz Başkanlığına verilen 18.03.2004 günlü yazıda; partileri tarafından Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğüne yaptıkları başvuru üzerine, 28 Mart 2004 günü yapılacak olan yerel seçimlerde siyasi partilere televizyon ve radyodan propaganda yapma olanağının verilmeyeceğinin bildirildiği, Yüksek Seçim Kurulunca siyasi partilerin radyo ve televizyonlardan yapacakları propaganda takvimi konusunda hiçbir açıklama yapılmadığı, oysa 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 52 nci maddesi mahalli genel seçimler ayrımı yapılmaksızın siyasi partilerin televizyon ve radyodan propaganda yapmalarını ve bu propagandanın esaslarını düzenlediği, Yasanın bu hükmünün kullandırılmamasının Anayasa ve seçim hukukuna aykırılık oluşturduğu, söz konusu Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten bugüne kadar yapılan bütün “genel” ve “yerel” seçimlerde televizyon ve radyolardan yapılacak propagandanın Yüksek Seçim Kurulu duyuruları ile düzenlendiği ve uygulandığı, ilk defa 28 Mart 2004 seçimlerinde 298 sayılı Kanunun 52 nci maddesinin emredici hükmünün uygulanmaması söz konusu olduğu, Yüksek Seçim Kurulunun Yasanın bu hükmü uyarınca seçim takvimini ilan ederken radyo ve televizyondan yapılacak propaganda ile ilgili takvimi de yaparak siyasi partilere duyurmasının yasal zorunluluk olduğu, ancak Yüksek Seçim Kurulu tarafından gerekli düzenleme yapılmayarak bildirimde bulunmadığı, siyasi partilerin görüntülü propaganda yapıp yapamayacaklarını, görüntüleri hangi süre içinde TRT’ye teslim edeceklerini, TRT’de gösterilme zamanları tanzim etmekle Yüksek Seçim Kurulunun görevli olduğu ve bu görevini yerine getirmediği, halbuki seçimlerin hukuka uygun şekilde yapılabilmesi için bu görevlerin eksiksiz olarak yerine getirilmesi ve bütün siyasi partilere duyurulmasının zorunlu olduğu, seçim propagandasının yapılamayacağına ilişkin uygulamanın hükümetten kaynaklandığı, bu nedenle 298 sayılı Kanunun 52 nci maddesi uyarınca siyasi partilerin radyo ve televizyondan propaganda yapmalarına dair duyurunun partilerine bildirilmesi istenilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 52 nci maddesinde; seçime katılan siyasi partilerin oy verme gününden önceki 7 nci günden itibaren oy verme gününden önceki gün saat 18.00’e kadar radyo ve televizyonda propaganda yapabileceği, radyo ve televizyonda yapılacak propaganda yayınlarının tam bir tarafsızlık ve eşitlik içinde yapılmasını sağlamak, Yüksek Seçim Kurulu ve TRT Kurumunun görevi olduğu, aynı Kanunun 55 inci maddesinde de; siyasi partiler adına radyo ve televizyonda yapılacak konuşmaların Yüksek Seçim Kurulunun görevlendireceği bir kurul üyesi huzurunda yapılacağı, hüküm altına alınmıştır.
Yüksek Seçim Kurulu ile TRT’nin bu yasal görevlerini düzenli ve amaca uygun biçimde yerine getirebilmeleri için uygulamaya ilişkin usul ve esasların önceden saptanarak ilgililere duyurulması zorunludur.
Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun ve Türkiye Radyo ve Televizyon Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair 3959 sayılı Kanunun 15 inci maddesi ile; 18.1.1984 tarih ve 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 35 maddesine “Ancak, 298 sayılı Kanunun 52 ila 55 inci maddeleri ile düzenlenen radyo ve televizyonda propagandaya ilişkin hükümleri mahalli idareler ara seçimlerinde resmi ve özel radyo ve televizyon kuruluşları bakımından uygulanmaz.” şeklinde bir fıkra eklendiği,
Aynı Kanunun 19. maddesi ile de, 2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanununun 22 nci maddesinin “Siyasi partilerin milletvekili genel ve ara seçimleri ile mahalli idarelerin genel seçimleri sırasında radyo ve televizyonlardan faydalanmaları, seçim propagandası yapmaları ve yükümlülükleri ile bu faydalanmanın esas, şekil ve şartları 26.4.1961 tarihli ve 298 sayılı, 10.6.1983 tarihli ve 2839 sayılı ve 18.1.1984 tarih ve 2972 sayılı Kanunlarda yer alan hükümlere tabidir.” şeklinde değiştirildiği,
Yine aynı Kanunun Geçici 1. Maddesinde de, bu Kanunun 15 ve 19 uncu maddelerinin sadece ilk genel yerel seçimlerde uygulanacağı belirtilmiştir.
2972 sayılı Kanunun 35 inci maddesi ile 2954 sayılı Kanunun 3959 sayılı Kanunun 19 uncu maddesiyle değişik 22 nci ve yine 3959 sayılı Kanunun Geçici 1. maddeleri gereğince, siyasi partilere 27 Mart 1994 Pazar günü yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimlerine özgü olmak üzere radyo ve televizyonlarla seçim propagandası yapabilme olanağı tanımış ve 27 Mart 1994 Pazar günü yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde 298 sayılı Kanunun 52 ve 55 inci maddeleri kıyasen uygulanmıştır. Bunu müteakiben de 18 Nisan 1999 Pazar günü Milletvekili Seçimi ile birlikte Mahalli İdareler Genel Seçimleri aynı tarihte yapıldığından, bu seçimlerde söz konusu 52 ve 55 inci madde hükümleri işletilmiştir.
2972 sayılı Kanunun 35 inci maddesinin ikinci fıkrasında ise; “Ancak, 298 sayılı Kanunun 52 ile 55 inci maddeleri ile düzenlenen radyo ve televizyonda propagandaya ilişkin hükümleri, 52 nci maddesinin son bendi hariç, bu seçimlerde uygulanmaz.” hükmüne yer verilmiştir.
Buradan anlaşılacağı üzere, 2972 sayılı Kanunun 35 inci maddesinin ikinci fıkrası Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde siyasi partilerin radyo ve televizyonda propagandasına imkan vermemektedir. Ancak, yukarıda belirtilen 3959 sayılı Kanun Geçici 1. Maddesi ile sadece 27 Mart 1994 Pazar günü yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimlerine özgü olarak uygulamaya gidilmiştir. Hukukumuzda geçici maddenin anlamı, sadece o döneme münhasır olarak uygulanmasıdır. Bunun tersini düşünmek ve geçici maddeyi esas madde hükmü gibi algılamak yanlış olur.
28 Mart 2004 Pazar günü yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde özel radyo ve televizyon kuruluşlarının seçim döneminde uyması gereken ilke ve esaslar, 2972 sayılı Kanunun 35 inci maddesinin ikinci fıkrasında tabir edilen 298 sayılı Kanunun 52 nci maddesinin son bendi uyarınca Yüksek Seçim Kurulunun 06.01.2004 günlü, 21 sayılı kararı ile belirlenmiş ve 07.01.2004 günlü, 25339 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Her seçim döneminde seçim takviminden ayrı olarak Kanunen yapılması gereken ve süreye bağlı olan tüm seçim iş ve işlemleri yeri ve zamanı geldiğinde Yüksek Seçim Kurulunca hazırlanmakta ve kamuoyuna, ilgililere, görevlilere ve vatandaşlara duyurulmakta ve gerektiğinde Resmi Gazetede yayımlanarak seçime katılan tüm siyasi parti genel başkanlıklarına bildirilmektedir. Bugüne kadar Yüksek Seçim Kurulunca Kanunen yapılması gereken iş ve işlemler hiçbir şekilde unutulmamış ve herhangi bir mercie bağlı kalınarak farklı bir uygulamaya gidilmemiştir. 28 Mart 2004 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimlerine münhasır olarak bugüne kadar çıkartılan karar ve duyuru metinleri aynı anda ve hatta zamanından önce tüm kamuoyunun bilgisine basın ve yayın organları aracılığı ile sunulmuştur. Şayet İşçi Partisinin bahsettiği 298 sayılı Kanunun 52 nci maddesinde yer alan siyasi partilerin radyo ve televizyondaki propagandası bu seçimlerde uygulansa idi elbette bu konuda bir düzenleme yapılıp ilgililere bildirilirdi. Kaldı ki bugüne kadar hiçbir siyasi partiden ve hiçbir merciden bu yönde bir tereddüt olduğu Kurulumuza intikal etmemiştir.
Bu bağlamda, 2972 sayılı Kanunun 35 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca, 298 sayılı Kanunun 52 ve 55 inci maddelerinde öngörülen radyo ve televizyonda propagandanın 28 Mart 2004 Pazar günü yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde yapılamayacağına karar verilmelidir.
Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1 - 2972 sayılı Kanunun 35 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca, 298 sayılı Kanunun 52 ve 55 inci maddelerinde öngörülen radyo ve televizyonda propagandanın 28 Mart 2004 Pazar günü yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde yapılamayacağına,
2 - Karar örneğinin İşçi Partisi Genel Başkanlığına gönderilmesine ve Resmi Gazetede yayımlanmasına,
18.03.2004 gününde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy