(2972 S. K. m. 25, 33) (5393 S. K. m. 9, 12)
RGT: 29.03.2019
RG NO: 30729
Karar No: 1683
KARAR
2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun “Seçimin veya tutanağın iptali” başlıklı 25. maddesinin;
İkinci fıkrasında; “Bir seçim çevresinde yapılan seçimin, seçim işlemleri sebebiyle iptaline karar verildiği takdirde, o seçim çevresinde yeniden seçim yapılır. İl seçim kurulu, seçimin iptaline dair kararı ilan ettiği gibi kararın kesinleşmesini müteakip o çevrede seçimin yapılacağım da derhal ilan eder.”
Üçüncü fıkrasında; “Bu ilandan sonra gelen 60 ıncı günü takip eden ilk pazar, oy verme günüdür.” hükümleri yer almaktadır.
2972 sayılı Kanunun 25. maddesi uyarınca, 2019 yılı Haziran ayının ilk Pazar günü yapılacak tüm seçimlerle ilgili usul ve esasların belirlenmesi gerekmiş olmakla, konu incelenerek;
Gereği görüşülüp düşünüldü:
Kurulumuzun 13/12/2018 tarihli, 1106 sayılı kararı ile Mahalli idareler seçimlerinin başlangıç tarihinden (1 Ocak 2019) başlayarak oy verme tarihine (31 Mart 2019) kadar olan süre içinde; yeni köy oluşturacak, köyü bölerek yeni oluşumlar doğuracak, köyün idari bağlılıklarını ve ilçeler arası sınırları değiştirecek idari kararların ve ayrıca her türlü halkoylamalarının (plebisit) 31 Mart 2019 Pazar günü yapılacak olan seçimlerde ve bu seçimlerin gerektireceği işlemlerde dikkate alınamayacağı kabul edilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 9. maddesinin ikinci fıkrasında; belediye sınırları içinde mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi, bölünmesi, adlarıyla, sınırlarının tespiti ve değiştirilmesinin belediye meclisinin kararı ve kaymakamlığın görüşü üzerine valinin onayı ile olacağı, aynı Kanunun 12. maddesinin birinci bendinde de; 9. maddeye göre verilen kararların kesinleşme tarihini takip eden yılın Ocak ayının birinci gününden itibaren yürürlüğe gireceği belirtilmiştir.
Haziran ayının ilk Pazar günü yapılagelmekte olan mahallî idareler ara seçimleri ise, 2972 sayılı Mahallî İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunda; il genel meclisi, belediye meclisi, köy ve mahalle muhtarlıkları ile ihtiyar meclisi/heyeti üyeliği seçimleriyle sınırlandırılmıştır.
Öte yandan, herhangi bir nedenle muhtarlığı boşalmış bulunan köy ve mahallelerde, 2972 sayılı Kanunun 33. maddesinin ikinci fıkrasına göre her yıl Haziran ayının ilk Pazar günü muhtarlık seçimlerinin yapılacağı öngörülmüştür.
2972 sayılı Kanunun 25. maddesinin ikinci fıkrasında; “Bir seçim çevresinde yapılan seçimin, seçim işlemleri sebebiyle iptaline karar verildiği takdirde, o seçim çevresinde yeniden seçim yapılır. Î1 seçim kurulu, seçimin iptaline dair kararı ilân ettiği gibi kararın kesinleşmesini müteakip o çevrede seçim yapılacağını da derhal ilân eder.”,
Aynı maddenin üçüncü fıkrasında da; “Bu ilândan sonra gelen 60 ıncı günü takip eden ilk Pazar, oy verme günüdür.”,
hükmüne yer verilmiştir.
31 Mart 2019 günü seçimi yapılamamış belediye seçimleri ve muhtar ve ihtiyar meclisi/heyeti üyeliği seçimleri ile 1 Ocak 2019 tarihinden bu yana oluşan mahallî idare birimlerinden olan köylerin muhtar ve ihtiyar meclisi üyeliği seçimlerinin 2 Haziran 2019 Pazar günü yapılması gerekmektedir.
31 Mart 2019 Pazar günü yapılacak olan Mahallî İdareler Genel Seçimlerinden bir kısmının Yüksek Seçim Kurulunca, diğer kısmının ise il seçim kurullarınca seçim iş ve işlemlerindeki eksiklik ve usulsüzlükler nedeniyle yapılacak itiraz üzerine iptaline karar verilmesi halinde, o çevrede iptal edilecek seçimin yeniden yapılacağı il seçim kurulunca derhâl ilân edilerek, bu ilândan sonra gelen 60. günü takip eden ilk Pazar günü oy verme işlemi gerçekleştirilir.
Yapılmış olan bir seçimin, sadece oy verme ve sonrasına ilişkin bazı işlemler nedeniyle iptal edilmiş ve sonuçlanmamış olması karşısında, seçimin yeniden yapılmasına karar verilmesi durumunda iptal edilen seçime bağlı olarak yapılan veya yerine getirilen tüm işlemlerin yapılacak olan seçimde tekrarlanmasına gerek bulunmamaktadır.
31 Mart 2019 Pazar günü yapılacak olan Mahallî İdareler Genel Seçimlerinin seçim iş ve işlemleri sebebiyle iptal edilmesi üzerine yeniden yapılması gereken seçimlerin; bu seçimin tekrarı ve seçimin devamı niteliğinde bulunduklarının kabulü ile sadece ov verme işlemlerinin tekrarlanması gerekmektedir. Başka bir anlatımla, 31 Mart 2019 tarihinde yapılacak olan seçimler için tespit edilmiş bulunan seçimin başlangıç tarihinden (01 Ocak 2019) itibaren oy verme günü olan 31 Mart 2019 tarihine kadar devam eden seçim süreci içinde, bu seçimler için yerine getirilmiş bulunan seçim iş ve işlemlerinin tümünün tekrarlanmasına gerek bulunmamaktadır.
Bu nedenle de, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun verdiği yetkiye dayanılarak, Yüksek Seçim Kurulunca, yapılacak seçim iş ve işlemleri gözetilerek bir kısım süreler kısaltılabilecektir.
Her ne kadar ihtiyar meclisi/heyeti üyeliğinin boşalması halinde ihtiyar meclisi/heyeti ve muhtar seçiminin ilânından sonraki 60. günü izleyen ilk Pazar günü yapılması gerekmekte ise de, ara seçim tarihi olan 02 Haziran 2019 Pazar gününe az bir zaman kala değişik yerlerde ve tarihlerde seçim yapılması gider arttırıcı (mali külfet) nitelik taşıdığından, seçim tarihi 31 Mart 2019 tarihinden sonraya rastlayan ve henüz ilâm yapılmamış ihtiyar meclisi/heyeti üyeleri seçimlerinin de 02 Haziran 2019 tarihinde yapılması uygun bulunmuştur.
31 Mart 2019 tarihinde seçimi yapılamamış olan beldelerin belediye başkanlığı ve belediye meclisi üyeliği ile muhtarlık ve ihtiyar meclisi/heyeti üyeliği seçimleri ile yeni kurulan köylerde yapılacak olan muhtar ve ihtiyar meclisi üyeliği seçimlerinde uygulanacak seçim takvimindeki işlerin düzenli olarak yürütülmesi bakımından muhtarlık bölgesi askı listelerinin ara seçim yapılacak seçim bölgelerinde aynı tarihlerde askıya çıkarılıp askıdan indirilmesi uygun görülmüştür.
Bu nedenle, seçim iş ve işlemlerinde birliğin sağlanabilmesi için yenileme ve ara seçim tarihi 02 Haziran 2019 Pazar günü olarak belirlenmiş ve ilçe seçim kurullarınca hazırlanacak olan seçim takviminde muhtarlık bölgesi askı listelerinin 22 Nisan 2019 Pazartesi günü askıya çıkarılması ve 1 Mayıs 2019 Çarşamba günü askıdan indirilmesine, ayrıca aşağıda yapılan açıklamalar doğrultusunda işlem yapılmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle;
A) MAHALLE KURULMALARINDA UYGULANACAK YÖNTEM;
5393 sayılı Kanunun 9. maddesi gereği 2019 yılı içerisinde yeni kurulmuş olan mahallelerde, aynı Kanunun 12. maddesi uyarınca 1 Ocak 2020 tarihine kadar bir seçim yapılmayacağına ve 2020 yılı Ocak ayının birinci günü esas alınarak 2019 yılı içinde yeni kurulmuş ve kurulacak olan mahallelerde 2972 sayılı Kanun'un 33. maddesinin üç ve devamı fıkraları uyarınca ilân tarihinden sonra gelen 60. günü izleyen ilk Pazar günü muhtar ve ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinin yapılmasına,
B) HERHANGİ BİR SEBEPLE SEÇİMİ YAPILAMAMIŞ BELEDİYE VE MUHTARLIK SEÇİMLERİ İLE BOŞALACAK VEYA YENİ KURULAN KÖY MUHTARLIĞI İLE İHTİYAR MECLİSİ ÜYELİĞİ SEÇİMLERİ YÖNÜNDEN;
1) Çeşitli nedenlerden dolayı 31 Mart 2019 tarihinde seçimi yapılamamış belediye başkanlığı ve belediye meclisi üyeliği ile muhtar ve ihtiyar meclisi/heyeti üyeliği,
2) İdari değişiklik sebebiyle, 1 Ocak 2019 tarihinden sonra kurulmuş ve 31 Mart 2019 tarihinde seçimi yapılamamış olan veya kuruluşunu 31 Mart 2019 tarihinden sonra tamamlayan köy muhtarlığı ve ihtiyar meclisi üyeliği ile mahalle iken köy statüsüne dönüştürülen yerleşim birimlerinde,
3) 31 Mart 2019 tarihinde yapılacak olan seçimlerden sonra, herhangi bir nedenle boşalacak köy ve mahalle muhtarlıkları ile ihtiyar meclisi/heyeti üyeliği,
4) Seçim günü 3 Nisan 2019 tarihinden sonraya rastlayan ve ilânı yapılmamış ihtiyar meclisi/heyeti üyeleri ve birlikte yapılması gereken muhtarlık,
seçimlerinin 2 Haziran 2019 Pazar günü yapılmasına,
5) Bu seçimlerin başlangıç tarihinin 3 Nisan 2019 Çarşamba günü olduğuna,
6) İlçe seçim kurullarınca, seçimi yapılacak belde, köy ve mahalle adlarının en geç 3 Nisan 2019 tarihine kadar Yüksek Seçim Kuruluna bildirilmesine,
7) 31 Mart 2019 tarihinde yapılacak mahalli idareler seçimlerinde seçimi yapılamayan belediye seçimleri için, yeni bir süreç başlatılarak seçim iş ve işlemlerinin yürütülmesi gerektiğinden, bu seçim türü için ilçe seçim kurullarınca hazırlanacak seçim takviminde;
a) Adaylık için görevinden ayrılması gerekenlerin durumuna,
b) Bu seçime katılabilecek olan siyasi partilerin tespit ve ilân edilmesine,
c) Siyasi partilerin bu seçimler dolayısıyla, hangi usul ve esaslarla aday tespiti yapacaklarının ilgili siyasi partilerden istenerek sonucun ilgili ilçe seçim kuruluna ulaştırılmak üzere o yer il seçim kuruluna bildirilmesine,
ç) Seçime katılabileceği tespit ve ilân olunan siyasi partilerin birleşik oy pusulasındaki yerlerinin (sıralarının) Yüksek Seçim Kurulunca ad ve kur'a çekmek suretiyle belirlenmesine,
d) Bu konuda Yüksek Seçim Kurulunun görev alanına girecek sair konulara (oy pusulası kâğıdı, oy zarfı, ödenek vb.)
yer verilmesine,
8) İlçe seçim kurullarınca, Seçim Bilişim Sisteminden (SEÇSİS) alınacak muhtarlık bölgesi askı listelerinin, 22 Nisan 2019 Pazartesi günü askıya çıkarılmasına ve 1 Mayıs 2019 Çarşamba günü saat 17.00’de askıdan indirilmesine,
9) Yapılacak güncelleme işleminin, Yüksek Seçim Kurulunun 28/12/2018 tarihli, 1134 sayılı Kararı ile kabul edilen Yurt İçi Seçmen Kütüğünün Güncelleştirilmesi Usul ve Esaslarım Gösterir 140/1 sayılı Genelge'nin bu Karara aykırı olmayan hükümleri çerçevesinde yürütülmesine,
10) Yeni kurulan köylerle, mahalle iken köy statüsüne dönüşen yerleşim birimlerinde ve herhangi bir nedenle organları boşalan köy ve mahallelerde veya 31 Mart 2019 tarihinde seçimi yapılamamış beldeler ile köy ve mahallelerde 2 Haziran 2019 Pazar günü yapılacak seçimlerde, SEÇSİS merkezi seçmen kütüğünde güncelleştirilmiş bilgilere göre sandık seçmen listeleri alınarak kullanılmasına,
C) A VE B BÖLÜMLERİNDE TANIMLANAN SEÇİMLER YÖNÜNDEN;
Ara seçim yapacak ilçe seçim kurullarının, askı süresi içinde kendilerine teslim edilen veya edilmeyen adres beyan formları ile ilgili genel seçimlerden farklı olarak;
a) 140/I sayılı Genelge'nin 8. maddesinin (b) fıkrası kapsamında ilçe seçim kurulu başkanlıklarına teslim edilen adres beyan formları ile ilgili işlemlerin nüfus müdürlüklerince yapılıp yapılmadığının “SEÇSİS Seçmen Sorgulama SEC_001” ekranından kontrol edilmesi ve bu kişilerin oy kullanabilir durumda olup olmadıkları (seçmenlik durumları) gözetilerek karar verilmesi. (MERNİS - Adres Kayıt Sistemi aracılığı ile sürekli güncelleştirme yapıldığından “Seçmen Adres Günleme (SEC_003_ASKI)” ekranından ilçe seçim kurullarınca yapılacak bir işlem bulunmamaktadır.)
b) Adres beyan formları ilçe seçim kurulu başkanlıklarına teslim edilmediği halde sürekli güncelleştirme nedeniyle ve ilçe seçim kurulunun bu yönde kararı olmadan seçmen kütüğüne kaydı yapılan kişileri, sandık ataması işleminden önce SEÇSİS’te “Raporlar -Seçmen dökümleri- Ara Seçimler Askı Döneminde Bilgisi Değişen Seçmenlerin Listesi” raporunu alarak tespit etmeleri,
c) Tespit edilen bu kişilerin sandık seçmen listelerinde yer almamaları için sandık ataması işleminden önce SEC_003 ekranı aracılığı ile “itirazen donduruldu” seçeneği ile dondurmaları ve bu işlemi müteakip sandık atamasını gerçekleştirmeleri,
d) Dondurulan seçmenlerin ara seçim sonrası oy kullanabilir hale getirilmesi,
şeklinde güncelleme ve uygulama yapmaları gerekmektedir.
Ç) 31 MART 2019 TARİHİNDE YAPILACAK OLAN MAHALLİ İDARELER SEÇİMLERİNDE, SEÇİMİN, SEÇİM İŞ VE İŞLEMLERİ NEDENİYLE İPTALİNE KARAR VERİLMESİ HALİNDE;
I- Belediye ve il genel meclisi üyeliği seçimlerinde;
1) Seçime katılabilecek siyasi partilerin yeniden tespit ve ilân edilmesine gerek bulunmadığına,
2) 31 Mart 2019 tarihinde yapılacak seçime katılmış olan siyasi partilerin bu seçime de katılabileceklerine ve bu seçimler için oy verme gününün 2 Haziran 2019 Pazar günü olduğuna,
3) Siyasi partilerin yeniden aday tespiti yapamayacaklarına, ancak; ölüm, istifa gibi nedenlerle meydana gelecek boşalmaların ilgili seçim kurallarının belirleyeceği tarihe kadar doldurulabileceğine,
4) 31 Mart 2019 Pazar günü yapılacak seçime bağımsız aday olarak katılacak olanların bu seçime de katılabileceklerine, yemden bağımsız adaylık başvurusunun kabul edilemeyeceğine,
5) Birleşik oy pusulalarının basımında 31 Mart 2019 tarihinde yapılacak seçim için uygulanan esasların aynen uygulanması gerektiğine,
II- Muhtarlık ve ihtiyar meclisi/heyeti üyeliği seçimlerinde;
31 Mart 2019 tarihinde yapılacak mahallî idareler seçimlerinde, seçimleri yapılmakla birlikte, seçim iş ve işlemleri sebebiyle iptaline karar verilen muhtar ve ihtiyar meclisi/heyeti üyeliği seçimlerinde, sadece oy verme işlemlerinin tekrar edilmesine ve muhtarlık seçimlerinde adaylık usulü bulunmadığından, bu seçimler için iptal edilmiş seçimde aday olmuş kişilerden başka kişilerin de muhtar adayı olabileceklerine,
III- Ortak hükümler;
1) 31 Mart 2019 tarihinde yapılacak seçimler için güncelleştirilmiş ve kesinleşmiş olan sandık seçmen listelerinin yeni bir güncelleştirme yapılmaksızın bu seçimlerde de kullanılması gerektiğine,
2) Bu seçimlerle ilgili seçim takviminin, seçimi yönetecek olan ilçe seçim kurallarınca hazırlanarak uygulanmasına,
3) Bir seçim çevresinde seçimin iptal edilmesi halinde keyfiyetin Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığına da derhâl bildirilmesi gerektiğine,
D) GENEL OLARAK UYGULANACAK ORTAK HÜKÜMLER YÖNÜNDEN;
1- Yapılacak seçim türlerinin SEÇSİS’ten tanımlanmasına,
2- Yapılacak olan bu ara seçimlerde kullanılacak sandık seçmen listelerinin, her bir sandık için dörtyüz (400) seçmeni kapsayacak şekilde düzenlenmesine,
3) a) Bu ara seçimlerin gerektirdiği çalışmalar diğer seçimlere oranla sınırlı bulunduğundan, ödeneğin harcanmasında tasarruf ilkelerinin göz önünde bulundurulmasına ve yapılacak ara seçimde;
İlçe Seçim Kurulu Başkanlarına;
> 1-3 sandık bölgesi itibariyle en fazla 4 gündelik,
> 4-7 sandık bölgesi itibariyle en fazla 6 gündelik,
> 8-11 sandık bölgesi itibariyle en fazla 9 gündelik,
> 12-15 sandık bölgesi itibariyle en fazla 12 gündelik,
> 16 - 20 sandık bölgesi itibariyle en fazla 15 gündelik,
> 21-30 sandık bölgesi itibariyle en fazla 20 gündelik,
> 30 sandık bölgesinden fazla olanlar için en fazla 25 gündelik,
tahakkuk ettirilmesine,
İlçe seçim kurulu üyelerine kanunlarda belirtilen görevleri yapmak üzere çalıştıkları süreler esas alınmak suretiyle en fazla 2'şer gündelik ödeneceğine,
İl seçim kurulu başkan ve üyelerine;
İl seçim kurulu başkan ve üyelerine, kanunlarda belirtilen görevleri yapmak üzere çalıştıkları süreler esas alınmak suretiyle ödemede bulunulabileceğine,
Sandık kurulu başkan ve üyelerine;
Ara seçimlerde sandık kurulu başkanlarına kurs dâhil 3'er, kurs verilmez ise 2’şer gündelik ödeneceğine, sandık kurulu üyelerine ise; ilçe seçim kurulu başkanlığınca kurs verilmesi halinde memur üyeye 2’şer, kurs verilmez ise 1’er, partili üyeye Ter gündelik ödeneceğine ve sandık kurullarından gelen bordrolar ile sayım - döküm cetveli, tutanak defteri ve diğer tutanaklardaki isim ve imzalar kontrol edilip birliktelik sağlandıktan sonra, fiilen görev yapan sandık kurulu başkan ve üyeleri için tahakkuk ettirilmesi gerektiğine ve tahakkuk işlemlerinin geciktirilmeden yapılmasına,
b) Yapılacak olan ara seçimlerin iş yoğunluğu göz önünde bulundurularak gerektiğinde bina sorumlusu görevlendirilebileceğine,
c) Ara seçim yapılacak yerlerde İlçe seçim kurulu başkanının takdirine göre büro personeline sadece seçim takvimi içinde yer alan resmi tatil günlerini kapsayacak şekilde yürütülecek iş ve işlemler nedeniyle yapacakları çalışmalar için gündelik ödeneceğine,
ç) Örnek: 104 sayılı Harcama Çizelgesi'nin en geç 10 gün içinde SEÇSİS'ten gönderilmesi gerektiğine,
d) Yapılacak köy muhtarlığı ve ihtiyar meclisi üyeliği ile mahalle muhtarlığı ve ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde kullanılacak oy pusulalarının şekli ile geçerli/geçersizliğine ilişkin usul ve esasların belirlenmesinde, Yüksek Seçim Kurulunun 26/12/2018 günlü, 2018/1129 sayılı Kararıyla kabul edilen 138 sayılı Genelge'nin 47 ve 48. maddeleri ile Yüksek Seçim Kurulunun 26/12/2018 günlü, 2018/1130 sayılı kararının göz önünde bulundurulmasına,
e) Sadece muhtarlık veya sadece ihtiyar meclisi/heyeti üyeliği seçimi yapılması durumunda, 2972 sayılı Kanun’un 32. maddesinin üçüncü fıkrasında öngörülen birleşik oy pusulasının uygulanma imkânı bulunmadığına,
4) Karar Örneğinin;
a) Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünce Kurulumuzun www.ysk.gov.tr internet adresinde yayınlanmasına,
b) Seçim Hizmetleri Genel Müdürlüğünce İl ve ilçe seçim kurulu başkanlıklarına Kurum içi elektronik posta ile iletilmesine,
c) Siyasi partilerin genel başkanlıklarına,
gönderilmesine,
5) Karar örneğinin Resmi Gazete'de yayımlanmasına,
27/03/2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)
Full & Egal Universal Law Academy