(2820 S. K. m. 20, 36) (298 S. K. m. 14) (2972 S. K. m. 36)
Karar No: 196 
Kurulumuz Başkanlığına Hak ve Özgürlükler Partisi Genel Başkanlığınca (HAK-PAR) verilen 14.01.2004 gün ve 04/460 sayılı yazıda; 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 36. maddesine göre, siyasi partilerin seçimlere katılabilmesi için illerin en az yarısında, oy verme gününden en az altı ay evvel teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olması ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde grubu bulunması şartı olduğu, buna göre partilerinin zamanında yeterli sayıda örgütlenmesini tamamladığı ve 04 Ocak 2004 tarihinde de büyük kongrelerini yaparak seçime girmeye hak kazandıklarını, ancak 28 Mart 2004 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimlerine katılacak siyasi partiler arasında partilerinin yer almadığından bahisle, 28 Mart 2004 tarihinde yapılacak seçimlere katılmaya hak kazandıklarına ve seçim takvimi içerisinde yapılacak işlemlere partilerinin dahil edilmesine karar verilmesi istenilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 14 üncü maddesinin 11 inci fıkrasında, siyasi partilerin milletvekili genel ve ara seçimlerine, belediye başkanlığı ile belediye meclisi, il genel meclisi üyelikleri genel ve ara seçimlerine katılabilmeleri için illerin en az yarısında, oy verme gününden en az altı ay evvel teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olmalarının veya Türkiye Büyük Millet Meclisinde gruplarının bulunmasının zorunlu olduğu vurgulandıktan sonra; bir ilde teşkilatlanmanın, merkez ilçesi dahil o ilin ilçelerinin en az üçte birinde teşkilat kurmayı gerektirdiği belirtilmiş, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 20 inci maddesinin 1 inci fıkrasında da, bir ilçede teşkilatlanmanın, ilçe sınırları içerisindeki beldelerin en az yarısında teşkilat kurmayı gerektirdiği, belde sayısı üç veya daha az ise beldenin sadece birinde teşkilat kurulmuş olmasının yeterli olduğu öngörülmüştür.
Bu esaslar çerçevesinde, seçime katılabilecek siyasi partileri tespit ve ilan etme görev ve yetkisi 2972 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin yollamada bulunduğu 298 ve 2820 sayılı Kanunlara göre Kurulumuza ait bulunduğundan, 28 Mart 2004 tarihinde yapılacak Mahalli İdareler Genel Seçimlerine katılabilecek siyasi partilerin öncelikle araştırılıp saptanması gerekmiş ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 25.12.2003 günlü ve S.P.Sicil.2003/487 sayılı yazıları ile bu yazı ekinde gönderilen siyasi partilerin teşkilat kurdukları il, ilçe ve beldeleri gösterir bilgisayar CD’sinin incelenmesi sonucunda;
298 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin 11 inci bendi ile 2820 sayılı Kanunun 20 nci ve 36 ncı maddelerine göre illerin en az yarısında, oy verme günü olan 28 Mart 2004 tarihinden en az altı ay evvel öncesi (28.09.2003) itibariyle teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olan siyasi partiler Yüksek Seçim Kurulunun 29.12.2003 gün ve 1312 sayılı kararı ile tespit ve ilan olunmuştur.
Bu tespit, oy verme gününden 6 ay önceki tarih olan 28.09.2003 tarihinde 298 sayılı Kanunun 14/11 ve yine 2820 sayılı Kanunun 20 ve 36 ncı maddeleri hükümlerine uygun biçimde yapılmış ve bu hükümlerde öngörülen koşulları yerine getirmek suretiyle seçime katılabilecek siyasi partilerin hangi siyasi partiler olduğu saptanmıştır. Özellikle istemin yasal dayanağını oluşturan 298 sayılı Yasanın 14/11 ve 2820 sayılı Yasanın 36 ncı maddelerine göre, bir siyasi partinin seçime katılabilmesi için “ illerin en az yarısında oy verme gününden en az altı ay evvel teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olmaları veya Türkiye Büyük Millet Meclisinde gruplarının bulunması şarttır.” Hak ve Özgürlükler Partisinin Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubunun olmadığı Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığının cevabi yazılarından anlaşıldığı gibi,
28.09.2003 tarihi itibariyle illerin yarısında teşkilat kurmuş olmak yeterli olmayıp (oy verme tarihinden altı ay evvel) büyük kongrenin yapılmış olması da koşuldur. Yukarıda anılan maddeler ile güdülen amaç, siyasi partilerin seçime katılabilmesi için belirli bir tarihte, yasanın aradığı koşulların tümüne birlikte sahip olmak ve eşit koşullarda seçime girmelerini sağlamaktır. Tersi durumda ve özellikle, seçim sürecine girildikten ve seçim takviminin işlemeye başlamasından ve siyasi partilerle ilgili olarak takvimde öngörülen seçim iş ve işlemlerinin bir kesiminin kesinleşmesinden sonra; seçime katılma koşulunu kazanan siyasi partiye, seçime katılma izni vermek olur ki, bu durumun, siyasi partilerin eşit koşullarda seçime girme koşuluna ve seçim hukukunun genel ilkesine uygun düşmeyeceği söz götürmez. Öte yandan, 298 sayılı Yasanın 14/11 inci maddesinin öngördüğü koşulların, oy verme tarihinden altı ay evvelki tarihte birlikte gerçekleşmesinin gerektiği maddenin özünden ve sözünden açıkça anlaşılmaktadır.
İstemde bulunan siyasi partinin büyük kongresini 04.01.2004 tarihinde yaptığı 14.01.2004 tarihli Kurulumuza yapmış olduğu başvurusundan anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca, Hak ve Özgürlükler Partisinin 28.09.2003 tarihi itibariyle 298 sayılı Yasanın değişik 14/11 inci maddenin öngördüğü koşullara sahip olmadığı, giderek 28.03.2004 tarihinde yapılacak olan mahalli idareler genel seçimine katılmaya hak kazanmadığı açık, seçiktir. O halde, konu edilen Kurulumuz kararının hatalı olduğundan söz edilemeyeceğinden istemin reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1 - İstemin reddine,
2 - Kararın bir örneğinin Hak ve Özgürlükler Partisi Genel Başkanlığına (HAK-PAR) gönderilmesine,
24.01.2004 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi. 
MUHALEFET ŞERHİ
298 sayılı Kanunun 14/11. ve Siyasi Partiler Kanununun 36. maddelerinde; Siyasi partilerin seçimlere katılabilme şartları birbirine paralel olarak aynı cümle ve kelimelerle düzenlenmiştir.
Bu düzenleme aynen “Siyasi Partilerin seçimlere katılabilmesi için illerin en az yarısında, oy verme gününden en az altı ay evvel teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olması veya Türkiye Büyük Millet Meclisinde gurubu bulunması şarttır. Bir ilde teşkilatlanma merkez ilçe dahil o ilin ilçelerinin en az üçte birinde teşkilat kurmayı gerektirir” şeklindedir.
Her iki yasa maddesinin açık anlatımına göre bir siyasi partinin seçimlere katılma hakkını kazanabilmesi iki halde mümkün bulunmaktadır.
1. İl bazında teşkilatlanmaya ilişkin koşulların yerine getirilmiş olması ve büyük kongresinin yapılmış bulunması
2. Türkiye Büyük Millet Meclisinde gurubunun bulunması
İtirazcı partinin Türkiye Büyük Millet Meclisinde gurubu bulunmadığına göre ancak İl bazında yeterli sayıda ve belli zaman önce teşkilatını kurduğu ve büyük kongresini yapmış olduğu anlaşıldığı takdirde seçimlere girme hakkını kazandığının kabulü gerekecektir.
Yasa İl bazında teşkilat kurmayı sayısal ve zaman yönünden iki asgari koşul getirmiş olup bunlar;
a) İllerin er az yarısında teşkilat kurulması (41 il)
b) İllerde bu teşkilatlanmanın oy kullanma gününden en az altı ay evvel ikmal edilmiş olmasıdır.
Yasa: Siyasi Partilerin İl bazında bu niteliği haiz teşkilatlanmalarını seçime katılmak için yeterli görmemiş, ayrıca büyük kongrenin yapılmış olması koşulunu da buna ilave etmiştir. Büyük kongrenin yapılmış olması dışında yasada ne sayısal ne zamansal hiçbir koşul mevcut değildir.
Büyük kongre Siyasi Partiler Kanununun 13. maddesine göre merkez Teşkilatının bir organı olup aynı yasanın 14. maddesine göre kuruluştan itibaren iki yıl içinde yapılması zorunludur. Diğer büyük kongreler 2 yıldan az ve 3 yıldan fazla olmayan süreler içinde yapılmalıdır. Bu yasal kurallara uymamanın müeyyidesi aynı yasanın 66 ve 104. maddelerinde gösterilmiş olup bunlar içerisinde seçimlere katılmanın yasaklanacağına ilişkin bir yaptırım yoktur.
Yasa seçimlere girme hakkı için İl bazında teşkilatlanmanın belli zaman ve sayısını ölçüt kabul etmiş ayrıca büyük kongrenin yapılmış olması şartını aramıştır. Büyük kongre de (ki merkez teşkilatının bir organıdır.) teşkilattır, o halde oy verme gününden altı ay evvel yapılmış olmalıdır iddiasının yasal hiçbir dayanağı mevcut değildir. Ancak büyük kongrenin seçime katılacak partilerin Yüksek Seçim Kurulunca tesbit ve ilanından önce gerçekleştirilmesi gerekliliği açıktır.
Bilindiği üzere İl kongresi İlçe kongresinde seçilen delegelerle, büyük kongre ise İl kongresinde seçilen delegelerle yapılır. Bu süreç en az altı aylık bir zamanı alacağından Büyük Kongrenin de en az altı ay evvel yapılmış olması gerekeceği yorumu, örneğin 7 ay önce kurulmuş 6 ay önce 80 İlde teşkilatını tamamlamış yeni bir partiyi kuruluşunun birinci yılın sonunda büyük kongresini yaptı diye yasada yazılı 6 ay yerine 1,5 yıl seçimlere girmekten yasaklama sonucunu doğurur.
İtirazcı partinin İl bazında yeterli sayıda (41’den fazla) teşkilatı oy verme gününden 6 ay önce kurduğu ve büyük kongresini de yaptığı bildirilmiştir.
Yorum yolu ile siyasi partilerin seçime giremeyeceği kararı verilemez.
“ Bir hakkın kazanılmasında asıl olan onun varlığıdır.”
“Beraat-ı zimmet asıldır.”
“Şüphe sanık lehine yorumlanır.”
Hukukun bu evrensel ilkeleri, Anayasamız, Demokrasi kuralları ve yasalar halkı ve onun temsilcisi (ve Demokratik hayatın vazgeçilmez unsuru olan) siyasi partileri seçimlere iştirak ettirmek için vardır.
Tüm bu nedenlerle muteriz partinin 28.03.2004 seçimlere girme hakkı bulunmadığı yolundaki çoğunluk görüşüne katılmıyorum. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy