(298 S. K. m. 52, 54, 55) 
Karar No: 752 
Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığınca; 03 Kasım 2002 tarihinde yapılacak olan XXII. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde siyasi partilerin radyo ve televizyonda yapacakları propaganda konuşmaları ve görüntülü propagandaların gün ve yayın saatlerinin belirlenmesine ilişkin usul ve esasların saptanması istenilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
298 sayılı Kanunun 52 nci maddesinde, oy verme gününden önceki 7 nci günden itibaren oy verme gününden önceki gün saat: 18.00’e kadar radyo ve televizyondan;
a) Seçime katılan siyasi partilere ilk gün 10, son gün 10 dakikayı geçmemek üzere, programlarını ve yapacakları işleri anlatan iki konuşma,
b) Mecliste grubu bulunan siyasi partilerin her birine ilaveten 10’ar dakikalık propaganda,
c) İktidar partisine veya iktidar partilerinden büyük olanına 20 dakikalık, iktidar partilerinden diğerlerine 15’er dakikalık ilave propaganda,
d) Ana muhalefet partisine ilaveten 10 dakikalık propaganda,
hakkı verileceği belirtilmiştir.
Bu madde uyarınca, radyo ve televizyonda propaganda konuşmalarına 27 Ekim 2002 Pazar günü başlanacak ve 02 Kasım 2002 Cumartesi günü saat: 18.00’e kadar belirlenecek gün ve saatlerde yapılmak koşuluyla devam edilecektir.
Kurulumuza yapılan başvurulardan, 03 Kasım 2002 tarihinde yapılacak olan XXII. Dönem Milletvekili Genel Seçimine katılan siyasi partilerin; Adalet ve Kalkınma Partisi, Anavatan Partisi, Bağımsız Türkiye Partisi, Büyük Birlik Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Demokratik Halk Partisi, Demokratik Sol Parti, Doğru Yol Partisi, Genç Parti, İşçi Partisi, Liberal Demokrat Parti, Millet Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi, Özgürlük ve Dayanışma Partisi, Saadet Partisi, Türkiye Komünist Partisi, Yeni Türkiye Partisi ve Yurt Partisi olduğu saptanmıştır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığının 03.10.2002 günlü ve 16944/40657 sayılı yazılarında da, adı geçen siyasi partilerden Anavatan Partisi, Adalet ve Kalkınma Partisi, Doğru Yol Partisi, Demokratik Sol Parti, Milliyetçi Hareket Partisi, Saadet Partisi ve Yeni Türkiye Partisinin Mecliste grubu bulunduğu, iktidar partilerinin Milliyetçi Hareket Partisi, Anavatan Partisi ve Demokratik Sol Parti olup, büyüğünün Milliyetçi Hareket Partisi olduğu, ana muhalefet partisinin de Doğru Yol Partisi olduğu bildirilmiştir.
Bu duruma göre; Bağımsız Türkiye Partisi, Büyük Birlik Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Demokratik Halk Partisi, Genç Parti, İşçi Partisi, Liberal Demokrat Parti, Millet Partisi, Özgürlük ve Dayanışma Partisi, Türkiye Komünist Partisi ve Yurt Partisi 10’ar dakikalık iki, Adalet ve Kalkınma Partisi, Saadet Partisi ve Yeni Türkiye Partisi 10’ar dakikalık üç, Doğru Yol Partisinin 10’ar dakikalık dört ve Anavatan Partisi ve Demokratik Sol Partinin 10’ar dakikalık üç ve ilaveten 15’e dakikalık bir olmak üzere dört, Milliyetçi Hareket Partisinin 10’ar dakikalık üç ve ilaveten 20 dakikalık bir olmak üzere dört konuşma hakkı bulunmaktadır.
298 sayılı Kanunun yukarıda açıklanan 52 nci maddesi gereğince, adı geçen tüm siyasi partiler, 10’ar dakikalık iki konuşma hakkından birini 27 Ekim 2002 Pazar günü, diğerini de 02 Kasım 2002 Cumartesi günü kullanmak zorundadırlar. Bu konuşmalardan ayrı olarak Adalet ve Kalkınma Partisi, Saadet Partisi ve Yeni Türkiye Partisi 10 dakikalık bir, Doğru Yol Partisinin 10’ar dakikalık iki, Anavatan Partisi ve Demokratik Sol Partinin 10’ar dakikalık üç ve ilaveten 15’e dakikalık bir olmak üzere dört ve Milliyetçi Hareket Partisinin de 10 ve 20 dakikalık olmak üzere iki konuşma hakkı bulunmaktadır.
Sözü edilen 52 nci maddede, siyasi partilerin radyo ve televizyonda yapacakları propaganda “görüntülü” ve “görüntüsüz” olmak üzere ikiye ayrılmış, görüntüsüz propaganda “konuşma”, görüntülü propaganda ise partilerin yaptıkları ve yapacakları icraatı görüntüye yer vermek suretiyle anlatmaları olarak tanımlanmıştır. İçerik yönünden farklı olmaları nedeniyle bu iki propaganda türü ayrı ilkelere bağlanmıştır. Kanunun 52 nci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi hükmü, aynı maddenin 3 ve devamı fıkraları ile 55 inci maddesi birlikte değerlendirildiğinde; siyasi partilerin ilk gün 10, son gün de 10 dakikalık konuşma sürelerini görüntülü olarak kullanmalarına olanak olmadığı sonucuna ulaşılmakta ve uygulamada bu yönde oluşmuş bulunmaktadır.
Belirtilen nedenlerle, seçime katılan siyasi partilerden sadece Anavatan Partisi, Adalet ve Kalkınma Partisi, Doğru Yol Partisi, Demokratik Sol Parti, Milliyetçi Hareket Partisi, Saadet Partisi ve Yeni Türkiye Partisinin görüntülü propaganda yapma hakkına sahip olduklarının kabulü gerekmektedir.
298 sayılı Kanunun 54 üncü maddesine göre radyo ve televizyonda propaganda için başvuran partilerin yayın zaman ve sıraları, bunların birer temsilcisi ile TRT temsilcilerinin önünde Yüksek Seçim Kurulunca ad çekme suretiyle saptanacaktır.
Seçim Takvimine göre, seçime katılan siyasi partilerden radyo ve televizyonda propaganda yapmak isteyenlerin bu hususu en geç 15 Ekim 2002 Salı günü saat: 17.00’ye kadar Yüksek Seçim Kuruluna bildirmeleri ve ad çekme işleminin de 17 Ekim 2002 Perşembe günü saat: 15.00’de yapılması gerekmektedir.
298 sayılı Kanunun 52. maddesinde görüntülerde suç teşkil eden bir husus bulunduğu takdirde Yüksek Seçim Kurulunca bunların yayınına izin verilmeyeceği hükme bağlanmış, 55. maddesinde “Siyasi partiler adına radyo ve televizyon ile yapılacak konuşmalar, Yüksek Seçim Kurulunun görevlendireceği bir kurul üyesi huzurunda adına konuşma yapılacak siyasi partinin isteğine uygun olarak yayından önce ses ve görüntü alma cihazı ile tespit edilir. Konuşmanın hangi parti adına ve kimin tarafından yapıldığına dair görevli kurul üyesiyle radyo ve televizyon idaresinde görevli en az iki kişi tarafından tutanak düzenlenir. Konuşmaları tespit eden bant ve sair tespit araçları Yüksek Seçim Kurulu tarafından saklanır.
Konuşmalar bir dava konusu yapıldığı ve istenildiği takdirde merciine verilir.
Suç teşkil eden konuşmaları yapanlar hakkında kanunen belli olan cezalar bir mislinden iki misline kadar artırılarak hükmolunur.” hükmüne yer verilmiştir.
Ayrıca, radyo ve televizyonla yapılacak konuşma ve görüntülü propaganda ile ilgili uygulamaya ilişkin diğer esasların ise ad çekmeden sonra belirlenmesi kararlaştırılmıştır.
Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1 - 03 Kasım 2002 tarihinde yapılacak olan XXII. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde siyasi partilerin radyo ve televizyonda yapacakları konuşma ve görüntülü propagandaların 27 Ekim 2002 Pazar gününden 02 Kasım 2002 Cumartesi günü saat: 18.00’e kadar yapılması ve uygulanması gerektiğine,
2 - Radyo ve televizyonda konuşma hakkını kullanabilecek olan siyasi partilerin; Adalet ve Kalkınma Partisi, Anavatan Partisi, Bağımsız Türkiye Partisi, Büyük Birlik Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Demokratik Halk Partisi, Demokratik Sol Parti, Doğru Yol Partisi, Genç Parti, İşçi Partisi, Liberal Demokrat Parti, Millet Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi, Özgürlük ve Dayanışma Partisi, Saadet Partisi, Türkiye Komünist Partisi, Yeni Türkiye Partisi ve Yurt Partisi olduğuna,
3 - Adalet ve Kalkınma Partisi, Anavatan Partisi, Demokratik Sol Parti, Doğru Yol Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi, Saadet Partisi ve Yeni Türkiye Partisinin ayrıca görüntülü propaganda yapma hakkı bulunduğuna,
4 - Yukarıda 2 ve 3 üncü maddelerde isimleri yazılı siyasi partilerin, radyo ve televizyonda konuşma ya da görüntülü propaganda yapmak istediklerini (görüntülü propaganda yapma hakkına sahip olanların bu haklarını hangi gün ve saatte nasıl kullanacaklarını da belirterek) en geç 15 Ekim 2002 Salı günü saat: 17.00’ye kadar Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına bildirmeleri gerektiğine,
5 - Radyo ve televizyonda konuşma yapmak için başvuracak partilerin yayın zaman ve sıralarının 17 Ekim 2002 Perşembe günü saat: 15.00’de Yüksek Seçim Kurulunda ad çekme ile belirlenmesine,
6 - Siyasi partilerin görüntülü propaganda yapacaklarını bildirdikleri gün ve yayın saatleri çakıştığı takdirde yayın sırasının yine ad çekme ile belirlenmesine,
7 - Propaganda görüntülerinde suç teşkil eden bir husus bulunduğu takdirde Yüksek Seçim Kurulunca bunların yayınına izin verilmeyeceğine, 55. madde uyarınca kurulca görevlendirilecek üyeler ve Radyo ve Televizyon dairesinde görevli kişiler tarafından radyo ve televizyon konuşmalarının tespit edilmesine ve Yüksek Seçim Kurulu adına bu görevi yürütecek üyelerin uyarılarına uyulmasına,
8 - Radyo ve televizyonda yapılacak propaganda konuşmaları ve görüntülü propaganda ile ilgili uygulamaya ilişkin ilkelerin, siyasi partilerin istekleri ve TRT’nin olanakları göz önünde tutulmak üzere ad çekmeden sonra belirlenmesine,
9 - Kararın ilgili siyasi partiler genel başkanlıkları ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanlığına, TRT Genel Müdürlüğüne gönderilmesine ve Resmi Gazetede yayımlanmasına,
05.10.2002 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy