(1580 S. K. m. 7) (5393 S. K. m. 4, 8, 85)
Karar No: 115 
Başkanlık Makamınca Kurulumuza sunulan 06/10/2007 tarihli yazıda; aynen; “Plebisit, bir kanun veya herhangi bir Devlet tasarrufu hakkında halk oyuna başvurma halidir. Diğer bir değişle, kamu hizmeti gören yetkili kişi veya kurulların, yaptıkları veya yapacakları eylem veya işlemlerin uygun görülüp görülmediğinin vatandaşların oylarıyla tespit edilmesidir.
Diğer yandan, 26 Nisan 1969 günlü ve 13184 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ve 1580 sayılı Kanunun yürürlükte olduğu dönemde Yüksek Seçim Kurulunun 11/04/1969 tarihli ve 180 sayılı kararı ile kabul edilen Örnek: 108 sayılı Genelgede, plebisitte seçmenlerin oylarına başvurma usul ve şartları ayrıntılı olarak düzenlenmiş bulunmaktadır.
Daha önce yürürlükte bulunan, 1580 sayılı Belediye Kanununun değişik 7. maddesinde; valiliğin bildirimi üzerine en az 15 gün içerisinde o yerde ilan edilip, ilan tarihinden sonra gelen 60 ıncı günü takip eden ilk Pazar günü seçim yapılması öngörülmekte iken, 13 Temmuz 2005 günlü Resmi Gazetenin 25874 sayılı nüshasında yayımlanarak yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanununun 85. maddesinin (f) fıkrası ile 03/04/1930 tarihli, 1580 sayılı Belediye Kanununun ek ve değişikliklerinin yürürlükten kaldırıldığı bilinmektedir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 4. maddesinin 4. fıkrasında; “bir veya birden fazla köyün köy ihtiyar meclisinin kararı veya seçmenlerinin en az yarısından bir fazlasının mahallin en büyük mülki amirine yazılı başvurusu ya da valinin kendiliğinden buna gerek görmesi durumunda, valinin bildirimi üzerine, mahalli seçim kurullarının, onbeş gün içinde köyde veya köy kısımlarında kayıtlı seçmenlerin oylarını alacağı ve sonucu bir tutanakla valiliğe bildireceği”,
Aynı Kanunun 8. maddesinin 2. fıkrasında; “bir belde veya köyün veya bunların bazı kısımlarının meskûn sahasının, komşu bir beldenin meskûn sahası ile birleşmesi veya bu sahalar arasındaki mesafenin 5.000 metrenin altına düşmesi ve buralarda oturan seçmenlerin yarısından bir fazlasının komşu beldeye katılmak için başvurması halinde, katılınacak belde sakinlerinin oylarına başvurulmaksızın, katılmak isteyen köy veya belde veya bunların kısımlarında başvuruya ilişkin oylama yapılacağı, oylama sonucunun olumlu olması halinde başvuruya ait evrakın, valilik tarafından katılınacak belediyeye gönderileceği, belediye meclisinin evrakın gelişinden itibaren otuz gün içerisinde istek hakkındaki kararını vereceği ve belediye meclisinin uygun görmesi halinde katılımın gerçekleşeceği, büyükşehirlerde birleşme ve katılma işlemlerinin katılınacak ilçe veya ilk kademe belediye meclisinin görüşü üzerine büyükşehir belediye meclisinde karara bağlanacağı, katılma sonrası oluşacak yeni sınır hakkında, 6 ncı maddeye göre işlem yapılacağı ve sonucun İçişleri Bakanlığına gönderileceği”,
8. maddenin son fıkrasında da; “birleşme ve katılma işlemlerinde bu maddede düzenlenmeyen hususlarda 4 üncü madde hükmüne göre işlem yapılacağı”,
hükümlerine yer verilmiştir.
Söz konusu Kanun hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere; seçim kurullarının üzerine düşen görev, halkoylaması sonucunu alarak ilgili valiliğe bildirilmesinden ibarettir.
Öte yandan, halkoylaması (plebisit), bir veya birden fazla köyün birleşerek belde kurmaları veya bir belde veya köyün veya bazı kısımlarının komşu bir belde ile birleşmek istemeleri halinde, o yerde oturan halkın serbest karar ve isteğinin etki altında kalmaksızın saptanmasını amaçlar. Bu nedenle halkoylamasının yapılması ilçe seçim kurullarına bırakılmıştır.
Açıklanan yasal düzenlemeler karşısında, Plebisitte Seçmenlerin Oylarına Başvurma Usul ve Şartlarına Dair Örnek: 108 sayılı Genelge 5393 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte işlevini yitirdiğinden, söz konusu genelgenin ele alınarak yeniden düzenlenmesi hususunda gerektiğinde bir komisyon çalışması yapılmasını ve sonrasında karar altına alınmasını takdirlerinize arz ederim.” denilmiş ve Kurulumuzun 06/10/2007 tarih, 2007/857 sayılı kararı ile Kurulumuz Üyesi Hasan ERBİL’in Başkanlığında, Üyeler Cenker KARAOĞLU ve Hüseyin EKEN’den oluşturulan Komisyon çalışmasını tamamlayarak konu hakkında düzenlediği raporu ve genelge taslağını Kurulumuza sunmuş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
5393 sayılı Belediye Kanununun 4 üncü maddesi gereğince; belediye kurma koşulları oluşan bir veya birden fazla köyün köy ihtiyar meclisinin kararı veya seçmenlerin yarısından bir fazlasının mahallin en büyük mülki idare amirine yazılı başvurusu ya da valinin kendiliğinden gerek görmesi durumunda,
5393 sayılı Belediye Kanununun 8 inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince; bir belde veya köyün veya bunların bazı kısımlarının meskûn sahasının, komşu bir beldenin meskûn sahası ile birleşmesi veya bu sahalar arasındaki mesafenin 5.000 metrenin altına düşmesi ve buralarda oturan seçmenlerin yarısından bir fazlasının komşu beldeye katılmak için başvurması halinde,
valinin bildirimi üzerine halkoylaması yapılması öngörülmüştür.
Yukarıda belirtilen 5393 sayılı Kanun hükümleri gereğince, Plebisitte Seçmenlerin Oylarına Başvurma Usul ve Şartlarına Dair Örnek: 108 sayılı Genelge işlevini yitirdiğinden, söz konusu genelgenin ele alınarak yeniden düzenlenmesi gerekmiş ve bu konuda Yüksek Seçim Kurulunun 06/10/2007 tarihli, 2007/857 sayılı kararı ile Kurulumuz Üyesi Hasan ERBİL’in Başkanlığında, Üyeler Cenker KARAOĞLU ve Hüseyin EKEN’den oluşturulan komisyon;
- Plebisitle Seçmenlerin Oylarına Başvurma Usul ve Şartlarına Dair Örnek:108 sayılı Genelge’yi,
- 5393 sayılı Belediye Kanununu,
- 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunu,
- Genel Seçimlerde ve Anayasa Değişikliğinin Halkoyuna Sunulmasında düzenlenip kullanılan ve İl
- İlçe Seçim Kurulları ile Sandık Kurullarının Görev ve Yetkilerinin Gösterir Genelgeleri,
birlikte inceleyerek, ekli Örnek: 147 sayılı Halkoylamasında (Plebisitte) Seçmenlerin Oylarına Başvurma Usul ve Esaslarına İlişkin Genelge’yi hazırlamıştır.
Bu nedenle; Plebisitte Seçmenlerin Oylarına Başvurma Usul ve Şartlarına Dair Örnek: 108 sayılı Genelge, 5393 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte işlevini yitirmiş olduğundan, söz konusu Örnek: 108 sayılı genelgenin bütün ekleriyle birlikte yürürlükten kaldırılması ve komisyonca yeniden düzenlenip Kurulumuzca da bütünüyle ele alınan Örnek: 147 sayılı “Halkoylamasında (Plebisitte) Seçmenlerin Oylarına Başvurma Usul ve Esaslarına İlişkin Genelge”nin yürürlüğe konulması uygun bulunmuştur.
Sonuç: Açıklanan nedenle;
1 - 5393 sayılı Belediye Kanununun yürürlüğe girmiş olması nedeniyle, 26 Nisan 1969 günlü ve 13184 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ve 1580 sayılı Belediye Kanununun yürürlükte olduğu dönemde Yüksek Seçim Kurulunun 11/04/1969 tarihli ve 180 sayılı kararı ile kabul edilen “Plebisitte Seçmenlerin Oylarına Başvurma Usul ve Şartlarına Dair Örnek: 108 sayılı Genelge” işlevini yitirmiş olduğundan, söz konusu genelgenin bütün ekleriyle birlikte yürürlükten kaldırılmasına,
2 - 5393 sayılı Belediye Kanununun 4 üncü ve 8 inci maddelerinde öngörülen halkoylamasının (plebisit) sağlıklı ve düzenli yürütülüp sonuçlandırılması ve Yurt genelinde uygulamada birliğin sağlanması amacıyla düzenlenen Örnek: 147 sayılı “Halkoylamasında (Plebisitte) Seçmenlerin Oylarına Başvurma Usul ve Esaslarına İlişkin Genelge”nin kabulüne ve genelgenin bu kararın eki sayılmasına,
3 - Genelgenin yeterli miktarda bastırılarak tüm il ve ilçe seçim kurulu başkanlıklarına ihtiyaç miktarı kadar gönderilmek üzere Kurulumuz İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığına ve bilgi için Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğüne gönderilmesine,
4 - Karar örneği ve eki genelgenin Resmi Gazetede yayımlanmasına,
29.03.2008 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy