(298 S. K. m. 52, 55) (3376 S. K. m. 5) (YSK. 13.05.2010 T. 2010/317 K.)
RGT: 19.08.2010
RG NO: 27677 
Karar No: 559 
KARAR 
Başkanlık Makamınca Kurulumuza sunulan 11/08/2010 tarihli yazıda, aynen; “Yüksek Seçim Kurulunun 13/05/2010 tarihli, 2010/317 sayılı kararı uyarınca, 12 Eylül 2010 Pazar günü yapılacak Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulması sebebiyle, 3376 sayılı Kanunun 5 inci maddesi gereğince radyo ve televizyon konuşma haklarının 05 Eylül 2010 tarihinden 11 Eylül 2010 tarihi saat: 18.00’a kadar olan süre içinde kullanılması gerektiği hususu Kurulumuzca 21/07/2010 tarihli, 489 sayı ile karara bağlanmış olup, kararımızın ilgililere tebliğinden sonra Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreterliğinden ve ilgili siyasi parti genel başkanlıklarından alınan cevabi yazılar ektedir.
Bu nedenle;
298 sayılı Kanunun 52 ve 55 maddelerine göre;
1- 05 - 11 Eylül 2010 tarihleri arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde grubu bulunan siyasi partilerin radyo ve televizyon konuşmalarının, hangi gün ve saatlerde yapılacağının tespiti,
2- Siyasi partiler adına radyo ve televizyonda yapılacak propaganda konuşmalarının uygulanmasına ilişkin ses ve görüntü alma cihazları ile tespiti ve yayına ilişkin esasların belirlenmesi,
hususlarında karar verilmesini takdirlerinize arz ederim.” denilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
A) Yüksek Seçim Kurulunun 21/07/2010 tarihli ve 489 sayılı kararı ile; 3376 sayılı Kanunun 5 inci maddesi gereğince, 12 Eylül 2010 tarihinde yapılacak olan Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulması nedeniyle, Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu bulunan siyasi partilere ve Cumhurbaşkanına tanınmış olan radyo ve televizyonda konuşma haklarının 05 Eylül 2010 Pazar günü sabahı ile 11 Eylül 2010 Cumartesi günü saat: 18.00’a kadar olan süre içinde yapılması ve uygulanması gerektiğine, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığından alınan 14/07/2010 tarihli ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-25012/51621 sayılı yazıda Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde grubu bulunan siyasi partiler bildirilmiş olup, konuşma haklarını kullanabilecek olan siyasi partilerin, Adalet ve Kalkınma Partisi, Barış ve Demokrasi Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi olduğu, bu siyasi partilerden radyo ve televizyonda konuşma yapmak isteyenlerin en geç 24 Temmuz 2010 Cumartesi günü saat: 17.00’a kadar Yüksek Seçim Kuruluna başvurmaları gerektiğine karar verilerek, bu karar anılan siyasi partilere tebliğ edilmiştir.
Cumhurbaşkanının konuşma haklarını kullanıp kullanmayacağı hususu Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğinden sorulmuştur.
İncelenen belgelerden;
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde grubu bulunan (4) dört siyasi partiden konuşma haklarının kullanılacağı yolunda ve belirlenen süre içinde cevapların geldiği görülmüştür. Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğinden alınan cevabi yazıda da; Cumhurbaşkanının, 3376 sayılı Kanundan kaynaklanan konuşma hakkını kullanmayacağı bildirilmiştir.
Bu bildirimlere göre;
3376 sayılı Kanunun 5 inci maddesi hükmü uyarınca; radyo ve televizyonda, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde grubu bulunan siyasi partilerin 10’ar dakikalık ikişer, iktidar partisinin ayrıca 10 dakikalık bir konuşma hakları bulunmaktadır. Yukarıda isimleri yazılı (4) dört siyasi partinin toplam konuşma sayısının (9) dokuz olduğu anlaşılmış ve TRT yetkilileri ile de görüşülerek uygun konuşma saatleri saptanmıştır. Buna göre kayıt, konuşma gün ve saatlerini gösterir çizelgenin oluşturulmasına ve konuşmaların bu çizelgede belirlenen gün ve saatlerde yapılmasına karar verilmelidir.
3376 sayılı Kanunun 5 inci maddesi gereği; İktidar partisinin (Adalet ve Kalkınma Partisi) ilave 10 dakikalık konuşmasının da, siyasi partilerin konuşmalarının tamamlanmasından sonra yapılması öngörülmüş bulunması karşısında, siyasi partilerin konuşmalarının, çizelgede belirlenen esaslar çerçevesinde siyasi partiler arasında ad çekmeye konu edilmesi gerekmektedir. Böylece konuşmalar, ad çekme sonunda oluşacak sıraya göre yapılacaktır.
B) Bugüne kadar yapılan halkoylamalarında ve seçimlerde olduğu gibi, siyasi partiler adına radyo ve televizyonda yapılacak propaganda konuşmalarının uygulama esas ve ilkeleri ile ses ve görüntü alma cihazları ile tespiti ve yayına ilişkin düzenleme kurallarının saptanmasında zorunluluk bulunmaktadır. Gerçekten, 298 sayılı Kanunun 52 nci maddesinin altıncı fıkrası hükmü ile bu yayınların tam bir tarafsızlık ve eşitlik içinde yapılmasının sağlanması görevi, Yüksek Seçim Kurulu ile Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu’na verilmiştir. Konunun teknik yönüne ilişkin kurallar, TRT yetkilileri ile yapılan görüşmeler ve önceki uygulamalar göz önünde bulundurularak saptanmıştır.
Yüksek Seçim Kurulu ile Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumunun bu yasal görevlerini düzenli ve amaca uygun biçimde yerine getirebilmeleri için uygulamaya ilişkin usul ve esasların önceden saptanarak ilgililere duyurulması zorunlu görülmüştür.
Propaganda konuşmalarının banda kayıt saatleri, banda kayıtta teknik zorunlulukların gerektirdiği zaman aralıkları, gerek önceden banda kayıt gerekse (Oto-q) cihazından yararlanmak isteyen siyasi partilerin konuşma metinlerinin TRT’ye teslim zamanı, konuşmasını banda kaydettirmeden canlı yayın yapmak isteyen konuşmacının başvurma zamanı ve benzeri konunun teknik yönlerine ilişkin usul ve kurallar saptanırken TRT yetkilileri ile yapılan ön görüşmeler ve önceki uygulamalar göz önünde tutulmuştur.
Sözü edilen 52 nci maddenin son fıkrasında yer alan “Özel radyo ve televizyonlarda siyasi partilerin propaganda konuşmaları TRT’de uygulanan usul ve esaslara göre yapılır…” hükmü uyarınca, siyasi partilerin TRT dışında ayrıca özel radyo ve televizyonlarda propaganda konuşmaları yapıp yapamayacakları üzerinde durulmuş, böyle bir olanağın sağlanması halinde, aynı maddede siyasi partilere tanınan konuşma sürelerinin aşılacağı ve bu hususun da kanuna açıkça aykırılık oluşturacağı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, TRT’de yapılacak propaganda konuşmalarının aynı zamanda özel radyo ve televizyonlarda da yayınlanmasının gerekip gerekmediği değerlendirilmiş, bunların özel statü ve nitelikleri ile Kanunlarda bu konuda yayın zorunluluğunu öngören açık bir hükmün yer almaması göz önüne alınarak özel radyo ve televizyonlar bakımından böyle bir zorunluluk bulunmamakla birlikte, özel radyo ve televizyonların istedikleri takdirde TRT’ye başvurmak ve aşağıda belirtilen ilkelere uymak kaydıyla TRT’de yapılacak propaganda konuşmalarını yayınlamaları uygun görülmüştür.
Ancak; TRT’de yayınlanacak propaganda konuşmalarını yayınlamayan özel radyo ve televizyonlarda, yayın süresince aynı nitelik ve içerikte yayın yapılmasının, Anayasa ve yasalarda belirlenen seçimlerin dürüstlük, eşitlik ve tarafsızlık ilkeleriyle bağdaşmayacağı kuşkusuzdur. Bu bakımdan, TRT’de yapılacak propaganda konuşmaları süresince özel radyo ve televizyonlarda yapılacak yayınlara yukarıda değinilen ilkeler çerçevesinde bazı sınırlamalara gidilmesi zorunlu görülmüştür.
Ulusal nitelikte olan radyo ve televizyonlarla ilgili bu ilkelerin yerel nitelikteki özel radyo ve televizyonlar hakkında da uygulanması benimsenmiştir.
Siyasi partiler adına radyo ve televizyonda yapılacak olan propaganda konuşmalarının Yüksek Seçim Kurulunun görevlendireceği bir Kurul üyesi huzurunda yapılması 298 sayılı Kanunun 55 inci maddesi gereğidir.
Bu konuşmalar siyasi partinin isteğine uygun olarak yayından önce ses ve görüntü cihazı ile tespit edilebilecek, siyasi partiler propaganda konuşmalarının ses ve görüntü tespiti sırasında isterlerse (Oto-q) cihazından da yararlanabileceklerdir. O bakımdan, gerek önceden banda kayıt gerekse (Oto-q) cihazından yararlanmak isteyenlerin konuşma metinlerini belli bir zamanda teslim etmeleri zorunlu bulunduğundan, metinlerin teslim saatleri teknik gerekler göz önünde tutularak belirlenmiş ve ilişik çizelgede gösterilmiştir.
Ayrıca, konuşmasını canlı yayın olarak yapmak isteyenlerin yayın saatinden en az 15 dakika önce Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumundaki Kurulumuz Üyesine başvurmak zorunda olduğu, hangi sebeple olursa olsun bu süreye uymayanların o günkü konuşma haklarını kaybetmiş sayılacakları kabul edilmiştir.
Öte yandan, 298 sayılı Kanunun 52 nci maddesindeki, televizyonda siyasi partiler adına yayınlanacak propaganda konuşmalarında Türk Bayrağı ile parti bayrağı ve konuşmayı yapan kişi dışında hiçbir görüntüye yer verilmeyeceğine; parti bayrağının büyüklüğü ile asılacağı yerin Yüksek Seçim Kurulunca belirleneceğine ilişkin hüküm uyarınca, önceki uygulamalar da göz önünde tutularak, siyasi parti bayrağının (18 x 24 cm.) büyüklüğünde olması, Türk Bayrağı ile siyasi parti bayrağının konuşmacının arkasındaki panoya net olarak görülebilecek biçimde asılmasının uygun olacağı kabul edilmiş, konuşmaların yapılacağı setin, renk ve şekil yönünden Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek esaslara göre Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu tarafından hazırlanması kararlaştırılmıştır.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle;
A) 1- Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulması nedeniyle, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde grubu bulunan siyasi partilerin radyo ve televizyonda yapacakları propaganda konuşmalarının toplam sayısının (9) dokuz olduğu dikkate alınarak, konuşmaların TRT yetkilileri ile de görüşülerek oluşturulan ve kura ile saptanarak karara ekli çizelgede gösterilen gün ve saatler ile sıraya göre yapılması gerektiğine,
2- Çizelgede yer alan ve 3376 sayılı Kanunun 5. maddesinin (b) bendinin ikinci fıkrası uyarınca, iktidar partisine ayrılan konuşma dışında kalan öteki konuşmaların; Adalet ve Kalkınma Partisi, Barış ve Demokrasi Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi arasında ad çekmeye konu edilmesine,
3- Yapılacak konuşmaların, 298 sayılı Kanunun 52. maddesinin bu halkoylaması nedeniyle uygulama olanağı bulunmayan ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri hariç, bu maddenin öteki fıkraları hükümlerine uygun şekilde yapılması ve yayınlanması gerektiğine,
B) 1- Siyasi parti adına konuşma yapacak temsilcinin (kimlik ve unvanı bilinse bile), banda aldıracağı ya da yayın sırasında doğrudan yapacağı konuşma için temsilci tayin edildiğini gösterir, o siyasi partinin merkez karar ve yönetim kurulu kararına dayalı olarak genel başkan yahut ondan sonra gelen bir yetkili tarafından düzenlenmiş bir belgeyi konuşma gününden önce Yüksek Seçim Kuruluna veya konuşmanın yapılacağı gün TRT’de Kurulumuz adına görevli üyeye vermesi gerektiğine,
2- Siyasi parti temsilcilerinin yapacağı konuşmanın önceden banda alınıp zamanı geldiğinde banttan yayınlanmasının, o siyasi parti veya temsilcisinin rızasına bağlı olduğuna,
3- a) Siyasi parti temsilcilerinin propaganda konuşmalarını banda aldırmak üzere hangi gün ve saatlerde, TRT’de Kurulumuz adına görevli üyeye başvuracakları ve (Oto-q) cihazından yararlanmak isteyenlerin konuşma metinlerini TRT’ye teslim saatleri bu kararın eki çizelgede gösterildiğinden, bu konuda ayrıca düzenleme yapılmasına gerek bulunmadığına, çizelgede belirtilen saatlerden sonra başvuranların ses ve görüntülerini banda aldırmaktan vazgeçmiş sayılacaklarına ve o günkü konuşmalarını canlı yayın olarak yapabileceklerine,
b) Bant kaydı için öngörülen süresinin başlangıç saatinde, konuşmacının kaydın yapılacağı stüdyoda çekime başlanabilecek şekilde hazır bulunması gerektiğine, propaganda konuşmalarının her birinin banda kaydı için bu karara ekli çizelgede gösterilen sürede çekimi tamamlayamayan konuşmacının o günkü konuşmasını canlı yayın olarak yapmak zorunda olduğuna,
c) Oto-q cihazına kayıt için öngörülen saatte hem kağıt, hem de CD’de Word ortamında hazırlanarak teslim edilen konuşma metninin cihaza metne uygun olarak tam, noksansız biçimde ve süresinde geçirilmesinin TRT tarafından sağlanması gerektiğine, istediği takdirde ilgili siyasi partinin bir temsilcisinin de bu işlem sırasında hazır bulunabileceğine,
4- Canlı yayın yapacak konuşmacıların, yayın saatinden en geç 15 dakika önce TRT Kurumundaki Kurulumuz üyesine başvurmak zorunda olduklarına, hangi nedenlerle olursa olsun bu süreye uymayanların o günkü hakkını kaybetmiş sayılacaklarına,
4- a) Radyo ve Televizyon konuşmalarının TRT-1 Televizyonu ve Radyo 1; Antalya, Diyarbakır, Erzurum, Trabzon, Çukurova radyo istasyonlarında aynı zamanda yayınlanmasına, radyo ve televizyonda yayınlanacak propaganda konuşmalarının her gün hangi saatte, hangi parti adına yapılacağının Türkiye Radyo ve Televizyonları tarafından haber yayınları sırasında önceden duyurulması gerektiğine,
b) Konuşma sırasında radyo ve televizyon vericilerinin bir kısmının arızalanması veya elektrik kesintisi nedeniyle yayın yapılamaz ise, konuşmanın o radyo ve televizyondan tekrar edilemeyeceğine,
c) TRT’ye başvurmak suretiyle TRT’de yapılacak propaganda konuşmalarını yayınlamak isteyen özel radyo ve televizyonların, Anayasa değişikliğinin halka açıklanması ve tanıtılması amacıyla konuşma yapabilecek olan siyasi partilerin tümünün 05 Eylül 2010 ve 11 Eylül 2010 tarihleri arasında yapacakları konuşmaların tamamını aynı saat ve sürelere bağlı kalınarak eksiksiz ve kesintisiz olarak yayınlayabileceklerine,
d) TRT’de yapılacak propaganda konuşmalarını yayınlamayan özel radyo ve televizyonların, yayın süresince aynı nitelik ve içerikte yayın yapamayacaklarına,
5- Radyo ve Televizyonda propaganda konuşmalarının, 3376 sayılı Kanuna göre düzenlenen ve 11 Ağustos 2010 Çarşamba günü yapılan ad çekme ile belirlenen ve bu karara ekli çizelgede gösterilen zaman ve sıraya göre yapılması gerektiğine, (Birden çok konuşma yapıldığı hallerde, konuşmalar arasında bir dakikalık süre bulunacak ve bu süre içinde vokalsiz müzik kullanılacaktır.)
6- 298 sayılı Kanunun 52 nci maddesi uyarınca televizyonda yapılacak propaganda konuşmalarında siyasi parti bayraklarının (18 x 24 cm.) büyüklüğünde olmasına, Türk Bayrağı ve siyasi parti bayraklarının konuşmacının arkasındaki panoya ve net olarak görülebilecek biçimde asılmasına, konuşmanın yapılacağı setin, biçim ve renk yönünden Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek esaslara göre Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu tarafından hazırlanmasına,
7- 298 sayılı Kanunun 52 nci maddesi gereğince, televizyonda yapılacak propaganda konuşmalarında, konuşmacıların baş ve yüz açık olmak üzere erkek konuşmacıların ceket giyme ve kravat takma, bayan konuşmacıların ise tayyör giyme zorunda olduklarına,
8- Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumunca, yapılacak günlük konuşmalarla ilgili bantlar ile canlı yayın bantlarının tüm konuşmalar bitinceye kadar ayrı ayrı, tüm konuşmalar bittikten sonra da tek bir banda alınarak saklanıp korunmasına,
9- Görevli Kurulumuz Üyelerinin bu karar kapsamına giren konularda gerekli görecekleri önlemleri almaya ve düzenlemeleri yapmaya Kurulumuz adına yetkili olduklarına,
10- Kararın bir örneğinin Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğine, radyo ve televizyonda propaganda hakkından yararlanan siyasi partiler genel başkanlıklarına, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanlığı ile Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğüne gönderilmesine ve Resmi Gazete’de yayımlanmasına,
11/08/2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi.  (¤¤)
12 Eylül 2010 Tarihinde Yapılacak Olan Anayasa Değişikliğinin Halkoyuna Sunulması Nedeniyle; Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Grubu Bulunan Siyasi Partilerin Radyo ve Televizyonda Yapacakları Konuşma, Bu Konuşmaların Banda Kayıt Gün ve Saatleri ile Oto-q Cihazından Yararlanmak İsteyenlerin Konuşma Metinlerini TRT’ye Teslim Edecekleri Saatleri Gösterir Çizelge
KONUŞMA GÜNLERİ
KONUŞMA SAAT VE SÜRELERİ
KONUŞMANIN KAYDA ALINACAĞI SAAT
OTO-Q CİHAZI İÇİN METİNLERİN TRT’YE TESLİM SAATLERİ
BİRİNCİ KONUŞMA
İKİNCİ KONUŞMA
06  EYLÜL 2010
PAZARTESİ
- A -
(Cumhuriyet Halk Partisi)
20.00 - 20.10
- D -
(Barış ve Demokrasi Partisi)
20.11 - 20.21
- A -
(Cumhuriyet Halk Partisi)
15.00 - 16.00
- D -
(Barış ve Demokrasi Partisi)
16.00 - 17.00
11.00
07 EYLÜL 2010
SALI
- B -
(Adalet ve Kalkınma Partisi)
20.00 - 20.10
- C -
(Milliyetçi Hareket Partisi)
20.11 - 20.21
- B -
(Adalet ve Kalkınma Partisi)
15.00 - 16.00
- C -
(Milliyetçi Hareket Partisi)
16.00 - 17.00
11.00
08 EYLÜL 2010
ÇARŞAMBA
- C -
(Milliyetçi Hareket Partisi)
20.00 - 20.10
- B -
(Adalet ve Kalkınma Partisi)
20.11 - 20.21
- C -
(Milliyetçi Hareket Partisi)
15.00 - 16.00
- B -
(Adalet ve Kalkınma Partisi)
16.00 - 17.00
11.00
09 EYLÜL 2010
PERŞEMBE
- D -
(Barış ve Demokrasi Partisi)
20.00 - 20.10
- A -
(Cumhuriyet Halk Partisi)
20.11 - 20.21
- D -
(Barış ve Demokrasi Partisi)
15.00 - 16.00
- A -
(Cumhuriyet Halk Partisi)
16.00 - 17.00
11.00
10 EYLÜL 2010
CUMA
İktidar Partisi
(Adalet ve Kalkınma Partisi)
20.00 - 20.10
15.00 - 16.00
(İktidar Partisi)
(Adalet ve Kalkınma Partisi)
11.00

Full & Egal Universal Law Academy