(2709 S. K. m. 76) (2839 S. K. m. 18) 
Karar No: 509 
Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığınca Kurulumuza gönderilen 24.08.2002 günlü yazı ile; 31.07.2002 gün ve 745 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı ile Milletvekili Genel Seçimlerinin 03.11.2002 tarihinde yapılmasına karar verildiği, 2839 sayılı Yasanın 18. maddesi uyarınca, kamu görevlilerinin seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi durumunda ilan tarihinden başlayarak 7 gün içinde görevlerinden ayrılma isteminde bulunmadıkça aday olamayacakları hükme bağlandığından, bu konunun 03.08.2002 gün ve 414 sayılı kararımızla kamuoyuna duyurulduğu, ancak yasanın 18. maddesi kapsamında bulunan bazı kişilerin en son ayrılma tarihi olarak tespit edilen 08.08.2002 gününden sonra emeklilik veya istifa suretiyle ayrılmaları halinde aday olup olamayacakları konusunda tereddüt hasıl olduğundan bu konunun karara bağlanması istenilmiş olmakla;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ
T.C. Anayasasının 76. maddesinde; Hakimler ve Savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu Üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile, yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı Kuvvetler mensuplarının görevlerinden çekilmedikçe aday olamayacakları ve milletvekili seçilemeyecekleri belirtilmiştir.
2839 sayılı Milletvekili Genel Seçimi Kanunu’nun 4125 sayılı kanunla değişik 18. maddesinde de, Anayasanın yukarıda açıklanan 76. maddesinde belirtilen kamu görevlileri yanında, ayrıca belediye başkanları, Radyo Televizyon Üst Kurulu üyeleri, aday olmak isteyen siyasi partilerin İl ve İlçe Yönetim Kurulu Başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri ve il genel meclisi üyelerinin; genel ve ara seçimlerin başlangıcından bir ay önce, seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde, yenileme kararının ilanından başlayarak 7 gün içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmadıkça adaylıklarını koyamayacakları ve aday gösterilemeyecekleri hükme bağlanmıştır.
2839 sayılı Yasanın 18. maddesi kapsamına giren kamu görevlilerinin, istifa dilekçelerini erken seçim kararının ilan edildiği günden başlayarak 7 gün içinde vermeleri gerektiği konusunda tereddüt yoktur.
Bu konuda Yüksek Seçim Kurulunun 03.08.2002 gün ve 414 sayılı kararı ile, kanunen istifaları veya görevlerinden ayrılmaları gerekenlerin en geç 08 Ağustos 2002 Perşembe günü saat 17.00’ye kadar ayrılma isteğinde bulunmaları gerektiğine karar verilmiş bulunmaktadır.
Bu tarihte istifa dilekçelerini vermeyip, daha sonra aday listelerinin Yüksek Seçim Kuruluna verileceği tarihe kadar emeklilik veya istifa suretiyle ayrılanların durumunda tereddütler oluştuğu görülmektedir.
2839 sayılı Yasanın 18. maddesinde Milletvekili Seçimlerinde aday adayı olabilmek için belirli bir tarihte “görevden ayrılma isteğinde bulunma” koşulu getirilmiş, bu koşulun istifa şeklinde ayrılma ile sınırlı olduğu, emeklilik suretiyle daha sonra vaki olacak ayrılmalarda bu tarihin aranamayacağı yolunda bir hükme yer verilmemiştir. Başka bir anlatımla, istifa veya emeklilik suretiyle ayrılma arasında fark aranmadan, “görevden ayrılma” biçiminde kapsayıcı bir ifade kullanılmıştır.
Yasa hükmü ile, kamu görevlilerinin işgal ettikleri makamın nüfuzunu ve yetkisini kullanarak seçimlerin dürüstlüğüne ve tarafsızlığına gölge düşürecek işlem ve davranışlarının engellenmesi amaçlandığından, emeklilik veya istifa edenler arasında fark yaratılarak, yasada belirlenen tarihte bir grubun istifa yoluyla ayrılması zorunlu görülürken, emeklilik suretiyle ayrılanların ayrılma tarihinin daha ileri bir döneme bırakılması eşitlik ilkesine ve yasanın amacına aykırıdır.
Sonuç olarak; 2839 sayılı Yasanın 18. maddesi kapsamına giren kamu görevlilerinin, 03.11.2002 tarihinde yapılacak Milletvekili Genel Seçimlerinde aday olabilmeleri için, istifa veya emeklilik yoluyla ayrılanlar arasında ayrım yapılmaksızın en geç 08 Ağustos 2002 tarihinde saat 17.00’ye kadar istifa veya emeklilik dilekçelerini vermiş olmaları gerektiğine karar verilmelidir.
Sonuç: 1 - 03 Kasım 2002 Pazar günü yapılacak Milletvekili Genel Seçimlerinde aday olacak kamu görevlilerinden emeklilik veya istifa suretiyle ayrılanların emeklilik istemini belirten dilekçelerini en geç 08 Ağustos 2002 tarihinde saat 17.00’ye kadar vermeleri gerektiğine,
2 - Bu tarihten sonra emeklilik veya istifa isteminde bulunanların 03.11.2002 tarihinde yapılacak seçimde aday olamayacaklarına,
3 - Kararın bir örneğinin tüm İl Seçim Kurulu Başkanlıklarına, seçime katılacak siyasi partilere gönderilmesine ve Resmi Gazetede yayımlanmasına,
26.08.2002 gününde oy çokluğu ile karar verildi.
KARŞI DÜŞÜNCE
Türkiye Büyük Millet Meclisi 31.07.2002 gün ve 745 sayılı kararı ile Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimlerinin yenilenmesine ve seçimin 03 Kasım 2002 Pazar günü yapılmasına karar vermiştir.
2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 18 nci maddesi ile kamu görevlileri siyasi parti yöneticileri ve Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararının ilanından başlayarak yedi (7) gün içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmadıkça adaylıklarını koyamayacakları ve aday gösterilemeyeceklerini hükme bağlamıştır.
Yüksek Seçim Kurulu da 03.08.2002 gün ve 414 sayılı kararı ile bu konumda olanların en geç 08.08.2002 Perşembe günü saat: 17:00’ye kadar ayrılma isteğinde bulunmaları gerektiğine karar vermiştir.
Bu tarihte (08.08.2002) istifa dilekçesini vermeyip, siyasi partiler tarafından milletvekili aday listelerinin Yüksek Seçim Kuruluna verileceği 11 Eylül 2002 Çarşamba günü saat: 17:00’ye kadar emekliye ayrılan ve emeklilik işlemlerini tamamlayan adayların, adaylıklarını koyabilecekleri ve aday gösterilebilecekleri konusundaki görüşümüzü destekleyen seçimlerle ilgili mevzuat incelendiğinde şu durumlar müşahede edilmektedir.
Kamu görevlilerinin istifa zorunluluğunun gerekçesi, daha fazla seçmenlerin oylarına etkili olabilecekleri bu itibarla bunların 2839 sayılı Kanunun 18 nci maddesinin kapsamı dışında bırakılmaları adaylar arasındaki eşitliği bozabileceği ve seçimin güvenliğine etki yapacağı, başka bir ifade ile adayların sahip oldukları yetkileri kişisel çıkarları yönünde kullanarak görevlerini olumsuz yönde etkilememeleri olduğu yolundaki bir düşüncenin kapsamını genişletip emeklilik suretiyle daha sonra vaki olacak ayrılmalarda da bu tarihin aranacağı yolundaki bir düşünceye kanunun açık hükümleri karşısında yer verilmemek lazım gelmektedir.
Asıl olan adaylığın memurluktan çekilme şartına bağlanamayacağı ilkesidir. 2839 sayılı Kanunun 18 nci maddesinde yer alan hüküm istisnai bir hükümdür. İstisnai hükümlerin emekliliği de kapsar şekilde genişletilerek yorumlanamayacağı hukuk kurallarındandır. Nitekim mahalli seçimlerde adayla seçmen arasındaki ilişkinin daha yakın olması kamu görevi yönünden daha bir sakıncalı durum yaratır. Buna rağmen yasa koyucu böyle bir sakıncanın doğabileceğini 2972 sayılı Kanunun 17 nci maddesi ile kabul etmemiştir.
Kanunlarımız mahalli seçimlere nazaran daha geniş bir çevreyi kapsayan, etkinlikleri bütün Türkiye’ye veya ülkenin birkaç iline şamil olan, etkileri emirleri altındaki memurlardan çok daha fazla bulunan Milletvekili, Bakanlar ve Başbakanın istifa zorunluluğunda bulunmadıklarını, böylece milletvekili genel seçimlerinde bu sakıncanın doğmayacağını kabul etmiştir.
Yine aynı şekilde adaletin tecellisine yardım eden avukatların bir kamu hizmeti gördükleri kabul edilmekle birlikte bu kişiler kamu görevlisi sayılmamaktadırlar.
Şu hale göre istisnai hükümlerin dar şekilde yorumlanması gerektiğine dair hukukun ana kuralından hareketle Anayasamızın 76 ncı maddesinin 3 üncü fıkrası hükmü de göz önünde bulundurularak emeklilik suretiyle görevden ayrılanların, ayrılma tarihini istifa ederek ayrılanlardan farklı şekilde değerlendirmeye tabi tutup 11.09.2002 olarak kabul etmek gerekmektedir.
Bunun yanında 3403 sayılı Yasanın 2 nci maddesi aday olup da, seçimi kazanamayan devlet memurları ve diğer kamu görevlilerinin seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içinden başvurmaları halinde eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebileceklerini hükme bağlamış, böylece bu kişilerin siyasi eğilimlerinin belli olmasına rağmen görev yönünden bunda bir sakınca görmemiştir. Ayrıca hakimlik mesleğinin özelliği itibariyle bu meslekten olan kişilerin daima titiz bir tarafsızlık içinde bulunmaları ve böyle kalmaları istenmiş olmasına rağmen Yüksek Yargı Mensupları da bütün sakıncaları bünyesinde taşımasına rağmen bu imkandan yararlandırılmıştır. Hal böyle olunca emekli olup ta seçimi kazanamayan kamu görevlisinin tekrar göreve atanma şansı bulunmadığından eşitlik ilkesi bunların aleyhine tecelli etmiş olmasına rağmen, adaylar arasındaki eşitliği daha sonra emekli olacaklar lehine bozabileceği ve seçimin güvenliğine etki yapacağı yolundaki bir düşünceye Kanun ve Anayasamızın açık hükümleri karşısında yer verilmemek lazım gelmektedir.
Neticeten adaylığın memurluktan çekilme şartına bağlanamayacağı prensibi, istisnai hükümlerin dar şekilde yorumlanması gerektiği yönündeki hukukun ana kuralı, bir hükmün sözünden çıkan anlam onun özüne aykırı sonuçlar doğuruyorsa o zaman sözüne bakılmayıp amacına göre yorumlanması gerektiği yolundaki ilkesi karşısında 03 Kasım 2002 Pazar günü yapılacak XXII. Dönem Milletvekili Genel seçimlerinde aday olarak kamu görevlilerinden emeklilik suretiyle ayrılanların 11 Eylül 2002 Çarşamba günü saat: 17:00’ye kadar ayrılma taleplerini havi dilekçelerini verebilecekleri düşüncesiyle, sayın çoğunluğun aday olarak kamu görevlilerinden emeklilik veya istifa suretiyle ayrılanların dilekçelerini en geç 08 Ağustos 2002 tarihinde saat: 17:00’ye kadar vermeleri gerektiği yolundaki görüşünü benimsemiyoruz. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy