Yüksek İdare Mahkemesi Numara 95/1982 Dava No 28/1982 Karar Tarihi 31.12.1982
Numara: 95/1982
Dava No: 28/1982
Taraflar: Kubilay Said Cemaylar ile Ekonomi ve Maliye Bak.
Konu: Arabaya El koyma kararnın iptali istemi – Binek arabası ithali -
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 31.12.1982

-D.28/82 YİM 95/82

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan.

Yüksek Mahkeme Huzurunda.

Mahkeme Heyeti: Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi, Aziz Altay.

Anayasanın 118. Maddesi hakkında.

Müstedi: 1-. Kubilay Said Cemaylar, İngiltere.
2. Kadri Balıkçı, Anjanet Restaurant, Mağusa.

ile -

Müstedaaleyh: 1. KTFD Ekonomi ve Maliye Bakanlığı Lefkoşa.
2. KTFD Bakanlar Kurulu vasıtasıyle KTFD.

A r a s ı n d a.

Müstedi namına: Gülsün- Özveri.
Müstedaaleyh namına: Mustafa Arıkan.



Yasa Maddesi: Fasıl 315 Gümrük İdare Yasasının 187. maddesi.

İstemin Özeti: Gümrük ve Rusumat Dairesinin göndermiş olduğu ihbar ile Bakanlar Kurulunun söz konusu kararının Müstedilere uygulanmamasına ve ara-ba ile ilgili yapılan işlemlerin hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilmesi istemi.

OLAY: Londra'da ikamet eden Müstedi, Kıbrıs'a gelirken geçici ithal izni ile araba getirdi. Arızalanan arabayı tamir için Müstedi 2-'ye bıraktı ve kendisi İngiltereye gitti. Orada hapse mahkûm olduğu için geri gelemediğinden 2. Müstedi arabayı muhafazaya aldı. Gümrük Müdürlüğü geçici ithal süresi dolduğundan arabanın yurt dışına çıkarılmasını aksi halde el konularak satılacağını bildir-di. Arabaya Bakanlar Kurulu kararı ile el konuldu. Başvuru bu karardan yapıldı.

SONUÇ: Müstedaaleyh ön itirazda bulunarak 75 günlük sürenin geçtiğini iddia etti. Arabanın kendilerine iadesini talep eden Müstediler, yasada Müdürün işlem yapması için gereke-n 3 aylık sürenin geçmesini beklemeleri gerekirdi. Bu süre dolmadan Müstedilerin başvuru dosyalaması beklenemezdi.
Neticede araba ile ilgili alınan Bakanlar Kurulu kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verilir.
-


HÜKÜM

Salih S. Dayıoğlu: Bu başvuruda Mahkemenin hükmünü Sayın Yargıç Aziz Altay verecektir.
Aziz Altay: Müstediler kardeş olup 1. müstedi İngiltere'de 2. müstedi ise Kıbrıs'ta ikamet etmektedir. 17.8.1981 tarihinde adaya gelen 1. müstedi beraberinde g-etirdiği Audi Salon (lOOGL) marka ve BWG 776T plâkalı araba için 17.9.1981 tarihine kadar geçici ithal izni aldı. 1. müstedi kısa bir süre sonra arızalanan konu arabayı tamir edilmek üzere Mağusa'da Debreli garajına götürdü, ancak değişmesi gereken bazı pa-rçalar bulunamadığı için arabayı garajda bıraktı ve 2. müstediye ilgilenmesini söyleyerek 15.10.1981'de İngiltere'ye döndü. 1. müstedi Ekim ayı sonunda İngiltere'de bir suçtan hapse mahkûm olduğu için arabanın tamiri ile ilgilenemedi. 2. müstedi ise maddi -imkânsızlık nedeni ile arabanın tamirini yapamadığı için onu l. müstedinin Boğaztepe'deki evinin garajına götürüp kapattı. Arabanın tekrar ada dışına çıkmadığını saptayan Mağusa Gümrük memurları Mart 1982'de arabayı alıp Mağusa Gümrüğüne, götürdüler. 17.5.-1982 tarihinde Mağusa Gümrük ve Rüsumat dairesi Müdürü Fasıl 315 Gümrük İdare Yasası Madde 187 altında 2. müstediye yazılı bir ihbar göndererek konu arabaya el konulduğunu, ihbar tarihinden itibaren 15 gün zarfında arabanın gümrüklenmesi veya ihraç edilmes-i gerektiğini, aksi takdirde arabaya el konularak Devlete gelir olarak intikal edileceğini bildirdi. Müdür, ayrıca söz konusu ihbarın altına bir şerh düşerek aracın iadesinin mahkeme kararı ile mümkün olacağı için Mahkemeye başvurulması gerektiğini de duyu-rdu. İhbarın alınmasından sonra 25.5.1982 tarihinde 1. müstedi nam ve hesabına müstedilerin enişteleri Altay İstillozlu Mağusa Gümrük ve Rüsumat Dairesi Müdürlüğüne bir yazı vererek 1. müstedinin İngiltere'den Kıbrıs'a gelemeyeceği nedeni ile 2. müstedi il-e kendisinin konu araba ile ilgilenip gerekli işlemleri yapacaklarını, bu konudaki vekâletnamenin en geç 2 aya kadar geleceğini bildirdi ve İngiltere'ye gönderilecek olan konu arabaya gerekli tamiratın yapılabilmesi için kendilerine izin verilmesini istedi-.

3.9.1982 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanan 25.8.1982 tarih ve Ç-(K-1)454-82 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile konu arabaya Devletçe el konularak satılacağı ve/veya başkalarına devredileceği ve/veya Resmi Hizmet aracı olarak kullanılacağı ve/veya yede-k parça olarak satılacağı duyuruldu. Bunun üzerine müstediler işbu başvuruyu dosyalayarak Mağusa Gümrük ve Rüsümat Dairesinin göndermiş olduğu 17.5.82 tarihli ihbar ile Bakanlar Kurulunun söz konusu kararının müstedilere uygulanmamasına ve konu araba ile i-lgili olarak yapılan işlemlerin hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve/veya herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesini istediler.
Müstedaaleyhler dosyaladıkları itiraznamede başvurunun 75 gün zarfında dosyalanmadığını ileri sürerek reddedilmesini isted-iler. Müstedaaleyhler her halûkarda yapılan işlemlerin yasal dayanağı bulun
olduğunu da iddia ettiler ve başvurunun mesnetsiz ve yersiz olduğunu belirterek reddini talep ettiler.

Başvurunun duruşmasına başlamazdan önce müstedaaleyhler başvurunun 75 gün za-rfında dosyalanmadığına ilişkin ön itirazlarını yinelediler ancak Mahkeme, kararını başvurunun sonunda vermeyi uygun görerek başvurunun esasını dinleme yoluna gitti.

Başvuru konusu arabaya ilişkin işlemler Fasıl 315 Gümrük İdare Yasasının 187. maddesi alt-ında yapılmıştır. Bu madde aynen şöyledir:
"187. When any vessel, means of conveyance or goods have been seized, the seizing officer or a collector shall give notice in writting of such seizure and the cause thereof to the master, owner or agent the vessel-, means of conbeyance or goods, unless such master or owner be present at the seizure, either by delivering such notice to him personally or by letter addressed to him and transmitted by post to, or delivered at, his last known conveyance or goods seized s-hall be deemd to be condemned and may be sold by the Comptroller unless the person from whom they shall have been seized or the owner shall, within fifteen days from the date of seizure, give notice in writing to the collector at the nearest place to that -where the goods were seized that he claims them; but if any goods so seized shall be of a perishable nature or shall be live animals, they may forwith be sold by the collector."

Bu maddeye göre bir aracın Gümrük İdaresince zaptedilmesi üzerine aracın sa-hibine veya vekiline aracın zaptedilişi hakkında yazılı ihtarda bulunabilir ve aracın kendisinden alınan şahıs veya sahibi tarafından zaptedilme tarihinden itibaren 15 gün içinde bir talepte bulunulmadığı takdirde aracın müsaderesine karar verilerek (conde-mn) Müdür tarafından satılabilir.

Bu başvuruda 1. müstedinin aracının zaptedildiği, 17.5.1982 tarihli yazı ile bildirilmiştir. 25.5.1982 tarihinde müstedilerin enişteleri Altay Istillozlu Müdüre gönderdiği yazıda konu araç hakkında talepte bulunmuştur. Mü-stedaaleyhler İstıllozlu'nun 1. müstedinin yetkili vekili olduğuna dair vekaletname ibraz etmediğinden onun namına talepte bulunmağa hakkı olmadığını iddia etmişlerse de yazının ilgili memur tarafından kabul edilip dosyasına konulduğu ve işleme konulmayaca-ğına dair kendisine yazılı herhangi bir ikazda bulunulmadığı cihetle İstillozlu'nun l. müstedi namına yapmış olduğu talebin, bu başvuru maksatları bakımından, geçerli bir talep olduğunun kabul edilmesi gerekir.
l. müstedi konu araç hakkında talepte bulundu-ğuna göre Gümrük
İdare Yasasının 189. maddesi altında işlem yapılması gerekirdi. Bu madde aynen şöyledir:

"189. (1) Whenever any vessel, means of conveyance or goods have been seized by any officer and claim to such vessel, means of conveaynce or goods ha-s been served on the collector by the person from whom such vessel, means of conveyance or goods have been seized or by the owner, the collector may retain possession of the vessel, means of conveyance or goods seized any may-

(a)without taking any proce-edings for their condemnation, by notice under his hand require such claimant to institute a suit against him for the recovery of
the vessel, means of conveyance or goods seized, in which case if such claimant shall not, within two months after the date- of such notice, enter such suit, the vessel, means of conveyance or goods seized shall be deemd to be condemned without any further proceedings; or

(b)himself cause a suit be instituted in any Court for the forfeiture of the vessel, means of conveyance -or goods seized:

Provided that where goods seized shall bıa perishable goods or live animals which have been sold by the collec-tor action shall, under paragraph (a) of subsection (1) be limited to the recovery of the value realised at such sale thereof, ond any judgment, under paragraph (b) of subsection (1) the value realized at the sale of any such seized perishable goods or liv-e animals.
(2) If, within three months after recovering the claim, the collector has neither required the calimant to institute a suit as mentioned in paragraph (a) of subsection (1), nor himself caused a suit to be instuted as mentioned in paragraph (b) o-f subsection (1), the vessel, means of conveyance or goods seized shall be handed over to the claimant."
Görülebileceği gibi Yas-anın 189. maddesine göre bir aracın zaptedilmesini müteakip aracın kendisinden alınan şahıs veya sahibi tarafından Müdür nezdinde bir talepte bulunulması halinde Müdür iki şıktan birini takip edebilir:
Aracın müsadere edilmesine karar almayarak, talepte bu-lunan şahsa bir ihbar gönderip aracın elde edilmesini sağlamak üzere kendisini dava etmesini isteyebilir ve ihbar tarihinden itibaren 2 ay içinde dava açılmadığı takdirde başka işleme gerek duyulmadan zaptedilen araç müsadere edilmiş sayılır; veya

b) Müdü-rün kendisi, zaptedilen araca el koyması için (for feiture) herhangi bir mahkemede dava açabilir.
Eğer talebin alınmasından 3 ay içinde Müdür talebi yapan şahıstan dava açmasını istemez ve kendisi de dava açmazsa zaptedilen araç, talebi yapana, iade edilir-.


Müdür bu meselede 189. maddede öngörülen işlemlerin herhangi birini, maddede belirlenen süreler içinde ve orada yer alan hükümlere uygun şekilde yapmış değildir. Müstedaaleyhler, Müdür tarafından gönderilen 17.5.1982 tarihli yazının altına bir not düş-ürülerek aracın iadesi mahkeme kararı ile mümkün olacağı için mahkemeye başvurması gerektiği hususunun müstediye bildirildiğini ve bu suretle yasa gereğinin yerine getirildiğini iddia ettiler. Ne var ki Mahkemeye Emare III olarak sunulan 17.5.1982 tarihli -yazının başında "Fasıl 315 Gümrük İdare Yasası madde 187 altında ihbar" başlığı bulunmaktadır ve sadece 187. maddede öngörülen amaca yönelik bir ihbar olup başka bir amaca hizmet edemez. kaldı ki konu ihbarda yer alan şerh mevsimsiz ve yanıltıcı olduğu kad-ar bu şerhin Yasanın 189. maddesinin (a) fıkrası hükümlerine uygun olduğu da söylenemez.

Yukarıda belirtilenlerden anlaşılacağı gibi 25.5.1982 tarihli yazı ile konu araç hakkında talepte bulunulduğuna göre 189. madde uyarınca talebin yapıldığı tarihten 3 -ay içinde talebi yapanın Müdür aleyhine dava açılmasını isteyen bir ihbar gönderilmesi veya Müdür tarafından dava açılması gerektiği halde bu işlemlerin hiçbirisi yapılmamıştır. Bu durumda 17.5.1982 tarihli yazı ile konu aracın zaptedilme işleminin hükümsü-z ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına kuşku yoktur.

Yukarıda belirtildiği gibi, 189. madde hükümlerine uyulmadığına göre, bu meselede Bakanlar Kurulunun almış olduğu kararın geçerli olduğunu söylemeğe olanak yoktur.

Şimdi de ön iti-razı incelemek gerekir. Gümrük ve Rüsumat Dairesi Müdürü 2. müstediye 17.5.1982 tarihli bir yazı gönderdi ve 15 gün içinde talepte bulunmadığı takdirde arabanın müsadere edileceğini bildirdi. l. müstedi 25.5.1982 tarihinde konu araba için talepte bulundu. -Mûstedaaleyhe göre müstedilerin 17.5.1982 veya her halûkârda 25.5.1982 tarihinden itibaren 75 gün içinde başvuruda bulunmaları gerekirdi. Müstediler ise bu başvuryu 75 gün geçtikten çok sonra 25.20.1982 tarihinde dosyaladıklarına göre başvuru ileri gidemez-.

Yukarıda değinildiği gibi müstediler 25.10.1982 tarihinde talepte bulunduklarından Müdürün 189. madde uyarınca işlem yapması için Yasada kendisine 3 aylık bir süre ts.nındığı dikkate alındığında, müstedilerin herhangi bir yasal işleme girişmezden önce, -3 aylık sürenin dolmasını beklemeleri gerekirdi. 3 aylık süre dolmadan ve Müdürün ne gibi bir tutum takınacağı bilinmeden müstedilerin başvuruda bulunmaları düşünülemezdi.
Müdürün 189. madde altında işlem yapmayacağı, 25.8.1982 tarihinde sona eren 3 aylık -süre sonunda anlaşılması üzerine müstedilerin 75 gün zarfında başvuruda bulunma hakları doğduğu kanısındayız. Konu başvuru 25.10.1982 tarihinde dosyalandığına göre 75 günlük süre dolmuş değildir. Bu nedenle ön itirazın reddedilmesi gerekir.


Sonuç olarak- 1. müstedaaleyh tarafından Fasıl 315 Gümrük İdare Yasası madde 187 tahtında verilen 17.5.1982 tarihli ihbar ve 3.9.1982 tarihinde resmi Gazetede ilân edilen 25.8.1982 tarihli ve Ç-(K-1) 454-82 sayılı Bakanlar Kurulu kararı altında yapılan işlemlerin hüküm-süz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacaklarına karar verilir.


(Salih S. Dayıoğlu) (N. Ergin Salâhi) (Aziz Altay)
Yargıç Yargıç Yargıç

31 Aralık 1982






Full & Egal Universal Law Academy