(298 S. K. m. 52, 55) 
Karar No: 1001
Karar Tarihi: 23/05/2015  
7 Haziran 2015 Pazar günü yapılacak olan 25. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde, radyo ve televizyonda propaganda konuşması ve görüntülü propaganda yapacak siyasi partiler Kurulumuzun 05/05/2015 tarihli ve 798 sayılı kararıyla belirlenmiş, bu karar uyarınca radyo ve televizyonda propaganda konuşması yapmak için başvuran siyasi partilerin, 298 sayılı Kanun'un 52. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre radyo ve televizyonda propagandanın başlayacağı 31 Mayıs 2015 Pazar günü ile son günü olan 6 Haziran 2015 Cumartesi günü yapacakları 10’ar dakikalık propaganda konuşmalarının yayın saatleri ve sıraları siyasi parti ve Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) temsilcilerinin önünde Kurulumuzca 23 Mayıs 2015 Cumartesi günü ad çekme suretiyle saptanarak, karara ekli (I ve II) No.lu çizelgelerde gösterilmiştir.
Siyasi partilerin televizyonda yapacakları görüntülü propagandaların gün ve yayın saatleri de, partilerin istekleri ve TRT olanakları göz önünde tutularak saptanmış, buna ilişkin (III) No.lu çizelge düzenlenerek karara eklenmiştir.
298 sayılı Kanun'un 52. maddesine göre, radyo ve televizyonda yapılacak propaganda yayınlarının tam bir tarafsızlık ve eşitlik içinde yapılmasını sağlamak, Yüksek Seçim Kurulu ve TRT’nin görevidir.
Yüksek Seçim Kurulu ile Türkiye Radyo Televizyon Kurumunun bu yasal görevlerini düzenli ve amaca uygun biçimde yerine getirebilmeleri için uygulamaya ilişkin usul ve esasların önceden saptanarak ilgililere duyurulması zorunlu görülmüştür.
Propaganda konuşmalarının kayıt saatleri, kayıtta teknik zorunlulukların gerektirdiği zaman aralıkları, gerek önceden kayıt gerekse (Oto-q) cihazından yararlanmak isteyen siyasi partilerin konuşma metinleri ile görüntülü propaganda kayıtlarının TRT’ye teslim zamanı, konuşmasını kaydettirmeden canlı yayın yapmak isteyen konuşmacının başvurma zamanı ve benzeri konunun teknik yönlerine ilişkin usul ve kurallar saptanırken TRT yetkilileri ile yapılan ön görüşmeler ve önceki uygulamalar göz önünde bulundurulmuştur.
Sözü edilen 52. maddenin son fıkrasında yer alan; “Özel radyo ve televizyonlarda siyasi partilerin propaganda konuşmaları TRT’de uygulanan usul ve esaslara göre yapılır…” hükmü uyarınca, siyasi partilerin TRT dışında ayrıca özel radyo ve televizyonlarda propaganda konuşmaları yapıp yapamayacakları üzerinde durulmuş, böyle bir olanağın sağlanması halinde, aynı maddede siyasi partilere tanınan konuşma sürelerinin aşılacağı ve bunun kanuna aykırılık oluşturacağı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, TRT’de yapılacak propaganda konuşmalarının aynı zamanda özel radyo ve televizyonlarda da yayınlanmasının gerekip gerekmediği değerlendirilmiş, bunların özel statü ve nitelikleri ile kanunlarda bu konuda yayın zorunluluğunu öngören açık bir hükmün yer almaması göz önüne alınarak özel radyo ve televizyonlar bakımından böyle bir zorunluluk bulunmamakla birlikte, özel radyo ve televizyonların istedikleri takdirde TRT’ye başvurmak ve aşağıda belirtilen ilkelere uymak kaydıyla TRT’de yapılacak propaganda konuşmalarını yayınlamaları uygun görülmüştür.
Ancak; TRT’de yayınlanacak propaganda konuşmalarını yayınlamayan özel radyo ve televizyonlarda, yayın süresince aynı nitelik ve içerikte yayın yapılmasının, Anayasa ve yasalarda belirlenen seçimlerin dürüstlük, eşitlik ve tarafsızlık ilkeleriyle bağdaşmayacağı kuşkusuzdur. Bu bakımdan, TRT’de yapılacak propaganda konuşmaları süresince özel radyo ve televizyonlarda yapılacak yayınlara yukarıda değinilen ilkeler çerçevesinde bazı sınırlamalara gidilmesi zorunlu görülmüştür.
Ulusal nitelikte olan radyo ve televizyonlarla ilgili bu ilkelerin yerel nitelikteki özel radyo ve televizyonlar hakkında da uygulanması benimsenmiştir.
Siyasi partiler adına radyo ve televizyonda yapılacak konuşmaların Yüksek Seçim Kurulunun görevlendireceği bir Kurul üyesi huzurunda yapılması 298 sayılı Kanun'un 55. maddesi gereğidir.
Bu konuşmalar siyasi partinin isteğine uygun olarak yayından önce ses ve görüntü cihazı ile tespit edilebilecek, siyasi partiler propaganda konuşmalarının ses ve görüntü tespiti sırasında isterlerse (Oto-q) cihazından da yararlanabileceklerdir. O bakımdan, gerek önceden kayıt gerekse (Oto-q) cihazından yararlanmak isteyenlerin konuşma metinlerini belli bir zamanda teslim etmeleri zorunlu bulunduğundan, metinlerin teslim saatleri teknik gerekler göz önünde tutularak belirlenmiş ve ilişik (I ve II) No.lu çizelgelerde gösterilmiştir.
Ayrıca konuşmasını canlı yayın olarak yapmak isteyenlerin yayın saatinden en az 15 dakika önce TRT’de Yüksek Seçim Kurulu adına görevli üyeye başvurmak zorunda olduğu, hangi sebeple olursa olsun bu süreye uymayanların o günkü konuşma haklarını kaybetmiş sayılacakları kabul edilmiştir.
Öte yandan, 298 sayılı Kanun'un 52. maddesindeki, televizyonda siyasi partiler adına yayınlanacak propaganda konuşmalarında Türk Bayrağı ile parti bayrağı ve konuşmayı yapan kişi dışında hiçbir görüntüye yer verilmeyeceğine; parti bayrağının büyüklüğü ile asılacağı yerin Yüksek Seçim Kurulunca belirleneceğine ilişkin hüküm uyarınca, önceki uygulamalar da göz önünde tutularak, siyasi parti bayrağının (18 x 24 cm) büyüklüğünde olması, Türk Bayrağı ile siyasi parti bayrağının konuşmacının arkasındaki panoya net olarak görülebilecek biçimde asılması veya ekrana verilmesinin uygun olacağı kabul edilmiş, konuşmaların yapılacağı setin, renk ve şekil yönünden Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek esaslara göre Türkiye Radyo Televizyon Kurumu tarafından hazırlanması kararlaştırılmıştır.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle;
A- PROPAGANDA KONUŞMALARI:
1- Siyasi partilerin radyo ve televizyonda yapacakları propaganda konuşmalarının kura ile saptanan ve karara ekli (I ve II) No.lu çizelgelerde gösterilen saatlerde ve sıraya göre yapılması gerektiğine,
2- Siyasi parti adına konuşma yapacak temsilcinin (kimlik ve unvanı bilinse bile), banda aldıracağı ya da yayın sırasında doğrudan yapacağı konuşma için temsilci tayin edildiğini gösterir, o siyasi partinin merkez karar ve yönetim kurulu kararına dayalı olarak genel başkan yahut ondan sonra gelen bir yetkili tarafından düzenlenmiş bir belgeyi konuşma gününden önce Yüksek Seçim Kuruluna veya konuşmanın yapılacağı gün TRT’de Kurulumuz adına görevli üyeye vermesi gerektiğine,
3- a) Siyasi parti temsilcilerinin propaganda konuşmalarını banda aldırmak üzere hangi gün ve saatlerde, TRT’de Kurulumuz adına görevli üyeye başvuracakları ve (Oto-q) cihazından yararlanmak isteyenlerin konuşma metinlerini TRT’ye teslim saatleri bu kararın eki (I ve II) No.lu çizelgelerde gösterildiğinden, bu konuda ayrıca düzenleme yapılmasına gerek bulunmadığına, çizelgelerde belirtilen saatlerden sonra başvuranların ses ve görüntülerini banda aldırmaktan vazgeçmiş sayılacaklarına ve o günkü konuşmalarını canlı yayın olarak yapabileceklerine,
b) Bant kaydı için öngörülen süresinin başlangıç saatinde, konuşmacının kaydın yapılacağı stüdyoda çekime başlanabilecek şekilde hazır bulunması gerektiğine, propaganda konuşmalarının her birinin banda kaydı için bu karara ekli (I ve II) No.lu çizelgelerde gösterilen sürede çekimi tamamlayamayan konuşmacının o günkü konuşmasını canlı yayın olarak yapmak zorunda olduğuna,
c) Oto-q cihazına kayıt için öngörülen saatte hem kâğıt, hem de DVD/CD’de ve hem de flash disk’te Word ortamında hazırlanarak teslim edilen konuşma metninin cihaza noksansız biçimde ve süresine uygun olarak geçirilmesinin TRT tarafından sağlanması gerektiğine, istediği takdirde ilgili siyasi partinin bir temsilcisinin de bu işlem sırasında hazır bulunabileceğine,
4- Canlı yayın yapacak konuşmacıların, yayın saatinden en geç 15 dakika önce TRT’deki Kurulumuz üyesine başvurmak zorunda olduklarına, hangi nedenlerle olursa olsun bu süreye uymayanların o günkü hakkını kaybetmiş sayılacaklarına,
5- a) Radyo ve televizyon konuşmalarının TRT-1 ve TRT Haber Televizyonu ile Radyo 1; Antalya, Diyarbakır, Erzurum, Trabzon ve Çukurova radyo istasyonlarında aynı zamanda yayınlanmasına, radyo ve televizyonda yayınlanacak propaganda konuşmalarının her gün hangi saatte, hangi parti adına yapılacağının Türkiye radyo ve televizyonları tarafından haber yayınları sırasında önceden duyurulması gerektiğine,
b) TRT’ye başvurmak suretiyle TRT’de yapılacak propaganda konuşmalarını yayınlamak isteyen özel radyo ve televizyonlarının, seçime katılan siyasi partilerin 31 Mayıs 2015 (I No.lu Çizelge) ve 6 Haziran 2015 (II No.lu Çizelge) tarihleri ile 1-5 Haziran 2015 (III No.lu Çizelge) tarihleri arasında yapacakları o çizelgedeki konuşmaların tamamını aynı saat ve sürelere bağlı kalınarak eksiksiz ve kesintisiz olarak yayınlamaları gerektiğine, aynı çizelgede yer alan konuşmalardan sadece bir veya birkaçının yayınlanamayacağına,
c) TRT’de yapılacak propaganda konuşmalarını yayınlamayan özel radyo ve televizyonların, yayın süresince aynı nitelik ve içerikte yayın yapamayacaklarına,
6- Radyo ve televizyonda propaganda konuşmalarının 23 Mayıs 2015 Cumartesi günü yapılan ad çekme ile belirlenen ve karara ekli (I ve II) No.lu çizelgelerde gösterilen zaman ve sıraya göre yapılması gerektiğine,
7- 298 sayılı Kanun'un 52. maddesi uyarınca televizyonda yapılacak propaganda konuşmalarında siyasi parti bayraklarının (18 x 24 cm) büyüklüğünde olmasına, Türk Bayrağı ve siyasi parti bayraklarının konuşmacının arkasındaki panoya ve net olarak görülebilecek biçimde asılmasına veya ekrana verilmesine, konuşmanın yapılacağı setin, biçim ve renk yönünden Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek esaslara göre Türkiye Radyo Televizyon Kurumu tarafından hazırlanmasına,
8- 298 sayılı Kanun'un 52. maddesi gereğince, televizyonda yapılacak propaganda konuşmalarında, konuşmacıların baş ve yüz açık olmak üzere erkek konuşmacıların ceket giyme ve kravat takma, bayan konuşmacıların ise tayyör giyme zorunda olduklarına,
9- Türkiye Radyo Televizyon Kurumunca, önceden yapılan günlük konuşmalarla ilgili bantlar ile canlı yayın bantlarının tüm konuşmalar bitinceye kadar ayrı ayrı, tüm konuşmalar bittikten sonra da tek bir banda alınarak saklanıp korunmasına,
B- GÖRÜNTÜLÜ PROPAGANDA:
1- Görüntülü propaganda yapma hakkına sahip siyasi partilerin çeşitli günlerde yayınlanacak bantlarının tümünü, mümkün olduğu takdirde ilk yayın gününden en az iki gün önce saat 09.00’da, ayrı ayrı teslim öngörüldüğü takdirde yine yayın gününden en az iki gün önce saat 09.00’da Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına teslimi gerektiğine, saptanan bu sürede görüntülü propaganda bandını teslim etmeyen siyasi partilerin görüntü verme hakkından vazgeçmiş sayılacaklarına ve bu durumda görüntülü sürenin, yukarıda (A) bölümünde yer alan esaslara uyulmak koşulu ile konuşma olarak kullanılabileceğine,
2- Görüntülü propaganda bantlarının Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına tesliminden sonra aynı gün ve Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığınca belirlenecek saatte TRT Kurumunda denetlenmesine, denetleme sırasında ilgili siyasi partinin yetkili temsilcisinin hazır bulunması gerektiğine, bunun için Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığınca ilgili siyasi partiye haber verilmesine, temsilci gönderilmemesinin denetleme işini durdurmayacağına,
3- Görüntülü propaganda süresinin Kurulumuzun 05/05/2015 tarihli ve 798 sayılı kararıyla belirlenen süreden uzun olduğunun saptanması halinde, ilgili siyasi parti yetkilisinin muvafakat etmesi ve Türkiye Radyo Televizyon Kurumunun imkânlarının elvermesi durumunda, bandın bütünlüğü bozulmadan TRT’de önceden tespit edilen süreye uygun biçimde kısaltılabileceğine, aksi halde bunun sağlanması için ilgili siyasi partiye süre verileceğine, sürenin geçirilmesi halinde (B-1) inci maddedeki kuralın uygulanacağına,
4- Bu kararla belirlenen ve (III) No.lu çizelgede gösterilen konuşma ve görüntülü propaganda sıralarının, ilgili siyasi partilerin anlaşması ve TRT imkânlarının elvermesi halinde değiştirilebileceğine,
C- SON HÜKÜMLER:
1- Yayınlanmasına izin verilen görüntülü propaganda bantlarının mühürlenerek yayın saatine kadar muhafaza edilmesine,
2- Konuşma ve görüntülü propaganda olarak siyasi partilere ayrılan süreler arasındaki bir dakikalık ara süreler içinde vokalsiz müzik çalınmasına,
3- Türkiye Radyo Televizyon Kurumunun 19.00 ana haber bültenlerine bu günlerde de yer verilmesi gerektiğine,
4- Görevli Kurulumuz üyelerinin bu karar kapsamına giren konularda gerekli görecekleri önlemleri almaya ve düzenlemeleri yapmaya Kurulumuz adına yetkili olduklarına,
5- Kararın bir örneğinin radyo ve televizyonda propaganda hakkından yararlanan siyasi parti genel başkanlıkları ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanlığına ve TRT Genel Müdürlüğüne gönderilmesine,
23/05/2015 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy