(5590 S. K. Ek m. 7) (5174 S. K. m. 81, 84) (2820 S. K. m. 21) (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmelik m. 11)
Karar No: 24
Ankara İl Seçim Kurulu Başkanlığınca Kurulumuz Başkanlığına gönderilen 25.01.2005 günlü, 2005/59 sayılı yazıda; Oda ve Borsaların organ seçimi için birden fazla İlçe Seçim Kurulu bulunan merkezlerde bir numaralı İlçe Seçim Kurulu Başkanının yetkili olduğu konusundaki Yüksek Seçim Kurulunun 10.08.1983 gün ve 237 sayılı kararı ve 5174 sayılı Kanun hükümleri dikkate alınarak, bu görevin kuruluşun bulunduğu yerdeki 1 nolu ilçe seçim kurulu başkanlığınca yürütülmesi gerektiğinin Başkanlıklarınca uygun görüldüğü, ancak konu hakkında tereddüt hasıl olduğu belirtilerek görüş bildirilmesi istenilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
5590 sayılı Ticaret Odaları, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Kanununun Ek 7. maddesinin 4. paragrafında “… meslek komiteleri seçiminden en az 15 gün önce oda ve borsaların yönetim kurulları, seçme ve seçilme hakkına haiz olanlarla, yalnız seçme hakkına haiz olanların meslek guruplarına göre listelerini hazırlayarak bir yazı ekinde 3 nüsha olarak kuruluşun bulunduğu yerdeki İlçe Seçim Kurulu Başkanı olan hakime tevdi ederler, bir yerde birden fazla ilçe seçim kurulu bulunduğu takdirde, görevli hakim Yüksek Seçim Kurulunca belirlenir.” denilmekte iken, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 81. maddesiyle “Bir yerde birden fazla ilçe seçim kurulu bulunduğu takdirde görevli hakim İl Seçim Kurulunca belirlenir.” hükmü getirilmiştir.
Bundan ayrı olarak, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununun 21 inci maddesinin birinci fıkrasına göre siyasi partilerin il ve ilçe organları seçimleri ile il kongresi ve büyük kongre delegelerinin seçimleri yargı gözetimi altında yapılacağı hükmünü içermektedir.
Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise ilçede birden fazla ilçe seçim kurulunun bulunması halinde görevin birinci ilçe seçim kurulunca yerine getirileceği öngörülmüştür. Yasanın bu hükmü emredici bir hüküm olup mutlak şekilde uyma zorunluluğu vardır. Kanunun sözü edilen maddesinde bir ilçede birden ziyade ilçe seçim kurulunun varlığı halinde görevin birinci ilçe seçim kuruluna ait olduğu vurgulandığına göre siyasi parti organ ve delege seçimlerinin birinci ilçe seçim kurulu başkanının gözetimi ve denetimi altında yapılması gerekeceği açık seçik ortadadır.
Meslek kuruluşlarının organ seçimlerinin hangi ilçe seçim kurulu başkanının denetimi altında yapılması gerektiği meselesine gelince; 5590 sayılı “Ticaret ve Sanayi Odaları”, “Ticaret Odaları”, “Sanayi Odaları”, “Deniz Ticaret Odaları”, “Ticaret Borsaları” ve “Türkiye Ticaret, Sanayi Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği” Kanunu, 01 Haziran 2004 günlü Resmi Gazete’nin 25479 sayılı nüshasında yayımlanarak yürürlüğe giren 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 103. maddesi ile yürürlükten kaldırılmış ve diğer mevzuatla 5590 sayılı Kanuna yapılan atıfların 5174 sayılı Kanuna yapılacağı hükmü getirilmiştir.
Yukarıda bahsedildiği üzere; 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 81. maddesinin ikinci fıkrasına göre; Bir yerde birden fazla ilçe seçim kurulu bulunduğu takdirde, görevli hakimin il seçim kurulunca belirleneceği, birlik organları seçimlerinde görevli hakimin merkez ilçe seçim kurulu başkanı olduğu, aynı Kanunun 84. maddesinin a/1. fıkrasına göre de; oda ve borsa organlarının seçimleri ile ilgili listelerin kuruluşun bulunduğu yerdeki ilçe seçim kurulu başkanına sunulacağı öngörülmüştür.
Buna paralel olarak, 19 Ocak 2005 günlü Resmi Gazete’nin 25705 sayılı nüshasında yayımlanan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmeliğin 11. maddesinde, seçim usul ve esasları belirlenmiş ve bu düzenlemede; sözkonusu 84. maddenin a/1. fıkrasında belirtildiği üzere, oda ve borsa organlarının seçimleri ile ilgili listelerin oda ve borsanın bulunduğu yerdeki ilçe seçim kurulu başkanına sunulacağı, yine aynı Kanunun 81. maddesinin ikinci fıkrasında açıklandığı üzere, bir yerde birden fazla ilçe seçim kurulu bulunduğu takdirde, görevli hakimin il seçim kurulunca belirleneceği, birlik organ seçimlerinde görevli hakimin ise birlik merkezinin bulunduğu yer ilçe seçim kurulu başkanı olduğu, hükümleri yer almıştır.
Açıklanan yasal düzenlemeler karşısında; diğer meslek kuruluşları ile ilgili yasalarda da benzer doğrultuda hükümler mevcut olduğu dikkate alındığında, genel nitelikte bir ilke koymak gerekirse, uygulamada birliği sağlamak, iletişim ve irtibat kolaylığı bakımından 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununa tabi meslek kuruluşlarının organ seçimlerinin bu kuruluşların birlik merkezlerinin bulunduğu yer ilçe seçim kurulu başkanının gözetim ve denetimi altında yapılması hizmet icabı daha münasip olacaktır.
Kuşkusuz, her somut olayın özelliği itibarıyla İl Seçim Kurulunun görevli ilçe seçim kurulu başkanını belirleme yetkisi saklıdır.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1- Bir ilçede birden ziyade ilçe seçim kurulu bulunduğu takdirde, siyasi partilerin organ ve delege seçimlerinin birinci ilçe seçim kurulu başkanının gözetim ve denetimi altında yapılması,
2- Keza bir ilçede birden ziyade ilçe seçim kurulu mevcut ise 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununa tabi meslek kuruluşlarının organ seçimlerinde görevin meslek kuruluşunun birlik merkezinin bulunduğu yer ilçe seçim kurulu başkanına ait olması gerektiği,
yönünde görüş bildirilmesine,
3- Karar örneğinin Ankara İl Seçim Kurulu Başkanlığına gönderilmesine,
29.01.2005 tarihinde oybirliği ile karar verildi.  (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy