(5510 S. K. m. 100, 102) (2839 S. K. m. 40) (298 S. K. m. 47) (5490 S. K. m. 47, 53, Geç. m. 1)
Karar No: 222
Karar Tarihi: 13.06.2013
Başkanlık Makamınca Kurulumuza sunulan 13/06/2013 tarihli yazıda aynen; Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına bağlı Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri tarafından gönderilen, seçmen bilgi kağıtlarında kayıtlı adres bilgilerinin ve sandık bilgilerinin tespitine ilişkin yazılarda, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Bilgi ve Belge İsteme Hakkı, Bilgi ve Belgelerin Kuruma Verilme Usulü başlıklı 100. maddesi; ”Kurum, bu Kanun hükümlerine ilişkin yapılan soruşturma hakkında Cumhuriyet Savcılıklarından, Kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilerden bilgi ve belge isteyebilir. Kurum bu Kanun gereği verilecek her türlü belge veya bilginin internet, elektronik ve benzeri ortamda gönderilmesi hususunda, gerçek ve tüzel kişileri zorunlu tutmaya yetkilidir.” hükmüne amirdir. Aksi halde anılan Kanunun “Kurumca verilecek idari para cezaları” başlıklı 102. maddesine göre; istenen bilgi ve belgeleri belirlenen süre içinde mücbir sebep olmaksızın vermeyen kamu idareleri, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile diğer gerçek ve tüzel kişiler hakkında, aylık asgari ücretin beş katı tutarında, geç verilmesi halinde ise aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.” hükmü yazılarak, kimlik bilgileri verilen kişilerin belirtilen tarihler arasında seçmen bilgi kağıtlarında kayıtlı adres bilgileri, sandık bilgileri ve bunlara ilişkin değişikliklerin yapılacak işlemlere esas olmak üzere çok acele gönderilmesi, istenen bilgi ve belgeleri mücbir sebep olmaksızın verilmemesi halinde idari para cezası uygulanacağı uyarısını içeren yazışma kurallarına aykırı bu taleplerin 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 40. ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 47/son maddeleri uyarınca; verilmesi Yüksek Seçim Kurulunun iznine tabi olan bilgi ve belgelerin çeşitli Devlet kuruluşlarınca talep edilmesi ve bu nedenle Kurulumuz Başkanlığından ve ayrıca ilçe seçim kurulu başkanlıklarından izin istenilmesi durumunda Yüksek Seçim Kurulunun iş yükünü artırarak gereksiz yazışmalara neden olmaktadır.
29/04/2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununda, kimlik ve adres paylaşımı sistemlerinin kullanılması öngörülmüş ve adres bilgileri kullanımının uygulama yönü düzenlenmiştir. Söz konusu 5490 sayılı Kanun hükmü gereği, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce merkezi veri tabanı ve kimlik paylaşımı sistemini de kapsayan Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) ile tüm nüfus kayıtları bilgisayar ortamına aktarılmış ve elektronik ortamda tutulması sağlanarak, kamu kurum ve kuruluşlarının paylaşımına açılmış olup, sistem hayata geçirilmiş bulunmaktadır.
Bu yasal düzenlemeye bağlı olarak, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünden; Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) ile tüm nüfus kayıtları bilgisayar ortamında aktarılan ve elektronik ortamda tutulması sağlanan kayıtların, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu gereğince, Türk Vatandaşları ile Türkiye’de yaşayan yerleşik yabancıların yerleşim yeri ve diğer adres bilgilerinin T.C. kimlik numaraları ile eşleştirilip, elektronik ortamda Genel Müdürlüklerince güncel olarak tutulmaya başlandığı ve bu bilgilerin Kimlik Paylaşımı Sistemi üzerinden kamu kuruluşlarının paylaşımına açıldığı ve hizmet verilmeye başlandığı bilinmektedir.
Anılan Kanun hükmü doğrultusunda;
Kimlik numarası ve adres bilgisi tespitine ilişkin taleplerin artık Kurulumuz kayıtlarından karşılanmasına gerek kalmadığı,
Bu nedenle; bazı kurumların taleplerine ilişkin Kurulumuzun bugüne kadarki vermiş olduğu istisnasız olumsuz kararlar da göz önünde bulundurularak, zaman israfına neden olmaması, hakkın tecellisinin gecikmemesi ve gereksiz yazışmalara meydan verilmemesi bakımından, yukarıda belirtilen 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu hükümleri çerçevesinde, tüm kamu kurum ve kuruluşlarının kimlik numarası ve adres tespitine ilişkin taleplerinin artık Kurulumuz kayıtlarından karşılanmasına gerek kalmadığından, bu tür taleplerin 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun ilgili hükümleri gereği İçişleri Bakanlığından temini cihetine gidilmesi ilkesinin benimsenerek, kimlik numarası ve adres tespitine ilişkin istemlerin artık dosya açılıp Kurul gündemine getirilmeden, bu yöndeki taleplerin başkanlık yazısı ile iade edilip edilmeyeceği hususunun karara bağlanmasını ve bu tür taleplerin iade edilmesinin kabulü halinde bilgi isteminde bulunabilecek kurumların bilgilendirilmesi ve Kurulumuzdan talepte bulunulmaması amacıyla, bu konuda alınacak kararın ilgili Bakanlıklara ve kurumlara gönderilmesi hususunda gerekli Kurul kararının alınmasını takdirlerinize arz ederim.” denilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Adres ile ilgili dağınık yapının tek bir kurumda toplanması amacıyla 29/04/2006 tarihinde yürürlüğe giren 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu çıkarılmıştır.
Bu Kanun ile adreslerin belli bir standarda kavuşturulması, adres bilgilerinin elektronik ortamda merkezi bir yapı içerisinde her an güncel olarak tutulması öngörülmüştür. Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce süratle hazırlıklar tamamlanmış ve adres ile ilgili çalışmalar bitirilmiştir.
Ayrıca, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu ile Ulusal Adres Veri Tabanı oluşturulması ve nüfus kayıtları ile adres bilgilerinin ilişkilendirilmesi amaçlanmıştır. Bu şekilde kişilerin, yerleşim yeri ve diğer adresleri Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ile eşleştirilerek elektronik ortamda güncel olarak tutulmuştur. Bu çerçevede ihtiyaç duyulan yasal düzenlemeler ve mevzuat çalışmaları ilgili Bakanlıkça tamamlanmış ve işlerlik kazanmıştır.
Kısaca; Adres Kayıt Sistemi olarak adlandırılan sistemle, kişilerin yerleşim yeri adresine ilişkin kayıtların sağlıklı ve güncel bir şekilde elektronik ortamda tutulması ile bu bilgiler kamunun ve kurumların kullanımına açılmıştır.
Başkanlık teklifinde belirtildiği üzere; 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununda, kimlik ve adres paylaşımı sistemlerinin kullanılması öngörülmüş ve adres bilgileri kullanımının uygulama yönü düzenlenmiştir. Söz konusu 5490 sayılı Kanun hükmü gereği, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce merkezi veri tabanı ve kimlik paylaşımı sistemini de kapsayan Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) ile tüm nüfus kayıtları bilgisayar ortamına aktarılmış ve elektronik ortamda tutulması sağlanarak, kamu kurum ve kuruluşlarının paylaşımına açılmış olup, sistem hayata geçirilmiş bulunmaktadır.
Ülkemizde adres kayıt sistemi tek merkezde oluşturulmuş ve yasal düzenlemeyle, kişinin doğumundan ölümüne kadar kişisel ve medeni durumuna, uyrukluğuna ve bunlarda meydana gelebilecek değişikliklere ait doğal ve hukuki olayların belirlenip saptanması, bu amaçla düzenlenmiş kütüklere yazılması, elektronik ortamda ulusal adres veri tabanının oluşturulması, nüfus kayıtları ile adres bilgilerinin ilişkilendirilmesi amaçlanmıştır.
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu kapsamında olan;
Adres Paylaşım Sistemi; ulusal adres veri tabanında tutulan bilgilerin kurumlar ile diğer kişilerce paylaşılması işlemini,
Kimlik Paylaşımı Sistemi; merkezi veri tabanından ayrı olarak elektronik ortamda tutulan, Kimlik Paylaşımı Sisteminden yararlanacak kurumların istifadesine sunulan ve sınıflandırılmış bilgileri ihtiva eden aile kütüğü kayıtlarını,
Ulusal Adres Veri Tabanı; adres bilgilerinin tutulduğu merkezi veri tabanını,
Yerleşim Yeri Adresi; sürekli kalma niyetiyle oturulan yeri,
içermektedir.
Kimlik Paylaşımı Sistemi veri tabanında; kişi bilgileri, nüfus cüzdanı bilgileri, nüfus olayları bilgileri, ulusal adres veri tabanında yer alan bilgiler yer almaktadır.
Öte yandan;
5490 sayılı Kanun’un 47. maddesinde; Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasının kurumlar ile diğer gerçek ve tüzel kişilerin her türlü işlem ve kayıtlarında esas alınacağı,
Yine, aynı Kanunun Geçici 1. maddesinde; Kurumların ve tüzel kişilerin bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde mevzuatlarını bu Kanun hükümlerine uygun hale getirerek işlemlerinde kimlik numarasını kullanmak zorunda oldukları,
hükümleri yer almaktadır.
Yukarıdan beri yapılan açıklamalara göre; Adres Kayıt Sistemi, kişilerin adreslerinin, elektronik ortamda Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünde güncel olarak tutulmasını sağlayan bir sistemdir. Bu sistemle, tüm vatandaşlarımızın yerleşim yeri ve diğer adres bilgileri elektronik ortamda güncel olarak tutulmaktadır.
Yerleşim Yeri Adresi ve Ulusal Adres Veri Tabanı bilgilerinin tutulmasıyla birlikte, bu bilgiler Kimlik Paylaşımı Sistemi (KPS) üzerinden tüm kamu kurum ve kuruluşlarının paylaşımına açılmıştır. Artık bu paylaşımla, tüm kamu kurum ve kuruluşlarının işlemlerinde sürat ve verimlilik sağlanacağından hiç kuşku yoktur.
Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 53. maddesine istinaden, adrese ve adres bilgilerine ilişkin Kurulumuz bünyesindeki seçmen kütüğünde yer alan bilgiler konusunda İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü ile koordinasyon ve işbirliği yapılarak, Kurulumuzdaki tüm kayıtlar, 5490 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesiyle birlikte ilgili kuruma elektronik ortamda verilmiş ve ulusal adres veri tabanının etkin, süratli ve güncel bir şekilde oluşturulmasına katkı sağlanmıştır.
298 sayılı Kanun’un 47. maddesinin;
Üçüncü fıkrasında; “Yüksek Seçim Kurulu Başkanına teslim edilen seçmen kütüğünü saklama ve inceleme kuralları Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenir ve yayınlanır.
Dördüncü fıkrasında; Seçmen kütükleri; seçimlere katılma yeterliliğini taşıyan siyasi parti merkezlerince yahut yetkilendirilmiş il veya ilçe başkanlarınca, talep edildiğinde; Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenen gideri Maliye veznesine yatırılmak ve makbuzu ibraz edilmek kaydı ile, bir seçim döneminde iki defadan fazla olmamak üzere ilçe seçim kurulu başkanınca, bilgisayar ortamında veya liste düzeyinde imza mukabilinde, istek sahibine verilir.”
Beşinci fıkrasında; Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğündeki bilgilerden, diğer devlet kuruluşlarının yararlanma yöntem ve kuralları, yasa ile düzenlenir.”
2839 sayılı Kanun’un 40. maddesinde; “Hesaba katılan ve katılmayan ve itiraza uğramış olan oy pusulaları, sayım ve döküm cetvelleri ve milletvekilliğine seçilme tutanakları ve seçimle ilgili diğer her türlü evrak, iki yıl süre ile ilçelerde ilçe seçim kurulu başkanı, illerde il seçim kurulu başkanı tarafından saklanır ve Yüksek Seçim Kurulunun talebi olmadıkça hiçbir yere gönderilemez.”
hükmünü içermektedir.
2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 40. maddesi gereğince, seçimle ilgili diğer her türlü seçim evrakı iki yıl süre ile ilçelerde ilçe seçim kurulu başkanı, illerde il seçim kurulu başkanı tarafından saklanmakta, bu sürenin sonunda Yüksek Seçim Kurulu’nun izni ile imhası yapıldığından, geriye dönük olarak, iki yıldan önceki bilgiler seçim kurullarında bulunmayacağından, iki yıldan önceki talebin karşılanması da fiilen imkansız olacaktır. Sandık görevlisi veya sandıkta görevli güvenlik güçleri dışındaki seçmen, ancak MERNİS adresinde kayıtlı adresinde oy kullanabilecektir. Bu adres dışında başka adreste oyunu kullanması yasal olarak mümkün bulunmadığından, oyunu hangi adreste kullandığına ilişkin taleplerin Kurulumuzca karşılanmasının da dayanağı kalmamıştır.
Buna karşın, seçim tarihleri belirtilmek suretiyle geriye dönük olarak 2007 yılından bu yana adres ve kimlik bilgilerinin Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünden temin edilebilecektir.
Artık; 5490 sayılı Kanunla getirilen düzenlemeyle, adres ve kimlik bilgileri talebinde bulunan kamu kurum ve kuruluşlarının Kimlik Paylaşımı Sistemine (KPS) bağlanarak, adres ve kimlik bilgileri talebinde bulunacakları kişilerin yerleşim yeri adres bilgilerine rahatlıkla ulaşabilmeleri mümkündür.
Kaldı ki, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunda 5749 sayılı Kanunla yapılan önemli değişiklikle, seçmen kütüğü artık adres kayıt sisteminden alınarak oluşturulmaktadır. Diğer kamu kurumları gibi Kurumumuz da Kimlik Paylaşımı Sistemine (KPS) zorunlu olarak bağlanarak bu hizmetten faydalanmaktadır.
Bütün bu açıklamalar karşısında;
Özel kanunlarında yer alan hükümler çerçevesinde, kimlik ve adres bilgileri tespitinde bulunan kurum ve kuruluşlar ile gerçek ve tüzel kişilerin talebinin artık Kurumumuz kayıtlarından karşılanmasına gerek kalmadığına ve bundan dolayı da bu tür taleplerin 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu hükümleri çerçevesinde İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünden temini cihetine gidilmesi gerektiğine, 298 sayılı Kanun’un 47 ve 2839 sayılı Kanun’un 40. maddesine ve yazışma kurallarına aykırı taleplerin bu kararımıza istinaden Kurulumuza gelmesi halinde talebin karşılanmayacağına ve evrak üzerinde işlem yapılmayacağına,
Yukarıda açıklanan durumun, Kurulumuzdan kimlik ve adres bilgileri talebinde bulunan ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirilmesine,
karar verilmelidir.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle;
1- Özel kanunlarında yer alan hükümler çerçevesinde, kimlik ve adres bilgileri tespitinde bulunan kurum ve kuruluşlar ile gerçek ve tüzel kişilerin talebinin artık Kurumumuz kayıtlarından karşılanmasına gerek kalmadığına ve bundan dolayı da bu tür taleplerin 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu hükümleri çerçevesinde İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünden temini cihetine gidilmesi gerektiğine, 298 sayılı Kanun’un 47 ve 2839 sayılı Kanun’un 40. maddesine ve yazışma kurallarına aykırı taleplerin bu kararımıza istinaden Kurulumuza gelmesi halinde talebin karşılanmayacağına ve evrak üzerinde işlem yapılmayacağına,
2- Karar örneğinin;
a) Kurulumuz İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı ile Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğüne,
b) İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne,
c) Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına, gönderilmesine,
13/6/2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy