(298 S. K. m. 25, 81, 82, 110, 112)
Karar No: 1185
Karar Tarihi: 05/06/2015 
Kurulumuz Başkanlığına; 
Adıyaman İl Seçim Kurulu Başkanlığı tarafından gönderilen 5/6/2015 tarihli ve 37 sayılı yazısı ile; Adıyaman Valiliğinin 5/6/2015 tarihli ve 5001 sayılı yazısı ile 7 Haziran 2015 tarihinde yapılacak olan 25. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde İnsan Hakları Derneğinin bazı üyelerinin bağımsız seçim gözlemi yapmalarına ilişkin 143 kişilik isim listesi gönderdikleri belirtilerek seçimlerde İnsan Hakları Derneğinin gözlemci bulundurup bulunduramayacağı, bulundurulacak ise ne şekilde ve nerede görev yapacaklarının bildirilmesi hususunda görüş bildirilmesi,
Bitlis Merkez İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı tarafından gönderilen 5/6/2015 tarihli ve 255 sayılı yazısı ile; İnsan Hakları Derneğinin 4/6/2015 tarih ve 87 sayılı yazısı ile İnsan Hakları Derneğinin bağımsız seçim izleme heyeti oluşturup, 86 kişiyi Bitlis İlinde görevlendirdiği, İnsan Hakları Derneği bağımsız seçim izleme heyetinin sandık alanlarında bulunup bulunamayacakları hususunda görüş bildirilmesi istenilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'un “Adaylar ve müşahitleri” başlıklı 25. maddesinde;
Sandık başı işlemlerini takip etmek üzere, siyasi partiler ve bağımsız adaylar, birer müşahit gönderebilirler. “Sandık alanı ve sandık çevresi” başlıklı 81. maddesinde;
“Sandık alanı, sandık kurulunun görev yaptığı yer merkez olmak üzere 100 metre yarıçaplı alandır. Ancak yurt dışında belirlenen mahallere, gümrüklere, ceza infaz kurumları ile tutukevlerine konulan sandıklar için bu hüküm uygulanmaz. Bu yerlerde, sandık kurulu başkanı şartları dikkate alarak bir uzaklık belirler ve bunu tutanağa geçirir.
Sandık çevresi, sandık kurulunun görev yaptığı yer merkez olmak üzere 15 metre yarıçaplı çevredir.”
“Sandık çevresinde düzenin sağlanması” başlıklı 82. maddesinde ise;
“Sandık çevresinde düzenin sağlanması sandık kurulu başkanına aittir. Sandık çevresinde alınacak tedbirler, o sandık çevresinde bulunma hakkına sahip kimselerin seçim iş ve işlemlerini takip etmelerini engelleyecek mahiyette olamaz.
Sandık çevresinde, sandık kurulu başkan ve üyeleri, adaylar, milletvekilleri, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler ve o sandıkta görevli müşahitler ile bina sorumluları ve çağrı üzerine gelen görevli kolluk güçlerinden başka kimse bulunamaz. Şu kadar ki, siyasi partilerin seçim kurullarına bildirdikleri itiraza yetkili kişiler ile temsilciler, seçim kurullarınca önceden kendilerine verilen belge ile sandık çevresinde bulunabilirler. Medya mensuplarının sandık çevresinde, sandık başı işlemlerine engel olmamak şartıyla, haber amacıyla görüntü ve bilgi elde etmeleri serbesttir.
Sandık çevresinde seçmenin oyunu tam bir serbestlikle ve gizli şekilde kullanmasına veya sandık kurulunun görevini yapmasına engel olmaya kalkışanlar ile oy verme, oyların sayım ve dökümü veya tutanaklara geçirilmesi gibi tüm sandık başı iş ve işlemlerinin düzenini bozmaya kalkışanları, başkan uyarır. Bu uyarının gereğini yerine getirmeyen kimse, kolluk gücü çağrılarak sandık çevresinden uzaklaştırılır.
Sandık kurulu başkanının bu maddede belirtilen görevini yapmaması halinde, sandık kurulu karar alarak ilgili hakkında yukarıda belirtilen yetkiyi kullanır ve durumu derhal ilçe seçim kurulu başkanına bildirir.
Sandık çevresinde, cebir, şiddet veya tehdit kullanarak sandık başı düzenini bozmaya kalkışanlar, sandık kurulu başkanı veya üyelerinden biri tarafından, derhal kolluk güçleri çağrılmak suretiyle sandık çevresinden uzaklaştırılır.
….”
“Kimlerin itiraz edebileceği” başlıklı 110. maddesinde;
“Bu kanunda gösterilen kurulların veya kurul başkanlarının kesin olmayan kararlarına karşı seçme yeterliğine sahip yurttaşlar, siyasi partiler veya bunların tüzüklerine göre kuruluş kademelerinin başkanları veya vekilleri, müşahitler, adaylar ve Cumhuriyet Senatosu üyeleri ile milletvekilleri itiraz edebilirler.”
“İtirazın şekli” başlıklı 112. maddesinde; “İtiraz yazı ile veya sözle yapılır. Sözle yapılacak itirazlar gerekçesiyle birlikte tutanağa yazılır. İtiraz edenin adı, soyadı, açık adresi yazılarak imza ettirilir. İmza bilmeyenlere parmak bastırılır.
Kimliğini ispat edemeyenlerin, delil ve gerekçe gösteremeyenlerin itirazları incelenmez, bu sebeple incelenmediği tutanağa yazılır.
Yazılı itirazlarda da yukarıdaki şartlar aranır ve deliller itiraz dilekçesine eklenir. Gerekçesi ve delili olmayan yazılı itirazlar da incelenmez. Her iki halde de itirazın alındığına ve hangi tarihte yapıldığına dair, itiraz yapana alındı belgesi verilir. İtirazlar seçim kurulu başkanına yapılır. Seçim kurulu başkanı bulunamazsa, yazılı itiraz nöbetçi savcıya alındı belgesi ile yapılır. Savcı yapılan itirazın kaydını işleyerek hemen seçim kurulu başkanına gönderir.
Siyasi partiler, seçim başlangıcında partileri adına kimlerin itiraz edebileceklerini mühür ve imzalı bir yazı ile seçim kurullarına bildirirler. İtiraz edebileceklerin imza sirküleri parti başkanınca onaylanarak bildirilir. Parti adına itiraz edeceklerden kimlik aranmaz.
İtirazlarda, delillerin hangi resmi makamlarda bulunduğunun bildirilmesi delil yerine geçer ve bu delili seçim kurulu temin eder.”
hükümleri yer almaktadır.
Kurulumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’da kimlerin gözlemci olduğu belirlenmiş olup, bunlar arasında siyasi partiler dışında sivil toplum örgütlerine yer verilmediğinden İnsan Hakları Derneğinin görevlendireceği dernek üyelerinin 7 Haziran 2015 tarihinde yapılacak olan 25. Dönem Milletvekili Genel seçiminde gözlemci olarak görev yapamayacaklarına, ancak bir seçmen olarak oyların sayım ve dökümünü izleyebileceklerine karar verilmesi gerekmiştir.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle;
1- 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’da kimlerin gözlemci olduğu belirlenmiş olup, bunlar arasında siyasi partiler dışında sivil toplum örgütlerine yer verilmediğinden İnsan Hakları Derneğinin görevlendireceği dernek üyelerinin 7 Haziran 2015 tarihinde yapılacak olan 25. Dönem Milletvekili Genel seçiminde gözlemci olarak görev yapamayacaklarına, ancak bir seçmen olarak oyların sayım ve dökümünü izleyebileceklerine,
2- Karar örneğinin;
a) Adıyaman İl Seçim Kurulu Başkanlığı ile Bitlis Merkez İlçe Seçim Kurulu Başkanlığına gönderilmesine,
b) Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünce il ve ilçe seçim kurulu başkanlıklarına Kurum içi elektronik posta ile iletilmesine,
05/06/2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy