(298 S. K. m. 10, 15, 18, Geç. m. 24)
RGT: 14.04.2022
RG NO: 31809
Karar No: 142
KARAR
Başkanlık Makamınca Kurulumuza sunulan 06.04.2022 tarihli yazıda; “İl ve ilçe seçim kurullarının 25 Ocak 2022 tarihinden itibaren bir hafta içinde ve iki yıl süreyle yeniden oluşturulmasına ilişkin usul ve esaslar Yüksek Seçim Kurulunun 12.01.2022 tarihli ve 2022/16 sayılı kararı ile belirlenmiş ve tüm teşkilatlara gönderilmiş olup il ve ilçe seçim kurulu oluşumları tamamlanarak oluşuma ilişkin tutanaklar Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına gönderilmiştir.
Resmi Gazete’nin 06.04.2022 tarihli ve 31801 sayılı nüshasında yayımlanan 31.03.2022 tarihli ve 7393 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 5’inci maddesi ile 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 15’inci maddesinin birinci fıkrası; “İl seçim kurulu bir başkan ve iki asıl üye ile iki yedek üyeden oluşur. İl seçim kurulu başkanı ve asıl üyeleri ile yedek üyeleri, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, il merkezinde görev yapan, kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş hâkimler arasından, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme suretiyle tespit edilir. Ad çekmede ilk çıkan hâkim başkan, sonraki iki hâkim asıl ve son çıkan iki hâkim yedek üye olarak belirlenir. Ad çekmeye katılacak hâkim sayısının beşten az olması durumunda, bu hâkimler arasında ad çekme işlemi yapıldıktan sonra eksik kalan asıl ve yedek üyeler en kıdemli hâkimden başlayarak belirlenir. Ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ise başkan ve asıl üyeler ile yedek üyeler en kıdemli hâkimden başlayarak belirlenir. Bu suretle kurulan il seçim kurulu iki yıl süre ile görev yapar. Hâkimlerin kıdemi, 24/2/1983 tarihli ve 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 15 inci maddesine göre belirlenir. Ancak, bu kıdemin belirlenmesinde, kınama veya daha ağır disiplin cezası almış olanlar diğerlerinden kıdemsiz sayılırlar.” şeklinde değiştirilerek söz konusu maddeye birinci fıkradan sonra gelmek üzere “İl seçim kurulu başkanlığının boşalması halinde asıl ve yedek üyelerden en kıdemli hâkim, il seçim kuruluna başkanlık eder. İl seçim kurulu üyeliklerinde boşalma olması halinde ise birinci fıkradaki usulle boşalan üyelik tamamlanır.” hükmü eklenmiştir.
Yine aynı Kanun’un 6’ncı maddesi ile 298 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi “İlçelerde, ilçede görev yapan kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş hâkimler arasından, merkez ilçelerde ise aynı nitelikleri haiz hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme suretiyle belirlenen hâkim, kurulun başkanıdır.” şeklinde değiştirilmiş, fıkraya ikinci cümlesinden sonra gelmek üzere “Ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ise en kıdemli hâkim kurulun başkanıdır.” cümlesi eklenmiş ve ikinci fıkrası “İlçe ve merkez ilçe seçim kurulu başkanlığının boşalması halinde, başkan birinci fıkradaki usule göre belirlenir.” şeklinde değiştirilmiştir.
Söz konusu Kanun’un 12’inci maddesi ile 298 sayılı Kanun’a eklenen geçici 24’üncü maddede ise “İl seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları, bu maddenin yürürlüğe girmesinden İtibaren üç ay içinde, 15 inci ve 18 inci maddelerde bu maddeyi ihdas eden Kanunla yapılan değişikliklere göre yeniden belirlenir. Bu şekilde belirlenen başkan ve üyeler, önceki başkan ve üyelerin görev süresini tamamlar.” hükmü yer almaktadır.
Bu nedenle, il seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanlarının yeniden belirlenmesine ilişkin usul ve ilkelerin tespiti için bir komisyon kurulması ve bu hususun karara bağlanmasını takdirlerinize arz ederim.” denilmiş olmakla, Kurulumuzun 06.04.2022 tarihli ve 2022/126 sayılı Kararı ile oluşturulan Komisyon çalışmalarını tamamlamış bulunduğundan konu incelendi.
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
298 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesi seçim kurullarının; Yüksek Seçim Kurulu, il ve ilçe seçim kurulları ile Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu olduğunu hüküm altına almıştır.
İl ve ilçe seçim kurullarının 25 Ocak 2022 tarihinden itibaren bir hafta içinde ve iki yıl süreyle yeniden oluşturulmasına ilişkin usul ve esaslar Yüksek Seçim Kurulunun 12.01.2022 tarihli ve 2022/16 sayılı kararı ile belirlenmiş ve tüm teşkilata gönderilmiş olup il ve ilçe seçim kurullarının oluşumları tamamlanarak oluşuma ilişkin tutanaklar Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına gönderilmiştir.
298 sayılı Kanun’a eklenen geçici 24’üncü maddede belirtilen; “İl seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları, bu maddenin yürürlüğe girmesinden itibaren üç ay içinde, 15 inci ve 18 inci maddelerde bu maddeyi ihdas eden Kanunla yapılan değişikliklere göre yeniden belirlenir.” hükmü uyarınca il seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanlarının 6 Temmuz 2022 tarihine kadar yeniden belirlenmesi gerekmektedir.
I- İl ve ilçe seçim kurullarında görev alacak hâkimlerin saptanmasına ilişkin esaslar:
a) 298 sayılı Kanun’un 15 ve 18’inci maddelerinde yapılan düzenlemeyle; il ve ilçe seçim kurullarında görev alacak hâkimlerin kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme suretiyle, ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ise en kıdemli hâkimden başlayarak belirleneceği esası getirilmiştir.
Hâkimlerin kıdemi, 2802 sayılı Kanun’un 15’inci maddesine göre belirlenir. Ancak bu kıdemin belirlenmesinde, kınama veya daha ağır disiplin cezası almış olanlar diğerlerinden kıdemsiz sayılırlar.
b) 298 sayılı Kanun’un 15 ve 18’inci maddelerine göre il ve ilçe seçim kurullarının sürekliliği ve iki yılda bir yenilenmesi esası getirilmiştir.
298 sayılı Kanun’a eklenen geçici 24’üncü madde uyarınca, il seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları, 6 Temmuz 2022 tarihine kadar yeniden belirlenecektir. Bu şekilde belirlenen başkan ve üyeler 2022 yılı Ocak ayının son haftasında oluşturulan önceki başkan ve üyelerin görev süresini tamamlar.
c) Büyükşehir statüsüne bağlı il merkezleri ile diğer il merkezlerinde adli teşkilatlanmadaki farklılıklar il ve merkez ilçe seçim kurullarının oluşumunu da etkilediğinden konunun iki bölümde incelenerek kurullarda görev alacak hâkimlerin buna göre belirlenmesi zorunludur.
İl seçim kurulu başkanlığı tarafından Hâkimler ve Savcılar Kurulundan o il ya da ilçede görev yapan kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş hâkimler ile diğer hâkimlerin listesi kıdem durumlarını da içerir şekilde istenir ve o il veya ilçede görev yapan kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş hâkimlerin listesi adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonlarına bildirilir.
İl adı ile kurulan adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca il seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanlarının belirlenmesine ilişkin yapılacak ad çekme gün ve saati il seçim kurulunda bulunan siyasi parti temsilcilerine,
İlçe adı ile kurulan adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ilçe seçim kurulu başkanlarının belirlenmesine ilişkin yapılacak ad çekme gün ve saati ilçe seçim kurullarında görev yapan partili üyelere;
ad çekme işleminde hazır bulunabilecekleri bildirilir.
Ad çekmeye katılacak hâkimler de ad çekme işleminde hazır bulunabilirler.
ç) Adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu ad çekme tutanağım derhal ilgili il ve ilçe seçim kurullarına gönderir.
d) Ad çekme yöntemi ile belirlenemeyen ya da ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması nedeni ile eksik kalan il seçim kurulu başkan ve üyelikleri ile ilçe seçim kurulu başkanları ilgili il ve ilçe seçim kurulları tarafından belirlenir.
e) Bir hâkimin, o yer hâkimi sıfatını kazanabilmesi için atanması yeterli olmayıp görev yerine gelerek işe başlamış olması gerekir. Bu nedenle, önceden ataması yapıldığı halde çeşitli nedenlerle atandığı il veya ilçedeki görevlerine başlamamış hâkimlerin, kurullar oluşturulduktan sonra gelerek görevlerine başlamış olmaları seçim kurullarında değişiklik yapılmasını gerektirmez.
f) Seçim kurullarının oluşumu sırasında o yer kadrosunda yer alan hâkimlerden bir kısmının izinli, raporlu, geçici olarak görevden uzaklaştırılmış veya başka yerde geçici yetkili olmaları kurullarda görev almalarına engel değildir. Ancak idari olarak Adalet Bakanlığında veya diğer kamu kurumlarında görevlendirilen hâkimler seçim kurullarında görev alamazlar.
İzin, rapor, geçici olarak görevden uzaklaştırma veya geçici yetki nedeniyle görevi başında bulunamayan hâkim;
- İl seçim kurulu başkanı ise; il seçim kurulu başkanlığı görevini, il seçim kurulunun en kıdemli üyesi,
- İlçe seçim kurulu başkanı ise; ilçe seçim kurulu başkanlığı görevini, kurullarda görev almamış hâkimlerin en kıdemlisi,
geçici olarak yürütür.
Kurullarda asıl görevli hâkimlerin izin, rapor, geçici olarak görevden uzaklaştırma ya da geçici yetki sürelerinin sona erip görevlerine dönmeleri durumunda kurullarda geçici olarak görev almış olanlar yerlerini bu hâkimlere bırakırlar.
Ancak kurullardaki geçici görev süresinin üç ayı geçmesi halinde il ve ilçe seçim kurulu başkanlıkları yukarıdaki esaslara göre yeniden belirlenir.
g) Kurulların oluşumu sırasında o yerde geçici yetkili olarak görevli olan hâkimin il ve ilçe seçim kurullarında görev almaması esastır. Ancak ilçede yetkili hâkimden başka hâkim yoksa yetkili hâkim geçici olarak ilçe seçim kurulu başkanlığını üstlenir. İl seçim kurulu, yetkili hâkim katılmadan okşamıyorsa yetkili hâkim geçici olarak il seçim kuruluna üye olarak katılır; başkan olarak katılamaz. Bu görevler geçici durum sona erinceye kadar devam eder.
ğ) İl seçim kurulu başkanlığı, asıl ve yedek üyelikleri ile ilçe seçim kurulu başkanlığı görevini yürütecek olan hâkimlerden biri, herhangi bir sebeple bu görevi yapamaz ve o yerde bu görevi yapabilecek başka bir hâkim de bulunmazsa o yerin bağlı olduğu ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi içerisinde bulunan ve görevinden ayrılmasında sakınca görülmeyen bir hâkime merciince bu yetki verilir.
Yukarıda belirtilen eksiklerin, ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi içerisindeki hâkimlerden tamamlanmasına imkân bulunmayan hâllerde, bu ağır ceza merkezine en yakın ağır ceza mahkemesi yargı çevresi içerisindeki hâkimlerden biri, yukarıdaki usule göre yetki verilerek görevlendirilir.
h) Seçim işlerinin özellikle seçim dönemlerinde mesai saati gözetilmeksizin yürütülmesi gerektiğinden seçim iş ve işlemlerinin sağlıklı yürütülebilmesi için seçim kurulları oluşturulmadan önce sağlık durumu bu görevleri yerine getirmeye uygun olmayan hâkimlerin, sağlık durumlarını belgelendirmeleri halinde seçim kurullarında görev alıp alamayacaklarına Yüksek Seçim Kurulunca karar verilir.
Seçim kurullarında görev almama konusundaki mazereti Yüksek Seçim Kurulunca kabul edilen hâkimler kurullarda görevlendirilmez.
ı) Kurullarda görev alanlar, 298 sayılı Kanun’un 27’nei maddesi hükmü gereği görevlerine başlamadan önce kurul önünde and içerler. Buna ilişkin tutanak Yüksek Seçim Kuruluna gönderilir.
II) İl seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanlarının belirlenmesi:
A)Büyükşehir statüsüne tabi olmayan il merkezlerinde:
298 sayılı Kanun’un 15’inci maddesine göre; il seçim kurulu başkan ve üyeleri il merkezinde görev yapan hâkimler arasından, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme suretiyle tespit edilir. Ad çekmede ilk çıkan hâkim il seçim kurulu başkam, sonraki iki hâkim il seçim kurulu asıl ve son çıkan iki hâkim de il seçim kurulu yedek üyesi olarak belirlenir.
Ad çekmeye katılacak hâkim sayısının beşten az olması durumunda, bu hâkimler arasında ad çekme işlemi yapıldıktan sonra eksik kalan asıl ve yedek üyeler, ilgili il seçim kurulu tarafından en kıdemli hâkimden başlayarak belirlenir.
Ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ise başkan ve asıl üyeler ile yedek üyeler il seçim kurulu tarafından kıdem esasına göre belirlenir.
Aynı Kurulda eşler birlikte yer alamazlar. Ad çekmede eşlerin birlikte aynı kurulda çıkması halinde sonradan çıkan eş yerine yeniden ad çekilir. Sonradan çıkan eş diğer kurullar için yapılacak ad çekme işlemlerine dahil edilir.
298 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinin birinci fıkrasında; il merkezlerinde kurulacak merkez ilçe seçim kurullarına, merkez ilçede görev yapan hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca yapılan ad çekme suretiyle tespit edileceği, ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ise en kıdemli hâkimin başkanlık edeceği belirtilmiştir.
İl merkezinde 298 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesinin üçüncü fıkrası gereğince birden fazla merkez ilçe seçim kurulu kurulması durumunda, il seçim kurulu başkanı ile asıl ve yedek üyeler belirlendikten sonra merkez ilçede görev yapan toplam merkez ilçe seçim kurulu sayısı kadar hakim ad çekme suretiyle belirlenir.
Ad çekmeye katılacak hâkim sayısının yeterli olmaması durumunda, bu hâkimler arasından ad çekme işlemi yapıldıktan sonra, eksik kalan merkez ilçe seçim kurulu başkanlıkları ilgili il seçim kurulu tarafından en kıdemli hâkimden başlayarak belirlenir.
Ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda kıdem sırasına göre ilgili il seçim kurulu tarafından belirlenen hâkimler, merkez ilçe seçim kurulu başkanlıkları görevini yürütürler.
Örnek: Bir ilde üç merkez ilçe seçim kurulu oluşturulması gerekiyorsa il seçim kurulu başkanı ile asıl ve yedek üyeler belirlendikten sonra merkez ilçede görev yapan hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca yapılacak ad çekme işleminde ilk çıkan 1. merkez ilçe seçim kuruluna, ikinci çıkan 2. merkez ilçe seçim kuruluna, üçüncü çıkan 3. merkez ilçe seçim kuruluna başkanlık edecektir.
Ad çekmeye katılacak hâkim sayısının iki kişi olması durumunda ad çekmede ilk çıkan 1. merkez ilçe seçim kuruluna, ikinci çıkan 2. merkez ilçe seçim kuruluna, ad çekme işlemi yapıldıktan sonra kıdem sırasına göre il seçim kurulu tarafından belirlenen en kıdemli hâkim 3. merkez ilçe seçim kuruluna başkanlık edecektir.
Ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda kıdem sırasına göre il seçim kurulu tarafından belirlenen en kıdemli hâkim 1. merkez ilçe seçim kuruluna, ondan sonra gelen kıdemli hâkim 2. merkez ilçe seçim kuruluna, ondan sonra gelen kıdemli hâkim de 3.merkez ilçe seçim kuruluna başkanlık edecektir.
B) Büyükşehir statüsüne tabi il merkezlerinde:
İl seçim kurulu başkanlığı ile il seçim kurulu asıl ve yedek üyeliği görevini yürütecek hâkimler, yukarıda (A) bendindeki esaslara göre belirlenir. Başka bir ifadeyle il seçim kurulu başkan ve üyeleri il merkezinde ve o ilin adı ile anılan adli teşkilatta görevli hâkimlerden belirlenir.
a) İl merkezindeki ilçelerin hiçbirinde bağımsız, diğer bir anlatımla o ilçenin adı ile anılan adli teşkilat yok ise bu durumda ilçeler 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan 27. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde kesinleşen seçmen sayısına göre büyükten küçüğe doğru sıralamaya tabi tutularak alt alta yazılmak suretiyle bir liste düzenlenir. Her ilçenin karşısına o ilçedeki mevcut ilçe seçim kurullarının numarası yazılarak il merkezinde bulunan ilçe seçim kurullarının sayısı saptanır.
İl seçim kurulu başkam ile asıl ve yedek üyeler belirlendikten sonra görev yapan diğer hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca toplam ilçe seçim kurulu sayısı kadar ad çekilerek, adçekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ilgili il seçim kurulu tarafından kıdem sırasına göre o yer hâkimlerinden toplam ilçe seçim kurulu sayısı kadar isimler belirlenir ve kıdemlerine göre sıralanır. Bu listede yer alan hâkimler, listedeki sıralarına göre sıralanmış ilçelerin seçim kurulu başkanlıklarını üstlenirler.
Örnek 1: Konya il merkezinde, adli teşkilatı bulunmayan ilçelerden; Selçuklu ilçesinde (3), Meram ilçesinde (2) ve Karatay ilçesinde (1) olmak üzere toplam (6) adet ilçe seçim kurulu ve bu ilçe seçim kurullarında görev alacak sayıda kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş yeteri kadar hâkim bulunduğu varsayıldığında;
24 Haziran 2018 tarihinde yapılan 27. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde bu ilçelerin kesinleşen seçmen sayıları aşağıda gösterildiği gibidir.
Sıra No İlçe Adı Seçim Kurulu Sayısı Seçmen Sayısı
1 Selçuklu 3 426.683
2 Meram 2 231.848
3 Karatay 1 206.841
Bu sıralamaya göre, Konya Adliyesinde görev yapan hâkimlerden, il seçim kurulu başkanı ile asıl ve yedek üyeler belirlendikten sonra adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca yapılacak ad çekiminde birinci çıkan hâkim Selçuklu 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, ondan sonra çıkan hâkim Selçuklu 2. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, ondan sonra çıkan hâkim Selçuklu 3. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, ondan sonra çıkan hâkim Meram 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, ondan sonra çıkan hâkim Meram 2. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, ondan sonra çıkan hâkim de Karatay İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı görevini üstlenecektir.
Örnek 2: Kahramanmaraş il merkezinde, adli teşkilatı bulunmayan ilçelerden; Dulkadiroğlu ilçesinde (2), Onikişubat ilçesinde (2) olmak üzere toplam (4) adet ilçe seçim kurulu ve bu ilçe seçim kurullarında görev alacak sayıda, kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş yeteri kadar hâkim bulunmadığı varsayıldığında;
24 Haziran 2018 tarihinde yapılan 27. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde bu ilçelerin kesinleşen seçmen sayıları aşağıda gösterildiği gibidir.
Sıra No İlçe Adı Seçim Kurulu Sayısı Seçmen Sayısı
1 Onikişubat 2 262.684
2 Dulkadiroğlu 2 140.988
Bu sıralamaya göre, Kahramanmaraş Adliyesinde görev yapan hâkimlerden, il seçim kurulu başkanı ile asıl ve yedek üyeler belirlendikten sonra ilçede görev yapan iki hâkim olması durumunda ad çekmede ilk çıkan Onikişubat 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, ikinci çıkan Onikişubat 2. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, ad çekme işlemi yapıldıktan sonra Kahramanmaraş İl Seçim Kurulu tarafından kıdem sırasına göre belirlenen en kıdemli hâkim Dulkadiroğlu 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, ondan sonra gelen kıdemli hâkim Dulkadiroğlu 2. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı; ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda Kahramanmaraş İl Seçim Kurulu tarafından kıdem sırasına göre belirlenen en kıdemli hâkim Onikişubat 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, ondan sonra gelen kıdemli hâkim Onikişubat 2. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, ondan sonra gelen kıdemli hâkim Dulkadiroğlu 1. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, ondan sonra gelen hâkim ise Dulkadiroğlu 2. İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı görevini üstlenecektir.
b) İl merkezindeki ilçelerin bir ya da birkaçında bağımsız adli kuruluş bulunduğu takdirde bu ilçelerdeki ilçe seçim kurulu başkanlıkları, o ilçenin hâkimleri arasından, bağımsız adli teşkilatı bulunmayan ilçelerdeki ilçe seçim kurulu başkanları ise yukarıda (a) bendi örneklerinde olduğu gibi belirlenecektir.
Örnek: Ankara ilinde bağımsız adli teşkilatı bulunmayan ilçelerin 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan 21. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde kesinleşen seçmen sayısı esas alınarak büyükten küçüğe doğru yapılan sıralamasına göre Çankaya, Keçiören, Yenimahalle, Mamak, Altındağ ve Pursaklar ilçe seçim kurulu başkanları ile Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu Başkam Ankara Adliyesinde,
Adli teşkilatı bulunmayan Sincan, Etimesgut ve Ayaş ilçelerinde adli işler Ankara Batı Adliyesi adli teşkilatı tarafından yürütüldüğünden Sincan, Etimesgut ve Ayaş ilçelerindeki seçim işleri Ankara Batı Adliyesinde,
görevli hâkimler arasından yukarıdaki (a) bendi örneklerinde olduğu gibi belirlenecektir.
C) Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulunun oluşumu:
298 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesi uyarınca yurt dışında bulunan vatandaşların oy kullanmalarıyla ilgili seçim işlerini yönetmek üzere Ankara İl Seçim Kuruluna bağlı Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu oluşturulması öngörülmüştür.
II-B-a bölümünde belirtildiği gibi; Ankara Adli Teşkilatında adli iş ve işlemleri yürütülen ilçeler, ilçe seçim kurulu sayılan belirtilerek ve 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan 27. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde kesinleşen seçmen sayısına göre büyükten küçüğe doğru sıralamaya tabi tutularak, alt alta yazılmak suretiyle oluşturulan listenin sonuna Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı ilave edilir.
Ankara İl Seçim Kurulu Başkanı ile asıl ve yedek üyeler belirlendikten sonra kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş Ankara hâkimlerinden toplam ilçe seçim kurulu sayısı kadar ad çekme suretiyle ilçe seçim kurulu başkanlıkları ile Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı görevini yürütecek hâkimler belirlenir.
Örnek: Ankara il merkezinde adli teşkilatı bulunmayan ilçelerden; Çankaya ilçesinde (4), Keçiören ilçesinde (4), Yenimahalle ilçesinde (3), Mamak ilçesinde (3), Altındağ ilçesinde (2), Pursaklar ilçesinde (1) ilçe seçim kurulu ve ayrıca Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu bulunmaktadır.
24 Haziran 2018 tarihinde yapılan 27. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde, bu ilçelerin kesinleşen seçmen sayıları aşağıda gösterildiği gibidir:
Sıra No İlçe Adı Seçim Kurulu Sayısı Seçmen Sayısı
1 Çankaya 4 675.782
2 Keçiören 4 663.345
3 Yenimahalle 3 483.390
4 Mamak 3 453.000
5 Altındağ 2 257.689
6 Pursaklar 1 97.665
Bu sıralamaya göre, Ankara Adliyesinde görev yapan ve il seçim kurulu başkam ile asıl ve yedek üyeler belirlendikten sonra ad çekme suretiyle belirlenen ilk dört hâkim Çankaya 1, 2, 3 ve 4., ondan sonra belirlenen dört hâkim Keçiören 1, 2, 3 ve 4., ondan sonra belirlenen üç hâkim Yenimahalle 1, 2 ve 3., ondan sonra belirlenen üç hâkim Mamak 1, 2 ve 3., ondan sonra belirlenen iki hâkim Altındağ 1 ve 2., ondan sonra belirlenen hâkim Pursaklar İlçe Seçim Kurulu başkanlıkları görevlerini üstlenirler. Pursaklar İlçe Seçim Kurulu Başkanından sonra ad çekme ile belirlenen hâkim ise Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı görevini üstlenir.
D) İlçe seçim kurulu başkanının belirlenmesi:
298 sayılı Kanun’un 18’inci maddesine göre, ilçede görev yapan hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca yapılan ad çekme suretiyle belirlenen hâkim, ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ise ilçe seçim kurulu tarafından belirlenen en kıdemli hâkim kurulun başkanıdır.
III- Kurullar oluşturulduktan sonra boşalma halinde uygulanacak usul ve esaslar;
İl ve ilçe seçim kurulları oluşturulduktan sonra terfi veya yer değiştirme kararnameleri sonucunda o yer hâkimleri arasında meydana gelebilecek değişiklikler seçim kurullarının oluşumunda değişiklik yapılmasını gerektirmez.
Naklen atama, istifa veya emeklilik gibi nedenlerle;
a) İ1 seçim kurulu başkanlığının boşalması halinde 298 sayılı Kanun’un 15’inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, asıl ve yedek üyelerden en kıdemli hâkim il seçim kurulu başkanlığı görevini üstlenir. İl seçim kurulu üyeliklerinde boşalma olması halinde kurullarda görev almayan il merkezinde görev yapan hâkimler arasından, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca yapılan ad çekme suretiyle belirlenen, ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ise il seçim kurulu tarafından kıdem listesine göre belirlenen en kıdemli hâkim boşalan görevi üstlenir.
b) İlçe seçim kurulu başkanlığının boşalması halinde 298 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, kurullarda görev almayan ilçede görev yapan hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca yapılan ad çekme suretiyle belirlenen hâkim, ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ise ilgili il ve ilçe seçim kurulları tarafından kıdem listesine göre belirlenen en kıdemli hâkim boşalan görevi üstlenir.
IV-Adli teşkilatı bulunmayan ilçelerde ilçe seçim kurulu başkanının belirlenmesi:
Adli teşkilatı bulunmayan ilçelerdeki ilçe seçim kurulu başkanlıklarına; adli yönden bağlanılan ve adli işlemlerin yürütüldüğü il seçim kurulu başkanı, il seçim kurulu asıl ve yedek üyeleri ile ilçedeki o yer ilçe seçim kurulu başkanı belirlendikten sonra hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme suretiyle belirlenen hâkim, ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ilgili il ve ilçe seçim kurullarınca kıdem listesine göre belirlenen en kıdemli hâkim getirilir.
Ancak bu kapsamda bulunan ilçeler birden fazla olduğu takdirde, bu ilçeler 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan 27. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde kesinleşen seçmen sayısına göre büyükten küçüğe doğru sıralamaya tabi tutulmak suretiyle bir liste düzenlenir. Her ilçenin karşısına numara yazılarak seçim kurullarının sayısı saptanır. Mevcut il seçim kurulu başkanı, il seçim kurulu asıl ve yedek üyeleri ile ilçedeki o yer ilçe seçim kurulu başkanı belirlendikten sonra hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca toplam ilçe seçim kurulu sayısı kadar ad çekme suretiyle belirlenen hâkimler, ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ilgili il ve ilçe seçim kurulları tarafından kıdem sırasına göre belirlenen hâkimler, seçmen sayısına göre sıralanmış ilçelerin seçim kurulu başkanlıklarını üstlenirler.
İlçe seçim kurulu oluşumunda hâkim sayısının yetersiz olması durumunda merkez ilçeye en yakın ilçe seçim kurulu başkanlığı, merkez ilçe seçim kurulu başkanınca yürütülür. Buna rağmen boşta kalan ilçe seçim kurulu başkanlığının bulunması halinde bu görev, ilçeye en yakın ilçe seçim kurulu başkam tarafından yürütülür.
Örnek (1):
Çankırı İl Seçim Kurulma, başkan ile iki asıl ve iki yedek hâkimin, Merkez İlçe Seçim Kurulma başkanlık etmesi için bir hâkimin ve adli teşkilatı olmayan Yapraklı, Kızılırmak, Eldivan ve Korgun ilçe seçim kurullarına başkanlık etmesi için dört hâkimin görev alması gerekmektedir. Ancak Çankırı il merkezinde hâkim sayısının dokuz olduğu varsayıldığında, kurulların tamamının oluşması için on hâkime ihtiyaç duyulacağından, Çankırı’da görevli hâkim sayısının ihtiyaca cevap vermeyeceği açıktır.
Bu durumda; adli teşkilatı bulunmayan Yapraklı, Kızılırmak, Eldivan ve Korgun ilçe seçim kurulu başkanlıklarından merkez ilçeye en yakın mesafede olanı, Çankırı Merkez İlçe Seçim Kurulu başkanınca üstlenilir. Diğer üç ilçe seçim kurulu başkanlığı ise; bu ilçelerin 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan 21. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde kesinleşen seçmen sayısına göre büyükten küçüğe doğru sıralanarak, kurullarda görev almayan hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca toplam ilçe seçim kurulu sayısı kadar ad çekme suretiyle belirlenen hâkimler, ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda Çankırı İl Seçim Kurulunca kıdem durumu esas alınarak belirlenir.
Örnek (2):
Adli teşkilatı bulunmayan ilçenin, adli yönden bağlandığı ilçede sadece bir hâkimin bulunduğu hallerde, adli teşkilatı bulunmayan ilçenin seçim kurulu başkanlığı görevinin de, bağlanılan ilçenin ilçe seçim kurulu başkanı tarafından yürütülmesi gerekir.
Bu çerçevede; il seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları ve Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu Başkanının; 298 sayılı Kanun'un 15 ve 18’inci maddelerinde yazılı usullere göre yukarıda belirtilen usul ve esaslar da gözetilerek aynı Kanun’un geçici 24’üncü maddesi uyarınca 6 Temmuz 2022 tarihine kadar yeniden belirlenmesine, Yüksek Seçim Kurulunun 12.01.2022 tarihli ve 2022/16 sayılı Kararının il seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanlarının belirlenmesine ilişkin hükümleri dışında kalan diğer hükümlerin uygulanmasına devam edilmesine karar verilmesi gerekmiştir.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle;
1- İl seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları ve Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu Başkanının; 298 sayılı Kanun'un 15 ve 18’inci maddelerinde yazılı usullere göre yukarıda belirtilen usul ve esaslar da gözetilerek aynı Kanun’un geçici 24’üncü maddesi uyarınca 6 Temmuz 2022 tarihine kadar yeniden belirlenmesine,
2- Ad çekme işlemlerinin ilgili Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonlarınca, kıdem esasına göre belirleme işlemlerinin ise ilgili seçim kurulları tarafından yapılması gerektiğine,
3- Yüksek Seçim Kurulunun 12.01.2022 tarihli ve 2022/16 sayılı Kararının il seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanlarının belirlenmesine ilişkin hükümleri dışında kalan diğer hükümlerin uygulanmasına devam edilmesine,
4- Kurulların oluşumu ile yapılan her değişikliğin kurul önünde tutanağa bağlanıp and içme tutanağı ile birlikte derhal Başkanlığımıza gönderilmesine,
5- Karar örneğinin;
a) Resmi Gazete'de yayımlanmasına,
b) Adli Yargı İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonlarına gönderilmek üzere Hakimler ve Savcılar Kurulu Başkanlığına,
c) Seçime katılma yeterliliğine sahip siyasi partilerin genel başkanlıklarına,
ç) Seçim Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile il ve ilçe seçim kurulu başkanlıklarına, gönderilmesine,
d) Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünce Kurulumuzun www.ysk.gov.tr internet adresinde yayımlanmasına,
13.04.2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy