Yüksek İdare Mahkemesi Numara 90/1983 Dava No 30/1983 Karar Tarihi 22.12.1983
Numara: 90/1983
Dava No: 30/1983
Taraflar: Mustafa Alper ile İskan ve Reh. Bakanlığı
Konu: Tahsis iptali
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 22.12.1983

-D.30/83 YİM 90/83

Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Oturum Yapan

Yüksek Mahkeme Huzurunda.

Mahkeme Heyeti:Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, N. Ergin Salâhi, Aziz
Altay.
Anayasanın 118. Maddesi hakkında.

Müstedi: Mustafa Alper n/d M-ustafa Alper Rifat, Yeni İskele.

- ile -

Müstedaaleyh: KTFD İskân ve Rehabilitasyon Bakanlığı ve/veya İskân Bakanlığı ve/veya İskân Dairesi Müdürlüğü vasıtasıyle, KTFD, Lefkoşa.

Arasında.

Müstedi namına: A.M. Berberoğlu.
Başsavcı namına: Mustafa Arıkan-.



Yasa Maddesi: 41/77 sayılı Yasanın 38(2) maddesi.

İstemin Özeti: Müstedi adına tahsis edilen deponun, tahsis amacına uygun olarak kullanılmadığı gerekçesine atfen Müstedaaleyh tarafından iptali kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir s-onuç doğurmayacağına karar verilmesi istemi.

OLAY: 1974 Güney göçmeni olan Müstediye depo tahsisi yapıldı. Bilahare tahsis amacına uygun olarak kullanılmadığı gerekçesine atfen tahsisi iptal edildi. Inceleme Dağıtım Komisyonu depoyu Necmi Kaplan'a tahsis -etti. Necmi Kaplan bu tahsise dayanarak o güne kadar Müstedinin tasarrufunda bulunan deponun kapısını kırarak içeri girdi. Bunun üzerine Müstedi işbu başvuruyu dosyaladı. Müstedaaleyh dosyaladığı itirazda Müstedinin 75 günlük hak düşürücü süreyi geçirdiğin-i ve meşru menfaati olmadığını ön itiraz olarak ileri sürerek başvurunun iptalini istedi.

SONUÇ: Başvuru tahsisin iptaline değil de Necmi Kaplan'ın dükkâna girmesini sağlayan karar aleyhine yapılmıştır ve süresi içerisindedir. Eşdeğer açısından hak sahibi- olan Müstedinin, ilk nazarda depoda önceliği olduğu görülür. Bu durumda meşru menfaati olmadığı söylenemez.
Müstedaaleyhin ileri sürdüğü ön itirazlar reddolunur.



KARAR

Şakir Sıdkı İlkay, Başkan: Bu meselede ilk kararı Sayın Yargıç Aziz
Altay okuyaca-ktır.

Aziz Altay : Müstedi 1974 Güney Göçmeni olup Yeni İskele'de iskân ettirerek İnceleme ve Dağıtım Komisyonunun 329/77 sayı ve 14.6.77 tarihli kararı ile kendisine Şafak Sokakta 21A numaralı bir bina depo olarak kira mukabilinde tahsis edildi. Müstedaa-leyh söz konusu depoyu tahsis amacına uygun olarak kullanmadığı ve yapılan ihbara rağmen yine çalıştırmadığı gerekçesi ile müstedinin adındaki tahsisi İnceleme ve Dağıtım Komisyonunun 27.7.1979 tarihli önerisi ve ilgili bakanın onayı ile iptal etti. Bu kar-ar 11.10.1979 tarihli bir yazı ile müstediye bildirildi. Müstedi 22.11.1979 tarihinde müstedaaleyhe bir yazı gönderdi ve depo olarak kendisine tahsis edilen binanın işyeri olarak nitelendirilerek iptali yoluna gidilmesine itiraz etti ve güneyde bırakmış ol-duğu malvarlığına karşılık olarak deponun kendisine yeniden tahsis edilmesini istedi. Müstedi bu yazısına eşdeğer için yapmış olduğu müracaatı gösterir İTEM ,13'ü de ekledi. Müstedaaleyh bu itiraz üzerine müstediyi daireye davet ederek deponun kendisine t-ahsis edildiğini gösteren tahsis belgesi ile güneydeki malvarlığını gösteren belgeleri ibraz etmesini istedi. Müstedinin bu isteğe uyup uymadığı ve müstedaaleyhin bu konuda ,yaptığı incelemelerin sonucunun ne olduğu ibraz edilen emarelerden açıklıkla görül-memektedir.

Müstedi adındaki tahsisi iptal eden karar aleyhine yasal süre içinde veya ondan sonra herhangi bir yasal girişimde bulunmadığı halde depoyu kullanmadan işgal etmeğe devam etti. Müstedaaleyh R.38/83 - 246 sayı ve 17.8.1093 tarihli İnceleme ve D-ağıtım Komisyonu kararı ile depoyu Necmi Kaplan isimli bir şahsa tahsis etti. Necmi Kaptan bu tahsise dayanarak 23.8.1983 tarihinde konu depoyu, kilidini kırarak, işgal etti. Bunun üzerine müstedi 10.10.1983 tarihinde işbu başvuruyu dosyaladı ve söz konusu- deponun Necmi Kaplan'a verilmesini öngören ve 23.8.1983 tarihinde Necmi Kaplan'ın kilidini kırarak depoya girmesini sağlayan karar ve/veya işlemin hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesini istedi.

Müstedaaleyh -dosyaladığı itiraznamede ileri sürdüğü ön itirazlarda, müstediye yapılan tahsisi iptal eden icarar aleyhine 75 gün zarfında başvuru dosyalanmadığı cihetle kararın kesinlik kazandığını, başvuruda iptali istenen kararın ise hangi makam tarafından ve hangi ta-rihte alındığı açıklıkla belirtilmediğini ileri sürerek başvurunun reddini talep etti. Müstedaaleyh ayrıca itiraznamede, yapılan iptalin eşdeğer uygulaması ile hiçbir ilgisi olmadığını, güneyde müstedinin adına taşınmaz malı bulunmadığı için eşdeğere de ha-kkı olmadığını, müstedinin depoyu kullanmadığı ve yapılan ikaza rağmen çalıştırmadığı nedeni ile adındaki tahsisin iptal edildiğini belirtti ve bu durumda Necmi Kaplan'a tahsisi yapılan depoda müstedinin doğrudan doğruya etkilenen meşru bir menfaatının bul-unmadığını iddia etti.


Başvurunun duruşmasına başlamazdan önce müstedaaleyh itiraznamesinde ileri sürdüğü ön itirazların öncelikle ele alınıp karara bağlanmasını istedi ve itiraznamede yer alan iddiaları tekrarladı. Müstedi, adındaki tahsisi iptal eden -kararın 22.11.1979 tarihli bir yazı ile bilgisine geldiğini, buna rağmen 75 gün zarfında karâr aleyhine başvuruda bulunmadığı için iptal kararının kesinlik kazandığını kabul etti.

Müstedi dosyalamış olduğu bu başvurunun söz konusu iptal kararı ile ili-şkili olmayıp Necmi Kaplan'a yapılan tahsis kararı aleyhine süresi içerisinde yapılan bir başvuru olduğunu belirtti ve 27/82 sayılı Yasa ile değiştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı Yasanın 38. maddesinin (2). fıkrası altında depoda eşdeğer bakımından önceliği- olduğunu ve Necmi Kaplan'a yapılan tahsis nedeniyle meşru menfaatının olumsuz yönde ve doğrudan doğruya etkilendiğinı iddia etti.

Müstedinin başvurdaki talebi aynen şöyledir:

"Müstedi, Yeni İskele'de Şafak Sokak No.21/A'da kain olup 1975 yılından beri m-üstedinin tasarrufunda bulunan dükkânın Necmi Kaplan'a verilmesini öngören ve 23.8.1983 tarihinde söz konûsu dükkânın kilidinin kırılarak Necmi Kaplan'ın dükkana girmesini sağlayan kararın ve/veya işlemin hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç -doğuramayacağına karar verilmesini ve işbu dava masraflarını talep eder."

Görüleceği gibi işbu başvuru 23.8.1983 tarihinde Necmi Kaplan'ın dükkâna girmesini sağlayan karar aleyhine yapılmış olup müstediniıi adındaki tahsisi iptal eden karar ile ilgisi yo-ktur ve 10.10.83 tarihinde dosyalanan bu başvurunun da süresi içerisinde yapıldığı açıktır.

Müstedi adındaki tahsis 1979'da iptal edilip kesinlik kazandığına göre onun söz konusu depoda meşru bir menfaatının bulunup bulunmadığını incelemek gerekir. Müsted-i başvurusunu 27/82 sayılı Yasa ile değiştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 38. maddesinin (2). fıkrasına dayandırmaktadır. Bu fıkra aynen şöyledir:

"(2).Esas Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce ve Esas Yas-a yürürlüğe girdikten sonra Yasa kurallarına uyulmadan yapılan konut, küçük işyeri, tesis, dükkân, sınai, ticari, turistik ve tarımsal işletmeler, arsa ve arazi tahsisleri; iptal edilmiştir. Yasa kurallarına uyulmadan veya idari hatâlar sonucu yapılmış bul-unan tahsisler muktesep hak konusu olamaz.
Yasa kurallari uyarınca ellerinde hak sahibi olmayacakları taşınmaz mal bulunduranlar, kendilerine Bakanlıkça yapılacak taahhütlü tebligatta belirtilen ve 38 günü aşmayan bir süre içinde sözkonusu taşınmaz malı fi-ilen tahliye etmekle yükümlüdürler.


Ancak, tahsisi iptal edilenlerden tasarrufunda bu Yasa kuralları uyarınca hak sahibi olabileceği taşınmaz mallar bulunduranlara, bu mallardan hak sahibi olabileceği kadarı öncelikle yeniden tahsis edilir veya eşdeğer m-al olarak verilir."
Yukarıda alıntısı yapılan fıkranın şart bendinden de açıkça görüleceği gibi tahsisi iptal edilmiş olmasına rağmen tasarrufunda taşınmaz mal bulunduran bir hak sahibine, bu mallardan hak sahibi olabileceği kadar bir miktarı öncelikle yen-iden tahsis edilir veya eşdeğer mal olarak verilir. Bu başvuruda müstedinin tahsisi iptal edilmekle beraber Necmi Kaplan' ın işgal ettiği deponun 23.8.1983 tarihine kadar müstedinin tasarrufunda bulunduğu iddia edilmiş ve bu husus müstedaaleyh tarafından i-nkâr edilmiş değildir. Öte yandan emare olarak ibraz edilen İTEM 13'den müstedinın 7.6.1979 tarihinde eşdeğer mal için müracaatta bulunduğu ve ilk bakışta onun hak sahibi olabileceği gözükmektedir. Bu durumda müstedinin Yasanın 33(2) maddesinin şart bendi -uyarınca konu depoda, yine ilk nazarda, önceliği olduğu söylenebilir. Durum bu merkezde olduğuna göre müstedinin başvuruda bulunabilmesi için depoda meşru menfaatının kalmadığı söylenem ez.

Müstedinin başvurusunda iptalini istediği kararın hangi makamın h-angi tarihteki kararı olduğu hususunda açıklık bulunmadığına ilişkin ön itiraza gelince; müstedinin başvurusundaki talebi pek ideal bir şekilde kaleme alınmış plmamakla beraber onun başvuruyu müstedaaleyh aleyhine açtığına göre ve 23.8.1983 tarihinde depon-un kilidinin kırılarak Necmi Kaplan'ın depoya girmesini sağlayan kararının hükümsüz ve etkisiz olduğu hususunda karar verilmesi talep edildiğine göre, başvurunun hangi makamın hangi kararı aleyhine olduğu ortadadı r.

Yukarıda belirtilenler ışığında müsted-aaleyhin ileri sürdüğü ön itirazlar reddolunur.

Şakir Sıdkı İlkay, Başkan: Müstedinin hükümsüz ve etkisiz olduğuna karar verilmesıni ıstediğı konu deponun ilgili şahsa tahsisini öngören ve 17.8.1983 tarihinde alınan karar olduğuna göre başvurunun 75 günlü-k süre zarfında yapılmış olduğu açıktır ve bu nedenle müstedaaleyhin bu husustaki ön itirazının reddedilmesi gerekir.

Müstedaaleyhin ileri sürdüğü 2. ön itiraz müstedinin başvuruda bulunabilmesi i,çin gerekli meşru menfaatının bulunmadığına dairdir. Müste-di, 27/82 sayılı Yasa ile tadil edilmiş şekli ile 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal yasasının 38. maddesinin (2). fıkrası kapsamında bir meşru menfaatı bulunduğunu iddia etmiştir. Bu madde aynen şöyledir:

"(2).Esas Yasanın yürüılüğe girdi-ği tarihten önce ve Esas Yasa yürürlüğe girdikten sonra Yasa kurallarına uyulmadan yapı
lan konut, küçük işyeri, tesis, dükkân, sinai, ticari turistik ve tarımsal işletmeler, arsa ve arazi tahsisleri; iptal edilmiştir. Yasa kurallarına uyulmadan veya idari- hatalar sonucu yapılmış bulunan tahsisler muktesep hak konusu olamaz.
Yasa kuralları uyarınca ellerinde hak sahibi olamıyacakları taşınmaz mal bulunduranlar, kendilerine Bakanlıkça yapılacak taahhütlü tebligatta belirtilen ve 30 günü aşmayan bir süre için-de sözkonusu taşınmaz malı fülen tahliye etmekle yükümlüdürler.
Ancak, tahsisi iptal edilenlerden tasarrufunda bu Yasa kuralları uyarınca hak sahibi olabileceği taşınmaz mallar bulunduranlara, bu mallardan hak sahibi olabileceği kadarı öncelikle yeniden ta-hsis edilir veya eşdeğer mal olarak verilir."

Görülebileceği gibi maddenin kapsamına giren iptaller Yasaya uygun olmadığından yapılan tahsislerin Yasa tarafından yapılan iptallerdir. Bu nedenle maddenin şart bendinde öngörülen ancak tahsisi bu şekilde ipt-al edilmiş bir hak sahibine, tahsisi iptal edilip de tasarrufunda bulunan mallardan hak sahibi olabileceği kadarının öncelikle yeniden tahsis edilmesi veya eşdeğer olarak verilmesidir. halbuki önümüzdeki meselede müstedinin namındaki tahsisin iptali, kendi- işyerinin tahsis amacına uygun olarak kullanılmaması ve kendisine yapılan ihbara rağmen yine de çalıştırmaması nedenine binaen İnceleme ve Dağıtım Komisyonunun önerisi üzerine ve Bakanın onayı ile yapılmıştır ve binaenaleyh söz konusu maddenin kapsamı dış-ında kalmaktadır. Bu böyle olduğuna göre de müstedinin bu madde kapsamında bir meşru menfaatı olduğu söylenemez. Müstedinin başvurusunda hükümsüz ve etkisiz olduğuna karar verilmesini istediği kendi namındaki tahsisin iptaline ilişkin karar olmadığına ve b-u iptal kararı kesinlik kazanmış olduğuna göre de müstedinin sair şekilde bir meşru menfaatı da söz konusu değildir.
Yukarıda söylenenler ışığında müstedaaleyh tarafından ileri sürülen 2. ön itirazın kabul edilerek başvurunun reddedilmesi gerektiği görüşün-deyim.
N. Ergin Salâhi: Sayın Yargıç Aziz Altay'ın okuduğu kararda serdettiği görüşler ve vardığı netice ile hemfikirim.
Şakir Sıdkı İlkay, Başkan: Sonuç olarak müstedaaleyhin öne sürdüğü l. ön itiraz oybirliği ile ve 2. ön itiraz da, oyçokluğu ile, reddol-unur.


(Şakir Sıdkı İlkay)(N. Ergin Salâhi)(Aziz Altay)
Başkan Yargıç Yargıç

22 Aralık 1983


- 262 -



Full & Egal Universal Law Academy