(2709 S. K. m. 127) (2972 S. K. m. 30, 31, 32) (298 S. K. m. 6) (442 S. K. m. 30)
Karar No: 2373
Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığınca Kurulumuza sunulan yazıda; aynen “İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 09.06.2004 günlü, B05OMAH0740001/45511 sayılı yazısında; Yüksek Seçim Kurulunca verilmiş olan 10.01.2004 tarih ve 56 sayılı kararda yer alan “Bir köyde seçim yapılabilmesi için, seçilme yeterliliğine sahip en az 20 kişinin olması gerektiği açıktır.” hükmü karşısında pek çok köyde 28 Mart 2004 tarihinde yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde köy muhtarı ve ihtiyar meclisi üyeliği seçimlerinin yapılamadığı,
Ancak, son 40-50 yıldan buyana devam eden gerek ekonomik gerekse diğer nedenlerden dolayı köyden kente veya yabancı ülkelere göçün sonucu olarak pek çok köyün boşalmış veya çok az nüfusun yaşar duruma geldiği, özellikle seçilme yeterliliğine sahip seçmen sayısı 20’nin altında bulunan köy sayısının azımsanmayacak bir sayıda olduğu, bu durumun tüm illerde ve bölgelerde bulunduğu, bu köylerin tüzel kişiliği devam ettiği için başta Köy Kanunu olmak üzere pek çok kanunun, köy ve köylüye ilişkin muhtar ve ihtiyar meclisine pek çok yetki, görev ve sorumluluk verdiği, bu köylerde köy tüzel kişiliğinin halen devam ettiği, köyün genel karar organı olan köy derneğinin mevcut olduğu, ancak yürütme organı olan muhtar ve ihtiyar meclisinin bulunmadığı, bu durumun bir çok işin yürümesine engel olduğu, köyün tüzel kişiliği devam ederken bu işlemi yapmak üzere muhtarın yerine ikame edilecek bir makam olmadığından sorunların çözümsüz kaldığı, bunun yanında köylerin ciddi bir oranında hala kadastro yapılmadığı ve tapulama olmadığı düşünüldüğünde sorunun boyutlarının daha iyi anlaşılacağı, mevcut yasalara göre bu sıkıntıların giderilebilmesi veya muhtar görevlendirilmesi de mümkün olmadığı için Kurulumuzdan konunun yeniden değerlendirilmesi istenilmiştir.
Geçmiş dönemlerde, Yüksek Seçim Kurulunca verilen;
Seçilme yeterliliğine sahip seçmen sayısının muhtar ve ihtiyar meclisi üye sayısından (dokuz) daha az bir miktara düşen köylerde muhtar ve ihtiyar meclisi üyeliği seçimlerinin yapılmasına,
20 seçmenin bulunmadığı belirlenen köylerde muhtar ve ihtiyar meclisi üyeliği seçimlerinin yapılmasına olanak bulunmadığına, dair ekte bulunan ilke kararlarımız ile İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün yazısı göz önünde bulundurularak, gerektiğinde bir komisyon çalışmasından sonra konunun Kurulca yeniden değerlendirilerek gerekli kararın alınmasını takdirlerinize arz ederim. ” denilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Anayasanın 127 nci maddesinde; “Mahalli İdareler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirlenen ve karar organları gene kanunla gösterilen seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileri” olarak tanımlanmış ve mahalli idareler organlarının seçimlerine ilişkin esas ve usuller de 2972 sayılı Kanunla düzenlenmiştir.
2972 sayılı Kanunun 32 nci maddesine göre; köy muhtarlığı ve ihtiyar meclisi için her köy bir seçim çevresidir. Köy tüzel kişiliği ortadan kalkmadıkça o köyde seçim yapılması ise yasal bir zorunluluktur.
Aynı Kanunun,
30 uncu maddesinde; nüfusu 1.000'e kadar olan köylerde ihtiyar meclisine 8 üye seçileceği kurala bağlanmıştır.
31 inci maddesinde de; en az altı aydan beri o köyde oturmak şartıyla 25 yaşını dolduran her Türk vatandaşının muhtar veya ihtiyar meclisi üyesi olabileceği öngörülmüştür.
Öte yandan, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 6 ncı maddesinde ise; onsekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşının seçme ve halk oylamasına katılma hakkı olduğu vurgulanmıştır.
Ayrıca, 442 sayılı Köy Kanununun değişik 30. maddesinde; “Karı, koca, ana, baba, kız, oğul, gelin, güvey ve kardeşlerin ihtiyar meclisinde aza olarak bir arada bulunmaları yasaktır. Bunların seçilmiş olduğu görülür ise içlerinden en çok sayı kazanmış olan kadın veya erkek azalıkta bırakılır. Sayıları beraber olur ise evli olan ikisi de evli ise yaşı büyük olan, yaşları da beraber ise çocuğu çok olan tercih olunur. Çocuk adedi de beraber olur ise kur’a çekilerek kur’a da adı önce çıkan azalığa alınır.” hükmü yer almaktadır.
Bundan ayrı olarak, bu durumda olan yerleşim birimlerinde (köylerde) köy halkının tekrar köye döndükleri ve köyün iskana açıldığı mülki ve idari amirlikçe belirlendikten sonra, daha önce seçmen kütüğü yazımı yapılmamış olan yerleşim biriminde İlçe Seçim Kurulu Başkanlığınca Seçim Zabıt Katibi veya Seçim Müdürü vasıtasıyla yeniden seçmen kütüğü yazımı yapılması ve düzenlenecek listelerin Güncelleştirme Genelgesindeki esaslar çerçevesinde güncelleştirilip kullanılması; şayet bu yerlerde daha önceden oluşturulmuş seçmen kütükleri var ise bu listelerin askıya çıkarılmak suretiyle yine Güncelleştirme Genelgesi uyarınca güncelleştirilerek kullanılması uygun görülmüştür.
Değinilen yasal metinler karşısında; bir köyde seçim yapılabilmesi için, seçilme yeterliliğine sahip en az Dokuz (9) kişinin olması gerektiği açıktır. Ayrıca, köyün tüzel kişiliğinin varlığını koruyor olmasının, bu sayının aranması zorunluluğunu ortadan kaldırmayacağında da kuşku yoktur.
Sonuç: Açıklanan nedenlerle;
1 - Bir köyde seçim yapılabilmesi için, seçilme yeterliliğine sahip en az Dokuz (9) kişinin olması gerektiğine ve ayrıca köyün tüzel kişiliğinin varlığını koruyor olmasının, bu sayının aranması zorunluluğunu ortadan kaldırmayacağına,
2 - Söz konusu yerleşim birimlerine ait seçmen kütüğünün ise yukarıda açıklandığı şekilde düzenlenerek kullanılmasına,
3 - Karar örneğinin Kurulumuz Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğüne, İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığına ve İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü ile tüm İl ve İlçe Seçim Kurulu Başkanlıklarına gönderilmesine,
05.07.2004 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
442 sayılı Köy Kanununun değişik 30. maddesinde; “Karı, koca, ana, baba, kız, oğul, gelin, güvey ve kardeşler” derecesinde akrabalık ilişkisi bulunan kişilerin köy ihtiyar meclisi toplantısında bir araya gelemeyecekleri hükme bağlanmıştır.
Köy tüzel kişiliğinin devam etmesi nedeniyle, seçilme yeterliliği taşıyan en az dokuz kişinin mevcut olması durumunda seçim yapıldığı takdirde, bu kişilerin tamamının muhtar veya ihtiyar meclisi üyeliğine seçilecekleri ve çok kuvvetli olasılıkla akrabalık ilişkisi nedeniyle aynı toplantıya katılamayacakları ve karar alamayacakları açıktır.
Bu durumda yakın akrabalık ilişkisi bulunmayan muhtar ve ihtiyar meclisinin oluşturulması için seçimin yenilenmesi ve muhtemelen bu yenilemenin tekrarlanması gerekecektir.
Tamamının muhtar ve azalığa seçilmesi sonucunu doğuran ve çok büyük olasılıkla yakın akrabalık nedeniyle toplanması mümkün olamayacak sayıda kişi ile seçim yapılmasının pratik yanı ve anlamı yoktur.
Bu tür sıkıntıları ortadan kaldırmak için, seçimlerin en az 20 seçmenin mevcut olmasına bağlayan daha önceki kararlarımızın değiştirilmesini gerektirecek bir gerekçede mevcut değildir.
Açıklanan bu nedenlerle, seçilme yeterliliğine sahip en az 9 seçmenin bulunduğu köylerde seçim yapılmasını öngören karara karşıyız. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy