(2709 S. K. m. 127) (2972 S. K. m. 8, 29, 33) (2839 S. K. m. 7, 29, 33) (5393 S. K. m. 9, 12)
Karar No: 145
KARAR
Başkanlık Makamınca Kurulumuza sunulan 01/03/2018 tarihli yazıda; “2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun;
“Seçim dönemi-seçim başlangıç tarihi ve seçim günü” başlıklı 8. maddesinde;
“Mahalli İdareler seçimleri beş yılda bir yapılır. Her seçim döneminin beşinci yılındaki 1 Ocak günü seçimin başlangıç tarihidir. Aynı yılın Mart ayının son Pazar günü oy verme günüdür.
Milletvekili Seçimi Kanununun 7 nci maddesinin son fıkrası gereğince yapılan seçimler hariç, milletvekili genel veya ara seçiminden önceki veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken mahalli idareler organlarına veya bu organların üyeliklerine ilişkin genel veya ara seçimler, milletvekili genel veya ara seçimleri ile birleştirilir.
Yeni kurulan belediyelerin ilk belediye başkan ve belediye meclisi üyeleri seçimleri ile yeni kurulan illerde il genel meclisi üyeleri seçimi, yukarıdaki fıkralarda belirtilen ilk genel mahalli idareler seçimleri ile birlikte yapılır...”
“Seçimlerin yenilenmesi” başlıklı 29. maddesinde;
“Seçim dönemi sonundan önce;
a) Bir seçim çevresinde yapılan seçimin seçim işlemleri sebebiyle iptaline karar verilmesi,
b) Belediye meclisi veya il genel meclisinin yetkili organlarca feshi,
c) Belediye meclisi veya il genel meclisi üyeliklerinin herhangi bir sebeple boşalması ve meclis üye sayısının yedeklerinin de getirilmesinden sonra üye tamsayısının yarısından aşağıya düşmesi,
d) Belediye kurulması,
Hallerinde mülki amirlerin vaki boşalmaları otuz gün içinde İlçe Seçim Kuruluna bildirmeleri üzerine, İlçe Seçim Kurulu söz konusu organ için yeniden seçim yapılmasına karar vererek durumu alışılmış usullerle ilan eder.
a,b,c bentlerinde yazılı hallerde bu ilandan sonra gelen altmışıncı günü takip eden ilk Pazar günü oy verme günüdür. Ancak, mahalli idareler genel seçimine bir yıldan az bir süre kalmış ise mahalli idareler ara seçimi yapılmaz.”
“Boşalan muhtarlık, ihtiyar meclisi ve heyeti üyeliği için seçim yapılması ”başlıklı 33. maddesinin ikinci fıkrasında; “Boşalan muhtarlıklar için her yıl haziran ayının ilk pazar günü seçim yapılır. Seçim yapılıncaya kadar muhtarlık görevi mahallin en büyük mülkiye amiri tarafından atanacak muhtar vekili tarafından yürütülür.” hükümleri yer almaktadır.
Resmî Gazete’nin 11 Şubat 2017 tarihli, 29976 sayılı nüshasında yayımlanan 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 16. maddesinin (E) fıkrası uyarınca, Anayasanın 127. maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesi (Ancak milletvekili genel veya ara seçiminden önceki veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken mahalli idareler organlarına veya bu organların üyelerine ilişkin genel veya ara seçimler milletvekili genel veya ara seçimleriyle birlikte yapılır.) yürürlükten kaldırılmıştır.
Bununla birlikte; bazı ilçe seçim kurulu başkanlıklarından alınan yazılarda bağımsız bir köy haline getirilen yerleşim birimlerinde muhtarlık ve ihtiyar meclisi üyeliği seçimlerinin yapılacağı tarih hakkında tereddüde düşüldüğü bildirilmiş, yeni kurulan ve kuruluşları kesinleşen köylerde, muhtar ve ihtiyar meclisi üyeliği seçiminin ne zaman yapılacağı konusunda yasalarda bir açıklık bulunmadığından, Yüksek Seçim Kurulunun bugüne kadarki uygulamaları dikkate alınarak, yeni kurulan yerleşim biriminin yönetimsiz kalmaması bakımından, bu gibi yerlerde 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 33. maddesi uyarınca işlem yapılarak keyfiyetin ilanı ve ilanı takip eden 60. günü izleyen ilk Pazar günü seçim yapılması gerektiği hususu tüm teşkilata Kurulumuz kararları veya Başkanlık yazıları ile duyurulmuştur.
Bu nedenle, yukarıda değinilen yasal düzenlemeler ve sürenin kısalığı da göz önünde bulundurularak, tüm Yurt genelinde birlikteliği sağlamak amacıyla ve seçim ekonomisi de gözetilerek;
1- 2972 sayılı Kanunun 29. maddesinin a, b,c bentlerinde yazılı hallerde bu ilandan sonra gelen 60. günü takip eden ilk Pazar günü oy verme günü olduğu, ancak mahalli idareler genel seçimlerine bir yıldan az bir süre kalmış ise mahalli idareler ara seçiminin yapılamayacağı düzenlemesi yer aldığından, belediye veya il genel meclisi organlarında meydan gelecek olası boşalmalar sonucu yapılacak organ seçimlerinin,
2- Herhangi bir nedenle boşalma sonucu 2972 sayılı Kanunun 33. maddesi gereği yapılması zorunlu olan muhtar veya ihtiyar meclisi - heyeti üyeliği seçimlerinin,
yapılıp yapılmayacağı ve sair hususların Kurulumuzun önceki uygulamaları da göz önünde bulundurularak, gerektiğinde komisyon çalışmasından sonra belirlenerek karara bağlanmasını takdirlerinize arz ederim.” denilmiş olmakla, konu ile ilgili yasal düzenlemeler ile Yüksek Seçim Kurulu ilke kararları ve Kurulumuzun 01/03/2018 tarihli ve 129 sayılı kararı ile oluşturulan Komisyonca hazırlanan karar taslağı incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Başkanlık teklifinde belirtilen hususların açıklığa kavuşturularak tüm teşkilatın ve ilgili birimlerin bilgilendirilmesi amacıyla 01/03/2018 tarihinde oluşturulan Komisyonun çalışmasını tamamladığı görülmüş olup işin esasına geçilmiştir.
Haziran ayının ilk pazar günü yapılagelmekte olan mahalli idareler ara seçimleri, 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun'da; il genel meclisi, belediye meclisi, köy ve mahalle muhtarlıkları ile ihtiyar meclisi/heyeti üyeliği seçimleriyle sınırlandırılmıştır.
Herhangi bir nedenle boşalan köy ve mahallelerde 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 33. maddesinin ikinci fıkrası hükmü gereği her yıl Haziran ayının ilk Pazar günü muhtarlık seçimlerinin yapılacağı bilinmektedir.
Bugüne kadar ilçe ve il seçim kurullarından "Belediye meclisi veya il genel meclisi üyeliklerinin herhangi bir sebeple boşaldığı ve meclis üye sayısının yedeklerinin de getirilmesinden sonra üye tamsayısının yarısından aşağıya düştüğü veya yeni belediyelerin kurulduğu" hususunda Yüksek Seçim Kuruluna bir bildirimde bulunulmamıştır.
2972 sayılı Kanunun 8. maddesinin birinci fıkrasında; mahalli idareler seçimlerinin beş yılda bir yapılacağı, her seçim döneminin beşinci yılındaki 1 Ocak gününün seçimin başlangıç tarihi, aynı yılın Mart ayının son Pazar gününün de oy verme günü olduğu,
Aynı Kanunun 29. maddesinin son fıkrasında ise; mahalli idareler genel seçimine bir yıldan az bir süre kalmış ise, mahalli idareler ara seçiminin yapılamayacağı,
5393 sayılı Belediye Kanununun 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında; belediye sınırları içinde mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi, bölünmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesinin belediye meclisinin kararı ve kaymakamlığın görüşü üzerine valinin onayı ile olacağı, aynı Kanunun 12 nci maddesinin birinci bendinde de; 9 uncu maddeye göre verilen kararların kesinleşme tarihini takip eden yılın Ocak ayının birinci gününden itibaren yürürlüğe gireceği,
hükme bağlanmıştır.
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 127. maddesinde: “Mahalli İdareler; il, belediye veya köy halkından mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileridir.” şeklinde tanımlanmaktadır. Ayrıca, 2972 sayılı Kanunun 1. maddesinde köy ve mahalle muhtarlıkları ile ihtiyar meclisi ve heyeti de mahalli idare olarak gösterilmiştir.
Bu nedenle, 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 33. maddesi uyarınca, ilçe seçim kurullarınca saptanacak olan seçim tarihi ile Mahalli İdareler Genel Seçim tarihi yakın tarihler olduğundan ve arasında bir yıldan az bir süre kalacağından, seçim ekonomisi de gözetilerek, Anayasanın 79. maddesi ile 298 sayılı Kanunun verdiği yetki gereğince, yukarıda belirtilen seçimlerin ve ayrıca 2972 sayılı Kanunun 29. maddesi çerçevesinde belediye veya il genel meclisi organlarında meydana gelebilecek olası boşalmalar sonucu yapılacak organ seçimlerinin, yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda Mahalli İdareler Genel Seçimine kadar ertelenerek birlikte yapılmasına karar verilmesi gerekmiştir.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle;
1- İdari değişiklikler sebebiyle yeni kurulan köy ve mahallelerle, herhangi bir nedenle boşalan köy ve mahalle muhtarlık veya ihtiyar meclisi ve heyeti üyeliği seçimleri ile her yıl Haziran ayının ilk Pazar günü yapılması gereken seçimler (Yüksek Seçim Kurulunca 2018 Haziran ayının ilk Pazar günü yapılmasına karar verilen seçimler dahil), ayrıca belediye veya il genel meclisi organlarında meydana gelebilecek olası boşalmalar sonucu yapılacak organ seçimlerinin 2019 yılında yapılacak Mahalli İdareler Genel Seçimine kadar ertelenerek birlikte yapılmasına,
2- Karar örneğinin;
a) Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünce www.ysk.gov.tr adresinde yayınlanmasına ve il-ilçe seçim kurulu başkanlıklarına Kurum içi elektronik posta ile iletilmesine ve Yüksek Seçim Kurulu Kurumsal portalında yayımlanmasına,
b) Seçim Hizmetleri Genel Müdürlüğüne gönderilmesine,
14/03/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy