(2709 S. K. m. 69) (2820 S. K. m. 19, 21) (298 S. K. m. 14)
Karar No: 151 
Edirne Merkez İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı tarafından Kurulumuz Başkanlığına gönderilen 24.03.2005 günlü, 2005/61 sayılı yazıda; Demokrat Türkiye Partisi Edirne İl Başkanlığınca 1. Olağan Kongresinin 09.04.2005 günü, çoğunluk sağlanamadığı takdirde 10.04.2005 günü yapılması talep edildiği, anılan partinin Edirne İli Merkez İlçe dahil hiçbir ilçesinde teşkilat oluşumunu yapmadığı belirtilerek, il kongresinin yapılıp yapılamayacağı hususunda görüş bildirilmesi istenilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Anayasanın 69 uncu maddesinde siyasi partilerin faaliyetlerinin, parti içi düzenlemelerin ve çalışmalarının demokratik ilkelere uygun olacağı, bu ilkelerin uygulanmasının Kanunla düzenleneceği belirtilmektedir.
Siyasi partilerin, Anayasanın 69 uncu maddesine dayalı 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu çerçevesinde teşkilatlanması zorunludur. Anılan Yasanın dördüncü bölümünde, 19 uncu ve devamı maddelerinde, siyasi partilerin il ve ilçe teşkilatı düzenlemekte; il teşkilatı başlıklı 19 uncu maddede, il kongresi il başkanı, il yönetim kurulu ve il disiplin kurulu ile birlikte il teşkilatının bir öğesi olarak sayılmaktadır. Aynı maddenin ikinci fıkrasında da; “il kongresi, sayısı altı yüzden fazla olmamak üzere, parti tüzüğüne göre ilçe kongrelerince seçilen delegelerden oluşur.” kuralı yer almaktadır. Bu yasa kuralına göre, ilçe kongreleri toplanıp, delege seçimleri yapılmadan il kongresinin oluşturulması mümkün değildir.
Bir ilde teşkilatlanmanın ne şekilde tamamlanmış sayılacağı da 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 14/11. maddesinde açıklanmakta; “bir ilde teşkilatlanma, merkez ilçesi dahil o ilin ilçelerinin en az üçte birinde teşkilat kurmayı gerektirir.” kuralına yer verilmektedir. Ayrıca 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununun 20 nci maddesinin birinci fıkrası da; “Bir ilçede teşkilatlanma, ilçe sınırları içerisindeki beldelerin en az yarısında teşkilat kurmayı gerektirir. Belde sayısı üç veya daha az ise beldenin sadece birinde teşkilat kurulmuş olması yeterlidir.” kuralını içermektedir.
Yukarıda anılan yasal düzenlemeler çerçevesinde ilde teşkilatlanıp, ilçe kongrelerini yapmamış olan siyasi partilerin, sadece il merkezine kayıtlı üyelerinin katılımıyla il kongrelerini yapmalarına olanak bulunmamaktadır.
Bu nedenle 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununun 21 inci maddesine göre siyasi parti il kongresine katılacakları onaylamaya yetkili ilçe seçim kurulu başkanı, teşkilatlanması tamamlanmayan ilde il kongresinin yapılmayacağına karar vermelidir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1- Demokrat Türkiye Partisi Edirne İl Kongresinin yapılamayacağına,
2- Karar örneğinin Edirne Merkez İlçe Seçim Kurulu Başkanlığına gönderilmesine,
26.03.2005 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
Edirne Merkez İlçe Seçim Kurulu Başkanı 24.03.2005 tarih 2005/61 sayılı yazısı ile bu yer Demokrat Türkiye Partisi İl Başkanlığının olağan kongresinin yapılması talebinde bulunulduğunu, partinin teşkilat durumuna göre il kongresinin yapılıp yapılmayacağı hususunun bildirilmesini istemiştir.
Seçim Kurullarının görev ve yetkileri Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 79 uncu ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun değişik maddelerinde açıkça belirlenmiş ve uygulama alanı da, aynı Kanunun 1 inci maddesinde sayılan seçimlerle sınırlandırılmıştır. 298 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde sözü edilenler dışında kalan ve fakat yargı gözetimi altında yapılması öngörülen diğer seçimler için özel kanunlarında seçim kurullarına verilen görev ve yetki sadece organ seçimleri ve bu seçimlere ilişkin işlerle sınırlıdır. İlçe Seçim Kuruluna seçim işleri dışında bir görev verilmemiştir.
Yasa ve tüzüklerde ilçe seçim kurulu başkanlarına yalnızca partilerin organ seçimlerinin denetimi görevi verilmiştir.
Bir kuruluşun kongre yapması ile bu kongredeki organ seçimleri ve denetimi ayrı konulardır.
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununun 7. maddesi ile de, siyasi partilerin teşkilatının; merkez organları ile il, ilçe ve belde teşkilatlarından; Türkiye Büyük Millet Meclisi Gurubu ile il genel meclisi ve belediye meclis guruplarından ibaret olduğu bu teşkilatların seçim tarzının siyasi partilerin tüzüklerinde gösterileceği, böylece partilerin esas itibariyle idari yapımıza paralel bir yapı içinde teşkilatlanmaları ilkesi benimsenmiş bulunmaktadır.
Siyasi partiler kamu tüzel kişiliği değildirler. Bu itibarla Dernekler Kanununun bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin siyasi partiler içinde uygulanması tabiidir.
Söz konusu Kanunun 21. maddesi de; siyasi partilerin genel merkez, il ve ilçe organları seçimleri ile il kongresi ve büyük kongre delege seçimlerinin ilçe seçim kurulu başkanı hakimin gözetim ve denetimi altında yapılacağını, kongreye katılacak parti üyelerini belirleyen listelerin bu fıkrada gösterilen ilçe seçim kurulu başkanına verileceğini, ilçe seçim kurulu başkanının da; gerekli incelemeleri yaptıktan, yani listede yer alan kişilerin delege olup olmadıklarını (olayımızda parti üyesi olup olmadıklarını) araştırdıktan, gerektiğinde ilgili kayıt ve belgeleri de getirtip incelemelerini yaptıktan, varsa noksanlıkları tamamlattıktan sonra, seçime katılacakları belirleyen listeyi ve bildirime ilişkin hususları onaylayarak ilan edeceği, seçimin devamı sırasında yapılan işlemler ile tutanakların sonuçlarına yapılan itirazların da ilçe seçim kurulu başkanı hakim tarafından incelenip en geç iki gün içinde incelenip kesin olarak karara bağlanacağı kuralını koymuştur.
Somut olayda yasa gereği Edirne Demokrat Türkiye Partisi İl Kongresi ile belirlenecek organ seçimlerini denetlemekle görevli Merkez İlçe Seçim Kurulu Başkanı, partinin teşkilat durumunu resen inceleyip kongrenin yapılıp yapılmayacağına karar vermek durumunda değildir. Duruşmasız, delilsiz, denetimsiz ve kesin nitelikteki böyle bir kararın yasal mesnedi yoktur. Kimse yasadan kaynaklanmayan bir yetkiyi kullanamaz. Merkez İlçe Seçim Kurulu Başkanı Parti yetkilisi tarafından müracaat vaki olduğunda delege listesi ve evrak kabul edecek, belki kongre günü asli görevi açısından müsait değilse bir başka gün tayin edecek, delege listesini inceleyip noksanlıkları varsa giderecek, ilan edip yapılacak itirazları kesin karara bağlayacak, listeyi kesinleştirecek, kongre gününde sandık kurulunu kuracak, organ seçimini denetleyecek, seçim sırasındaki ve seçim sonucu vuku bulacak itirazları kesin karara bağlayıp kazananları ilan edecektir. Hiç şüphesiz ilçe seçim kurulu başkanı itirazları kabule, delege listesinde değişiklik yapmaya, seçimi iptale, ertelemeye (kongreyi değil), yeniden yapmaya yetkili olup, organ seçimi sonucu bitecek yetkisi bununla sınırlıdır.
Seçim kurullarına yasa ile verilen görevler arasında; siyasi partilere kayıtlı üyelerin veya siyasi parti il ve ilçe başkanlıklarına seçilen kişilerin mahkumiyetleri nedeniyle üyeliklerine, il ve ilçe başkanlık görevlerine son verilmesi yanında bir siyasi partinin ilçe kongresini yapmadan sadece il kongresi yapmakla yetinme durumunu inceleme ve karara bağlama yetkisi bulunmamaktadır. Bu nedenlerle, hasıl olan hukuki durumun değerlendirilmesi Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının görev ve yetkisi dahilinde olup, bu konuda seçim hukuku yönünden yapılacak bir işlem bulunmamaktadır. (Siyasi Partiler Kanunu madde 10, Yargıtay Kanunu madde 27/4)
Şu hale göre; Edirne İlinde Demokrat Türkiye Partisinin ilçe kongresi yapılmadan il kongresinin mevcut üyelerin katılımı ile yapılması gerektiği görüşü ile il kongresinin yapılamayacağına ilişkin çoğunluk kararına iştirak etmemekteyiz.  (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy