Yüksek İdare Mahkemesi Numara 8/2009 Dava No 19/2010 Karar Tarihi 06.04.2010
Numara: 8/2009
Dava No: 19/2010
Taraflar: Ergün Engizel ile İskan Encümeni ve diğeri arasında
Konu: Kira sözleşmesinin iptali istemi
Mahkeme: YİM
Karar Tarihi: 06.04.2010

-D.19/10 YİM:8/2009
Yüksek İdare Mahkemesinde
Anayasanın 152.Maddesi Hakkında.

Mahkeme Heyeti: Necmettin Bostancı,Talât D.Refiker, Narin F.Şefik.
Davacı:Ergün Engizel n/d Ergün Hasan Yalluri, 2/4 Kayal-ar
Sokak, Karakol, Gazi Magosa
-ile-
Davalı:1.İskan Encümeni vasıtası ile KKTC Başsavcılığı,
Lefkoşa
2.KKTC İçişleri Bakanlığı vasıtası ile KKTC
Başsavcılığı, Lefkoşa
3.İskan ve Rehabilitasyon Dairesi vasıtası ile KKTC-
Başsavcılığı, Lefkoşa
4.Devlet Emlâk ve Malzeme Dairesi vasıtası ile KKTC
Başsavcılığı, Lefkoşa

A r a s ı n d a.

Davacı namına:Avukat Oktay Feridun ve Ortakları adına Avukat Hale Ahmet Raşid
Davalılar namına:Savcı İlter Koyunc-uoğlu
İlgili Şahıs İlkay İzzigil namına:Avukat Gülsün Yücel adına Avukat Aslı Karacaoğlu.
----------
K A R A R

Necmettin Bostancı: Bu başvuruda Mahkemenin ilk hükmünü Sayın Yargıç Talât D.Refiker okuyacaktır.

Talât D.Refiker: Davacının K.K.T.C adına kayı-tlı olup da 1997 yılından beri elinde tahsis belgesi veya tasarrufunun meşru olduğunu gösteren bir belgeyi haiz olmaksızın fiili tasarrufunda bulundurduğu ve depo olarak kullandığı XXIV/60W.1&2, Parsel 2526 (949/4) Blok C, Ayluka-Magosa adresinde kain bina-nın İskan Encümeni tarafından 11.11.2008 tarihinde bu davadaki İlgili Şahıs İlkay İzzigil'e kiralanmasına karar vermesi ve Devlet Emlâk Malzeme Dairesinin de bu karara istinaden ismi geçen şahıs ile kira mukâvelesi yapması üzerine Davalılar aleyhine ikâme -ettiği bu davada yukarıda zikrolunan encümen kararı ile kira sözleşmesinin ve bu bağlamda yapılan her türlü işlemin hükümsüz ve geçersiz olduğuna karar verilmesi isteminde bulunmuştur.

Davalılar ve İlgili Şahıs tarafından ayrı ayrı dosyalanan müdafaa tak-rirlerinde ise Davacının dava konusu taşınmaz mal ile ilgili olarak yasal bir tasarrufunun bulunmadığı, fiili tasarrufun ise kişiye bir hak bahşetmediği ve bu bağlamda dava konusu kararın Davacının herhangi bir meşru menfaatının doğrudan doğruya ve olumsu-z yönde etkilenmediği iddia edilmekte ve davanın masraflarla birlikte reddedilmesi talep edilmektedir.

Davanın yapılan duruşmasında bizzat şahadet veren Davacı şahadeti sırasında ikâmet ettiği evin hemen yakınında bulunan dava konusu yeri elinde bir tahs-is belgesi veya tasarruf belgesi olmaksızın 1997 yılından beri işgalinde bulundurduğunu ve depo olarak kullandığını, bu yerin kendisine verilmesi için İskan Dairesine yaptığı başvurunun ise reddedildiğinin bir yazı ile kendisine bildirildiğini ifade etmişt-ir.

İskan ve Rehabilitasyon Dairesinin Emare 15 olarak kayda geçen mezkûr yazısı ise aynen şöyledir;





" KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
İSKAN VE REHABİLİTASYON DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜ
LEFKOŞA

Sayı:İRD.0.00.07--KN-2689-1587Tarih:26.2.08

Sayın:ERGÜN ENGİZEL
2/4 Kayalar Sok.
Karakol mah.G-Magosa

İlgi:25/05/2007 tarihli dilekçeniz.

G.Magosa, Karakol mahallesi 24/60W2 pafta-harita Blok
C 949/4 (2526) parsel nolu kaynağı talep etmektesiniz.
41/77 SAYIL-I İTEM Yasamıza göre kaynak paketleri haricinde kaynak dağıtımı yapılamayacağından talebinizin karşılanması mümkün değildir.
Bilgi edinmenizi saygı ile rica ederim.

ÖZTAN ÖZENERGÜN
İskan ve Rehabilitasyon Dairesi
Müdürü"



Yukarı-da yer alan yazı içeriğinde de vurgulandığı üzere 41/77 sayılı İTEM Yasasına göre kaynak paketleri haricinde kaynak dağıtımı yapılmamaktadır.

Dava konusu malın kaynak paketinde ilân edildiği ve Davacının da eşdeğerine karşılık olmak üzere bu mal için baş-vuruda bulunduğu ve İskân Encümeninin kendisini tercih etmiyerek konu malın İlgili Şahsa kiralanmasına karar verdiği şeklinde bir olgu Talep Takririnde yer almamaktadır.

Davacı şahadeti sırasında da belirttiği üzere Davalı no:3'ün yukarıda yer alan yazıs-ında ifadesini bulan kararı karşısında hiçbir hukuki çareye başvurmaksızın mezkûr yeri gayri yasal bir şekilde işgalinde bulundurmaya devam etmiştir.

Yüksek İdare Mahkemesinin birçok kararında da belirtildiği üzere hukuki bir temele dayanmayan fakat ta-mamen fiili bir duruma dayanan bir tasarruf Davacıya meşru bir menfaat bahşetmemektedir. (Gör: YİM 3/84, D.4/89 YİM 147/86, D.8/10 YİM 15/09).

Yerleşmiş idare hukuku ilkelerine göre Yüksek İdare Mahkemesine başvuru, sahip olduğu meşru bir menfaatı idari -karar ve işlem veya ihmal yüzünden olumsuz yönde doğrudan doğruya etkilenen kişi tarafından yapılabilir. (Gör:D.37/90 YİM 147/89, D.2/91 YİM 23/89, D.16/09 YİM 63/07).

Yukarıda temas edilen olgusal ve hukuksal nedenler bağlamında ise Davacının bu davayı -ikâme etmesinde meşru bir menfaatının bulunmadığı görülmekte ve buna bağlı olarak İskan Encümeninin konu yeri İlgili Şahıs İlkay İzzigil'e kiralamasına ilişkin olan mezkûr kararını dava konusu yapma hakkı bulunmamaktadır.

Sonuç olarak Davacı davasında ba-şarılı olamadığından davası red ve iptal edilir.
Dava masrafı ile ilgili herhangi bir emir verilmez.


Narin F.Şefik: Davacı, dava konusu Magosa'da XXIV/60.W 1 ve 2 Parsel 2526 (949/4)'deki malın İlgili Şahsa kiralanması hususunda aldığı kararın hükümsüz v-e/veya geçersiz olduğuna dair hüküm talep etmektedir.

Davalılar dava konusu malın İlgili Şahsa kiralanmasının mevzuata uygun olduğunu iddia etmektedirler. Davacının dava konusu taşınmaz mal ile ilgili yasal tasarrufu bulunmadığından fiili tasarrufunun k-endisine hak bahşetmediğini, dava konusu kararın Davacının herhangi bir meşru menfaatini doğrudan doğruya ve olumsuz yönde etkilemediğini ileri sürmektedirler.

İlgili Şahıs tarafından da ayni şekilde Davacının konu malda yasal tasarrufu olmadığı cihetle d-avada meşru menfaatı bulunmadığını ileri sürülmektedir.

Dava ile ilgili olgular şu şekilde sıralanabilir:

Dava konusu yeri Davacı, 1997 yılından beri tasarrufunda tutmaktadır. Tasarruf ile ilgili Davacı ile yapılmış bir sözleşme olmadığı gibi bu mal Dav-acıya tahsis edilmiş değildir. Davacının tasarrufu fiili tasarruftur, yasal tasarruf değildir.
Dava konusu mal 1986-1993 yılları arasında İlgili Şahsa kiralanmıştır. İlgili Şahsın yurt dışına gittiği tesbit edilince malın başka bir hak sahibine verilmes-ine karar verilmiştir ve nitekim mal ile ilgili Özcan Torpil'e kiralama kararı çıkmıştır. Ancak Özcan Torpil ile kira sözleşmesi imzalanmamış, bu kişi malı tasarrufuna alamamış ve 20.12.2000'de Ö. Torpil'e kiralama kararı da iptal edilmiştir.
Davacı Güne-y'de mal bırakmış bir kimsedir ve eşdeğer puan sahibidir. Dava konusu mal 20. kaynak paketinde ilan edilmiştir. İlgili Şahıs 25.6.2001'de bu mal için 20. kaynak paketine müracaat etmiştir. Emare 11 bunu teyit etmektedir. Davacı da bu mal için 20. kaynak -paketine müracaat ettiğini söylemektedir. Emare 28'de Davacının ismi de 20. sırada yer almaktadır.
Davacı dava konusu yerin kendisine eşdeğer puan karşılığı verilmesi için 25.5.2007'de Davalılara yazılı müracaat etmiştir.
Davalılar 26.2.2007 tarihli yazı i-le Davacının talebini ret etmiştir, talep ettiği malın ancak kaynak paketine girmesi halinde kendisine verilebileceğini bildirmişlerdir.
İskan Encümeni 11.11.2008'de dava konusu malın İlgili Şahsa kiralanmasının 16 yıl süreyle uzatılmasına karar vermiştir -ve 9.1.2009'da geriye dönük -1/12/93-30/11/09 tarihleri arası için İlgili Şahısla kira sözleşmesi imzalanmıştır.
Davacı 25.11.2008'de yine dava konusu malın kendisine verilmesini talep etmiş ancak bu talebine yanıt alamamıştır.

Davacının dava konus-u malda sadece fiili tasarrufu olduğu konusunda taraflar mutabıktırlar. Davacı dava konusu malın kendisine verilmesini Davalıdan Emare 15 ve 19 yazılar ile talep etmiş, ancak olumlu cevap almamıştır. Davacı ayrıca 20.kaynak paketine konan bu mal için de - müracaat etmiş fakat bu müracaat da lehine sonuçlanmamıştır. Davacı eşdeğer hak sahibidir ve eşdeğer puanı mevcuttur. Bu konumu ile Davacının kaynak paketine müracaat ettiği bir mal ile ilgili meşru menfaatının bulunmadığı kanaatimce söylenemez. Davacın-ın meşru menfaati fiili tasarrufundan kaynaklanmıyor, meşru menfaati dava konusu mal için 20. kaynak paketine müracaat etmiş olmasından kaynaklanmış oluyor. Zaten 41/77 sayılı İTEM Yasası altında ikame edilen davalarda Davacıların yasal tasarrufu olmadığı -hallerde meşru menfaatlerinin bulunmadığı yönünde kararlar verildiği de söylenemez. İtem yasası ile ilgili içtihat kararlarında yasal tasarruf bulunmayan davalarda da Davacıların ilgili mevzuat altında iddiaları incelenmeğe değer bulunmuştur. (Bak YİM 1-37/08 D 7/2010, Bir.Yim 38/90, 10/91, 48/91 D 14/94, YİM 30/88 D.55/89)

YİM 30/88 (D.55/89) da kararın son sayfasında 41/77 sayılı yasanın 72. maddesine atıfta bulunarak şu görüş
belirtilmiştir:

"Yukarıda alıntı yapılan maddenin içeriğinden de
- görüleceği gibi, hak sahibi olan bir kişinin
eşdeğerine karşılık olarak tasarrufunda olmayan
bir taşınmaz mala başvurabilmesi için böyle bir
taşınmaz malın kaynak olarak kesinleşen listelerde
gösterilmesi gerekir."

72. madde o karardan sonra tadil- edilmiş olmakla beraber, bu davayı ilgilendiren kısmı halen yürürlüktedir. Yasal olarak tasarrufunda bulunmayan bir mal için müracaat edilebilmesi için malın kaynak paketine girmesi ve buna müracaat edilmesi gerekir. Davacı bunu yapmıştır. 20. kaynak pa-ketine müracaat Davacının lehine neticelenmemiştir. Mal halen birine eşdeğer olarak verilmiş değildir. Mal İlgili Kişiye kiralanmıştır. Bunu öğrenen Davacı 25.11.2008'de Emare 19 müracaatını yapmıştır.

Birleştirilmiş YİM 38/90, 10/91, 48/91 (D.14/94) -de Mahkeme YİM 10/91'de malı tasarrufunda bulundurmayan bir kişinin eşdeğer mal alacaklısı sıfatı ile konu mal için eşdeğer puanları ile müracaat ettiğinden, eşdeğer puan sahibinin hasar puanı ile mal verilen kişiye nazaran Anayasadan kaynaklanan öncelik -hakkı ile 1983 Eşdeğer Mal Vermede Öncelikler Tüzüğüne göre olan öncelik hakkının göz ardı edildiğini belirterek malın İlgili Kişilere verilmesi ile ilgili kararının hükümsüz olduğuna karar vermiştir.

Yine aynı kararda YİM 48/91 ile ilgili kısımda eşdeğe-r alacaklısı olmayan ve ilgili kaynak paketine müracaat etmeyen bir kişinin malın 3. kişilere verilmesi ile ilgili alınan karardan olumsuz etkilenen meşru bir menfaatı olmadığı belirtilmiştir.

Bu içtihatlar göz önünde tutularak eşdeğer hak sahibi bir ki-şinin, eşdeğer puanı olduğu halde bir pakete konan mal ile ilgili müracaat yaptıktan sonra bu kişinin o mal ile ilgili meşru menfaatı olmadığı kanaatimce söylenemez.

Bu davada Davacının eşdeğer mal puanı vardır. Emare 28'e göre 20. kaynak paketine mürac-aat ettiği zaman 557225 puanı vardı ve 533495 puanlık mal için bu puanı yeterliydi. Dava konusu mal 20. kaynak paketine konmuştur. Davacı bu mal için müracaat etmiştir. İlgili Kişi de ayni pakete müracaat etmiştir. Mal kaynak paketinden ne Davacıya ne -de İlgili Kişiye verilmiş değildir. İlgili Kişi kaynak paketine müracaat ettiği safhada mal kirasında değildi. İlgili tarihte Davacı kaynak paketine müracaat ettiği zaman mal tasarrufunda olmakla birlikte bu tasarruf yasal bir tasarruf değildi, fiili bir -tasarruftu. Mal 20. kaynak paketinden çıkarılmıştır. Bu husus 2.4.2002 ve 13.12.2004 Emare 12 ve 13 yazılardan bellidir. Kaynak paketinden bir malın çıkarılması ile ilgili 41/77 sayılı yasada herhangi bir hüküm yoktur. (Bak: YİM 195/94 (D.17/89) YİM 10/-98 (D.12/99)) Ancak Davacı bu malın kaynak paketinden çıkarılmasını dava konusu yapmış değildir. Bu davalarda bir malın hatalı olarak kaynak paketine konması halinde bu mala müracaat edenlerin müktesep hakları doğmadığı belirtilmiştir. Bizim huzurumuzdaki- davada bu malın hata ile kaynak paketine dahil edildiği için çıkarıldığına dair şahadet yoktur. Malın niçin kaynak paketinden çıkarıldığı ile ilgili hiç şahadet sunulmamıştır. Bu koşullarda Davacının kanaatimce müracaat ettiği dava konusu mal ile ilgili -olarak bu davayı ikame etmeye meşru menfaatinin var olduğu kabul edilmelidir.

Davacının meşru menfaati olduğunu kabul ettikten sonra davanın olgularının incelenmesi gerekir. Davacının dava konusu yaptığı karar İskan Encümeninin 11.11.2008 tarihinde dav-a konusu malı İlgili Kişiye kiralaması kararıdır ki bu karara istinaden Devlet Emlak ve Malzeme Dairesi İlgili Kişi ile Emare 23 kira mukavelesini yapmıştır.

Malın kiralanması ile ilgili kriter İTEM Yasasının 40A maddesinde yer alır.
"40(A) (7) Geriye- dönük olarak yapılmış olan Kira
Sözleşmeleri ve geriye dönük olarak Kira
Sözleşmesi yapılması için alınmış olan
kira kararları, İskan Encümeni tarafından
yeniden gözden geçirilir ve geçerliliği
onayla-nanlar bu Yasa kuralları uyarınca
yapılmış sayılır.
İskan Encümeni, geriye dönük olarak
kira sözleşmesi yapılması zarureti olan
hallerde, gerekçeli kararı ile geriye dönük
kira- sözleşmesi yapılmasına karar verebilir."

İlgili Kişiye dava konusu karar ile mal geriye dönük kiralanmıştır. Kira kararı 2008 yılına aittir. Kira mukavelesi İlgili Kişi ile en son yapılmış bulunan mukavele tarihi olan 1993'ten itibaren yapılmıştır. 19-93'den sonra ayni malın Ö. Torpil'e kiralanması için yine Davalının kararı bulunmasına ve bu dönem içerisinde İlgili Kişinin temelli adayı terk etmiş olduğu bulgusuna rağmen İlgili Kişi ile geriye dönük kira sözleşmesi yapılmasına Davalı tarafından karar -verilmiştir. 40A maddesinin 7. fıkrasında yer alan kritere göre geriye dönük kira sözleşmesi yapılması için zaruret olması gerekir ayrıca İskan Encümeninin bu konuda gerekçeli bir kararı bulunması gereklidir.

Huzurumuzdaki geriye dönük kira sözleşmesi i-le ilgili kararın üretildiği toplantı tutanağı Emare 16'dadır. Burada zaruret ile ilgili herhangi bir ibare yoktur. Emare 21'e ekli 11.11.2008 tarihli kararda "30.11.1993 tarihinde sona erecek ....... kira sözleşmesinin, süre bitiminden itibaren 16 yıl -süre ile uzatılmasına karar verilmiştir" demektedir. Emare 16 toplantı tutanağında İlgili Kişi malın 30.11.1993 yılına kadar "kirasını ödediği iş yerinin kirasının devamına" kararı alınmıştır. Emare 21'de İskan Encümeni Başkanı kira mukavelesinin 1.12.-1993'den 1.12.2009'a kadar 16 yıl süre ile uzatılmasının uygun görüldüğünü belirtmektedir. Bu yazıyı birtek Başkan ve İskan Encümeni üyesi imzalamıştır. Emare 21'in ekinde ise 11.11.2008 tarihli yazı Emare 16 ile ayni tarihli toplantıda hazır olan Başkan- ile 5 üyeden sadece Başkan ve 3 üyenin imzaladığı bir karar vardır. Bu kararda da zaruret sebebi gösterilmediği gibi, bu karar gerekçeli bir karar da değildir.

Emare 21'e ekli karar aynen şöyledir:

"Karar No: İs.En.345/08
Karar Tarihi: 11/11/2008

- KARAR

İskan Encümeni Devlet Emlak ve Malzeme Dairesi
ile İlkay İzzigil arasında aktarılan ve kira
süresi 30.11.93 tarihinde sona erecek olan
Gazimağusa da pafta/harita XXIV.60.W.1 ve 2 parsel
2526 (949/4) de kain -işyeri ile ilgili kira
sözleşmesinin, süre ile bitiminden itibaren 16
(onaltı) yıl süre ile uzatılmasına karar
verilmiştir.

imza var
Eren Adataş
Başkan


imza var - imza yok imza yok
Özer Çelik Ali H. Toygan Aziz Mulla
Başkan Vekili Üye Üye


imza var imza var
Niyazi Kılıç İbrahim Beyatlı
Üye Üye - "



Bu durumda Emare 16 ve Emare 21'e ekli kararın 41/77 sayılı İTEM yasasının 40A(7) maddesine uygun alınmış bir karar olduğu kabul edilemez. Dava konusu karar yasanın aradığı kriterler göz önünde tutulmadan alınmıştır. Bu durumda kararın h-ükümsüz ve etkisiz olduğuna karar verilmelidir.

Netice itibarı ile Davacının bu davayı açmaya meşru menfaati bulunduğunu kabul ederim ve Davalının İlgili Kişi ile ilgili 11.11.2008 tarihli dava konusu malı kiralama kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna -ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar veririm.

Dava masraflarını Davacı lehine veririm.

Necmettin Bostancı:Sayın Yargıç Talât D.Refiker ve Sayın Yargıç Narin F.Şefik'in verdikleri kararları okuma fırsatım oldu. Yargıç Talât D.Refiker'in verdi-ği karara katılırım.-
-
Mahkeme: Sonuç olarak Davacı davasında başarılı olamadığından davası red ve iptal edilir.
Dava masrafı ile ilgili herhangi bir emir verilmez.


Necmettin BostancıTalât D.RefikerNarin F.Şefik
Yargıç Yargıç Yargıç


4 Haziran,2010
-



11






Full & Egal Universal Law Academy